Tíminn - 10.10.1965, Side 7

SUNNUDAGUR 10. október 1965
7
Alþingi kemur
saman
Einn dagurinn líður öðrum
betri á þessu veðurblíða hausti.
Vissulega roega menn vera þakk
látir fyrir þennan sumarauka,
og það kemur sér til dæmis
harla vel vegna heyflutninganna
til Austurlands. Ef haustið hefði
verið rysjótt, og vetur jafnvol
verið setztur að, hefði illa farið
um fóðurbirgðir handa Austfirð
ingum, svo litla fyrirhyggju og
seinláta sem landbúnaðarráð-
herra hafði á þeim málum. Þó
mun vart helmingur heymagns
ins enn vera kominn austur og
hagsæl endalok þeirra flutninga
því miður ekki séð enn, þótt
menn voni hið bezta, og vert
er að minna á, að næst þegar
þarf að rétta heilum landshluta
hjálparhönd með svipuðum
hætti, ætti að hafa nieira sam-
neyti við forsjána.
Alþingi kom saman á föstu-
daginn. Eitt stjórnarblaðanna
minnti á það þann dag, að mörg
og mikilvæg mál biðu nú úr-
skurðar þess, og or það vart
að efa. Þess má t d. minnast,
að á þessum sumarmánuðum
hefur holskefla dýrtíðar og efna
hagsmálaöngþveitis ríkisstjórn
arinnar risið hærra en nokkru
sinni fyrr, og það verður hlut-
skipti Alþingis að leita lags til
einhverrar lendingar í þcim
brimgarði. Vafalítið er það nú
torveldara en nokkru sinni iyrr.
Fróðlegt verður einnig að sjá,
hvernig Alþingi gætir virðingar
sinnar og réttar, þegar hráða-
birgðalög ríkisstjórnarinnar um
stöðvun skólabygginga, þar sem
fjárveitingavald Alþingis í þess
ari grein er ómerkt og raun-
verulega þurrkað út á þessu ári,
kemur fyrir þingið. Lætur Al-
þingi sér þá meðferð lynda og
gefur þar með ósvífinni ríkis-
stjórn færi á að færa sig enn
meira upp á einræðisskaftið?
Læknisdómur „við-
reisnarinnar“
Það má telja eðlilegt um það
leyti sem Alþingi kemur sam-
an á sjötta eða sjöunda aldurs-
ári „viðreisnarinnar“ að
skyggnzt sé lítillega um bekki
til þess að meta árangurinn
af þessari marglofuðu siðbótar-
stefnu, sem núverandi stjórnar
flokkar töldu sig vera að koma
á í landinu árið 1959 og 1960.
Menn muna það gerla enn,
hversu hún var mærð og gyllt í
málgögnum „viðreisnar“-stjóm
arinnar á þeim missirum.
Læknisdómurinn mikli, sem hin
nýja siðbót átti að geyma var
kallaður frjálsræði. afnám hafta
og hamla, frjálst efnahagslíf,
frjáls viðskipti og fleiri glæsi-
nöfnum, alveg eins og gömlu
undralyfin sem voru allra
meina bót fyrir aldamótin. Það
voru lögmálin um frelsi fjár-
magnsins og einkaframtaksins,
sem áttu að lækna alla spill-
ingu. Vel geta slík lögmál átt
nokkurn rétt á sér, en aðeins
í heiðarlegu stjórnarfari. Þar
sem stjórnarflokkurinn er fyrst
og fremst gróðafyrirtæki fjár-
aflamanna, sem einskis svífast
og biónar þeirra sitja í stjórn-
arráði verður fjármagnsfrelsið
til ófarnaðar en ekki hjálpræð-
is.
Tf 8VIINN
Ekki getur talizt ósanngjarnt
að telja, að siðabótar „viðreisn
arinnar" ætti að vera farið að
gæta verulega í ísl. þjóðfélagi
eftir sjö góð reynsluár og rétt-
mætt að leiða nokkur vitni fram
um það hvernig nú er umhorfs,
og varla getur það talizt rangs-
leitni að leita þeirra í sjálfum
stjórnarherbúðunum og mál-
gögnum stjórnarinnar.
„Verstu spárnar
að rætast“
Eitt helzta loforð stjórnarinn
ar var að stöðva verðbólguna.
Til þess átti hin „frjálsa fjár-
málastefna“ að duga. Hannes á
horninu í Alþýðublaðinu lýsir
því, hvernig það hefur tekizt
28. sept. með þessum orðum:
„Verðbólgan æðir áfram. Verstu
spárnar um hrun peninganna
og æðisgengið kapphlaup um
lífsgæðin svokölluðú eru sem
óðast að rætast.“ Og pistlinum
lýkur með þessum orðum: „Það
þarf að stöðva þetta æði, áður
en það er um seinan. En það
Hinn stílfagri héraSsskóli að kaugarvatni.
(Ljósmynd: Guðm. Ág.)
