Morgunblaðið - 27.09.1987, Blaðsíða 5

4 C
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. SEPTEMBER 1987

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. SEPTEMBER 1987
C 5
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ:
r
Egdansa riðþig...
Ein vinsælasta danssýning Islenska dansflokksins
frá upphafi, „Ég dansa við þig...“ kemur aftur á
fjalir Þjóðleikhússins, miðvikudagskvöldið 30.
september. Aðeins sex sýningar verða á þessu
rómaða verki að þessu sinni, vegna anna
gestadansaranna erlendis.
Það er Islenski dansflokkurinn ásamt
gestadönsurum sem ber hitann og þungann af
sýningunni. Hver dansari fær að njóta sín í
sérstökum atriðum, en auk þess eru í sýningunni
glæsileg hópaatriði. Gestadansarar eru tveir
aðalkarldansarar Kölnaróperunnar,
Nýsjálendingurinn Athol Farmer og Frakkinn
Philip Talard. Einnig koma sex íslenskir
karldansarar til liðs við flokkinn.
Sýningin samanstendur af 22 mismunandi
dansatriðum við tónlist sem byggir á 46 vinsælum
dægurlögum í nýrri útsetningu. Það er Egill
Olafsson sem leikur undir á píanó, syngur og segir
frá ásamt Jóhönnu Linnet, söngkonu, en annar
hljóðfæraleikur er fluttur af segulbandi frá
upprunalegu sýningunni í Þýskalandi.
Listdansstjórinn Jochen Ulrich er baeði höfundur
dansa, leikmyndar og búninga, en Asmundur
Karlsson lýsti sýninguna. Sveinbjörg Alexanders
stjórnaði æfingum á dansinum síðastliðið leikár,
ásamt höfundinum, en Ásdís Magnúsdóttir
aðstoðarmaður þeirra hefur æft sýninguna upp að
nýju með íslenska dansflokknum.
Dansarar í sýningunni eru, auk gestadansara,
Ásta Henriksdóttir, Birgitte Heide, Guðmunda
Jóhannesdóttir, Guðrún Pálsdóttir, Helena
Jóhannsdóttir, Helga Bernhard, Katrín Hall, Lára
Stefánsdóttir, Ólafía Bjarnleifsdóttir, Sigrún
Guðmundsdóttir, Björgvin Friðriksson, Ellert A
Ingimundarson, Ingólfur Stefánsson, Marteinn
Tryggvason, Sigurður Gunnarsson, Örn
Guðmundsson og Örn Valdimarsson.
Islenski dansflokkurinn hlaut
Menningarverðlaun DV fyrir list sína síðastliðið
leikár. Nú hefur nýr listdansstjóri, Hlíf
Svavarsdóttir verið ráðin í stað Nönnu Ólafsdóttur.
Auk sex sýninga á „Ég dansa við þig...“ verður
frumsýnd listdanssýning í nóvember og í febrúar
í Þjóðleikhúsinu.
Sýningarnar á „Ég dansa við þig...“ verða
miðvikudaginn 30. september, föstudaginn 2.
október, sunnudaginn 4. október, þriðjudaginn 6.
október, fimmtudaginn 8. október og laugardaginn
10. október.
ssv
Ljósmyod: KELI
VIÐHORF
Viðar
Eggertsson Aðhafa
efhiáaðhafa
ekkiefhiá...
Vinkona mín sagði við mig um
daginn, þar sem við stóðum í nepj-
unni: „Haustið er komið, loksins."
