Morgunblaðið - 15.02.1989, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. FEBRÚAR 1989
t
Blombera
Uppþvottavélar
Úrvalsvestur-
þýskarvélar
5 gerðir, 5 litir.
Hagstætt verð.
Góð greiðslukjör.
Einar Farestveit&Co.hf.
BORQARTÚNI28, SÍM116996.
Lotó 4 stoppar vlö dymar
Símar 35408 og 83033
GAMLI BÆRINN
Þingholtsstræti
Oðinsgata
Sóleyjargata
Sjafnargata

Höfóar til
.fólks í öllum
starfsgreinum!
Lokaorð um óljóðin
eftír Guðmund
Guðmundarson
Eftir miklar umræður og talsverð-
ar sviptingar um ljóð og óljóð er
nauðsynlegt að gera sér grein fyrir
helstu niðurstöðum.
Fyrst neyðist ég þó til að víkja
nokkrum orðum að tveim ungmenn-
um, sem voru með alls konar skæting
í sambandi við skrif mín.
Helgi Kr. Sigmundsson.
Læknanemi þessi virðist dæmi-
gerður þrasari. I grein sinni í Morg-
unblaðinu segir hann:
„í greininni fullyrðir höfundur að
flestir hafi orðið fyrir vonbrigðum
með vinningshafa ljóðasamkeppni
einnar. Ef það er rétt skilið notar
höfundur „flesta" í sömu merk-
ingu og meirihluti þjóðarinnar.
Það eru fréttir þykir mér, þegar
meirihluti þjóðarinnar lætur sam-
keppni af þessu tagi sig nokkru
varða.“
Það er sorglegt, ef óljóðafaraldur-
inn er búinn að rugla yngri kynslóð-
ina svo rækilega í ríminu að hún
láti sig engu skipta ljóðasamkeppni.
— Hins vegar þori ég að fullyrða að
mikill fjöldi þeirra, sem komnir eru
yfir fertugt, hafa umtalsverðan
áhuga fyrir Ijóðasamkeppni, þegar
431 keppandi sendir inn ljóð. Þá
gera menn sér líka vonir um snjallan
og heillandi skáldskap, þótt reyndin
hafi orðið önnur. Ræði ég það nánar
síðar.
í sambandi við þras hans um
Ljóðaárbókina skal hann upplýstur
um að góður skáldskapur hrífur
menn og heillar — verður hjartfólg-
inn. Lélegum skáldskap hættir til að
hreyfa við mönnum, angra þá eða
hreinlega koma þeim í vont skap!
Helgi vitnar í Sig. Valgeirsson, útg.
stj., sem alhæfir í grein sinni að ein-
ungis sé um að ræða „góðan skáld-
skap“ í bókinni, Ljóðaár, þrátt fyrir
endemis rugl, sem að mínu mati er
þar alltof víða að fmna. „Oft dregur
lofið háðið í halanum.“
Síðan fimbulfambar Helgi um
„holtaþoku á eyðimörk", sem, er
heimatilbúið rugl hans. Eg var að
tala um holtaþoku óskiljanlegra
ljóða, sem eru nú mjög í tísku, og
eyðimerkurgöngu leirskálda, sem
raða orðum lóðrétt á blað, oftar en
ekki lapþunnri orðasúpu, sem aðeins
vekur meðaumkvun, þegar best læt-
ur.
Sama ruglið er uppi á teningnum,
þegar eins konar umferðarslys virð-
ast skipulögð af hálfu dómnefnda,
þegar í hlut eiga ljóð sem eru rímuð
og stuðlasett.
Ágústs þáttur Sverrissonar.
Hann skrifar heila bls. í Morgun-
blaðið um óljóðagerð og segir m.a.
