Morgunblaðið - 30.08.1987, Síða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. ÁGÚST 1987
Barátta Kimb-
alls við leyni-
skýrslumar
DEPAKTMENT OP
S T A T E
-í Cr COl,
CKIE? SPECIAL AGEOT
OCT 8 19-ÍS
October 4, 1946

Cr \CfPi ~ Mr. bannernan
FBOhít CSX - Mr. Pltch
SUSJECTi PENN TOTíNSEND KIMBAU.
(Your roquost 14 Axiguat 1946)
Conclualon
Inveatlgation diacloaea eridence c
tending to arfect adTeraely the appllcant'e loyalty to the
‘ “ 8tc ‘ " ‘ “
Ooternzaent of tbe United
tea and ita Inatitutiona*
It reveala naich inTonnation both pro and con in regard
to the applicant'a loyalty, and though no one placed him ln |
the Party, it ia noted that but few of the applicant’a moat
enthuaiaatic aupportera are able to recommend him without
cjcplanation and reaervation in aupporting hia atand on paat
aotÍTÍtiea*
It reveala that the name Penn Kinball appeara on a
list of atrike defenders in the case of the North American
Aviation Company in Callfornia, which atrike waa aaid to
have been Coramuniat inapired, and far the purpoae of hamper-
ing Booaevelt's prepardneaa program. It further reveala that
the applicant has willingly and knowlngly aasociated with and
conaistently supported radical and comrauniat groupa and their
programa. It alao reveala that the applicant haa not followed
blindly, as he ia too smart to blunder and that hia effective-
neaa ia nuch greater than a Cnmzmnist Party member becauae of
hia winning peraonality and auperior ability. It waa pointad
out that because of the applicant'a politlcal beliefa a divided
loyalty ia bound to axiat and, therefore, he ahould be oonaider-
•d a dángeroua indÍTÍdual.
The inveatigation aeema to indicate, in view of the
dangera inherent to thia aituation, that careful conaider-
ation ahould be given tho determination aa to whether the
applicant ahould be employed in the Department of State.
Eitt skjalanna frá árínu 1946 þar sem Kimball er sagður hættulegur
og hollusta hans dregin í efa.
EftirAndrew
Stephen
Þegar bandaríski blaðamaður-
inn og lektorinn Penn Kimball
ákvað að notfæra sér ákvæði
laga um upplýsingafrelsi í
Bandaríkjunum til að komast að
þvi hvað leyniskýrslur utanríkis-
ráðuneytisins hefðu um sjálfan
hann að segja óraði hann ekki
fyrir því hvílíkt samansafn lyga
og rangfærslna þær hefðu að
geyma. Um tíu ára skeið barðist
hann fyrir þvf að hreinsa mann-
orð sitt, og var þessi barátta
hans efni heimildamyndar sem
brezka sjónvarpið BBC lét gera
og sýndi um miðjan júní sl.
Penn Kimball líður seint úr minni
sumarmorgunn einn fyrir fímm
árum. Hann var rétt kominn heim
af sjúkrahúsinu þar sem hann hafði
setið við dánarbeð eiginkonu sinnar
eftir 35 ára hjónaband. í póstinum
sem beið hans var sending pökkuð
inn í brúnan pappír. Hann grunaði
strax hvað sendingin hefði að
geyma - slatta af gögnum frá leyni-
þjónustunni CIA, sem hann hafði
óskað eftir þremur árum áður í
samræmi við ákvæði „Freedom of
Information Act“, eða laga um
fíjálsan aðgang að upplýsingum.
Þegar hann opnaði sendinguna
rak hann strax augun í setningu
sem virtist hafa verið skráð árið
1958: „Sú staðreynd að eiginkona
viðkomandi er sennilega tengd . . .“
og hér hafði nafn verið strikað út
... málinu gerir hollustu fjöl-
skyldunnar í dag vafasama."