Ég horfði á hana líklega nokkuð
aulalega, því hún hló að svipnum á
mér og bætti við: „Nú er allt að
fara af stað.“ Andartak var ég á
báðum áttum yfir þessari fullyrð-
ingu sem hékk í loftinu, en af því
ég þekki hana orðið vel þá áræddi
ég að giska á merkingu orða henn-
ar og sagði eins og ekkert væri:
„Þú meinar listalífið?" Hún hafði
ekki fyrir því að svara mér heldur
tók til við að uppfræða mig á því
sem í vændum væri og hún ætlaði
ekki að missa af. Upptalningin var
orðin alllöng þegar mér varð á orði
hvort hún hefði tíma fyrir
allt þetta. „Það er alltaf
tími fyrir það sem mann
langar til,“ svaraði hún og
varð svolítið alvarleg í aug-
unum. „Það er frekar hvort
ég hafi efni á þessu öllu.“
Það varð örlítil þögn áður
en hún bætti við: „Ég hef
alla vega ekki efni á því
að missa af því.“ Þar með
var hún rokin og ég stóð
eftir með þessi síðustu orð
hennar bergmálandi
hausnum í haustnepjunni.
Haustið er komið. Laufín
tínast af tijánum og safri-
ast saman í göturæsunum
þar sem þau sölna meðan
nýr tími rennur upp. „Allt
er að fara af stað,“ eins
og vinkona mín sagði. Tón-
listarmenn blása í lúðra og
senda okkur hinum tóninn,
fyrirboða þess sem við
megum vænta að ómi um-
hverfís okkur á löngum
vetri. Rithöfundar eru í óða
önn að skrifa sín síðustu
orð í jólabækumar. Málar-
amir þekja veggi gallerí-
anna og leikarar stilla sér
upp til myndatöku fyrir
framan hof Talíu áður en
haldið er inn til fangbragða
við gyðjuna sem munu
verða skráð í leiklistarsög-
una. Allt lofar góðu, en
enginn veit hversu góð
uppskeran verður. Að því
leyti standa allir listamenn
okkar í sömu spomm. En
em þeir allir jafnvel búnir
til átakanna? Hvemig
standa leikhúsmenn að
vígi?
Það era ekki nema fjórir
áratugir tæpir síðan leikhúslista-
menn fóm að geta snúið sér heilir
og óskiptir í einhverjum mæli að
list sinni. Það var með opnun
Þjóðleikhússins. Leikfélag
Reykjavíkur hafði þá starfað óslitið
í rúma hálfa öld og alið upp og
þroskað margan leikhúsmanninn.
Ýmsum þótti sem óþarfi væri að
reka leikhús í „kofanum" við
tjömina þegar „höllin" við
Hverfísgötuna var loksins risin.
Flestir Iðnófélaganna hófu störf í
hinu nýja leikhúsi og mikið af
búningasafni Leikfélagsins sem og
leikmunum var komið fyrir í hinu
nýja húsi. Svo leit út um tíma sem
vilji þeirra sem fannst eitt leikhús
í borginni væri yfírdrifíð nóg yrði
ofan á. En leiklistin verður ekki
njörvuð á einn bás frekar en önnur
skapandi list. Leikfélagið reis upp
aftur eftir blóðtökuna úr öskunni
og hóf störf að nýju. Þar bundust
saman böndum nokkrir eldri Leik-
félagsmenn ásamt öðmm yngri sem
nýkomnir vom úr námi í fræðunum.
Þá dreymdi drauma og langaði
sjálfa að hafa stjóm á þeim. Þar
með varð fyrsti „fijálsi leikhópur-
inn“ til við hlið „stofnunar" eins
og þetta hefur verið kallað síðan.
Það tók Leikfélagið rúman áratug
og mikla vinnu að ná þeim árangri
að fá nægjanlega styrki til að geta
greitt nokkmm listamanna sinna
nokkum veginn mannsæmandi laun
fyrir vinnu þeirra. Samfélagið hafði
nefnilega ekki efni á þeim mikla
menningarauka sem starfsemi leik-
félagsmanna var, en sem betur fer
höfðu þeir efni á að gefa okkur
hann. Við emm rík þjóð!
Og það er þráhyggj a í listinni sem
í öðmm fyrirbrigðum mannlífsins,
því varla var Leikfélagið orðið
„stofnun" fyrr en nýir „fijálsir leik-
hópar" vom komnir á laggimar.
Því það er árátta íslenskra leik-
húslistamanna eins og annarra að
vilja skapa sína list af eigin þörf,
milliliðalaust án forsjár misvitra
stjómenda, hvaða nafni sem þeir
nú nefnast hveiju sinni. Þeir em
' knúðir áfram af sköpunarþörf sem
á upptök í þeirra eigin bijóstum.
