Morgunblaðið - 13.02.1988, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 1988
B 7
Frumsýning hjá íslenska
dansflokknum í Þjóðleikhúsinu
yrsta verk
þessarar sýn-
ingar, „Ég er
að bíða eftir
þér,“ samdi
Wisman eftir
beiðni bol-
lenska ríkis-
sjónvarpsins
fyrir keppni
ungra evrópskra dansara, sem fór
fram á Ítalíu í Reggio Emilia,
sumarið 1985. Tónlistin er eftir
Louis Andriessen. Verkið er
tvídans og eru dansarar Sigrún
Guðmundsdóttir og Corné du
Crocq.
Annað verkið, „Númer 48,“ var
samið fyrir dansflokk Krisztina
de Chatel. Upphaflega var Númer
48 heilskvöldssýning, en hér
sjáum við aðeins brot af henni.
Tónlistin er eftir John Cage. Verk-
ið er fyrir fjóra kvendansara og
fjóra karldansara og hér eru það
Katrín Hall, Birgitta Heide, He-
lena Jóhannsdóttir, Lára Stefáns-
dóttir, Jóhannes Pálsson, Corné
du Crocq, Hany Handaya og Paul
Estabrook sem dansa.
Þriðja verkið, „Segðu þetta aft- *
ur, hærra,“ var samið fyrir Hol-
lenska Þjóðarballettinn árið 1984,
fyrir fjóra kvendansara og fjóra
karldansara við 4. kafla Sinfonia,
eftir Luciano Berio. Dansarar eru
Katrín Hall, Birgitta Heide, Ásta
Henriksdóttir, Guðmunda Jó-
hannsdóttir og sömu karldansarar
og í Númer 48.
Lokaverk sýningarinnar heitir
„Lokaskilaboð“ og er það sérstak-
lega samið fyrir tíu kvendansara
flokksins og karldansarana íjóra,
sem koma til liðs við þær í þess-
ari sýningu. Tónlistin er úr þrem-
ur verkum eftir Laurie Anderson.
Dansarar íslenska dansflokks-
ins að þessu sinni eru Ásta Hen-
riksdóttir, Birgitte Heide, Guð-
munda Jóhannesdóttir, Guðrún
Pálsdóttir, Helena Jóhannsdóttir,
Helga Bemhard, Katrín Hall, Lára
Stefánsdóttir, Olafía Bjamleifs-
dóttir og Sigrún Guðmundsdóttir.
Gestadansarar eru íslendingurinn
Jóhannes Pálsson, sem starfað
hefur með The Pennsylvania Bal-
let Company undanfarin ár, Hol-
lendingurinn Comé du Crocq,
Austurríkismaðurinn Hany Hada-
ya og Bandaríkjamaðurinn Paul
Estabrook.
kvikmyndahúsi veruleikans. Á hinn bóginn
eru dísarkaflamir á fallegu, auðugu, lifandi
máli sem undirstrikar þátttöku Dísar í lífinu
og Samruna hennar við náttúruna.
Vigdís skrifar í þulustíl. Ljóðræn hrynj-
andi, orðasmíð og endurtekningar, sífelldar
vísanir í sagnir og ævintýr koma til skila
upplifun bamsins af heiminum. Bæði því
sem sést og fínnst og ekki síður því óáþreif-
anlega sem er jafn snar þáttur í skynjun
hans og skilningi á lífinu. Bókin skiptist í
tvo hluta og er hringferlið og endurtekning-
in ítrekað með því að láta nánast alla at-
burði í seinni hlutanum kallast á við atvik
í þeim fyrri.
Sama er uppi á teningnum í Gangandi
íkorna. Það sem fyrir íkornann ber í borg-
inni á rót sfna í raunheimi drengsins. En
sá munur er á frásögninni í fyrri og seinni
hlutanum að í fyrri hlutanum er drengurinn
aðeins sýndur utan frá í stuttum, ljóðræn-
um, ósamhangandi myndum, en í hluta
íkomans er meira samhengi og lesandinn
fær að kíkja ofúrlítið í huga hans. Málið á
bókinni er kapítuli út af fyrir sig; tært og
heiðríkt, í senn fomlegt og nýtt.
Texti Sjóns er f módemískum/póst-
módemískum anda. Enginn söguþráður,
aðeins örstuttar myndir, sem raðast saman
í óhugnanlegan refil kulda og tortímingar.
