Morgunblaðið - 02.10.1988, Síða 66

66
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. OKTÓBER 1988
Litlar, nagandi áhyggjur
gera óskunda ...
Það er einkar athyglisvert að við
nútímamenn virðumst hafa gleymt þvi
hvernig lifa á í nútíðinni. Kannist þið
ekki við það að hafa sífellt áhyggjur
af framtíðinni og, ef ekki vill betur,
þá af fortíðinni? Við erum svo
upptekin við þessar áhyggjur, að núið
fer gjörsamlega forgörðum og tíminn
virðist renna sem sandur í stundaglasi
úr greipum okkar.
Maður nokkur, Sir William Osler
að nafni, kvað það sína lífsbjörg að
lifa í þvi sem hann kallaði „dagþéttri
veröld“. Þá átti hann við að með því
að loka fyrir fortíð og framtíð gæti
hann notað sér hvern dag til hins
ýtrasta án þess að eyðileggja hann
með stöðugum og nagandi áhyggjum
og jafhframt notið hverrar stundar
fullkomlega. Ekki svo að skilja að
verið væri að benda mönnum á að
vera skeytingarlausir um framtíð
sína, heldur aðeins að gera sér grein
fyrir því að þar sem við vitum harla
fátt um það sem kann að verða, ættum
við ekki að eyða okkar dýrmæta tíma
í að fárast yfir óræðri framtíð, heldur
einbeita okkur að þvi að gera hvern
dag mikilvægan og skemmtilegan.
„Guð gefi mér æðruleysi til að sætta
mig við það, sem ég fæ ekki breytt,
kjark til að breyta því, sem ég get
breytt, og vit til að greina þar á milli.“
Hvort sem menn eru trúaðir eða
ekki innifelur þessi bæn í sér óskina
um að geta tekist á við verkefni
líðandi stundar, án þess að hengja sig
á klafa fortíðar og framtíðar. Ætli
það sé ekki nokkuð til í þvi, að öðlist
maður hugarró, séu nánast allir vegir
færir?
Gunnarsson heitir 19 ára piltur
búsettur í Reykjavík. 18 ára gam-
all hóf hann dagskrárgerð á út-
varpsstöðinni Bylgjunni og stjóm-
aði þar þætti sem hét Undiraldan
og var á sunnudögum. Síðan hóf
hann störf í hljómplötuverslun
Grammsins á Laugavegi og vorið
1988 hóf hann störf sem plötu-
snúður á skemmtistaðnum Casa-
blanca. Fyrir rúmum tveimur vik-
um tók hann svo að sér fram-
kvæmdastjóm á nýjum skemmti-
stað hér í bæ sem kallast Tunglið
og að eigin sögn fékk hann svo
til fijálsar hendur hvað breytingar
og útlit snertir. Ég byijaði á því
að biðja hann að segja mér svolí-
tið frá þessu ævintýri.
Já, ég tók að mér framkvæmda-
stjóm ásamt Önnu Þorláks og
sáum við um breytingar. Það
þurfti meðal annars að gera bygg-
ingafræðilegar breytingar. M.a.
brutum við niður einn vegg og
fengum arkitekt til liðs við okkur.
Það má segja að það sé ekkert
eftir af gamla Lækjartungli. Þetta
er allt saman nýtt. Tónlistin er
alveg ný. Ég er nýkominn frá
London þar sem ég keypti nýtt
plötusafn. Það var unnið sólar-
hringum saman við þetta allt sam-
an og má heita kraftaverk að við
gátum opnað á réttum tíma.
Þetta er fullt starf sem þú
ert í?
Starfíð er þrískipt. Ég er plötu-
snúður og reyni að blanda góðan
kokteil af því nýjasta í tónlistinni.
Því nýjasta sem er að gerast útí
heimi í tónlistinni. Eitthvað öðra-
vísi. Síðan er starfsmannahald.
Maður kappkostar að hafa gott
samband við starfsfólkið, og í
þriðja lagi er auglýsinga- og kynn-
ingarstarfíð. Að hafa uppi á lista-
mönnum til að koma fram. Ná
sambandi við hljómsveitir o.s.frv.