„Fyrmefndur afruglarahópur er
reyndar ekki einn um þessar grát-
broslegu rímskorðuðu skoðanir á
ljóðlist. Nokkuð hávær í þessu for-
dóma- og fáviskumyrkri er viss
hópur '„listnjótenda" og „bók-
menntafólks" sem tamið hefur sér
svo þröngan smekk og svo óbil-
gjamár skoðanir á list að flokka
má undir fasisma, em viðhorfin
enda mjög í anda misheppnaðs
listamanns nokkurs er ávann sér
frægð á öðmm sviðum og hét
Adolf Hitler. Miðaldra fram-
kvæmdastjóri birti á dögunum
grein í Morgunblaðinu sem lýsir
ágætlega skoðunum þessa hóps:
Var þar sproksett ljóðaárbók."
Það er tilgangslaust að hefja rök-
ræður um ljóðlist, þegar ein okkar
merkasta menningararfleifð er að
mati Á.S. „fasismi" og ég ímynd
Adolfs Hitlers!
Ég vildi nú samt benda Ágústi
þessum á að lesa ljóð þjóðskáldanna
frá Jónasi til Tómasar og kynna sér
betur snilld þeirra. Athuga sérstak-
lega líkingar, hugmyndaflug, mynd-
auðgi og hiynjandi. Gera síðan sam-
anburð við það, sem flest ungskáldin
bera á bori) og kalla ljóð. Ég get
alveg sætt mig við órímaðan kveð-
skap sé hann góður en ljóðstafir lyfta
honum ævinlega og rímið færir hann
oft til öndvegis. — Annað er uppi á
teningnum, þegar efnið er óskiljan-
legt mgl, framborið af algjöm virð-
ingarleysi fyrir lesandanum.
Þegar hér er komið finnst mér
reyndar við hæfi að láta Á.G. hirta
sjálfan sig með eigin orðum:
„ . . í því tugatalsflóði af leir-
burði sem flæðir úr prentsmiðjum
og fjölritunarstofum borgarinnar
því enginn í bókmenntaheiminum.
Óll dæmin em úr bókum sem hafa
fengið viðlíka meðferð í fjölmiðlum
og leirburður eftir menntaskóla-
nema eða aumkunarvert drykkju-
raus utangarðsmanna prentað og
prangað inn á fólk til að eiga fyr-
ir næsta sjúss."
og síðar
„Jafnframt er allur sá hroði og
leirburður sem í þessum bókum
finnst vatn á myllu rímdrauganna
og hatursmanna nútimaljóðlistar.
Það er hrapallegur misskilningur
að nútímaljóðlist sé sami grautur-
inn í sömu skál sama hve hátt
allir landsins framkvæmdastjórar
og bókmenntafasistar hrópa.“
Satt að segja býsna fróðlegur
reiðilestur úr þessum herbúðum!
„Bragð er að þá sjálfur fínnur."
Einnig vil ég vekja athygli á kafla
úr annarri átt eftir Gunnar Gunn-
arsson, bónda í Skagafirði:
„Mig setti hljóðan, þegar ég las
verðlaunaljóð Morgunblaðsins,
vegna afmælis þess, nú á dögun-
um. Á öðru mátti þó eiga von, á
þessu merkisafmæli blaðsins,
helduren svonaljóðagerð. Erþetta
virkilega talið verðlaunahæft? Á
hvers konar hnignunarleið erum
við eiginlega? Bárust ekki betri
ljóð, í bragarkeppni þessa?“
Þetta er sannarlega tímabært in-
legg í umræðuna. Og Gunnar lét sig
ekki muna um að senda Morgun-
blaðinu afmælisljóð í lokin.
ÓUóðafylIeríið 1963:
Árið 1963 gaf Jón Kári út ljóða-
bókina Þokur. Hún vakti verulega
athygli og hlaut ótvírætt lof bæði
Lesbókar og Vikunnar. Undir mörg-
um ljóðanna stóð t.d. Selfossi 1959,
Kaupmannahöfn 1958, Palermo, Sik-
iley ’60, Hótel Blönduós ’62, París
’60 o.s.frv.
Þekktir gagnrýnendur töldu skáld
þetta mjög efnilegt og ljóðin bæði
snjöll og fjölbreytileg.
