Morgunblaðið - 13.08.1988, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. ÁGÚST 1988
B 7
f
[
Guðlaugur Þór Ásgeirsson myndlistarmaður.
Morgunblaðið/Börkur
Segi aldrei skilið
við myndirnar mínar
Guðlaugur Þór Ásgeirsson sýnir á Kjarvalsstöðum
Guðlaugur Þór Ásgeirsson
myndlistarmaður sýnir
þessa dagana 53 málverk í vest-
ursal Kjarvalsstaða. Verkin eru
öll máluð á undanförnum tveim-
ur árum með olíupastel og olíulit-
um.
Guðlaugur Þór lauk námi frá
Myndlista-og handíðaskóla íslands
árið 1981 og hélt sína fyrstu einka-
sýningu í Djúpinu það sama ár.
Árið eftir hélt hann aðra einkasýn-
ingu og tók síðan þátt í samsýningu
í Asmundarsal árið 1984. Þessi sýn-
ing Guðlaugs Þórs er því hin fyrsta
frá hans hendi í ú'ögur ár og að
eigin sögn skiptir hann sýningunni
lauslega í tvo hluta eftir myndefni;
annars vegar eru sjálfsmyndir, port-
rett og fígúratívar myndir og hins
vegar eru landslagsmyndir.„Þessar
myndir eru /njög ólíkar þeim sem
ég sýndi í Ásmundarsal 1984. Ég
er kannski búinn að þróast nokkuð
síðan og kominn nær upphafinu
aftur. Myndefnin á þessari sýningu
eru svipuð og ég fékkst við áður
en ég fór í Myndlista- og handí-
ðaskólann. Þó að myndimar frá
þeim tíma hafi verið óþroskaðar frá
faglegu sjónarmiði finnst mér yfir
þeim svipaður andi og í þessum
mjmdum núna," segir Guðlaugur
Þór í upphafí spjalls okkar.
„Ég leita gjaman fyrirmynda í
mínu nánasta umhverfí; fígúratívu
myndimar lýsa mínum nánasta
heimi, mér sjálfum, fjölskyldu og
vinum." Ég hef orð á því við Guð-
laug Þór að sjálfsmyndir séu marg-
ar á sýningunni. „Ég byggi mikið á
því sem fyrir mig heftir komið —
leita í eigin reynslu. Ég mála jafn-
vel tvær eða þijár sjálfsmyndir í
sama málverkinu. Ein myndin sem
heitir „Sjálfsmyndir" sýnir mig sem
bam, fullorðinn og síðan gamlan.
Þetta er líf mitt í hnotskum." Ég
impra á því að slíkar sjálfsmyndir
bendi til ákveðinnar leitar að sjálfum
sér. Guðlaugur Þór vill ekki gefa
mikið fyrir slíkar skýringar. „Ég er
kannski ekki beint að leita, heldur
frekar að reyna að skilja sjálfan
mig. Það er einnig algengt að mynd-
listarmenn sem mála fíguratívt
máli sjálfa sig. Bæði er maður sjálf-
ur handhæg fyrirmynd en einnig
nota ég sjálfan mig sem fyrirmynd
þó það eigi ekki endilega að vera
ég.“
„Það em nú ekki allir sáttir við
portrettin mín,“ segir Guðlaugur
Þór, um leið og við stöldmm við
mynd sem nefnist Amma og sveita-
síminn. Ég spyr hvers vegna. „Sum-
um finnst ég kannski óvæginn, því
ég reyni að mála manneskjuna eins
og ég upplifi hana en ekki endilega
eins og hún lítur út á yfírborðinu."
Aðspurður um íhaldssemi segir Guð-
laugur: „Ég hef alltaf verið „íhalds-
samur" ef íhaldssemi í þessum skiln-
ingi táknar fígúratíva myndlist. Slík
íhaldssemi í menningarmálum al-
mennt beinist að því að halda í
ákveðnar gmnnhefðir. Það sem
skiptir mig mestu máli í myndlist-
inni er fígúran — hlutimir. Auðvitað
er aðalatriðið að tjá eitthvað og
varast að festast í innantómum
stílbrögðum. Það skiptir mestu máli
að vera einlægur og sjálfum sér
samkvæmur og vera ekki að eltast
við einhverja tískustrauma. Allir
þessir ismar skipta engu máli leng-
ur. Það er búið að prófa allt og finna
allt upp. Uppúr síðustu aldamótum
og framundir seinna stríð var mest
að gerast í myndlistinni. Síðan hafa
myndlistarmenn verið að vinna úr
öllum þeim hugmyndum. Það ríkir
ekki það ástand lengur að menn
þori ekki að sýna af því þeir eru
ekki með abstraktmyndir einsog all-
ir hinir."