Þegar ég var í London um daginn
þá tókst mér að hafa uppi á ýms-
um hljómsveitum sem era reiðu-
UMSJÓN STEINUNN ÁSMUNDSDÓTTIR OG ARI GÍSLI BRAGASON
I
elflestir hafa
einhvemtíma keypt sér far með
leigubifreið. Sumar þeirra era
þvílíkar glæsikerrar að þér fínnst
þú vera með mikilvægari persónum,
þar sem þú situr í bólstraðu sætinu
og lætur fara notalega um þig. Svo
era þessir venjulegu bílar, ekki sér-
lega góðir og ekki beint slæmir
heldur. Þá er komið að stóra bílun-
um sem maður týnist inní, svo fram-
arlega sem það eru ekki fleiri sem
vantar far í það skiptið.
Einn af þeim bflstjóram, sem aka
stórri leigubifreið, er Þórir Garðars-
son, 28 ára gamall Flateyringur.
_ Hann er augljóslega hress og kátur
í eðli sínu, með ákveðnar skoðanir
og skellihlær að mér, þegar ég bið
hann um stutt viðtal. En lætur þó
tilleiðast að lokum og byijar á að
segja mér hvers vegna hann ákvað
að leggja aksturinn fyrir sig.
Ég er búinn að hafa akstur sem
atvinnu alla tíð síðan ég fékk
bflprófíð og hef einnig fengist lítil-
lega við ökukennslu. Ég bjó fyrir
vestan, á Flateyri, meira og minna
þangað til 1980 og fannst það að
aka bfl vera sú vinna sem myndi
henta mér vel. Flestir í minni fjöl-
skyidu eru til sjós, en ég var alltaf
svo illa sjóveikur að sjómennskan
kom ekki til greina þó svo ég hefði
viljað. Eftir að ég fluttist til
'•''Reykjavíkur keyrði ég rútur í nokk-
ur ár og tók svo til við venjulegan
akstur á leigubfl í u.þ.b. átta mán-
uði hjá Hreyfli. Þá skipti ég yfír
og fór að keyra sérhannaðan bíl
fyrir hjólastóla. Reyndar var ég
búinn að keyra fatlaða aðeins áður
með kunningja mínum, fyrir Rauða
kross íslands.
— Hvað kom til að þú valdir
að aka með fólk í hjólastólum?
Hugmyndin kom upp þegar ég
var búinn að keyra á Hreyfli í fímm
eða sex mánuði. Mig langaði til að
-Jyprófa þetta og fékk manninn sem
ég keyrði fyrir, til að kaupa svona
bfl. Ég sá þama bæði möguleika á
að bjóða upp á almennilegan sjöfar-
þega bfl og svo aftur að geta tekið
hjólastóla.
Þessi bfll kom til landsins í apríl
’86, var innréttaður hér heima og
tilbúinn til notkunar i júní sama ár.
"^Þá stóð bara á því að hann fékk
ekki inni á Hreyfli.
Viðhorf Hreyfilsmanna komu
fram í Dagblaðinu á sínum tíma
og það fór ekki leynt þegar verið
var að rífast um þetta. Þeir töldu
að af því að þessi tegund bifreiðar
væri ekkert í Iíkingu við hinn hefð-
bundna leigubfl, myndi það spilla
fyrir stöðinni út á við; fínt fólk sem
pantaði sér leigubíl á Hótel Holt til
dæmis, myndi ekki kæra sig um
að vera sett inn í einhvem sendi-
ferðabfl. Það var mikill skoðana-
ágreiningur um þetta mál og rökin
á móti öll þessu lík.
Það sem mér þótti eiginlega verst
var að á meðal þeirra manna, sem
stóðu hvað mest i vegi fyrir þessu,
var einn úr stjóminni sem er sjálfur
öryrki, það vantaði víst ekkert nema
dánarvottorðið þegar hann sótti um
öryrkjaleyfí á sínum tíma.
Þá sóttum við um á Bæjarleiðum
og þeir vora til í að prófa þetta.
Raunar var þá annar svona bíll að
koma samtímis inn hjá þeim.
Leigubfll sem getur. tekið tvo hjóla-
stóla kostar sennilega tvöfalt á við
venjulegan leigubíl í innkaupi og
við fáum engar niðurfellingar á
aðflutningsgjöldum eða öðru eins
og margir raunar halda, við þurfum
að borga þetta allt sjálfír. Þannig
að það verður að vera töluvert
meiri vinna við svona bíl, til þess
að rekstur hans standi undir sér.
