Morgunblaðið - 28.07.1989, Blaðsíða 2

- . _______________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
ÞEGAR FAÐIRINN
FÆR FORRÆÐIÐ
Af hver ju of salar móðirin
sór rétti sínum
Þegar hjón skilja fær móðirin í langflestum tilvik-
um yfirráðaréttinn yfir börnunum. Það þarf ekki
annað en líta á tölur yfir einstæðar mæður og
einstæða feður í Hagtíðindum til að sjá það.
0,6% karla 16 ára og eldri eru einir með börn,
en 7,4% kvenna á sama aldri. Inni í þessum
tölum eru þó ekki aðeins fráskildir, heldur einn-
ig ekklar og ekkjur.
Ástæðan fyrir því að einstæðar mæður eru miklu
fleiri en feðurnir er eflaust sú að flestar konur
fara fram á að fá yfirráðaréttinn yfir börnum
sfnum eftir skilnað og fá hann. Það gerist þó
ekki alltaf, stundum fær faðirinn börnin.
Þrátt fyrir-þá staðreynd að karlmenn eru yfir-
leitt betur launaðir en konur og ættu þar með
að eiga auðveldara með að sjá fyrir börnunum,
þá fá þeir yfirleitt alla samúð fólks þegar þeir
búa einir með þau. Hið sama gildir ekki um ein-
stæðar mæður. Það þykir öllum sjálfsagt að þær
geti hugsað um afkvæmi sín jafnvel þótt þær
séu í illa launuðum störfum og eigi varla ofan f
sig og á. Ef þær síðan af þessum ástæðum eða
öðrum gefa eftir umráðaréttinn yfir börnunum
sfnum er litið á þær sem óhæfar. Fólk á erfitt
með að setja sig ekki í spor þessara kvenna og
á vont með að skilja að annað geti legið að
baki en það að þær kæri sig ekki um börnin.
Því flestar mæður vilja jú hafa sem mest af
börnum sfnum að segja.
Daglegu lífi tókst að hafa upp á þremur mæðrum
sem ekki hafa búið með börnunum sfnum eftir
skilnað við barnsföðurinn. Þær féllust á að segja
frá ástæðum þess og hver áhrif það hefur haft
á þær og Iff þeirra.
MEO
SÉR DÓTTURINA
SJALDAN
Halla býr með 2ja ára
gömlum syni sínum í
einu herbergi með eld-
húsaðstöðu í Reykjavík.
Litla dóttir hennar, sem
er aðeins ársgömul er hjá föður
sínum. Sjálf er Halla ekki nema
21 s árs.
„Ég skildi við föður telpunnar
síðasta haust, en hann er ekki
faðir drengsins. Við vorum með
fyrirtæki sem gekk illa fjárhags-
lega og það hafði áhrif á samband-
ið. Eftir skilnaðinn bjó ég með
bæði börnin hjá foreldrum mínum
fyrir austan. Samkomulagið á
heimilinu var ekki upp á það besta
þar sem foreldrar mínir voru að
skilja, en það var ekki nokkur
möguleiki fyrir mig að fá leiguhús-
næði. Ég flutti til ömmu en það
var lítið betra. Ég ákvað því að
fara til Reykjavíkur.
Á meðan ég var enn fyrir austan
hringdi pabbi telpunnar og bað
um að fá hana í eina viku. Hún fór
til hans í bæinn, en þegar vikan
var liðin hringdi hann aftur til að
spyrja hvort ég vildi ekki sam-
þykkja að hún yrði áfram hjá hon-
um. Ég ætlaði að neita, en
mömmu tókst að sannfæra mig
um að telpunni myndi ekki líða
verr hjá honum en mér.
Hann býr hjá foreldrum sínum,
sem eru vel stæð svo hún hefur
allt til alls. Hún er hjá dagmömmu
á daginn, annars hugsar amma
hennar mikið um hana því pabþi
hennar vinnur mjög mikið.
Það er erfitt að geta ekki tekið
þátt í uppeldinu og geta ekki fylgst
með henni daglega. Ég veit að það
er allt látið eftir henni og hún kem-
ur til með að fá allt."
Hún segist þó engar áhyggjur
hafa af því að dóttirin eigi eftir að
búa við betri kost en sonurinn í
framtíðinni eða að það eigi eftir
að skapa ríg á milli þeirra. „Hann
á ekki að skorta neitt," segir hún.
Er þó engin hátekjumanneskja og
því síður að hún hafi tækifæri til
að vinna sér inn aukapeninga með
yfirvinnu. Það er enginn til að
gæta barnsins á meðan.
Hún segir að drengurinn hafi
saknað systur sinnar óskaplega
fyrst eftir að hún fór. „Hann ráfaði
um eirðarlaus og vissi ekkert hvað
hann átti af sér að gera. Ég veit
ekki hvort aöskilnaðurinn á eftir
að hafa varanleg áhrif. Kannski
ekki af því þau eru svo lítil. Stelp-
an kemur ekki til mín reglulega,
en strákurinn er alltaf ægilega
ánægður að sjá hana. Ég hitti
hana ekki alltof oft, kannski einu
sinni í viku, nokkra klukkutíma í
senn.
Pabbi stráksins hefur engin af-
skipti af honum og ég hef ekki
fengið neinar meðlagsgreiðslurfrá
honum. Það er þó verið að ganga
frá því núna. En ég greiði ekki
meölag með stelþunni, það var
samið um það.“
Ég sþyr hana hvernig ættingjar
og vinir hafi tekið þessu. „Móður-
systur minni og ömmu finnst þetta
algjör fásinna og vinkonum mínum
finnst þetta skrýtið." Hún segir
aö það sé ekkert sniðugt að eign-
ast börn svona ung og er viss um
að fleiri mæður á hennar aldri
myndu gera hið sama ættu þær
þess kost. Hún virðist þó dálítið
ráðvillt og ég hef það á tilfinning-
unni að hún sé þátttakandi í at-
burðarás sem hún ræður litlu um
hvert leiðir hana.
Halla hefur enn forráðaréttinn
yfir dóttur sinni af því ekki er búið
að ganga endanlega frá öllum
formsatriðum. Hún heldur þó að
það sé ekki vonlaust að ætla sér
að reyna seinna að fá forræðið.
Ef hagur hennar vænkast. Það
hljóti þó líka að fara eftir sam-
komulagi.
MEO