Morgunblaðið - 26.05.1990, Blaðsíða 2

2 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. MAÍ 1990
-
Þú getur aldrei sagt:
Nú er ég nógu góö
„Mig er farið að langa til að
gefa eitthvað af mér. Ég er orðin
þreytt á að láta skipa mér fyrir
verkum. Þegar maður er að dansa,
vinnur maður undir stjórnanda.
Ég veit ekki hvort þú hefur séð
ballettstjómendur vinna. Sumir
þeirra umgangast dansarana eins
og krakka og maður verður leiður
á því, sérstaklega þegar stjómend-
umir em mikið yngri en maður
sjálfur og með minni reynslu.
Það er svo mikill agi í dansinum
og þegar stjómandinn segir manni
að gera eitthvað svona en ekki hin-
segin, þá hlýðir maður, jafnvel þótt
maður sjái að hann er að gera mis-
tök. Einn daginn kemur sá tími,
að manni líkar þetta ekki lengur."
Gott og vel, en hvernig dettur
þér í hug að koma heim?
„Mig hefur alltaf langað heim.
Þegar ég fór til London að læra,
var ég svo bjartsýn að halda að
ástandið í ballettmálum hér yrði
komið í lag þegar ég lyki námi.
Þegar ég tala um ástand, á ég við
tækifæri fyrir dansara til að dansa.
En svo var nú ekki og er ekki enn.
En þessu þarf að breyta og ég
hef verið svo lengi að gæla við þá
hugmynd að koma heim, að einn
daginn tók ég af skarið, sagði upp
samningi mínum hjá Richmond —
og það var allt í góðu. Ég get í
rauninni dansað í nokkur ár í við-
bót — en ég kýs að hætta á toppn-
um.“
Ertu að segja að þú sért hætt
að dansa?
„Já. Ég dansa í síðasta sinn um
næstu helgi; fyrst á opnunarhátíð
Listahátíðar og svo daginn eftir á
Garðabæjarhátíðinni sem haldin
verður í Gamla bíói.“
Hvað ætlarðu að gera héma?
„Við Hlíf Svavarsdóttir höfum
talað mikið um að opna skóla fyrir
nemendur sem eru efnilegir og hafa
virkilegan áhuga. Þetta yrði skóli
sem tæki ekki inn börn yngri en
níu ára og þá aðallega krakka sem
hyggjast leggja dansinn fyrir sig.
Áhuginn verður að vera mikill, því
þessir krakkar yrðu að sækja tíma
á hveijum degi, en þarna myndum
við líka vilja kenna allt sem viðkem-
ur ballett; klassískan og nútíma
ballett, táskó, karakter, jass og
drama, svo eitthvað sé nefnt.
Við emm að kanna möguleikana
á að hrinda þessu í framkvæmd;
við emm rétt byrjaðar og ég verð
að segja eins og er, að viðbrögðin
gefa okkur ekkert alltof mikið til-
efni til bjartsýni.
Hugsaðu þér, hér em starfandi
nokkrir ballettskólar, sem taka inn
nemendur frá fjögurra ára aldri og
það er mikil aðsókn að þeim — en
til hvers? Það er alveg sama hversu
efnilegir dansarar koma út úr þeim,
þeir eiga enga möguleika hér
heima, ekki einu sinni á að læra
meira.
Það er í rauninni ekki nógu gott
að hver sé í sínu horni að gera sitt.
Ég er með 18 ára reynslu sem at-
vinnudansari og gæti gert svo
margt, ef ég fengi stuðning. Ég get
ekki gert þetta ein. í fyrsta lagi
þarf fjármagn til að koma svona
skóla á laggirnar og svo þarf fleiri
en einn kennara.
Ég fór út til London strax eftir
gagnfræðapróf og það var ansi
seint. Þessir krakkar sem eru núna
að fara út í dansnám fara enn
seinna og það er enn erfiðara fyrir
þau að komast inn í góða skóla,
vegna þess hve gömul þau eru.
Það er líka annað hér. Ég skil
ekki hvað em fáir strákar í ballett.
Það virðist verá almennur hugsun-
arháttur hér að ballett sé ekki fyrir
stráka. Þessum hugsunarhætti þarf
að breyta. Fólki virðist finnast eitt-
hvað pempíulegt við að strákar fari
í ballett, en ég get nú alveg sagt
þér eins og er, að pempíur hafa
ekkert í þessa listgrein að gera.
Karlmenn í ballett hafa rosaleg
völd sem dansarar. Þeir geta alveg
ráðið því hvernig manni tekst til,
þegar þeir eru að lyfta manni og
snúa. Það getur sko ekkert hver
sem er gert þetta. Ballettdansari
þarf að vera töluvert sterkur til að
geta þetta."