— Hveijir nýta sér þessa þjón-
ustu mest?
Það er mjög mikið að aukast að
fatlaðir nýti sér þennan möguleika,
einnig nýta hinar ýmsu stofnanir
sér þetta töluvert því að við höfum
komið að hluta til í staðinn fyrir
bfla Rauða krossins og tökum u.þ.b.
einn fímmta af því gjaldi sem kost-
ar að fá þá til að skutla sér.
Það er heilmikil vinna í kringum
stofnanimar. Gamalt fólk, sem á
erfítt með gang, á t.d. mjög auð-
velt með að komast inn í og at-
hafna sig í svona bíl. Við eram svo
auðvitað líka sendir í venjulegan
akstur eins og aðrir leigubílar,
þannig að maður hefur alla þá vinnu
til viðbótar.
— Eruð þið I einhverri sam-
vinnu við Ferðaþjónustu fatl-
aðra?
Ekki er það nú. Ferðaþjónusta
fatlaðra, sem rekin er af Reykjavík-
urborg, virkar mjög svipað og
strætisvagnamir. Hún hefur þó þá
annmarka að hún fer ekki í Mos-
fellssveitina, Garðabæinn eða Hafn-
aríjörð, sem er mjög bagalegt. Þessi
bæjarfélög hafa ekki viljað ganga
til samstarfs við Ferðaþjónustuna
ennþá, en vonandi verður þar fljót-
lega breyting á.
— Nú hlýtur að vera um tals-
vert mikla líkamlega áreynslu
að ræða, þegar lyfta þarf hjóla-
MiJAiiiijáJiJiiiááiJiKiáAiáiiitáiáAiiitikiiiiiiiiltikitiiki*
Hann getur spannað all-
an sólarhringinn ef því er
að skipta. Annars hef ég
nú haft það fyrir reglu sl.
tvö ár eða svo, að byija
upp úr kaffileytinu um
daginn og vera til jafnvel
fímm á nóttunni.
Þórir Garðarsson
Morgunblaðið/Júlíus
stólum upp tröppur og annað
þess háttar. Er þetta ekki einum
manni ofviða oft á tíðum?
Tröppur eru svo sannarlega ekki
besti vinur okkar, sem stundum
þessa atvinnu og það getur oft ver-
ið afskaplega erfitt að fara með
fólk í hjólastól upp tröppur. Sú
hætta er alltaf fyrir hendi að maður
bæði slasi sjálfan sig og einnig
þann sem maður er að fara með.
Auðvitað er maður ekki í neinni
almennilegri þjálfun til að taka
mikið á, þegar setið er undir stýri
allan daginn.
Við eram nú reyndar með svo-
kallaðar slislqur eða brautir sem
við getum sett upp, en oft nennir
maður ekki að sækja þær afturí og
setja þær upp, svo þá er bara að
vippa fólki inn með handafli. Eftir
nokkrar slíkar ferðir yfír daginn er
bakið farið að mótmæla kröftug-
lega. En það dugir ekki að gefast
upp, enda er maður meira og minna
á þeim stöðum þar sem ekki er
gert ráð fyrir hjólastólum, í þeim
hópi era opinberar byggingar mjög
áberandi.
— Hvernig er vinnutíminn
þinn?
— Hvaðan kemur
þessi áhugi að aka fotluð-
um fremur en einhveij-
um öðrum?
Til dæmis vegna þess að
sá möguleiki er alltaf fyrir
hendi að einn góðan veður-
dag lendi maður sjálfur í
hjólastól. Það væri þá nota-
leg tilhugsun að búið væri
að skapa öflugt þjónustu-
kerfí fyrir mann!
Reyndin er nú sú, að ég
ákvað bara af rælni að
prófa þetta og sjá hvort það
tækist vel, sem það hefur
svo sannarlega gert. Það
er reglulega gott að vinna
fyrir fatlað fólk. Maður fær
mjög innilegt þakklæti,
þannig að oft era þetta
miklu ánægjulegri ferðir
en þegar maður er að aka
einhveijum sem segir ekki
aukatekið orð, frá a til b,
gerir upp og er svo bara
farinn ...
Þetta er miklu persónu-
legra. Ég þekki flesta þá
farþega sem eru í hjólastól
og margir þeirra era góðir
vinir mínir.
— Hvað fínnst þér um
ferlimál fatlaðra almennt?