Þá sprakk blaðran!
í ljós kom að Jón Kári voru 2
menntaskólanemar (Gylfi Baldurs-
son og Skúli Möller), sem sömdu ljóð-
in á eini nóttu yfir glasi og gáfu þau
síðan út á eigin kostnað.
Var nú hlegið dátt og bókin seld-
ist upp á svipstundu. Og vissulega
bar hún af ýmsu því, sem þá var á
boðstólnum í óljóðagerðinni.
Eftir þessa sprengingu voru menn
býsna bjartsýnir á að óljóðafylleríinu
færi að ljúka.
Það er kaldhæðni örlaganna' að
árið 1988 — 25 árum síðar — eru
hundruð manna ennþá á syngjandi
óljóðafylleríi og ýmsir virðast fá af
því frægð og frama!
„Nú andar suðrið.“
Það er staðreynd að til þess að
yrkja (jóð rímuð eða órímuð, sem
standa undir nafiii, þurfa menn
að vera gæddir skáldgáfu, sjálfst-
amningu, aga og yfirvegun. Rækt-
un þessarar gáfu tekur langan
tíma og kostar mikla vinnu.
Flestir óUóðagarpamir em að
flýta sér og hafa engan tíma til
að bíða eftir frægðinni. Þeir hafa
fundið auðveldustu leiðina, sem
er að lepja upp og apa eftir það
allra auðvirðilegasta úr erlendri
tízku í ljóðagerð. Hæla síðan hver
öðmm og reyna að skera sig úr í
afkáraskap. Ótal dæmi mætti
nefiia. Ég tek aðeins eitt, það
styzta sem ég man.
í einu verkefiiaheftinu fyrir
gmnnskóla er birt hið yndisfagra
Uóð Jónasar Hallgrímssonar „Ég
bið að heilsa"
„Nú andar suðrið sæla vindum þýðum
Ó, heilsið öllum heima rómi blíðum
Vorboðinn Ijúfi, fuglinn trúr sem fer“
Bömin eru upplýst um að ljóð-
formið hafi sprengt af sér „hlekkina"
og hafið sig til flugs! Og svo kemur
næsta sýnishom, sem heitir að sjálf-
sögðu: „Nú andar suðrið“
„DC 10 þotur,
berið öllum upp í Breiðholti
kveðju mína“
Er þetta ekki heillandi og stórkost-
legt! Það er aldeilis flug í þessu ljóði!!
Táknrænt dæmi um hvað menn dirf-
ast að kalla ljóð og matreiða fyrir
bömin!
Að lokum:
1) Það er sorgleg staðreynd að
ritnefnd „Ljóðaárbókarinnar" stjak-
aði burt ágætum kvæðum með ljóð-
stöfum og rími. Það eitt virtist nóg
til að vera dæmdur úr leik.
Þessi aðför að okkar merkustu
menningararfleifð í ljóðagerð er
hámark þeirrar svívirðu sem nú ríkir
nær óátalið í ljóðagerðinni. Sennilega
heppnast þessari fylkingu að flæma
alla frá að senda inn Ijóð, sem yrkja
með ljóðstöfum og rími.
2) Á 75 ára afmæli Morgun-
blaðsins voru 2 ljóð verðlaunuð sem
öllum er ég hef átt tal við þóttu
ekki líkleg til langlífis. Samtímis var
ljóðum með Ijóðstöfum og rími, sem
Brids
Arnór Ragnarsson
Bridsfélag HornaQarðar
Aðalsveitakeppni stendur nú yfir.
Staðan eftir 2 umferðir.
Sveit Skeggja Ragnarssonar 50
SveitJónsSveinssonar 48
Sveit Svövu Gunnarsdóttur 29
Sveit Guðbrands Jóhannssonar 25
Sveit Auðar Jónasdóttur 16
Sveit Gests Halldórssonar 11
Bridsdeild Hún-
vetningafélagsins
Ólokið er þremur umferðum í
sveitakeppninni og hefir sveit Jóns
Ólafssonar tekið örugga forystu
með 218 stig.
