Morgunblaðið - 02.10.1988, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. OKTÓBER 1988
Eurocard og Póstur og
sími hefja samstarf
- Afgreiðslustöðum Eurocard flölgar um 92
Samstarfssamningur Eurocard á íslandi og Pósts og sima tók gildi
í gær, 1. október. Við gildistöku samningsins bætast 92 póstútibú, um
land allt, í hóp afgreiðslustaða Eurocard. Þetta er í fyrsta skipti í
heiminum sem kreditkortafyrirtæki gerir samning við sambærilegt
fyrirtæki og Póst og síma.
Samningurinn er skref í bættri
þjónustu Eurocard við korthafa sína
og aðildarfyrirtæki. Framvegis verð-
ur hægt að sækja alla þjónustu varð-
andi kortin í næsta pósthús, fá út-
tektar- og uppgjörsseðla, skila upp-
gjöri og sækja um að gerast aðildar-
fyrirtæki eða korthafi.
Einnig bætir samningurinn þjón-
ustu við erlenda korthafa sem koma
hingað til lands því í hvaða póstúti-
búi sem er verður hægt að taka út
reiðufé út á Eurocard kreditkort.
Á blaðamannafundi sem boðað
var til í tilefni af gildistöku samn-
ingsins lýstu forráðamenn Eurocard
og Pósts og síma ánægju sinni með
samstarfið og töldu það mundu
verða báðum fyrirtækjum til fram-
dráttar.
MOrgunblaðið/EMILÍA
Forsvarsmenn Eurocard og Pósts og síma kynntu samstarfssamninginn. F.v. Ólafiir Karlsson, aðalendur-
skoðandi Pósts og síma, Guðmundur Björnsson, aðstoðarpóst- og símamálastjóri, Gylfi Gunnarsson, aðstoð-
arpóstmeistari, Gunnar Bæringsson, framkvæmdastjóri Eurocard, Jakob Tryggvason, skrifstofustjóri,
Hallgrímur Jónsson, stjórnarformaður Eurocard, Kristján Helgason, umdæmisstjóri og Grétar Haralds-
son, markaðsstjóri Eurocard.

Urðum fyrir djúpum vonbrigð-
um með Sjálfstæðisflokkinn
JÓN BALDVIN Hannibalsson ut-
anríkisráðherra og formaður Al-
þýðuflokksins segir alþýðuflokks-
menn hafa orðið fyrir djúpum von-
brígðum með Sjálfstæðisflokkinn í
síðustu ríkisstjórn og ekki fúndið þar
þá bandamenn sem þeir voru að leita
að, í þeirrí viðleitni að koma á umbót-
um í íslensku hagkerfi. Ef flokkarnir
eigi eftir að nálgast aftur verði Sjálf-
stæðisflokkurínn að vera stefnumál-
um sínum trúrrí. Hann segir síðan
að Sjálfetæðisflokkurinn hafí sprengt
síðustu ríkissfjórn með óraunhæfum
efnahagstillögum.
orsteinn Pálsson formaður Sjálfstæðis-
flokksins sagði í viðtali við Morgun-
blaðið fyrr í vikunni, að Alþýðuflokkurinn
hefði gefist upp á aðild að raunhæfri stjómar-
steftiu í síðustu ríkisstjóm við efnahagsað-
gerðimar í maí. Þegar Morgunblaðið bar
þessi ummæli undir Jón Baldvin Hannibals-
son sagði hann: „Við lentum allir einfaldlega
í óstjómlegu tímahraki Svarta miðvikudaginn
eftir þingslit, þegar ríkisbankamir skipulögðu
gengisfellingu með áhlaupi á gjaldeyrisvara-
sjóðinn.
Ég hef aldrei álasað sjálfstæðismönnum
fyrir þetta, þótt stjóm efnahagsmála væri á
ábyrgð forsætisráðherra. Við skorumst held-
ur ekki undan ábyrgð þótt vitað hafi verið
alla tíð að Alþýðuflokkurinn lagðist hart
gegn gengisfellingarkröfum sem þá voru
hvað harðastar af hálfu framsóknarmanna.
Eftir þetta náði ríkisstjómin sér aldrei á
strik. í ágústmánuði hafði forsætisráðherra
frumkvæði að því, án samráðs við samstarfs-
flokkana, að skipa ráðgjafaramefnd, for-
stjóranefndina sem mælti eindregið með nið-
urfærsluleið. Forsætisráðherra hafnaði samt
þeirri leið í reynd, þótt Sjálfstæðisflokkurinn
samþykkti í orði kveðnu að láta reyna á þessa
leið. En flokkurinn var klofinn I málinu.