Þú talar um að ástandið hér hafí
ekkert breyst frá.því þú fórst út
fyrir nærri tuttugu ámm. Hvemig
finnst þér ástandið í ballettinum
vera?
„Mér finnst það mjög niðurdregið
og það batnar aldrei nema nýtt blóð
komi í íslenska dansflokkinn, og
þá sérstaklega karlmenn. Það þarf
að fjölga stöðum þar til muna og
það þarf að fjölga sýningum veru-
lega til að skapa dönsurum tæki-
færi. Það verður að vera einhver
tilgangur með öllum þessum æfíng-
um, allan ársins hring, rétt eins og
hjá íþróttafólki. Það er ekki hægt
að æfa bara og æfa.
Þegar ég byijaði að dansa með
flokknum í Richmond, var hann
ekkert sérstaklega góður, en á þess-
um fimm ámm hefur honum farið
gífurlega mikið fram. Aðalástæð-
urnar fyrir því eru í fyrsta lagi að
sýningum var fjölgað vemlega. Með
fleiri sýningum fær fólk betra kaup
og þegar boðið er upp á gott kaup,
er hægt að fá betri dansara. Flokk-
urinn er orðinn mjög góður núna
og ég er ánægð með hann, sérstak-
iega með stelpurnar. Strákarnir eru
ekki eins góðir, en þeim fer stöðugt
fram.
Stjórnandi flokksins er 32 ára
og hún hefur byggt hann upp frá
gmnni. Það em ekki nema sex ár
síðan hún byijaði að vinna með
flokkinn á atvinnugmndvelli. Það
era 22 fastráðnir dansarar í flokkn-
um og það hefur verið mikið ævin:
týri að fá að taka þátt í uppbygging-
unni, meðfram því að vera aðal-
dansari. Þetta þykir mjög lítill
flokkur, en það þarf ekki að vera
ókostur, því dansararnir fá þá meira
að gera. Fyrir utan þessa 22 dans-
arasamninga er flokkurinn með
nemendasamninga, fyrir besýu
nemendurna úr skólanum. Ég
kynntist starfseminni mjög vel, því
þegar dansflokkur er svona lítill,
er maður þátttakandi í öllum liðum
starfseminnar; bæði dansinum og
rekstrinum. Þetta er eins og lítil
fjölskylda — þú veist hvað gróðinn,
eða tapið, er mikið hveiju sinni og
fylgist vel með. Þetta var mjög ólíkt
því að vera í Berlín eða öðrum stór-
um dansflokkum, þar er maður
bara dansari.
Þetta er eini atvinnu ballettflokk-
urinn í Virginiufylki — og í Rich-
HEIMSKA - HEIMS-
FRÆÐI - MAMGERÐIR
Spjallað viðÞorstein Gylfason
ogÞorstein Hilmarsson, ntstjóra Lærdómsrita Bókmenntafélagsins
„Og nú heyri ég fyrir mér þau
andmæli heimspekinganna að
ekkert sé meiri ógæfa en að vera
þræll heimskunnar, lifa i villu og
blekkingu og vita ekkert í sinn
haus. Það er hins vegar alrangt,
því einmitt þetta er að vera mað-
ur... Þið eruð nú einu sinni
fædd svona, þetta er ykkar upp-
lag og sameiginlegur arfúr allra
manna.“
Ofangreindur boðskapur
er yfirleitt ekki beinlínis
til þess fallinn að jafn æruverðugur
félagsskapur eins og Hið islenska
bókmenntafélag taki hann upp á
sína arma. En við nánari athugun,
er ástæða til að ætla að þeir hjá
Bókmenntafélaginu viti hvað þeir
em að gera. Einn merkasti fræði-
maður siðaskiptatímans, Erasmus
frá Rotterdam (1469-1536) skrifaði
lofgjörð um þennan sammannlega
eiginleika; Lof heimskunnar. Art-
húr Björgvin Bollason og Þröstur
Ásmundsson þýddu ritið af latínu.
— Og nú þessa dagana er bókin
að koma í verslanir í ritröðinni
Lærdómsrit Bókmenntafélagsins. í
sömu ritröð kemur nú út rit gríska
heimspekingsins Þeófrastosar (um
372-287 f.Kr.), Manngerðir í þýð-
ingu Gottskálks Þórs Jenssonar.
Og að endingu Saga tímans eftir
Bretann Stephen Hawking, í þýð-
ingu Guðmundar Arnlaugssonar
fyrrum rektors. Lærdómsrítin eru
þar með orðin 26 að tölu; Morgun-
Þorsteinn Gylfason og Þorsteinn Hilmarsson.