Myndimar sitja í fyrirrúmi, litadýrðin er
feikileg og litir skipta meira máli en maður
á að venjast á prenti. Hér er samlíkingin
við Thor greinilegust og sumir kaflamir
gætu, myndrænt séð, næstum verið úr
Tumleikhúsinu.
Texti Nínu Bjarkar er hins vegar meira
í ætt við játningabækur svertingjakvenna
sem miklum vinsældum hafa náð á undanf-
ömum árum. Einfaldur, barnalegur, ljóð-
rænn stfll, þrunginn erótík og tilfinningu.
Frásögn Nínu Bjarkar kemst næst því að
vera línuleg, en textinn þó fleygaður hug-
leiðingum og mati þeirrar Helgu sem skrif-
ar frásögnina, löngu eftir að atburðirnir
áttu sér stað.
Bogga, í Hringsóli Álfrúnar Gunnlaugs-
dóttur, lítur líka yfir farinn veg, en frásögn
hennar lýtur lögmálum minnisins, skyldar
upplifanir flokkast saman, óháð tímaröð.
Hér er afstæði tímans og hringferli sögunn-
ar enn í sviðsljósinu og Álfrúnu tekst meist-
aralega að vefa sögu úr ólíkum þráðum.
Það er alltaf klippt á nákvæmlega réttum
tíma og spennunni haldið með því að segja
alltaf aðeins minna en þarf til að lesandinn
nái heildarsýn. Álfrún glímir einnig við
tungumálið, merking orðanna er aukin með
sparlegri notkun þeirra og áhrifáleysi Boggu
undirstrikað með því að takmarka notkun
sagna, sem tákna jú oftast athafnir og gerð-
ir.
Það hefur verið talað um að stfll þessara
bóka minni meira á kvikmyndahandrit en
skáldsögur, og má vel vera rétt. En hafa
ber í huga að þegar draumamir eru orðnir
jafn mikilvægur þáttur í textanum og raun-
veruleikinn, er eðlilegt að formið verði
knappara og óskipulegra, því draumar lúta
eins og við vitum engum formrænum lög-
málum. Áhrif kvikmynda eru raunar mjög
sterk í mörgum verkanna. Greinilegust hjá
Sjóni, þar sem meðvitað er unnið með klisj-
ur B-myndanna: furðuverur úr öðrum heimi,
kyniíf og ofbeldi.
Gyðjutík
Menn hafa mikið velt sér upp úr því þessa
vertíðina að konurnar séu að yfirtaka bók-
menntasköpunina. Það er ástæðulaus ótti
held ég, því það er eflaust tilviljun að svo
mörg bókmenntaverk eftir konur skuli koma
út í einu og þess vegna gætu liðið fjögur
ár áður en aftur kemur bitastætt verk eftir
konu. Mér finnst hins vegar mun athyglis-
verðari sú trú sem birtist í mörgum þessara
bóka að kvenleikinn sem slíkur sé sigrandi
afl og eina von heims á heljarþröm. Skáld-
skapargyðjan hefur reyndar alltaf verið
kvenkyns, en engu að síður í bakgrunni sem
aflgjafi skáldanna, eins og konurnar í lífi
Gríms Hermundarsonar eru aflvakar listar
hans en ekki skapandi sjálfar. En hjá Svövu,
Nínu Björk og í ljóðabók Ragnhildar Ófeigs-
dóttur, Andlit í bláum vötnum, eru gyðj-
umar gerendur. Orðnar fullsaddar á lífinu
í landi sektar og þagnar og krefjast áheym-
ar. Jafnvel sá harðsvíraði talsmaður
drengjamenningarinnar, Sjón, sér ekki önn-
ur úrræði en fela lífsvon heimsins í hendur
keltneskrar valkytju.
Þetta var fijótt flóð. Það er kraftur í
íslenskum rithöfundum og trúin á mátt list-
arinnar sem mótandi afls í hörðum heimi
greinilega á uppleið. ímyndunarafl bamsins
og góðsemi kvenleikans.gera drauminn um
betri heim aftur gjaldgengan í bókmenntum
og sá afturgengni draumur vekur upp spum-
ingar í ætt við þá sem Sigfús Daðason varp-
ar fram í nýjustu bók sinni Utlínur bakvið
minnið:
Miskunnsemin
mun hún í vændum
í bland við réttlætið?