Morgunblaðið - 12.11.1989, Page 2

2 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 1989
ríkisins. Ellilífeyrir, tekjutrygging
og uppbót nema samtals kr.
58.187,00, en það er einmitt sú
upphæð sem greiða þarf fyrir vist
á Hrafnistu í mánuð. Síðan fá
vistmenn vasapeninga, þeir sem
eru á sjúkradeild fá 5.290,00 á
mánuði, og þeir á vistdeildinni kr.
6.296,00. Þeir vistmenn sem hafa
greitt í lífeyrissjóð um dagana
geta þó haft meira milli handanna.
390 manns bíða nú eftir vist
og segir Rafn að það sé lítið mið-
að við sem áður var. „Þegar fólk
sækir um vist hér,“ segir hann,
„þá viljum við helst að það dvelji
hér til reynslu í mánuð. Við biðjum
ættingjana láta allt ósnert heima,
eða allt þar til vistmaður fer að
tala um að „fara heim“ þegar
hann er í heimsókn hjá þeim.“
Rafn segist vera stoltur af því
að taka þátt í þeirri uppbyggingu
sem fram fer á heimilinu, og það
er greinilegt að hann vill hafa
dálítinn „klassa“ yfir búskapn-
um.„Fólki hefur líkað vistin hér
vel,“ segir hann, „það veit líka
að það verður að koma með sína
gæfu — sína sól hingað inn.“
Klukkan er rúmlega átta að
morgni og forstöðukona
vistdeilda, eða húsmóðirin,
hún Jóhanna Sigmarsdóttir,
réttir mér bláan slopp
gangastúlkunnar og fer
síðan með mig upp á eina deildina.
í býtibúrinu eru stúlkurnar að
undirbúa morgunmatinn til þeirra
sem fá hann inn til sín á herbergin,
því ekki eru allir sem treysta sér
niður í borðsal svona fyrst á morgn-
ana.
Ég vinn morgunverkin með Auði
Kristjánsdóttur ög við ýtum á undan
okkur vagninum með öllum morgun-
verðarbökkunum éftir löngum gang-
inum. Auður drepur létt á fyrstu
dymar, gengur svo inn, býður vist-
manni góðan daginn með nafni og
ég reyni að muldra eitthvað ofan í
sloppinn líka.
„A ég ekki að kveikja ljós hjá þér
elskan?" segir Auður, en innan úr
myrkrinu heyrist: „Æ nei, góða vertu
ekki að því.“
Nú já, hugsar maður, ætli gamla
fólkinu líði svona illa, vill ekki einu
sinni ljós. En þegar fleiri vilja snæða
morgunmatinn sinn í rökkrinu fara
að renna á mann tvær grímur. Alda-
mótakynslóðin hefur víst aldrei verið
þekkt fyrir að bmðla með ljós í tíma
ogótíma.
í hvert sinn sem við opnum her-
bergin á ég von á að finna þessa
„gömlu lykt“ sem fólk segir að fylgi
oft öldraðu fólki, en það er sama
hvað ég snusa, ég finn ekki nokkurn
skapaðan hlut. Kannski daufan ilm
eins og oft finnst í hannyrðaverslun-
um.
Traustabrestir
Við gangastúlkurnar föram í
morgunmat niður í borðsal á eftir
vistmönnum, en síðan hefjast hin
daglegu störf, uppþvottur og ræst-
ingar. Ég heyri svona útundan mér
að uppi í föndurstofu fari fram morg-
unleikfimi og ákveð að stinga mér
þar inn áður en ég fer í uppvaskið.
HEIMILIÐ
FORSTJÓRINN RAFN Sigurðsson er með skrifstofú í mestu
umferðinni rétt við anddyrið og segist sætta sig við smæð henn-
ar, því staðsetningin geri honum kleift að fylgjast með flestu því
sem gerist í húsinu. Jóhanna Sigmarsdóttir, húsmóðirin, er einn-
ig með skrifstofu skammt frá Rafni, og til þeirra er hentugt að
skjótast þegar uppvask og skúringar eru í aðsigi.
Rafn segir mér að Hrafnista sé
rekin sem sjálfstæð stofnun,
en sé í eigu Sjómannadagssam-
takanna. Dvalarheimilið er orðið
33ja ára og nú búa þar 350
manns. Árið 1977 hafi vistmenn
verið 455, en þeim verið fækkað
jafnt og þétt bæði til að rýmra
yrði um hvern einstakling og einn-
ig til að fá aðstöðu fyrir hina
ýmsu starfsemi sem fram fer inn-
an veggja hússins.
Á Hrafnistu er bæði hjúkrunar-
deild og vistdeild og ér meðalaldur
Morgunblaðið/Þorkell Þorkelsson
Forstjórinn Rafn Sigurðsson segist vera stoltur af þeirri upp-
byggingu sem fram fer á heimilinu.
vistmanna á hjúkrunardeild 85 ár,
en á vistdeild 81 ár. Elsti vistmað-
urinn er 98 ára.
Vistmenn búa ýmist í hjónaher-
bergjum eða einstaklingsher-
bergjum, en þau síðarnefndu eru
aðeins um 11 fermetrar að stærð.
