Morgunblaðið - 02.04.1987, Side 14

MORGUNBLAÐIÐ, VEDSKIPri/JKIVlNNULlF FIMMTUDAGUR 2. APRÍL 1987
14 B
Sjónarhorn
Hvar er best
aðauglýsa?
Auglýsingar og upplag blaða og tímarita
eftir Sigmar Þormar
Á undanfomum árum hefur orðið
yeruleg Ijölgun á þeim miðlum sem
fyrirtæki auglýsa í. Komin er til
sögunnar önnur sjónvarpsstöð og í
útvarpsmálum hefur einokun einnig
verið aflétt. Geysileg aukning hefur
orðið á prentuðu efni. Sú staða er
því komin upp að vandasamara
verður fyrir fyrirtæki að auglýsa.
Velja þarf markvissar en áður hvar
skal auglýsa, því annars er hætta
á að fjármunir, sem notaðir eru í
þessum tilgangi, séu tapað fé. Hér
er ætlunin að ræða aðeins um aug-
lýsingar í blöðum og tímaritum.
Ljóst er að fyrirtæki þurfa mun
betri upplýsingar um hvar og hvem-
ig áhrifamest sé fyrir þau að
auglýsa. Upplagseftirlit Verzlunar-
ráðsins er fyrsti vísir að upplýsinga-
þjónustu á þessu sviði.
Upplagseftirlit
V erzlunarráðsins
Verzlunarráð íslands birtir reglu-
lega upplýsingar um upplag
nokkurra blaða og tímarit. í upp-
iagseftirlitinu em eingöngu innifal-
in greidd eintök, en ekki tekið tilliti
til prentaðra eintaka. Áður þurftu
auglýsendur eingöngu að reiða sig
á óljósar og að sumra áliti viliandi
upplýsingar frá ritunum sjálfum um
§ölda dreifðra og seldra eintaka.
Með þátttöku í upplagseftirliti
Verzlunarráðsins gefst útgefendum
kostur á að leggja fram tölur um
fjölda seldra eintaka, sem ekki
verða vefengdar.
Upplagseftirlitið veitir því góðar
upplýsingar til auglýsenda um út-
breiðslu blaða ogtímarita. Nú þegar
eru tvö dagblöð og sjö tímarit þátt-
takendur í upplagseftirlitinu.
Hinsvegar em nokkur rit í viðbót
um það bil að ganga inn. í framtíð-
inni má því búast við að upplagseft-
irlitið verði að áhrifamiklu
hjálpartæki auglýsenda.
Tapað fé í auglýsingar
Þótt vitneskja um fjölda greiddra
eintaka sé óneitanlega framför yfír
§ölda prentaðra eintaka þarf að
mörgu öðm að hyggja áður en aug-
lýst er. Á undanfömum ámm hefur
orðið „sprenging“ í útgáfumálum
og íjöldi nýrra blaða og tímarita
er nú prentaður hér á landi. Við
þessar aðstæður fer ekki á milli
mála að ýmis blöð og tímarit hljóta
að vera lítið eða illa lesin. Auglýs-
ingar í ritum af því tagi geta því
verið tapað fé.
En hvar er þá best að auglýsa?
Hvar vekur auglýsing frá fyrirtæki
„Ljóst er að fyrirtæki
þurfa mun betri upplýs-
ingar um hvar og
hvernig áhrifamest sé
fyrir þau að auglýsa.
Upplagseftirlit Verzl-
unarráðsins er fyrsti
vísir að upplýsinga-
þjónustu á þessu sviði.“
mesta athygli? Þetta er viðkvæm
spuming og ýmsar fullyrðingar
hafa heyrst. Oft þarf að taka þær
með varúð.
Undarlegar fullyrðingar
Sem dæmi má nefna fullyrðing-
ar, sem heyrst hafa hjá tímaritaút-
gefendum að áhrifaríkara sé að
auglýsa hjá þeim en í dagblöðum.
Ástæðan sé meðal annars sú að
hvert eintak af tímariti sé lesið af
fleimm en dagblöð. í einu tímarit-
anna var t.d. í lok síðasta árs sett
fram sú almenna fullyrðing að hvert
tímarit sé lesið að meðaltali af 4,5
einstaklingum á meðan dagblað sé
iesið að meðaltali af 1,5 einstakling-
um. Einnig er því haldið fram að
tímarit séu lesin tvisvar sinnum
„fastar" en dagblöð, sem vísar til
þess að flett sé fljótlega yfír dag-
blað, en tímarit skoðuð vandlega
og geymd lengur.
Fullyrðingum af þessu tagi ber
að taka með varúð. „Erlendir sér-
fræðingar" eru bomir fyrir þessum
niðurstöðum en ekki nefnt hveijir
þeir eru. Upplýsingar um hvaðan
heimildir em teknar ættu þó alltaf
að koma fram þegar verið er að
greina frá niðurstöðum sem teljast
UPPLAGSEFTIRLIT
VERZLUNARRÁÐSIN S
Dagblöð 1986.
