Morgunblaðið - 24.01.1989, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. JANÚAR 1989
39
lene College í Oxford las hann ensk-
ar bókmenntir hjá C.S. Lewis, vel
þekktum fræðimanni, en hjá Tolki-
en prófessor hlaut hann tilsögn í
enskri málfræði. Leikhús sótti hann
í London og Stratford-on-Avon. Þar
hreifst hann af John Gielgud,
Shakespeare-leikaranum fræga, og
dáði hann mest allra.
Nemendur Björns höfðu á honum
mikið dálæti og sýndu það með
ýmsum hætti. Er Vigdís Finnboga-
dóttir gekk götu æsku sinnar,
Ásvallagötu, og rakti minningar
sínar, minntist hún þess, sem nem-
andi Bjöms, er hún og bekkjarfélag-
ar hennar kvöddu dyra hjá Bimi
og færðu honum fagurt blóm er þau
höfðu keypt í blómaskála í grennd
við heimili Bjöms. Síðar sæmdi
Vigdís forseti Bjöm heiðursmerki
Fálkaorðunnar.
Steinnessystkinin, böm séra
Bjama prófasts og frú Ingibjargar
konu hans voru: Guðrún Margrét,
kennari, Páll, lögfræðingur, bæjar-
fógetafulltrúi, Olafur, bóndi og
hreppstjóri, Brautarholti, kvæntur
Ástu Ólafsdóttur, Jón, héraðslækn-
ir, Kleppsjámsreykjum, kvæntur
Önnu Þorgrímsdóttur, Ingibjörg
kona Jónasar Rafnars læknis,
Kristnesi, Guðmundur, bóndi,
Hlíðarhvammi, Reykjavík, kvæntur
Jóhönnu Magnúsdóttur, Hálfdan,
ræðismaður í Genoa á Italíu, kvænt-
ur Söndrú Bjamason, ítalskri konu,
Gísli, lögfræðingur, fulltrúi í fjár-
máiaráðuneytinu, Gunnar, verzlun-
armaður, Bjöm, magister, yfirkenn-
ari, Steinunn, kona Símonar Jóh.
Ágústssonar, próf.
Bjöm dvaldist síðustu æviár sín
á Droplaugarstöðum, vistheimili
aldraðra við Snorrabraut. Þangað
komu vinir hans að heimsækja
hann, en er árin liðu fækkaði heim-
sóknum, eins og verða vill, en Bjöm
var þakklátur þeim er héldu við
hann tryggð og sýndu honum sóma.
Segðu mér nú einhverja brand-
ara, eitthvað sem ég hef ekki heyrt
áður, sagði Bjöm stundum er ég
heimsótti hann. Ég reyndi að rifja
upp einhveija gamansögu en tókst
ekki ævinlega nógu vel í vali. Bjöm
sagði: Þú hefir nú sagt mér þennan
sjö sinnum. Svo bætti hann við: Þér
tekst betur næst. Komdu fljótt aft-
ur og lestu fyrir mig nekrólóga, en
hafðu þá skemmtilega. Er hér var
komið hafði sjón Bjöms hrakað svo
mjög að hann gat ekki lesið lengur
sér til fróðleiks og ánægju, en vildi
fylgjast með mönnum og málefnum,
einkum því sem honum var hug-
stætt og kunnugt.
Bjöm kryddaði oft mál sitt til-
vitnunum í bókmenntir eða brá fyr-
ir sig vængjuðum orðum frægðar-
manna. Kom þá fram víðtæk þekk-
ing hans. Eins og geta má nærri
kaus hann stundum til áhersluauka,
ef hann taldi nauðsynlegt, að undir-
strika mál sitt með hástemmdum
engilsaxneskum orðum, oftast í
gamansömu skyni. „Flabbergasted,
thunderstruck og spellbound" vora
orð sem Bjöm beitti tíðum í lýsing-
um sínum fyrr á áram. J seinni tíð
brá hins vegar svo við að hann leit-
aði hvað oftast til tærrar upp-
sprettu íslenskrar tungu. Var hon-
um þá nærtækt og tungutamt mál-
far Húnaþings. Sveitafólk á stekk
og stöðli og daglegt mál þess við
búsýslu. „Það stóð heima strokkur
og mjölt," sagði Bjöm nýverið er
hann lýsti atviki sem fyrir hafði
borið í bemsku og hann tímasetti
með þessum hætti.