Menn koma með eigin húsgögn
og muni inn á Hrafnistu. Þeir
deila salerni með nágranna sínum
í næsta herbergi en frammi á
ganginum er svo baðið, og þar
er sérstök baðkona sem aðstoðar
þá er þurfa. Á lóð Hrafnistu eru
svo þjónustuíbúðirnar við Jökul-
grunn og þar búa 36 manns, eða
18 hjón.
Vistmenn borga vistgjöld sín
sjálfir, ef þeir eru færir um það,
en ef ekki þá Tryggingastofnun
Föndurstofan er nokkuð stór salur
undir súð, ákaflega heimilislegur, og
þar standa vistmenn fyrir aftan stóla
og teygja sig og beygja. Leikfimi-
kennarinn. Þórdís Jónsdóttir, hvetur
þau óspart til að lyfta fótunum nú
almennilega.
„Að draga fætur dugir ekki,
sönglar ein konan, jákvæð og bjart-
sýn og sveiflar fætinum eins og ball-
erína.
„í hveijum brakar svona voða-
lega?“ spyr önnur tortryggin.
morgunuiaoio/F'orKen porKeisson
Gangaspjall Þeir voru í þungum þönkum þegar þeir mættust, en notuðu tækifærið og tóku upp veðurtal.
„Traustabrestir," heyrist lágt frá
gömlum sjómanni.
„Þetta var í stólnum," segir annar
snúðugt.
Karlmennirnir hafa ekki verið eins
duglegir og konurnar að sækja leik-
fimina að sögn Þórdísar, fannst þetta
vera bölvað bull í fyrstu, en þeim fer
nú ört fjölgandi. En ég sé nú ekki
betur en þeir reyni að svindla á sum-
um æfingunum þegar þeir halda að
Þórdís sjái ekki til.
Nú, en uppvaskið bíður og ég
hraða mér niður í býtibúr. En við
lyftuna rekst ég á konu með bóka-
stafla undir hendinni, og finnst ég
þá þurfa að kanna nánar ferðir henn-
ar. Hún fer með lyftunni niður í kjall-
ara og ég elti hana í blindni eftir
einhveijum rangala.
Þama í kjallaranum er mikil starf-
semi því alls staðar eru skilti: versl-
un, endurhæfing, heilsugæsla, lækn-
ir, hárgreiðsla, fótsnyrting, þvotta-
hús, eldhús, saumastofa, og loksins
staðnæmist hún fyrir framan dyr
merktar bókasafni.
Þetta er lítið herbergi og ég fæ
þær upplýsingar hjá bókaverðinum
Ragnheiði Sigfúsdóttur, að safnið
hafi nú munað fífil sinn fegurri, en
húsnæði þess hafi verið tekið undir
skrifstofur. Allt stendur þetta þó til
bóta, því að í framtíðinni fær það
gott rými á efstu hæð einnar álmunn-
ar.
Konan skilar bókunum sínum, tek-
ur eina nýja af vagninum og spyr
Ragnheiði: „Manstu hvort ég var
búin að lesa þessa?“
Ragnheiður skoðar bókakortið
með öllum númerunum, segir svo:
„Nei elskan mín, númerið þitt er
ekki hérna." Hún veit hvaða númer
hver einasti vistmaður á. Vinsælustu
bækurnar segir hún mér, eru skáid-
sögur, einkum ástarsögur, en endur-
minningar og ferðasögur era líka
mikið lesnar.
Nýklipptur
Hjá Páli Sigurðssyni hárskera er
mikið að gera og segist hann oft
klippa 16 til 20 karlmenn á dag.
Hann segist ekki snerta hár á höfði
kvennanna að undanskildum nokkr-
um „sem pína hann til þess“. Enda
engin ástæða því hárgreiðsludöm-
urnar Sigríður Friðþjófsdóttir og
Guðrún Árnadóttir deila bróðurlega
með honum stofunni. Hjá þeim er
fullbókað alla daga og koma sumar
konur vikulega í lagningu.
Einn herramaðurinn, nýklipptur
og fínn, stendur upp úr stólnum,
styður sig við staf sinn, horfir á mig
og réttir mér arminn án þess að segja
orð. Ég verð alveg hissa, en átta
mig svo á því að ég er í bláum sloppi
og tek hið snarasta undir arm hans.
Hann á erfitt um gang og við
„dólum“ okkur þetta upp á deildina.
Hann er nú ekkert sérlega masgjarn,
ræðir þó við mig um veðrið eins og
það gerist á öllum landshornum og
segir það verst fyrir vestan. „Það
tollir ekki kjaftur þar,“ segir hann
þurrlega og þar með lýkur veðurum-
- ræðunum.
Þegar við komum úr lyftunni vill
■ hann fara inn í setustofu því nú er
komið að „tíukaffinu". Þá tínast vist-
menn úr herbergjum sínum og fá sér
kaffisopa og spjalla saman.
Maður tyllir sér auðvitað niður
svona til að heyra í þeim hljóðið og
það er ekki annað að sjá og heyra
en menn séu ánægðir með lífið og
tilverana. Ekkjumaður nokkur rétt
Morgunumstang „Það er bara sprettur á
henni,“ sagði konan þegar gangastúlkan flaug
framhjá.