Næstu sveitir:
Gísli Víglundsson 195
Kári Siguijónsson 178
Rafsuðuspennar, MIG-suðuvélar,
TIG-suðuvélar, dieselknúnar rafsuðuvélar.
Ýmsar stœrðir.
Armúli 1, 108 Reykjavfk
Sfmar: 686824 - 685533 - 37700
Guðmundur Guðmundarson
„Styrkþegar meðal
ljóðskálda virðast
margir slíkir afburða
snillingar, að mér er
nær að halda að enginn
kunni eitt einasta ljóð
eftir þá.“
ort voru blaðinu til heiðurs í tilefni
af afmælinu, ýtt til hliðar.
3) í ljóðagerðinni virðist nú um
langt skeið hafa setið að völdum eins
konar sjálfskipaður æðsti dómstóll,
sem ræður lögum og lofum, hvað
teljist góð ljóð. Sá dómstóll hefir
sagt ljóðstöfum og rími stríð á hend-
ur.
4) Það er fullyrt í ritdómum, að:
ungu skáldin, sem gefa út óljóðabæk-
ur, sem enginn kaupir, (nema nán-
ustu aðstandendur og vinir) hafi góð
tök á ljóðforminu, þótt í mörgum til-
fellum efist maður um, að viðkom-
andi kunni nokkurn skapaðan hlut í
bragfræði. Og kunni hann eitthvað,
þá virðist aðalatriðið að hunsa allar
þær reglur, sem verið hafa undir-
staða ísl. ljóðagerðar. Gagnrýnendur
allir jábræður þeirra, sem yrkja
óhlutbundið. Enginn fær verðskul-
daða hirtingu, þótt ruglið keyri um
þverbak.
5) Styrkþegar meðal ljóðskálda
virðast margir slíkir afburða snilling-
ar, að mér er nær að halda að eng-
inn kunni eitt einasta ljóð eftir þá.
6) Þjóðin er í reynd í allsheijar
verkfalli gagnvart langflestum ljóð-
skáldum. Og enginn lærir ljóðin,
þótt þeim sé þrengt inn í verkefna-
hefti grunnskólanna. Flest óljóða-
skáldin virðast vera algjörlega sam-
bandslaus við þjóð sína.
7) Er ekki kominn tími til að
fjölmiðlarnir efni til skoðanakönnun-
ar og spyiji um álit þjóðarinnar á
ljóðagerðinni? Þeir hafa oft leitað
svara af minna tilefni.
Ég hef beðið ritnefnd Ljóðaárbók-
arinnar að útskýra sín eigin ljóð. Það
gat hún ekki eins og vænta mátti!
Að lokum vil ég þakka þeim fjöl-
mörgu sem sent hafa mér ljóð og
margs konar fróðleik sem sannar hve
góður skáldskapur á sterk ítök í
hjörtum þjóðarinnar.
Höfundur er framkvæmdwitjóri í
Reykjavík.
(Greinin barstsnemma íjanúar,
en hefiir beðið birtingar vegna
þrengsla íblaðinu).
Magnús Sverrisson 159
BjörnÁmason 149
Næstu umferðir verða spilaðar á
miðvikudaginn kl. 19.30 í Skeifunni
17.
Bridsdeild Rangæ-
ingafélagsins
Lokið er 10 umferðum af 13 í
sveitakeppninni og er staða efstu
sveita nú þessi:
Daníel Halldórsson 193
Ingólfur Jonsson 189
Rafn Kristjánsson 183
Ingólfur Böðvarsson 168
Sæmundur Jónsson 160
Baldur Guðmundsson 159
Lilja Halldórsdóttir 158
Sigurleifur Guðjónsson 156
Næstu umferðir verða spilaðar á
miðvikudaginn kemur í Ármúla 40
og hefst keppnin kl. 19.30.