Talsmenn útgerðar og fiskvinnslu mæltu ein-
róma með henni. Ahrifamenn Sjálfstæðis-
flokksins úr heimi viðskipta og bankakerfís
vom harðir á móti.
Forsætisráðherra ætlaði að losa sig út úr
klípunni með því að afhenda forseta ASÍ
neitunarvald í málinu. Hann lagði málið síðan
þannig fyrir Alþýðusambandið að eingöngu
yrði um lögbundna lækkun launa að ræða
en síðan áttu menn einungis að fá þær verð-
lækkanir sem af því kynni að Ieiða, eftir dúk
og disk, og vaxtalækkanir áttu einnig að
koma síðar. Þetta hlaut að leiða til þess að
ASÍ synjaði samráði," sagði Jón Baldvin.
Hann sagði síðan að lokatillögur Þorsteins
Pálssonar hefðu ráðið úrslitum um fall stjóm-
arinnar. „Á seinustu stundu lagði forsætis-
ráðherrann til að ríkisstjómin kúventi í
skattamálum. Þetta sýndi mikið dómgreind-
arleysi, tæpa stefnufestu og vafasaman
drengskap í samstarfí.
Hugmyndin var að lækka söluskatt á
matvörur úr 25% í 10%, fella niður niður-
greiðslur og mæta tekjutapinu með hækkun
á tekjuskatti einstaklinga. í fyrsta lagi voru
verðlagsáhrifin engin varðandi mjólkur- og
kjötvönir því niðurgreiðslur féllu niður á
móti. í öðm lagi var sýnt að verðlækkunar-
áhrif við að fella niður söluskatt á innfluttar
matvömr hefðu vart komist til skila til neyt-
enda vegna verðhækkunaráhrifa á móti af
6% gengisfellingu. I þriðja lagi var óviðun-
andi að tillaga forsætisráðherra um hækkun
tekjuskatts gerði ráð fyrir því að persónuaf-
- segir Jón Baldvin
Hannibalsson formað-
ur Alþýðuflokksins
sláttur yrði ekki hækkaður sem hefði orðið
til þess að skattleysismörk hefðu lækkað um
mörg þúsund krónur á mánuði. Það hefði
helst bitnað á láglaunafólki.
Aðalmál ríkisstjómarinnar var að sjálf-
sögðu að tryggja jöfnuð í ríkisfjármálum.
Nú iýsir fyrrum forsætisráðherra áhyggjum
sínum af því að staða ríkisfjármála sé ekki
nógu góð. Samt sem áður var hann þá tilbú-
inn að auka halla ríkissjóðs um 1,2 millj-
arða, en það hefðu tillögur hans þýtt í raun.
Allt þetta segir okkur að hér var ekki um
að ræða sáttatillögu. Hér var um að ræða
áróðurstillögu sem var ábyrgðarlaus og gekk
ekki upp, þótt fyrrum forsætisráðherra kjósi
nú að kalla hana einu raunhæfu efnahagstil-
löguna. Samt sem áður harðneitaði hann að
draga þessa tillögu til baka. Þar með tók
hann ákvörðun um að sprengja ríkisstjómina
og losa Sjálfstæðisflokkinn undan frekari
ábyrgð og einhver hefði kallað það uppgjöf,"
sagði Jón Baldvin.
Millifærsla nauðsyn
Um þau orð Þorsteins Pálssonar, að Al-
þýðuflokkurinn, sem barist hefði fyrir því að
uppræta það sem kallað var velferðarkerfi
atvinnuveganna á ábyrgð ríkissjóðs, stæði
fyrir mestu tilfærslu á ábyrgð ríkisins í sög-
unni, sagði Jón Baldvin að þau væru mál-
fundaæfing en ekki staðreynd. Þorsteinn
hefði sjálfur gert ráð fyrir verðbótum á freð-
fisk í sínum tillögum í gegnum Verðjöfnunar-
sjóð fiskiðnaðarins, eins og Alþýðuflokkurinn
hefði lagt til. í þessum tillögum sjálfstæðis-
manna fólst viðurkenning á því, að vandi
frystingarinnar væri sérstakur og tímabund-
inn vegna mikils verðfalls, en slíkan sérvanda
er ekki unnt að leysa með almennri gengis-
fellingu.