Þetta var gífurlegt áfall fyrir
Kimball. Honum hafði lengi verið
ljóst að í leynilegum skýrslum yfír-
valda var hann stimplaður mikill
vinstrisinni og hættulegur öryggi
landsins, en nú varð honum ljóst
að mannorð eiginkonunnar, sem
lézt þennan morgun, hafði einnig
verið svert.
Kimball getur aldrei gleymt hve
honum þótti þetta sárt. „Það sem
ég á við er að ég er síblaðrandi og
* alltaf að koma mér í vandræði,"
segir hann. „Hún kom þar hvergi
nálægt. Og að blanda henni inn í
þetta! Það er viðurstyggilegt."
Ríkisstjóm Bandaríkjanna, alrík-
islögreglan FBI og utanríkis-
ráðuneytið- — að ógleymdu CIA —
vildu nú helzt að Penn Kimball
hreinlega gufaði upp. Það hefur
valdið þeim miklum vandræðum að
hann er nú lifandi tákn þess hvað
getur farið úrskeiðis þegar opin-
berir aðilar ekki aðeins saftia
leynilegum skýrslum um einstakl-
inga, heldur draga einnig ályktanir
byggðar á sögusögnum og kjafta-
sögum, en gefa viðkomandi ein-
staklingum engin tækifæri til að
afsanna þessar ályktanir.
Fáir eða enginn þeirra sem
þekkja Penn Kimball í dag trúa
öðru en að hann sé fullkomlega
traustur og heiðvirður Bandaríkja-
maður — að vísu stundum nokkuð
þrasgjam — án nokkurra stjóm-
málaöfga. En vegna mistaka og
glappaskota sem honum urðu á
fyrir 41 ári, á sjö mánaða tímabili,
hafa bandarísk yfirvöld úrskurðað
að Penn Townsend Kimball sé
hættulegur öryggi landsins. Þetta
stendur í skýrslum hans, svo það
hlýtur að vera satt.
í upphafi ferils síns hafði Penn
Kimball flest það til að bera sem
yfírvöld gátu talið eftirsóknarvert.
Hann var af auðugum foreldrum
kominn, fæddur í Nýja Englandi
(Norð-austurríkjunum), hafði út-
skrifast úr einkaskóia, hlotið
viðurkenningar í skátahreyfíng-
unni, var með háskólapróf frá
Princeton og Oxford, og hafði þjón-
að með sæmd í bandaríska hemum
í síðari heimsstyrjöldinni. Að loknu
lokaprófí frá Princeton-háskóla árið
1937 hlaut hann eftirsóttan náms-
styrk kenndan við brezka stjóm-
málamanninn Cecil Rhodes til
framhaldsnáms við Oxford-háskóla
þar sem þeir Ekiward Heath, Roy
Jenkins og Denis Healey voru með-
al skólafélaga hans.
Við heimkomuna árið 1939 var
hann mjög fylgjandi Bretum, og
hvatti til þátttöku Bandaríkjanna í
heimsstyrjöldinni, sem þá var ný-
hafín. Hann starfaði stuttlega við
tvo ijölmiðla fram til þess að Japan-
ir gerðu árásina á Pearl Harbour,
sem varð svo afdrifarík. Fyrra
starfíð var hjá virtu tímariti í Was-
hington, United States News, og
það síðara hjá vinstrisinnuðu dag-
blaði er nefndist PM.
Þegar Bandaríkin urðu aðilar að
styijöldinni gekk Kimball í land-
göngulið flotans og þjónaði með því
í þrjú og hálft ár á Kyrrahafssvæð-
inu við góðan orðstír. Þegar hann
sneri heim á ný árið 1945, þá
þrítugur að aldri, ákvað hann að
sækja um starf hjá utanríkisþjón-
ustunni.
En eftir að hafa rétt lokið inn-
tökuprófí fyrir þá sem ætla sér að
starfa fyrir utanríkisþjónustuna -
sem hann stóðst með ágætum -
hafði hann þegar ákveðið að hefja
frekar mun betur launað starf sem
blaðamaður hjá vikuritinu Time.