Við sem þekktum Bjöm best og
stóðum honum nærri hefðum kosið
að hann gerði orð Oehlenschlægers
og Gríms Thomsens að sínum:
Kenndu mér líkt þér, bjarkarblað,
að blikna glaður, er haustar að,
bíður mín sælla sumar;
ódáins mitt á akri tré
aftur þá grær, þótt fólnað sé,
og greinar grænka hrumar.
Námsár Bjöms á meginlandi
Evrópu vora tímar óvissu og efa-
hyggju er setti svip á lífsbraut og
viðhorf ungra menntamanna og
synjaði dags í dauða, en hyllti von-
arsnauða visku. Það var tíska
tímans.
í elli sinni var Bimi horfinn allur
kvíði. Hann tók því sem að höndum
bar með rósemd og hugarjafnvægi.
Undir lokin spurði hann margs um
væntanlegt ferðalag, er hann hugði
framundan. Fýsti að vita um farar-
stjóra.
Þeim spumingum hefir nú öllum
verið svarað.
Með kærri vinarkveðju og þökk.
Pétur Pétursson þulur
Bjöm Bjamason frá Steinnesi var
náfrændi ömmu minnar, Steinunn-
ar Frímannsdóttur. Sr. Bjami Páls-
son, faðir hans, og hún vora
bræðrabörn. Þar sem amma mín,
Steinunn, var í mínum augum bæði
góð, greind og falleg mætti ég ætt-
ingjum hennar með opnum barns-
huga og taldi þá hljóta að líkjast
henni. Þannig var þetta með Bjöm.
Hann eignaðist strax og ég kynnt-
ist honum ákveðinn virðingarsess í
mínum huga og þar hefur hann
verið síðan.
Þegar ég kynntist Bimi bjó hann
á Ásvallagötu 17 í næsta nágrenni
við Húsmæðraskóla Reykjavíkur,
þar sem ég bjó ásamt móður minni,
sem veitti skólanum forstöðu.
Þangað kom amma mín, Steinunn,
daglega meðan hún lifði. Mamma
þekkti Bjöm vel. Hún hafði kennt
honum dönsku í Gagnfræðaskólan-
um á Akureyri á sínum tíma og þau
vora vinir allt frá því.
Á þessum tíma vora mikil sam-
skipti á milli okkar mæðgna og
Bjöms. Er mér minnisstætt hversu
kurteis og hlýlegur hann var við
ömmu, sem hann nefndi ávallt frú
Steinunni. Féll mér vel að henni var
sýndur sómi og þótti því enn meira
til þessa frænda míns koma en ella.
Mér var því ljúft að sinna því verk-
efni, sem móðir mín fól mér á stund-
um að fara með eitthvað matarkyns
til Bjöms frænda, ef .hann van-
hagaði um slíkt. Alltaf vora við-
tökumar góðar og við mig var rætt
eins og fullorðna manneskju. Ég
átti að segja honum tíðindi og eftir
að enska bættist við námsskrána
hjá mér, átti frásögnin helst að
fara fram á ensku. Það síðast-
nefnda var að vísu snúið.
Svo varð Bjöm enskukennarinn
minn í Gagnfræðaskóla Vesturbæj-
ar. Ég reyndi að standa mig í ensku-
náminu ekki síst vegna hans. Árin
liðu, amma dó, móðir mín fluttist
af Sólvöllunum. Reyndar gerði
Bjöm það líka. Það liðu mörg ár
þar til ég fór aftur að heyra reglu-
lega af hans högum. Þá vora þau
bæði, móðir mín og hann, komin
nokkuð til ára sinna. Umhyggjan
og gleðin yfír að hittast og talast
við var sú sama og fyrr.