Tímabilið apríl til september
Meðaltal seldra eintaka
Morgunblaðið 46.719 eintök
Dagur 4.882 eintök
Tölur fyrir tímabilið okt./des. 1986
verða birtar eftir 15. maí nk.
Tímarit
Upplagstölur tímarita árið 1986
verða birtar eftir 15. maí nk.
Hér em hinsvegar tölur fyrir
árið 1985. Þær em birtar með
þeim fyrirvara að þær kunna að
hafa breyst vemlega síðan.
Gestgjafinn 9.961
Gróandinn 5.676
Heilbrigðismál 5.582
Mannlif 13.595
Skinfaxi 1.392
Viðskipta- og tölvublaðið 5.124
Æskan 6.223
Tæknistofnanir og
samkeppnishæfni
eftir Ingólf Sverrisson
Fyrir nokkm fór tuttugu manna
hópur úr íslenskum jámiðnaði í
kynnis- og fræðsluferð til Dan-
merkur og Þýskalands. Ferðin var
skipulögð af Félagi málmiðnaðar-
fyrirtækja og Iðntæknistofnunar
Islands og var m.a. stefnt að þvi
að kynnast hvemig þessar þjóðir
standa að hvatningu og stuðningi
við nýsköpun í smáiðnaði.
Margt athyglisvert bar fyrir augu
og eym og vakti sérstaka athygli
hvemig fyrirtæki og stjómir ein-
stakra landsvæða hafa stuðlað að
uppbyggingu öflugra tæknistofn-
ana. Þar er litið á tæknistofnanir
sem ómissandi þátt til þess að stuðla
að framfomm og eflingu iðnaðar í
verklegum og rekstrarlegum efn-
um.
Rekstur tæknistof nana
Ein þessara tæknistofnana er
Jysk Teknologisk, sem tók á móti
áðumefndum hóp og kynnti honum
starfsemi sína og þjónustu við iðn-
aðinn. Ekki verður sú fjölbreytta
þjónusta tíunduð hér en látið nægja
að minna á þann mikla véla- og
tækjakost sem þar er auk sérfræði-
þekkingar sem fyrirtæki nýta i
síauknum mæli.
, Það sem vakti sérstaka athygli
var rekstrarfyrirkomulag Jysk
Teknologisk. Ekki fyrir að það
væri frábmgðið öðmm svipuðum
tæknistofnunum í Evrópu, heldur
hitt, að þetta fyrirkomulag er ólíkt
því sem við eigum að venjast hér á
landi. Sá háttur að ríkið sjái um
rekstur slíkrar tæknistofnunar er
föngu talinn úreltur og þá fyrst
fóm slíkar stofnanir að dafna og
gagnast atvinnulífínu þegar ábyrgð
þeirra var aukin og þær urðu að
standa að vemlegu leyti á eigin
fótum, enda þótt fjárhagslegur
stuðningur sveitarfélaga og ríkis
sé enn umtalsverður.
Hvað er iðnaðinum boð-
ið uppá hér á landi?
Eins og málum er háttað hér á
landi er Iðntæknistofnun íslands
rekin eins og hver önnur ríkisstofn-
un með þeim annmörkum sem því
fylgir. Þegar þar við bætist að fram-
lag af fjárlögum er skert eftir því
sem stofnuninni auðnast að auka
eigin tekjur með útseldri þjónustu
þá er augljóst að öll sjálfsbjargar-
viðleitni er drepin í dróma og menn
spyija: „Hvers vegna að leggja hart
að sér að auka eigin tekjur þegar
alþingi notar það einvörðungu til
þess að réttlæta skerðingu fram-
laga á næsta ári?“
Nærtækt er að bera saman þróun
framlaga á fjárlögum frá 1986 til
1987 milli þeirra íslensku tækni-
og rannsóknarstofnana, sem þjóna
eiga atvinnulífínu.
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
Rannsóknastofnun fískiðnaðarins
Hafrannsóknastofnun
Rannsóknastofnun byggingariðn.
Iðntæknistofnun íslands
I þessum samanburði vekur sér-
staka athygli að á sama tíma og
hækkun á framlagi til Rannsókna-
stofnunar landbúnaðarins er tæp
39% þá er hækkun til Iðntækni-
stofnunar íslands innan við 12%
milli ára. Enda þótt ekki sé verið
að amast við myndarlegum hækk-
unum til annarra rannsóknarstofn-
ana þá læðist að sá grunur að
Alþingi og ríkisvald hafí launað litl-
ar sértekjur með auknu framlagi
en á hinn bóginn refsað þeim, sem
urðu sér úti um eigin tekjur með
því að skera hækkanir til þeirra
mjög við nögl.