Lokaályktunin er rétt: Þetta
er sjúkdpmur þjóðfélagslegur
sjúkdómur, einmitt sá sjúk-
dómur, sem siðabót „viðreisn-
arinnar“ átti að lækna að lof-
orði töfralæknanna. Þess vegna
ber að sýkna „ungu hjónin.“
að framan. Þeir viðurkenna
spillinguna en leita stjórnarfar-
inu afsakana með þeirri skýr-
inu, að „það þurfi svO sterk
bein til þess að þola góða daga.“
Þeir telja stjórnina hafa skap-
að „góðu dagana“ en skella spill
verður líkast til ekki gert. Öf-
undin og hatrið milli flokka er
svo magnað, og stjórnmála-
menn vantar það, sem til þarf:
hugrékki. Hugrekki til að segja
og gera það, sem rétt er, að
stöðva kapphlaupið — standa
og falla með sinni stefnu.“
Þetta er dómur þessa stjórn-
arstuðningsmanns örfáum mán-
uðum eftir að forsætisráðherr-
ann hafði lýst yfir, að krón-
unni hefði verið bjargað með
samningagerðum ríkisstjórnar-
innar. Það fer ekki á milli mála,
að ásökunin um hugrekkis-
skortinn heggur næst ríkisstjórn
inni. Hannes hefur trúað „við-
reisnar“-loforðunum og sakar
nú sína menn um að hafa brugð
izt þeim — ekki „staðið og fall
ið með sinni stefnu.“
„Samt einhvers
konar óáran“
Hinn 5. október er Hannes á
horninu enn með áhyggjur af
siðgæði „viðreisnarinnar:“ „Það
er góðæri til lands og sjávar
en samt einhvers konar óáran.
Það stafar af misskilningi mann
fólksins, þindarlausu spani eft-
ir svokölluðum lífsgæðum.
Eyðsla, spenna, fyrirhyggju
leysi.“ Síðan tekur hann sem
dæmi ung hjón, sem færast mik
ið í fang við að græða og auka
lífsgæði sín og dregur af dæmi
b°irra þessa ályktun:
„Þessi ungu hjón eru aðeins
eitt dæmi af mörgum. Einfalt
líf í góðum efnum en stöðugt
og öruggt er farsælast fýrir alla,
fvrir ung hjón, fyrir börn
beirra ov fyrir umhverfi beirra.
Lúxuslíf og bensla eru smit-
andi. Þetta er sjúkdómnr Djóð
félafrslpgur siúkdómur, sem
aS "rpsta iim í þpii-i-i von.
að fólki skiljist það. að þensl-
an ber dauðann í sjálfri sér.“
Þau eru aðeins „smituð“ af
þeim þjóðfélagssjúkdómi, sem
„læknarnir11 í stjórngrráðinii
hafa misst öll tök á. og magnað
í stað þess að lækna, svo að
orðið hefur af hættuleg farsótt,
sem „ber dauðann í sjálfri sér.“
Einn af blaðamönnum aðal-
málgagns stjórnarinnar notar
m.a. eftirfarandi lýsingar um
spillingarástandið nýlega: „Hé-
góminn, tildrið, hræsnin og
sýndarmennskan verða æ um-
fangsmeiri á leiksviðinu . . . Á
verðbólgusviðinu er mikið líf í
tuskunum . . . Á íslandi hefur
smygl og alls kyns svindilbrask
tekið svo stórstígum
framförum, að fjölmennir hóp
ar manna, allt frá sjó-
mönnum niður í virðulega kaup
sýslumenn eru farnir að hafa
af því fastar tekjur . . . Skatt-
svik eru í algleymingi, þrátt fyr
ir nýtízkulegan sviðsbúnað eins
og „skattalögreglu“ . . . Fjár-
málahneyksli koma upp með
jöfnu millibili árið um kring . .
Ráðherrar selja ríkinu húseign-
ir við okurverði . . . Vinnusvik
og vinnuokur ákveðinnar fag-
lærðra stétta þjóðfélagsins
skapa vandræði . . . Skólamál
þjóðarinnar eru í öngþveiti. .“
Það er auðvitað virðingarvert,
að slík gagnrýnirödd skuli heyr
ast í aðalmálgagni stjórnannn-
ar, og ekki ætti það að draga
úr gildi vitnisburðarins, sem í
henni felst um siðabót „dðreisn
arinnar" s.l. sjö ár.
.Það þarf sterk
66
•Jafnvel stjórnmálaritstjórar
Moryunblaðsins viðurkenna
með sjálfum sér, hve hrapal-
lega hefur til tekizt, og bess
vopna ráftact beir s 1 sunnndag
til bess að skrifa forystugrein
með nafninu, sem tilfært er hér
ingarskuldinni á þjóðina, sem
ekki hafi nógu sterk bein til að
þola þá. Stórmannleg er skýr-
ingin ekki. Hannes á horninu
viðurkenndi þó, að þetta væri
„þjóðfélagssjúkdómur“. Morg-
unblaðið gerir þessa játningu í
fyrrnefndri forystugrein:
„Því miður verður vart ýmissa
misfellna í hinu íslenzka þjóð-
félagi í dag. Sviksemi gagnvart
samfélaginu gerir allt of víða
vart við sig, hófleysi og kæru-
leysi mótar athafnir einstakl-
inga á ýmsum sviðum. Dugmik
il og framsækin þjóð má ekki
loka augunum fyrir þessum mis
brestum í fari sínu.“
Þessir herrar segja þjóðinni
til synda, og hún á að opna aug-
un fyrir misbrestum hjá sér. en
ríkisstjórnin þarf þess ekki með.