Þessir leikhópar er leiklistarlífínu
jafn nauðsynlegir og aðrir þættir
þess til að skapa gróanda sem er
listalífí hverrar sjálfstæðrar þjóðar
nauðsynlegur, þ.e.a.s. ef einhver
hefur efni á því. Fæstir þessara
hópa hafa orðið langlífír, þótt starf
þeirra hafi oft blásið lífí í þá glóð
sem hvflst hefur í sölnuðu laufí
þegar haustað hefur í leiklistarlífi
okkar. Frá fyrri tíð má nefna til-
raunaleikhúsið Leiksmiðjuna, sem
af mikilli djörfung var stofnuð til
að nálgast leikverk á annan hátt
en tíðkast og beita öðmm vinnu-
brögðum til úrlausnar á þeim. Og
Gríma sælla minninga sem hafði
að leiðarljósi að leggja til atlögu
við ný íslensk verk (sem í þá daga
þótti ekki alltaf árennilegur skáld-
skapur í augum leikhúsmógúlanna)
og varð til að koma mörgu leik-
skáldinu á skrið sem og að kynna
margt af því sem nýstárlegast þótti
þá í leikbókmenntum umheimsins.
Þessir tveir leikhópar sem hér hafa
verið nefndir, sem og aðrir
sem á eftir hafa komið,
hafa oftar en ekki horfið
af sjónarsviðinu fyrr en
varði og að manni fínnst
oftast áður en ætlunarverki
þeirra væri rauninni fylli-
lega lokið. Og hvað veldur?
Skoðum aðeins hvað þarf
til leiksýningar. Leikhús-
listamaður vinnur aldrei
einn að verki sínu líkt og •
rithöfundurinn getur sest
niður við tölvuna sína og
skrifað það sem hann listir,
málarinn staðið við trön-
umar og málað drauma
sína á léreftið og fíðlarinn
leggur hljóðfærið sitt undir
kinn og strýkur boganum
yfír strengina. Leiksýning
er samþætting allra þess-
ara listgreina og nægir
ekki tiL Þar þarf leikstjóra,
höfund, stundum þýðanda,
leikmyndateiknara, búnin-
gateiknara, ljósahönnuð,
saumakonu, smið, fram-
kvæmdastjóra, ljósabúnað,
hljóðbúnað, leikmuni, bún-
inga, leikmynd og ótal
margt fleira, t.d. leikara
að ógleymdu húsnæði (sem
liggur nú ekki á lausu í
borginni). Eins og gefur
að skilja em hér óhjá-
kvæmilega mikil útgjöld
fyrir „frjálsan" leikhóp,
jafnvel þó allir listamenn-
imir gefí vinnu sína, en það
er venjulega það sem hugs-
anlegt er að fá ókeypis.
Annað greiðist fullu verði,
því hver hefur efni á að
gefa vinnu sína nema lista-
menn? En af hveiju er þá
blessað fólkið að þessu
streði? Það er nú það. Ég
segi nú bara fyrir mig að ekki hef
ég efni á að vera án drauma og svo
er líka til fólk eins og vinkona mín
sem ég vitnaði hér að framan, þessi
sem stóð með mér í haustnepjunni
og sagðist ekki hafa efni á að missa
af þessu. Það er nefnilega nokkuð
stór hópur sem er sama sinnis og
hún. Það er þetta fólk sem má sjá
skjótast um bæinn á köldum vetrar-
kvöldum í leit að leiksýningum á
dimmum háloftum og í rökum kjöll-
umm sem einum fyrrverandi
menntamálaráðherra fannst svo
„sjarmerandi". Hann hafði ömgg-
lega ekki efni á að láta sér fínnast
annað.
Svona hugsanir þjóta um kollinn
á manni þegar maður stendur einn
í haustnepjunni og vinkona manns
rokin út í buskann og búin að mgla
mann í verðmætamatinu.
Viðar Eggertsson