Á hátíðum og tyllidögum kom
ætíð glæsileg kveðja frá Bimi. Það
er ekki svo ýkja langt síðan, að þau
settust bæði við píanóið í stofunni
okkar á Bergstaðastræti og spiluðu
af sinni alkunnu list. Fólkið hreifst
og þau vora hrókar alls fagnaðar.
Ég held að það hafi verið í þetta
sinn, sem Bjöm undraðist það að
fólkið sem hjá okkur var statt virt-
ist þekkja hann. Hann hélt að hann
væri flestum gleymdur. Þessi hugs-
un og einsemdin er eitt af því, sem
margt aldrað fólk þarf að beijast
við. Ég er hins vegar sannfærð um,
að margir muna Bjöm og geta jafn-
vel tekið undir með móður minni,
en henni varð að orði er hún heyrði
lát hans: „Þá fyrst fer nú ljóminn
að fara af Reykjavík."
Guðrún Jónsdóttir
arkitekt
Sérstæður persónuleiki hefur
kvatt.
Senn er enginn eftir af þessari
ftjóu, greindu, sjálfstæðu og reyndu
kynslóð hans. Flestir í þessum hópi
sem ég kynntist og mér era minnis-
stæðastir urðu að mér fannst aldrei
andlega gamlir, þótt þeir næðu
háum aldri og líkamlegt þrek þeirra
þyrri. í þessum hópi var Bjöm
Bjamason magister frá Steinnesi,
sem lést þ. 15 þ.m. áttatíu og
þriggja ára að aldri.
Við áttum langt samtal rétt fyrir
jólin og var það ánægjulegt eins
og oft áður og var hann hress og
klár, en treysti sér ekki til okkar á
aðfangadagskvöldið eins og í fyrra.
Það var alltaf elskulegt af fá Bjöm
í heimsókn, bæði hér heima og er-
lendis, meðan við dvöldum þar. Oft
tók hann í „flygilinn" sem sjaldan
hljómar eftir að foreldrar mínir lét-
ust. Bjöm var mjög músíkalskur
og mikill málamaður og þoldi illa
að heyra miður farið með þau
tungumál sem hann mat mest. Ég
held að líf hans hafí daprast þó
nokkuð eftir að hann hætti að leika
á píanóið sitt.
Bjöms magisters verður lengi
minnst sem frábærs kennara og
mikils „húmorista". En innst inni
sló viðkvæmt hjarta og jafnvel ein-
manakennd, enda þótt hann ætti
marga góða vini og ættingja. Það
fylgir oft gáfuðum mönnum að vera
einmana á stundum. Margur kemur
til með að muna lengi eftir fyndni
Bjöms og sumum hættir e.t.v. til
að punta sína eigin frásögn með
hans fína „húmor“. Hann var einn-
ig mikill fagurkeri.
Ég sakna hans sem vinar og
finnst hverfa með honum hluti úr
minningartengslum við æsku mína.
Ættmenni okkar Bjöms vora vinir
löngu fyrir minn aldur, faðir Bjöms,
séra Bjami prófastur í Steinnesi og
móðurafí minn séra Stefán á Auð-
kúlu vora vinir, og margar ógleym-
anlegar sögur hefur Bjöm sagt mér
frá samskiptum þeirra.
Minni Bjöms var alla tíð óvenju
gott og sérstök athyglisgáfa hans
gaf frásögninni þann ljóma sem
gerir atburðina svo ljóslifandi. Bjöm
var yngstur Steinnesbræðra. Þeir
vora allir glæsimenni og bára svip-
mót ættar sinnar, en vora að mér
fannst ólíkir persónuleikar. Flestir
þeirra vora vinir foreldra minna,
ekki hvað síst sá elsti sem var Páll
lögfræðingur. Honum man ég eftir
sem tíðum gesti á .heimili okkar á
Hólavöllum og síðar á Sólvallagötu
4. Hann og faðir minn störfuðu vel
og mikið saman. Gísli sem einnig
var lögfræðingur var í miklu uppá-
haldi hjá okkur systkinum. Ég
minnist hans fyrst þegar við voram
í Viðey og hann leiddi okkur yngri
systurnar um túnið og við þóttumst
eiga sitt hvora hönd hans.