Jón Baldvin sagði síðan að fyrst gengis-
fellingu var hafnað, hefði ríkisstjómin orðið
að gera aðrar ráðstafanar til þess að auð-
velda fjárhagslega endurskipulagningu og
skuldaskil frystiiðnaðarins. Alþýðuflokkurinn
hefði vissulega lagt til millifærslu, sem væri
þó mun minni en Framsóknarflokkurinn lagði
til. Sérstök ástæða væri til að minna sjálf-
stæðismenn á að Viðreisnarstjómin hefði
gripið til samskonar aðgerða vegna áfalla í
sjávarútvegi 1968-69.
„Auðvitað em þetta skammtímaaðgerðir,
eins og þær voru líka í tíð Viðreisnar, en til
þeirra þarf að grípa vegna þess að Verðjöfn-
unarsjóður fiskiðnaðarins hefur verið eyði-
lagður. Sjóðurinn hefði átt að vera sneisafull-
ur af peningum eftir uppgangsárin 1984-87.
Þá hefði ekki þurft sérstakar ráðstafanir
núna, þar sem verið væri að greiða út verð-
bætur samkvæmt reglum sjóðsins. Þetta eru
stærstu mistökin í íslenskri hagstjóm, mjög
svo á ábyrgð Sjálfstæðismanna. Það er ekki
stórmannlegt að álasa þeim sem taka við í
verra árferði, og verða að bregðast við til
þess að forða hmni fyrirtækja og atvinnu-
leysi.
Forsætisráðherrann fyrrverandi kennir
síðan slíka tilfærslu fjármagns til fiskvinnslu-
fyrirtælq'a við Stefán Valgeirsson. Ég get
ekki annað en brosað út í annað, þegar ég
heyri sjálfstæðismenn fordæma slíkar að-
Jón Baldvin Hannibalsson
gerðir. Þeir ættu að líta í eigin barm. Hvar
er þá helst að finna? Hvað er þeirra helsta
keppikefli? Að hreppa stóla í stofnunum fram-
kvæmdavaldsins, í bankaráðum, í stjómum
fjárfestingarlánasjóða, í stjóm Byggðastofn-
unar. Það er vissulega rétt að Stefán Val-
geirsson er nefndakóngur í því kerfi, en þeir
em fleiri. Er Halldór Blöndal ekki kollegi
Stefáns í bankaráði Búnaðarbankans, í stjóm
Stofnlánadeildar landbúnaðarins, í stjóm
Byggðastofnunar. Það er spuming hvor leik-
ur betur hlutverk pólitísks kommisars eða
skömmtunarstjóra."
Ríkisstjórnin ber ábyrgðina
Þorsteinn Pálsson sagði í fyrmefndu við-
tali að Alþýðuflokksmenn hefðu verið hrakt-
ir úr fjármálaráðuneytinu með gífurlega
skuld ríkissjóðs við Seðlabanka sem óupp-
gerðan hlut. Um þetta sagði Jón Baldvin að
fjármálaráðherra bæri ekki einn ábyrgð á
því að ríkisstjóminni tókst ekki að ná því
meginmarkmiði sínu að reka ríkissjóð halla-
laust á yfírstandandi ári.
„Meginástæðan fyrir halla á ríkissjóði em
þær að gengisfellingin í maí, raskaði mjög
forsendum fjárlaga, leiddi til umtalsverðrar
vaxtahækkunar og verðbólgu, og hafði nei-
kvæð áhrif á afkomu ríkissjóðs.
Önnur meginástæðan væri ákvarðanir,
sem teknar vom af ríkisstjóm sameiginlega
um aukningu ríkisútgjalda, og uppsafnaður
vandi vegna hallarekstrar sjúkrahúsa frá
fyrri tíð. Þetta em afleiðingar efnahagsað-
gerða sem gripið var til undir fomstu Þor-
steins Pálssonar, og ákvarðana ríkisstjómar,
sem einkum vom knúnar fram af samstarfs-
flokkunum og ekki síst Sjálfstæðisflokknum.
Fyrstu aðgerðir þessarar ríkisstjómar auka
svo enn á. þessa útgjaldabyrði, sem nemur
um 900 milljónum.
Það þarf því engan að undra, þegar þann-
ig er haldið á málum, að ríkissjóður sé rek-
inn með halla. En ég verð að segja það að
það er ekki stórmannlegt af forsætisráð-
herra, sem ber höfuðábyrgð á efnahags-
stjóminni, og á að vera nánasti samstarfs-
maður fjármálaráðherra, ef hann nokkmm
dögum eftir stjómarslit, vill varpa sök í þessu
efni á fjármálaráðherra einan," sagði Jón
Baldvin.