Guðlaugi Þór var í vor úthlutað
þriggja mánaða listamannalaunum
og segir hann að sú viðurkenning
hafi komið sér mjög vel. „Ég hef
til þessa alltaf skipt árinu í tVo !
hluta. Frá því á vorin og fram á !
haust hef ég stundað garðyrkju og
á vetuma mála ég. Þetta er erfitt
því það tekur langan tíma að kom-
ast í gang við málverkið á haustin
og á vissan hátt er maður alltaf að
byija upp á nýtt. Kostimir eru þó
þeir, að maður metur aðrar árstíðir
en sumarið betur en ella. Veturinn
er mjög heillandi þó að hann sé
bæði kaldur og dimmur. Starfslaun-
in gerðu mér kleift að taka mánað-
arfri frá garðyrkjunni í sumar til
að mála landslag." Afraksturinn af
þeirri vinnu getur að líta á sýning-
unni
Okkur verður nokkuð tíðrætt um
frelsi listamannsins og svigrúm tii
listsköpunar í ljósi óumflýjanlegs
brauðstrits. Guðlaugur Þór hefur
komið sér upp fyrirkomulagi sem
gerir honum kleift að sinna mynd-
list sinni. Hann vinnur nær tvöfalt
annan helming ársins 'til að geta
sinnt þessu hugðarefni sínu hinn
hluta þess. „Ég hef aldrei reiknað
með að myndlistin skili mér tekjum.
Ég lít ekki á myndlist sem verslun-
arvaming og geri ekki ráð fyrir að
selja myndimar mínar. Satt að segja
þá tími ég því varla. Það er líka
staðreynd að fæstir myndlistarmerin
selja verk nema fyrir brot af kostn-
aði. Ég vil helst hafa myndimar
mínar heima hjá mér í kringum
mig. Þær eru hluti af mér sem er
erfitt að skiljast við.“
Ég spyr hann hvers vegna hann
haldi sýningu. „Það er ekki það
sama að sýna og selja. Ég tel mig
hafa eitthvað fram að færa, eitthvað
sem skiptir máli. Með því að sýna
sér maður einnig myndimar sínar í
ákveðnu samhengi. Þannig dregur
maður vinnu sína saman og fær
eitthvert tímabil í hnotskum. En ég
segi ekki skilið við myndimar mínar
þó þær hafi farið á sýningu. Þær
halda áfram að vera hluti af mér,“ v
segir Guðlaugur Þór að lokum.
Sýning Guðlaugs Þórs í vestursal
Kjarvalsstaða er opin daglega til
21. ágúst.
H. Sig.
Ungskáld og eldri kempur
Veglegt skáldakvöld í Norræna húsinu
augum sársauki og þrautir. En í
Sögu hjartans og síðari bókum rof-
ar eilítið til. Aleixandre kemur þá
með kenningu sína um „samband"
milli manna, samskipti sem þrátt
fyrir vonleysi tilvemnnar lúta sam-
eiginlegri ábyrgð allra manna og
era til vitnis um að þeir era grein
af sama meiði. Skáldskapurinn,
ljóðið, er veigamesta leiðin til að
menn finni til samkenndar.
Vicente Aleixandre naut og nýtur
mikillar virðingar á Spáni, ekki síst
meðal yngri skálda sem meta for-
dæmi hans. Þessi skáld gengu svo
langt að búa til sögnina aleix-
andrizar sem í senn merkir hinn
flókna formheim skáldsins og ham-
ingjuna að þrátt fyrir hin illu og
tærandi öfl geta glaðst yfír þeim
verðmætum lífsins sem allir eiga
sameiginleg.
Það er ekki erfitt að greina áhrif
frá Aleixandre í verkum yngri
skálda, enda höfða aðferðir og boð-
skapur skáldsins sérstaklega til
okkar tíma sem í eðli sínu eru mót-
sagnakenndir og ekki alltaf auð-
veldir að skilgreina. Á ráðstefnu
um spænskar bókmenntir sem nú
stendur yfir í E1 Escorial kom Aleix-
andre við sögu. Þá lét rithöfundur-
inn og skáldið Antonio Gala svo
ummælt þegar hann var spurður
um hlutverk ljóðlistarinnar:
„Ljóðlistin er mér könnun dýpri
veraleika, sannari veraleika. Hún
er meira en leið til að komast í
samband við aðra, eins og Nóbels-
skáld okkar, Vicente Aleixandre,
komst að orði; mér er ljóðlistin veg-
ur til þekkingar, persónulegrar
þekkingar og jafnframt sameigin-
legrar þekkingar allra manna."
