Morgunblaðið - 29.04.1989, Qupperneq 1

2Hu rjjMjtfrtafcÍS*
MENNING
USTIR .
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
LAUGARDAGUR 29. APRIL 1989
BLAÐ
Hið íslenska Wagner-félag 1989
• •
•--------------j?

;
■
' ■■ ■

. ! íf Slll

1
I

■m {
íéÉÉéíé lÉÉ llllil I
&■! % * " •• :■ ^
érmm (x í * qglp&L.
TANNH ÁUSER OG SÖNG-
KEPPNIN í WARTBURG
Ópera í þremur þáttum eftir Richard Wagner.
Söngtexti (libretto) eftir Richard Wagner.
Frumflutt í Dresden 19. október 1845, og stjórn-
aði Wagner sjálfur uppfærslunni, en endanleg
gerð hennar, hin svonefnda Parísar-útgáfa,
frumflutt í Parísaróperunni 1861.
Frumflutt í New York 1859, í Covent Garden
1876 og í London 1882 svo nokkuð sé nefiit.
Sögupersónur:
Hermann, landgreifi af Thiiringen......bassi
Riddarar og mansöngvarar:
Heinrich Tannháuser....................tenór
Wolfram von Eschenbach...............baritón
Walter von der Vogelweide..............tenór
Biterolf...............................bassi
Heinrich der Schreiber.................tenór
Reinmar von Zweter.....................bassi
Elísabet, frænka landgreifans...........sópran
Venus, ástargyðjan.......................sópran
Ungur flárhirðir....................... sópran
Fjórir riddarasveinar............sópran og alto
Aðalsmenn, riddarar, aðalsmeyjar, eldri og yngri
pílagrímar, sírenur, dísir, vatnadísir, Bakkusar-
dýrkendur og kyiyavættir ýmsar.
Tími: Snemma á 13. öld.
Sögusvið: Nærri Eisenach.
Sinfómuhljómsveit
Islands, ósamt
söngvurum, fflutti
Tannhauser eftir
Wagner í Hó-
skólabíói ó fimmtu-
dagskvöldiö. Tón-
leikarnir verða
endurfluttir í dag.
Sagan af Tannháuser gerist
í og við Wartburg. En á
þrettándu öld drottnuðu þar
Iandgreifar Thuringen-dals-
ins. Þeir voru listelskir, en
hneigðust sérstaklega að skáldskap
og tónlist. í Wartburg-kastala var
háð mörg friðsamleg keppni millum
frægra mansöngvara eða ástar-
skálda eins og þýzkir trúbadorar á
12.-14. öld nefndust.
í nánd við kastala þennan gnæf-
ir Venusberg. Fornar sagnir herma
að í fjallinu hafi búið vorgyðjan
Holda, en þá fram líða stundir er
hún talin vera ástargyðja. Við hirð
hennar er krökkt af dísum og síren-
um. En sírenur eru þekktar úr
grískri goðafræði. Þær voru radd-
fagrar sjávardísir, að hálfu í fugls-
líki, er seiddu svo sæfara og heill-
uðu með söng sínum, að þeim var
glötun ein vís. Mesta ánægja ástar-
gyðjunnar var að lokka Wartburg-
riddarana í fjallið og halda þeim
þar föngnum af fegurð sinni.
Meðal þeirra sem hún hefur tælt
í hina rósfögru afkima Venusbergs
er Tannháuser.
Sviðsmynd: Salarkynni ástar-
gyðjunnar í Venusberg. Þar leika
um sali rósrauð ský og hin höfga
angan sterkra ilmefna. Ýmsar
kynjaverur eru þar við hirðina sem
leita og njóta ástar og munaðar af
sívaxandi ákefð. Áberandi í sviðs-
myndinni eru mikil steinhvelfíng.
Vatnadísir og sírenur dansa gáska-
fullan dans í baksýn. Venus hvíhr
á glæstum beði og ástmaður hennar
Tannháuser hvílir höfuð sitt í keltu
hennar. Syfjaðir ástarguðir liggja
umhverfis þau eins og þreytt börn.
Ungmenni með ölbikara halla sér á
syllur og stalla.
Þegar Tannháuser var frumflutt-
ur í Parísaróperunni að boði Frakk-
landskeisara var Wagner orðinn
píslarvottur þýzkrar menningar
vegna róttækra stjórnmálaskoðana
sinnar og boðberi hennar. Þá var
venja í Parísaróperunni að hafa
mikinn ballett í miðri hverri óperu.
Wagner var því falið að semja ball-
etttónlist við Tannháuser. Hann
fékkst þó ekki til að hafa ballettinn
í öðrum þætti, heldur umskrifaði
m.a. upphaf óperunnar, sem gerist
í Venusberg og margt af tónlistinni
þar sem Venus kemur við sögu.
Eftir þessa umritun eru mun skarp-
ari skil milli hinna tveggja kven
ímynda, goðheims og mannheims.
Þegar tjaldið er dregið frá dansa
dísirnar seiðandi dansa en Bakkus-
ardýrkendur hleypa tiyllingi í sam-
komuna. Satýrar og skógarpúkar
ganga í dansinn. Þokkagyðjumar
Evfrosyne, Aglaia og Þalía reyna
að stilla dansinn en þegar það geng-
ur ekki vekja þær litlu Amorana
og taka að elta þá en þeir skjótast
í skjól. Þaðan skjóta þeir örvum
sínum að dansendum. Þeir sem
verða fyrir amors-skotunum draga
sig í hlé að njóta ástar og munaðar