Hann bætti við að ríkisstjómar Þorsteins
Pálssonar yrði helst minnst fyrir umbætur í
ríkisfjármálum. Hún hefði lögfest stað-
greiðslukerfi skatta, hrint í framkvæmd ein-
földun tolla og samræmingu tollakerfis til
undirbúnings bættum efnahagssamskiptum,'
m.a. við Evrópubandalagið. í þriðja lagi hafi
hún komið á einföldum eins þreps sölu-
skatti, sem væri öfundarefni allra fjármála-
ráðherra, og loks undirbúið og lögfest virðis-
aukaskatt. „Þessi mál vom undirbúin og
þeim var hrint í framkvæmd af fjármálaráð-
herra í ríkisstjóm Þorsteins Pálssonar. Það
er dapurlegt ef hann vill gera það að pólitískri
skiptimynt að koma höggi á fyrrum sam-
starfsmann sinn, reyndar þann sem verk-
stýrði þeim umbótum sem helst munu halda
nafni ríkisstjómar Þorsteins Pálssonar á
lofti, löngu eftir að hún verður að öðm leyti
gleymd og grafin," sagði Jón Baldvin.
Pólitísk vinslit
— I ljósi þess sem þú hefur sagt, og Þor-
steinn Pálsson hefur látið ummælt um Al-
þýðuflokkinn, má líta svo á að orðið hafi
pólitísk vinslit milli Alþýðuflokks og Sjálf-
stæðisflokks?
„Ekki af minni hálfu. En mér er mikið
umhugsunarefni hvað spillti þessu samstarfi.
Ég hef reyndar þegar svarað því að hluta
en sannleikurinn er sá að við urðum fyrir
djúpum vonbrigðum með Sjálfstæðisflokkinn.
Við fundum ekki þar þá bandamenn sem við
vomm að leita að, sem vildu styðja okkur í
umbótum á íslensku hagkerfi í þá átt sem
báðir sögðust vilja stefna að.
í upphafi vegferðar síðustu ríkisstjómar
minnti ég Þorstein Pálsson á þau orð Magnús-
ar Jónssonar frá Mel, þegar Bjami Benedikts-
son bað hann um að taka við embætti fjár-
málaráðherra, að það gerði hann því aðeins
að hann fengi dyggan stuðning forsætisráð-
herra, vegna þess að fjármálaráðherra væri
annars ólíft.
Ég verð því miður að játa það, að ég
vænti þess stuðnings, en ég fékk hann aldr-
ei,“ sagði Jón Baldvin." Ég fékk til dæmis
ekki stuðning frá Sjálfstæðisflokknum við
að halda aftur af síþenslu ríkisútgjalda. Ég
fékk mjög hálfvolgan stuðning við það að
koma ríkisstofnunum út fyrir ríkiskerfið og
gera þær að sjálfstæðum stofnunum. Við
fengum ekki stuðning við að sameina banka
og að breyta ríkisreknum skömmtunarstjóm-
arbönkum í heilbrigðar viðskiptastofnanir í
formi hlutafélaga.
Yfirleitt minnist ég þess ekki að sjálfstæð-
ismenn hafi beitt sér fyrir framkvæmd á
neinum slíkum hugmyndum, fyrir utan þann
gjöming Matthíasar Á. Mathiesen að selja
Ferðaskrifstofu ríkisins, heldur fóru þeir
þvert á móti í baklás, í hvert skipti sem átti
að hrófla við sérhagsmunum og pilsfaldakapí-
talisma.
Framsóknarflokkurinn er um margt líkur
Sjálfstæðisflokknum. Munurinn er hins vegar
sá að hann er betur skipulagður, er þjálfaðra
fótgöngolið og hann er undir sterkri forustu,
sem hægt er að ná samkomulagi við, þannig
að það samkomulag haldi.
Mín viðhorf, varðandi yfirburði markaðs-
lausna í efnahagsmálum umfram pólitíska
miðstýringu, hafa ekkert breyst. Ef Alþýðu-
flokkur og Sjálfstæðisflokkur eiga eftir að
nálgast á ný, þá hlýtur það að gerast vegna
þess að með nýrri kynslóð í fomstu Sjálfstæð-
isflokksins, þá komi nýir tímar, þannig að
Sjálfstæðisflokkurinn geti verið hugmyndum
sínum og stefnumálum trúrri í verki en hann
reyndist vera í samstarfi okkar í ríkisstjóm
Þorsteins Pálssonar," sagði Jón Baldvin
Hannibalsson að lokum.