Eins vora þeir góðir vinir og sam-
starfsmenn faðir minn og Hálfdán
aðalræðismaður í Genóva á Ítalíu.
Og Guðmundur vann um tíma hjá
pabba meðan hann átti timburversl-
unina Skóg. Hálfdán kom oft til
Kaupmannahafnar meðan ég var
þar við nám, og keypti þá stóra
styttu eftir mig sem hann fékk
steypta í brons. Var það mér mikil
uppörvun á þeim tíma. Við Sigurður
fóram í brúðkaupsferð okkar til ít-
alíu — þar vildi Hálfdán allt fyrir
okkur gera. Mér fannst alltaf leika
um þá bræður einhver heimsborg-
arablær, en blandinn vissum trega.
Joni lækni, Ingibjörgu Rafnar og
Gunnari kynntist ég aldrei, en
Steinunni sem var yngst þeirra
systkina nokkuð. Hana kölluðum
við alltaf Steinu „systur“, komið til
vegna þess að Bjöm nefndi hana
aldrei öðravísi. Ég kem síðast að
Ólafi sem kvæntist Ásu föðursystur
minni og þar með tengjast þessar
gömlu vinaættir frá Hjarðarholti,
Steinnesi og Auðkúlu fjölskyldu-
böndum.
Föðurafi minn, séra Ólafur Ólafs-
son prófastur í Hjarðarholti, og fað-
ir minn Páll höfðu þá keypt Braut-
arholt (o.fl. jarðir á Kjalamesi) og
var Ólafur þar bústjóri. Eftir að þau
Asa gengu í hjónaband setjast þau
að f Brautarholti, og varð það þeirra
ættaróðal síðan, og afkomenda
þeirra, og búa þar tveir synir þeirra,
Páll og Jón, stórbúi. Þeirra elsti
sonur Bjami er löngu látinn. Ólafur
landlæknir og Ingibjörg hjúkranar-
fræðingur hafa reynst Bimi sér-
staklega vel í veikindum hans.
Nú vík ég að fyrstu kynnum
mínum af Bimi. Það var einmitt í
Brautarholti, hann var ungur,
glæsilegur, glaður og góður við
okkur krakkana. Enda sérlega vin-
sæll í leikjunum sem fóra oft fram
á túninu í fjölskylduboðum upp í
Brautarholti. Hann var sannarlega
ómissandi og hrókur alls fagnaðar.
Steina „systir" og Gísli vora einnig
oft með í gleðskapnum.
Seinna var Bjöm gestur hjá for-
eldrum mínum, t.d. í Þorshöfn í
Færeyjum þar sem faðir minn v_ar
lengi ræðismaður íslands. Ég
gleymi seint heimsókn hans þang-
að. Mamma, pabbi og ég minnt-
umst oft þeirrar komu hans og
nýlega rifjaði Bjöm hana upp og
mundi öll smáatriðin. Hann naut
sín best þar sem hann fann hljóm-
grann fyrir fyndni sína. Bjöm
fræddi mig um ýmislegt um mína
eigin fjölskyldu, t.d. um föðurömmu
mína og afa. Til þeirra kom hann
oft eftir að þau fluttu til Reykjavík-
ur frá Hjarðarholti í Dölum. Hann
mundi m.a. hreyfingar og tiltöl
ömmu eins og hann hefði verið með
henni í gær, og ég sá hana allt í
einu ljóslifandi fyrir mér. Hún dó
árið 1929.
Ein sagan var þegar Páll bróðir
Bjöms lagði af stað frá Steinnesi
að Auðkúlu til að biðja um hönd
móður minnar Hildar, en Jarpur
hans fótbrotnar á heiðinni og tefur
för hans. Og fréttir hann þá að
nafni hans frá Hjarðarholti hafði
orðið á undan.
Já, Björn var engum líkur, nú
er ekki lengur hægt að fara í smiðju
til hans — né hlægja eins oft. Með
honum era þau öll horfín prests-
bömin frá Steinnesi, Auðkúlu og
Hjarðarholti sem bára með sér lif-
andi anda og stóðu sterk bæði í
gleði og sorg.