Morgunblaðið/Sverrir
blaðinu þótti tími til kominn að at-
huga þessa útgáfu og knúði dyra
hjá ritstjómnum, þeim Þorsteini
Hilmarssyni og Þorsteini Gylfasyni
heimspekingum. Þorsteinn Gylfa-
son hrinti þessari útgáfu af stað
LÆRDÓMSRIT
Aristóteles: Um skáldskaparlistina.
Noam Chomsky: Mál og mannshugur.
Marcús Túllíus Ciceró: Um ellina.
Frank Fraser Darling: Óbyggð og alls-
nægtir.
Albert Einstein: Afslæðiskenningin.
Erasmus frá Rotterdam: Lof heimskunn-
ar.
Gottlob Frege: Undirstöðurreikningslisl-
arinnar.
Sigmund Freud: Um sálgreiningu.
Karl von Frisch: Bera bý.
John Kenneth Galbraith: Iðnríki okkar
daga.
Godfrcy Harold Hardy: Malsvörn stærð-
fræðings.
Stephen W. Hawking: Saga tímans.
David Hume: Rannsókn á skilningsgáf-
unni.
David Hume: Samræður um trúarbrögð-
in.
John Locke: Ritgerð um rikisvald.
John Stuart Mill: Frelsið.
George Orwell: Dýrabær.
Platón: Gorgías.
Platón: Menón.
Platón: Síðustu dagar Sókratesar.
Charles Percy Snow: Valdstjórn og
vísindi.
Hugh Trevor Roper: Galdrafárið í Evr-
ópu.
Voltaire: Birtíngur.
Max Weber: Mennt og máttur.
Þeófrastos: Manngerðir.
Þorleifur Halldórsson: Lof lyginnar.
fyrir tuttugu árum. „Það bjuggust
fáir við því að þessi útgáfa gæti
staðið undir sér og engan óraði
fyrir því hún ætti eftir að endast í
tvo ártugi."
Undirstöðurit
Árið 1969 skrifaði Þorsteinn
Gylfaspn um fyrirhugaða útgáfu,
m.a: „í flokknum verða lærdóms-
rit eingöngu. Þar verða alls engar
fagrar bókmenntir sem svo eru
nefndar." Höfundur þessara orða
var inntur eftir því hvort Birtíngur
eftir Voltaire eða Dýrabær eftir
Orwell væm ekki „fagrar bók-
menntir". „Undantekningin sannar
regluna. Annars hafa báðar þessar
bækur hugmyndafræðilegt og
menningarsögulegt gildi. Fagur-
bókmenntir með boðskap.“
— Hvað ræður vali á ritum til
útgáfu?
„Fyrst og fremst verður bókin
að vera góð. Hún verður að hafa
hlotið skýlaust lof fremstu manna.
Helst þarf hún að örva lesendur til
umhugsunar og skilnings og þá
geta umdeildar bækur engu síður
komið til greina. Við leitum að bók-
um á sem flestum sviðum og viljum
að fólk geti fundið í bókaflokknum
áhugaverð og skiljanleg undirstöðu-
rit í sem flestum greinum. í mörg-
um fræðum er enginn hörgull á
góðum bókum sem eiga erindi til
okkar, t.d. virðist það vera hefð
meðal eðlisfræðinga að setja saman
alþýðleg yfírlitsrit.“
— Á hvaða sviði mannlegrar
þekkingar finnst ykkur helst vanta
bækur í lærdómsritaflokkinn?
Þeófrastos Rotterdara
Aristoteles Platón
Gijót hefur orðið til svo hægt
væri að höggva það sundur og
byggja úr því kastala; og minn
herra á einn dægilegan kastala,
mesti greifinn í landsfjórðúngn-
um verður að hafa best í
kríngum sig; og til þess eru
svínin gerð að maður éti þau,
enda erum við étandi svín ár
og síð; Þar af leiðir að þeir sem
segja að alt sé f lagi eru hálfvit-
ar; maður á að segja að alt sé
í allrabesta lagi.“
(Voltairc, Birtingur.)
„Það vantar sárlega bækur á
sviði nútímalíffræði. Við höfum leit-
að dyrum og dyngjum að bók sem
fjallar um sameindalífræði og
lífheiminn í víðari skilningi. Það
kom reyndar ein bók út árið 1972,
Óbyggð og allsnægtif eftir Frank
Fraser Darling. En það er engin
spurning, Islendinga vantar góðar
bækur um líffræði og umhverfis-
mál. Því miður virðast nútímá
líffræðingar gera lítið af því að
koma sínum niðurstöðum og álykt-
unum frá sér á þannig máli að
venjulegt fólk skilji. — Kannski
þeir hafi svo mikið að gera í rann-
sóknarstofunum.“