Ekki verður litið á þessi ummæli
Antonio Gala sem gagnrýni á Vic-
ente Aleixandre, síður en svo. En
þau era til marks um að ljóðlistin
gegnir afar mikilvægu hlutverki á
okkar tímum þótt aðrar listgreinar
séu vinsælli, eins og Gala benti
reyndar líka á. Að hans mati eru
leiklist og skáldsögur eftirlæti
margra, ekki síst ungs fólks. Hvað
sem öðra líður hlýtur grandvöllur
æðri menningar að hvfla á mönnum
eins og Vicente Aleixandre sem
aldrei lét það eftir sér að komast
auðveldlega frá því sem hann var
að gera, orti ljóð sín þögull og þolin-
móður og uppskar orð sem hafa
meira gildi en flest önnur.
Samtökin Besti vinur ljóðsins
gangast fyrir skáldakynn-
ingu í Norræna húsinu næstkom-
andi miðvikudagskvöld og hefst
dagsskráin klukkan 21. Aðgangs-
eyri er stillt í hóf og veitinga-
stofa Norræna hússins verður
opin kaffiþyrstum Ijóðavinum.
Að sögn Hrafns Jökulssonar eins
forvígismanna Besta vinar ljóðsins
verður megináherslan lögð á kynn-
ingu höfunda sem gefið hafa út
sínar fyrstu lóðabækur á þessu ári.
„Þar er um að ræða fimm ljoðskáld
sem öll era nýliðar í ljóðagerðinni.
Skáldin era Alfreð Sturla Böðvars-
son sem les úr bók sinni Hungur-
djass, Anna S. Björnsdóttir les úr
bók sinni Örugglega þú, Ari Gísli
Bragason les úr bók sinni Orð þagn-
arinnar, Jón Gnarr les úr bókinni
Böm ævintýranna og Björn Garð-
arsson les úr bók sinni Hlustir. Þá
mun Valgarður Egilsson lesa úr
nýútkominni ljóðabók sinni Dún-
hárskvæði, Ingibjörg Haraldsdóttir
verður einnig með ásamt Þórami
Eldjám og Besti vinur ljóðsins kveð-
ur hann á þessu ljóðakvöldi, því
Þórarinn er á förum til Kent í Eng-
landi til ársdvalar," sagði Hrafn
Jökulsson.
„Á þessu kvöldi verður Ólafs
Jóhanns Sigurðssonar minnst við
opnun dagskrárinnar. Einar Hei-
misson mun minnast Ólafs Jóhanns
og lesið verður úr ljóðum hans. Þá
mun Besti vinur ljóðsins sem og oft
endranær taka gleymt og gamalt
skáld upp á arma sína. Að þessu
sinni hefur Bertel Þorleifsson orðið
fyrir valinu og mun Kristján Þórður
Hrafnsson segja frá Bertel."
Aðspurður um starfsemi Besta
vinar ljóðsins sagði Hrafn að hún
væri ókerfisbundin og ekki væri um
neinn formlegan félagsskap að
ræða. „Þetta er fjórða ljóðakvöldið
sem við höldum á þessu ári. Aðsókn
hefur alltaf verið góð og skemmti-
leg stemmning ræður ríkjum. Þetta
er ekki félag í þeim skilningi að
fólk gangi í það en hins vegar geta
menn gerst vinir ljóðsins með því
að koma á skáldakvöldin og sýna
ljóðinu velvild og athygli. Áhugi á
ljóðum virðist mér vera að færast
í vöxt og ljóðið sjálft hefur verið
að braggast á þessum áratug. Ný
og fersk skáld hafa komið fram og
ljóðið hefur losnað úr hremmingum
síðasta áratugar þar sem það var
hneppt í fjötra boðskapar og þjóð-
félagsbaráttu. Handbragð skáld-
anna hefur breyst og þau skáld sem
fram koma á miðvikudagskvöldið
era mjög ólík innbyrðis.“ sagði
Hrafn Jökulsson að lokum.
H. Sig.