Óllum ætti að vera ljóst hve slík
aðstaða er niðurdrepandi fyrir
stofnun sem gegnir jafn mikilvægu
hlutverki fyrir íslenskan iðnað og
Iðntæknistofnun íslands. Ætla má
að fjárveitingavaldinu sé að þessu
leyti ekki sjálfrátt, því á sama tíma
væntir Alþingi og raunar öll þjóðin
þess, að framleiðsla á þróuðum og
verðmætum iðnaðarvamingi verði
mikilvægari þáttur í verðmæta-
sköpun landsmanna og útflutningi.
Allar þjóðir sem ætla sér hlut í
þeim efnum verða að leggja rækt
við tæknistofnanir sínar, efla þær
og gera að uppsprettu fræðslu og
tæknivæðingar. Ef þær eru hins
vegar homrekur hvað Qárveitingar
varðar, og auk þess reknar með
úreltu fyrirkomulagi, þá em þær
Aukning Framlög Eigin tekjur
framlagaí millj. í millj.
38,9% 74,9 6,8 ( 8%)
34,7% 36,1 19,1 (35%)
18,0% 197,1 34,5 (15%)
15,3% 28,1 29,1 (51%)
11,8% 53,9 51,2 (49%)
dæmdar til að standa að baki sams-
konar erlendum tæknistofnunum.
Afleiðingamar bitna síðan á þeim
atvinnugreinum sem eiga að njóta
afraksturs starfs þeirra.
Ingólfur Sverrisson
Óhagstæður
samanburður
Ekki verður Qölyrt hér um nauð-
syn þess að auka sjálfstæði stofnun-
ar eins og Iðntæknistofnunar
íslands (ITÍ). Ef reynsla þeirra er-
iendu tæknistofnana, sem reknar
eru eins og sjálfstæð fyrirtæki er
borin saman við núverandi rekstrar-
fyrirkomulag ITÍ þá kemur ýmis-
legt athyglisvert og jafnvel
skringilegt í ljós.
Af viðtölum við starfsmenn er-
lendra tæknistofnana hefur m.a.
komið fram, að þar er lögð mikil
áhersla á að þeir fylgist vel með
nýjungum og fari út um allar jarð-
ir, t.a.m. á ráðstefnur og námskeið,
og afli sér þekkingar á því sem
nýjast er að gerast á hveijum tíma.
Ef þeir slá slöku við þennan þátt
starfsins geta þeir átt von á því að
forstjórinn kalli þá „inn á teppið“
og minni þá á að halda vöku sinni.
Hér er þessu öfugt farið. Hygg-
ist starfsmaður ITÍ afla sér aukinn-
ar þekkingar erlendis verður hann,
eða forstjóri stofnunarinnar að
sækja um það til tiltekins ráðherra
í lýðveldinu; hann tekur síðan
ákvörðun um það hvort farið verður
eða ekki. Stoftiuninni er ekki einu
sinni treyst til að leggja endanlegt
mat á slíkt.
Ofangreint er aðeins dæmi um
fáránleik þess fyrirkomulags sem
Iðntæknistofnun íslands er gert að
búa við. Þegar þar við bætist eilífur
slagur forstöðumanna hennar við
að fá eðlilega hækkun á framlögum
úr ríkissjóði, sem ber eins lftinn
árangur og áður er getið, er ekki
að furða þótt sú þjónusta sem í
boði er sé ekki sambærileg við syst-
urstofnanimar í nágranna- og
samkeppnislöndunum.
í von um ný viðhorf
Innan tíðar velur þjóðin þá sem
stjóma landinu næstu árin. Ný
ríkisstjóm verður væntanlega
mynduð með hækkandi sól og fögur
fyrirheit sjá dagsins ljós. Eitt þeirra
verður eflaust að efla iðnaðinn til
stórátaka í útflutningi. Það ert.a.m.
óneitanlega uppörvun fyrir nýjan
iðnaðarráðherra að vita, að útflutn-
ingur véla og tækja fyrir sjávarút-
veg til Vestur-Evrópu jókst á
síðasta ári um 131% og nam í verð-
mætum 185 milljónum króna. Em
þá ekki nefndir þeir miklu mögu-
leikar sem við blasa í sölu véla og
tækja fyrir sjávarútveg og físk-
vinnsiu annars staðar, svo sem í
Norður-Ameríku.
íslensk iðnfyrirtæki láta ekki sitt
eftir liggja að nýta möguleika til
útflutnings verðmætra vara, svo
sem véla og tækja. Þau reyna líka
eftir mætti að tileinka sér nýjustu
tækni bæði í faglegum, rekstrarleg-
um og markaðslegum efnum. Þess
er því að vænta, að nýr iðnaðarráð-
herra taki til alvarlegrar athugunar
rekstrarfyrirkomulag Iðntækni-
stofnunar íslands með það mark-
mið, að hún verði íslenskum iðnaði
enn öflugri stoð en hún er í dag.
Með sama áframhaldi breikkar bilið
á milli hennar og iðnaðar f hraðri
framför og fyrr en varir þurfa
starfsmenn stofnunarinnar að
kynna sér tækninýjungar út í fyrir-
tækjum en ekki öfugt.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Félags málmiðnaðarfyrírtækja.