Það er mjög erfítt fyrir mig að
gefa út einhveija skoðun á þeim,
ég er ekki neinn sérfræðingur á því
sviði. En það fer auðvitað ekki hjá
því að ég sjái hversu ótal margt
þarf nauðsynlega að lagfæra og
leiðrétta í þessu sambandi, ég yrði
hér næstu sólarhringa að rekja það
allt saman.
Vissulega eru ákveðnir hlutir sem
fara meira í taugarnar á mér en
aðrir og þá hlutir sem snerta mína
atvinnu beint. Mér fínnst til að
mynda alveg hrikalega gremjulegt
að stofnun eins og t.d. Rauði kross-
inn skuli reka hér dagvistun fyrir
gamalt fólk í samvinnu við tvö önn-
ur félög, en neita að taka við gömlu
fólki sem er komið f hjólastól.
Þessi sama stofnun keypti bíl á
sínum tíma og fékk alls kyns niður-
fellingar af honum. Hann fékkst
ekki skráður í Reykjavík svo að
þeir fóra í Hafnarfjörð og létu skrá
hann þar sem sjúkrabíl sem tæki
þrettán farþega. í fyrsta lagi er
hann alltof þröngur og í öðra lagi
fluttur inn og skráður sem sjúkra-
bfll, en getur ekki með neinu móti
tekið sjúkrakörfu eða hjólastól. Svo
lóla i ns 6sbrn9v .sgsliiióliil Jiöl
selja þeir upp í bflinn á 150 krónur
fyrir manninn. Ég botna bara ekk-
ert í því hvernig þetta er hægt og
fínnst alveg furðulegt að Rauði
krossinn skuli geta komist upp með
þetta.
— Nú hefúr lögreglan liðsinnt
fötluðum á margvíslegan hátt á
liðnum árum, hafíð þið tekið við
þessari þjónustu af henni?
Það er leitað til lögreglunnar um
margt sem er ekki endilega tengt
beinni löggæslu, enda á hún á að
liðsinna almenningi. Hún opnar jú
til dæmis fyrir þig dymar á bflnum
þínum ef þú læsir lyklana inni.
Þeir sinntu þessu mjög þokkalega
þar til við komum inn í dæmið og
fyrst þegar ég byijaði var manni
tekið tveim höndum, þeir virtust
vera ákaflega ánægðir með okkur.
Núna upp á síðkastið virðast þeir
hins vegar vera famir að taka þann
pól í hæðina að neita með öllu að
aka fötluðum og beita þá jafnan
þeim rökum fyrir sig að þeir vilji
ekki fara inn á okkar verksvið, sem
er alveg handónýt röksemdafærsla.
Lögreglan tekur drakkinn mann
niðri í bæ og keyrir hann heim, svo
framarlega sem ekki er farið með
hann í fangageymslu. Þeir era alls
ekki að fara inn á verksvið leigu-
bfla með þessu, heldur bara að lið-
sinna náunganum. Það nákvæm-
lega sama er uppi á teningnum í
þessu dæmi, það er ekki verið að
taka neitt af okkur þó þeir liðsinni
fötluðu fólki sem þarf að komast
leiðar sinnar. Lögreglan hefur því
miður verið ötul við að koma því á
framfæri við þá sem í þá hringja
og biðja um keyrslu, að við eigum
nú alveg hreint að sjá um þetta,
fáum borgað fyrir það og fleira í
þeim dúr.
— Þú ert ekkl á því að gefa
þetta starf upp á bátinn?
Nei, ég geri fastlega ráð fyrir
að vera áfram í akstrinum. Enda
er engin ástæða til að gefast upp
eins og staðan er í dag, þetta er
mjög góð vinna og kemur ágætlega
út. Þó eru einhveijar blikur á lofti
varðandi mjög hertar og þröngar
reglugerðir sem munu vera á döf-
inni. Ef það á að fara að setja
manni stólinn fyrir dymar í þessum
efnum verður maður að snúa sér
að öðrum viðfangsefnum. Það er
nóga vinnu að hafa ef maður leitar
eftir henni. En ég kvíði engu og
vona að þessi þjónusta muni aukast
og batna, í samvinnu við alla aðila
aðra, sem mögulega geta liðsinnt
fötluðum á sinni vegferð.
S.Á.
LLi IXi