Ég kveð nú þennan aldna vin
minn með söknuði og þakka honum
marga góða stund. Hefði gjarnan
viljað senda honum betri kveðju,
en fínnst einhvem veginn erfítt að
tala og skrifa um hann látinn svo
lifandi persónuleiki Sem hann var.
t
Þökkum innilega auösýnda samúö og hlýhug við andlát og útför
elskulegrar eiginkonu minnar, móður, tengdamóöur, ömmu og
langömmu,
ÓLAFARÞÓRÐARDÓTTUR,
Hörpugötu 14.
Sérstakar þakkir til þeirra mörgu, er önnuðust hana og hlúöu að
henni í veikindum hennar, bæöi heima og á sjúkrahúsum.
Vilhjálmur Svan Jóhannsson,
Jóhann Vilhjálmsson,
Valgeröur Jóhannsdóttur,
Laufey Jóhannsdóttir,
Vilhjálmur Svan Jóhannsson,
Ólafur Jóhannsson,
Þráinn Jóhannsson
og bamabarnabörn.
Margrót Ólafsdóttir,
Jakob H. Magnússon,
Jan B. Thomsen,
Sesselja Henningsdóttir,
Helga Sigurðardóttir,
t
Þökkum hjartanlega auösýnda samúð við andlát og útför eigin-
manns míns, sonar, fööur og afa,
HJARTAR BERGMANNS ÓSKARSSONAR,
Stórageröi 14,
Reykjavfk.
Einnig þökkum við innilega þeim, sem sýndu hinum látna vinsemd
og alúö í veikindum hans.
Jóhanna Þórðardóttir,
Aðalbjörg Tryggvadóttir, Aðalbjörg Ragna Hjartardóttir
Jóhanna Krlstfn Ólafsdóttir, Óli Hjörtur Ólafsson.
t
Þökkum innilega auösýnda samúö við andlát og útför móður okkar,
JÓNÍNU SIGURÐARDÓTTUR
frá Hoffelli,
Vestmannaeyjum,
Jóhann Bjarnason,
Sigrfður Bjarnadóttlr,
og aðrir vandamenn
Bjarni Bjarnason,
Óli Þórarinsson
Ólöf Pálsdóttir
t
Þökkum innilega öllum þeim, sem sýndu okkur samúð og hlýhug
viö andlát og útför eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður,
afa og langafa,
BJARNA INGIMARSSONAR
skipstjóra.
Sórstakar þakkir færum við reglubræðrum í Oddfellowstúkunni
Hallveigu.
Elfsabet Hjartardóttir,
Hjörtur Bjarnason, Guðrún Sigurjónsdóttir,
Halldóra Bjarnadóttir, Ragnar Ingimarsson,
Margrét Bjarnadóttir,
Svandfs Bjarnadóttir, Ólafur K. Pálsson,
Guðrún Bjarnadóttir, Gelr Lúðvfksson,
Ingimar Bjarnason, Rut Ólafsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Þökkum innilega auösýnda samúð og vinarhug við andlát og út-
för móður okkar,
HELGU ÞÓRODDSDÓTTUR,
Hörðalandi 2,
Reykjavfk.
Þórey Skúladóttir, •
Skúll Skúlason,
Sigurfljóð Skúladóttir,
Elsa Björk Asmundsdóttlr.
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar til birting-
ar endurgjaldslaust. Tekið er við greinum á ritstjórn blaðsins á
2. hæð í Aðalstræti 6, Reykjavík og á skrifstofu blaðsins í Hafn-
arstræti 85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að greinar verða að berast með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í miðvikudagsblaði að
berast síðdegis á mánudegi og hliðstætt er með greinar aðra daga.
í minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður. Ekki era tek-
in til birtingar frumort ljóð um hinn látna. Leyfílegt er að birta ljóð
eftir þekkt skáld, 1—3 erindi og skal þá höfundar getið. Sama gildir
ef sálmur er birtur. Meginregla er sú, að minningargreinar birtist
undir fullu nafni höfundar.