Ári síðar datt honum svo í hug að
endurvekja hugmyndina um að
ganga í utanríkisþjónustuna - en
fékk þá þau svör frá utanríkisráðu-
neytinu að skipan hans í embætti
hafí verið frestað.
Þetta var fyrsta atvikið af mörg-
um sem komu Kimball á óvart.
Hann hélt því áfram í blaðamennsk-
unni, auk þess sem hann hafði
nokkur afskipti af stjórnmálum
heimafyrir, þar til hann settist í
helgan stein fyrir hálfu öðru ári,
en hafði þá verið lektor í blaða-
mennsku við Columbia-háskóla í
New York um aldarfjórðungs skeið.
En hann hafði alltaf haft mikinn
áhuga á frama sem pólitískur ráð-
gjafí á sviði alríkismála. Hann hafði
verið skráður félagi í flokki Demó-
krata frá 21 árs aldri. Ári eftir að
John F. Kennedy tók við forseta-
embætti var honum boðið óform-
lega að taka sæti í eftirlitsnefnd
alríkisfjarskipta, FCC, sem hefur
eftirlit með öllum útvarpsrekstri í
Bandaríkjunum. Sæti í þeirri nefnd
hefði veitt honum áhrifastöðu í
innsta hring í Washington, og hann
hóf undirbúning að flutningi þang-
að ásamt konu sinni og dóttur. En
dag nokkum heyrði hann í útvarp-
inu f bíl sínum að Kennedy hefði
Penn Kimball.
veitt öðrum stöðuna.
Næst var hann beðinn að taka
sæti í ráðgjafanefnd Upplýsinga-
þjónustu Bandaríkjanna. Hann
hlaut aldrei skipun í þá nefnd. Hann
sótti um aðstöðu hjá Fullbright-
-stofnuninni, en fékk neitun. í hvert
skipti sem hann þurfti að fá vega-
bréf sitt endumýjað tók það lengri
tíma en hjá öðrum.
Það var ekki fyrr en árið 1977
þegar hann var í fríi á eynni Mart-
ha’s Vineyard í Massachusetts að
Kimball fór að kanna af hverju allt
þetta mótlæti stafaði. Hann ákvað
að sækja um að fá að skoða hvaða
upplýsingar um sjálfan hann skýrsl-
ur yfírvalda hefðu að geyma, en til
þess hafði hann stjómarskrárlegan
rétt í samræmi við ákvæði laga um
upplýsingafrelsi frá árinu 1966 og
laga um friðhelgi einstaklinga frá
1974.
Nafn Penn Townsend Kimballs
var fært inn á tölvukerfí utanríkis-
ráðuneytisins með þeim fyrirmæl-
um að leitað yrði allra gagna um
hann frá þeim tíma þegar hann
sótti um stöðu í utanríkisþjónustu
Bandaríkjanna árið 1945. Niður-
staðan, sjö mánuðum síðar, kom
honum mjög á óvart. „Við leit í
skýrslum okkar," sagði í svarinu
sem loks fékkst eftir mikinn eftir-
rekstur, „hafa komið fram níutíu
og níu (99) skjöl, og hafa þau verið
tölusett með númerunum 1-99 til
að auðvelda uppslátt."
í svarinu sagði einnig að sex
skjalanna væru frá FBI, og yrði að
snúa sér þangað til að fá afrit af
þeim. Eitt skjalanna væri byggt á
upplýsingum frá CIA, og þyrfti
heimild leyniþjónustunnar til að sjá
það. Þetta þýddi að þijár helztu
rannsóknastofnanir landsins höfðu
— án hans vitundar — verið að
safna leynilegum skýrslum um
Kimball. Hvað gátu þær haft að
geyma? Það tók Kimball níu mán-
uði til viðbótar að fá að sjá gögnin
frá FBI, og nærri fimm ár frá upp-
haflegu umsókninni að fá að kanna
hvað CIA hafði um hann að segja.