Hún fær enga slíka áminningu.
Siðabót „viðreisnarinnar“ er
enn góð og gild. Það er aðeins
þjóðin, sem ekki kann með al-
gæzku páfanna í stjórnarráðinu
að fara. Og er ekki von,
að mennirnir hneykslist á „hóf-
leysi einstaklinganna,“ þegar
þjóðin hefur jafnlýsandi sið-
bótardæmi að fara eftir sem
sannvirðisskipti ráðherra í
húsaverzlun við ríkið? Þjóðin
hefur bara ekki nógu
sterk bein, segir Mbl. Enginn
má láta sér detta í hug, þá fjar
stæðu, að viðreisnin sé „guðinn,
sem brást.“ Það nlutskipti á
þjóðin, þegar Mbl. rrevstir sér
ekki lengur til þess að loka aug-
unum fyrir staðreyndunum.
Níðhögg í garð
fmmtíðar
Hlutverk sæmilegrar ríkis-
stjórnar er aðallega tvíþætt —
að stjórna málefnum dagsins
af viti réttsýni og forslá >g búa
í haginn og gegna skyldum sm-
um við framtíðina. Vitni af
stjórnarheimilinu hafa hér að
framan lýst því, hvernig hið
fyrra hefur tekizt, en hvað um
hið síðara? Menntun ungu kyn-
slóðarinnar er inikilvægasta
framtíðarverkefnið, inisrétti í
menntunarskilyrðum ófyrirgef-
anlegasta ranglætið við æsku-
fólkið, því að' á menntun bygg-
ist öðru fremur lífshamingja
þess, og afturhald í skólamál-
um er ófyrirgefanlegasta van-
rækslan.
Samband ungra sjálfstæðis-
manna hefur gefið ríkisstjórn-
inni sína einkunn í þessari grein
eftir ítarlega rannsókn með
þeim úrskurði, að eftir nær sjö
ára „Viðreisnar“-skólastjórn
taki aðeins 10% af hverjum ald
ursárgangi æskunnar stúdents
próf á móti 25% í nágranna-
löndum. Hér hefur stöðnun ríkt
í sjö ár meðan aðrar þjóðir
sóttu fram. Ein veigamesta
ástæðan til þessa er skortur
framhaldsskóla á neðri mennta
stigum, sem heftir för æsku-
fólks hundruðum saman á
hverju hausti út á langskóla-
brautina. Þar er stöðvun hér-
aðsskólabygginga skýrasta dæm
ið um það, hvernig hlaðið hefur
verið ofan á þennan múr gegn
menntun án afláts í sjö „við-
reisnar“-ár.
Ólafur Þ. Kristjánsson, hinn
reyndi og glöggi skólastjóri
Flensborgarskólans, lýsti áhrif-
um skortsins á skólahúsnæði
framhaldsskólanna eftirminni-
lega í erindi um daginn -'g veg-
inn í útvarpinu fyrir skömmu.
Sú ádrepa ætti að verða sfjórn
arvöldum og þjóðinni allri
minnistæð.

vegamótum
66
Einn ágætasti skólamaður
höfuðborgarinnar, Kristján J.
Gunnarsson, skólastjóri, ritar í
síðustu Menntamál grein, sem
einnig hefur birzt í Vísi síðustu
daga. Þar er á hlutlægan hátt
og af mikilli skarpskyggni og
þekkingu rætt um stöðu skólans
í þjóðfélaginu nú og látin falla
þessi athyglisverðu orð:
„Stöðu skólans í þjóðfélaginu
í dag svipar til þeirra aðstæðna,
sem ríktu um síðustu aldamót,
að því er snertir menntunar-
stig landsmanna andspænis
breytingum í atvinnu- og bjóð-
lífi.
Þess mun brátt fara að gæta,
að þjóðin ræður ekki nógu al-
mennt nú, fremur on þá, vfir
nýjustu kunnátjtu og hæfni á
mörgum sviðum, sem gerir
hana færa um að mæta vms
um tækifærum til framfara og
hagnýta þau.“
Þessi orð skulu ekki talin til
sérstakra vitnisburða gegn
frammistöðu „viðreisnar“—
stjórnarinnar í skólamálum, en
bau svna þó gerla. hve stöðn-
un skólabygginga s.l. :jö ár veg
ur þungt á ógæfuhliðina, .--vo og
tregðan við að hefja endurskoð
un fræðslukerfisins. Grein
Kristjáns ættu allir að losa með
athygli, og hann hefur synt,
hvernig menntamenn þjóðarinn
ar eiga að haga sókninni til
nýrrar vakningar í skólamálum
landsins. Þetta er þeirra akur
að erja. Þeir eiga að láta til
sín heyra hver af öðrum, visa
veginn og linna ekki fyrr en
plógurinn tekur að hreyfast.