Fyrsti skjalabunkinn barst pakk-
aður inn í brúnan pappír: prófgögn,
fjörutíu ára gömul, útfyllt um-
sóknareyðublöð, innanhúss um-
sagnir, ummæli rannsóknanefnda,
aðvaranir frá FBI, CIA og leyni-
þjónustu flotans varðandi áreiðan-
leika Kimballs, og skýrslur frá
sérstökum starfsmönnum leyni-
þjónustanna - margar þeirra
merktar „algjört trúnaðarmál" eða
„leyndar- og trúnaðarmál".
Strikað hafði verið yfír þýðing-
armikla kafla, sérstaklega nöfn
þeirra sem gefið höfðu upplýsingar
um hann. Þarna var löng umsögn
um hann frá sjálfum J. Edgar Hoo-
ver, þeim sögufræga forstöðumanni
FBI, en þar hafði allt annað en
nöfn Hoovers og Kimballs verið
strikað út.
En meginmálið í öllum þessum
upplýsingum var augljóst: Kimball
var, eins og fram kemur í leynilegu
skjali frá árinu 1946, opinberlega
úrskurðaður „hættulegur öryggi
þjóðarinnar“. Þessu fylgdu sérstök
fyrirmæli um að hann fengi ekkert
um málið að vita.
í fyrstu tók Kimball þessu öllu
sem hveiju öðru gríni. I boðum
skemmti Kimball furðu lostnum
gestum sínum með þvi að lesa upp
úr skýrslunum. En smám saman
vaknaði hjá honum reiði, og honum
varð ljóst að tilvist gagnanna væri
skýringin á ýmsum áður óskýrðum
atvikum á ferli hans. Hann reyndi
að álykta af ummælunum hveijir
þessir ónefndu heimildamenn gætu
verið — og síðan að bera saman
það sem stóð í skýrslunum við það
sem raunverulega gerðist í lífí hans.
Hann komst að því að í upphafí
höfðu fímm starfsmenn FBI verið
sendir út af örkinni til að grafast
fyrir um feril hans. í fyrstu var
þetta aðeins formsatriði: ferill allra
umsækjenda um stöður í utanríkis-
þjónustunni er vandlega kannaður.
Svo sendi FBI starfsmenn sína til
að kanna bemsku hans í smábæ í
Connecticut, þar sem hann ólst
upp, skólagönguna, háskólanám,
störf í Washington og New York,
og svo framvegis. Skýrslumar tóku -
að hrannast upp.
Þetta var á þeim ámm þegar
kommúnistagrýlan geisaði í Banda-
ríkjunum. Svo virðist sem tvö atriði
hafí valdið því öðm fremur að eftir-
lit með Kimball var hert svo mjög:
í fyrsta lagi var hann mjög virkur
félagi í stéttarfélagi sínu, American
Newspaper Guild, í fyrsta starfi
sínu sem blaðamaður hjá United
States News. Svo fluttist hann yfír
á PM, sem þótti túlka hugsjónir
vinstrisinna. Fyrmm yfirmaður
hans hjá United States News sagði
þá fulltrúum FBI að flutningurinn
„gæti verið vísbending um stjóm-
málaskoðanir viðkomandi".
í því andrúmslofti sem ríkti á
þessum ámm þurfti ekki meira til.
Starfsmenn leyniþjónustunnar
fengu fyrirmæli um ítarlegri rann-
sókn með það fyrir augum að
grafast fyrir um það hvort Kimball
væri hliðhollur kommúnisma og
annað er máli kynni að skipta. Þess-
um fyrirmælum fylgdu starfsmenn-
imir út í æsar: á tímabilinu ágúst
til september 1946 bámst frá þeim
19 þétt-vélritaðar síður af upplýs-
ingum um hugsanlegar stjómmála-
skoðanir Kimballs.
Upplýsingamar í skýrslunum
vom oft hreinlega rangar: í einni
þeirra er Penn nefndur „Pete“, og
vinur hans sem leigði með honum
íbúð áður en Kimball kvæntist var