Morgunblaðið - 08.09.1990, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. SEPTEMBER 1990
■ KAUPMANNAHÖFN -
FÆREYJAR verða nú sjálfstætt
biskupsdæmi. Elsta kirkja Þórs-
hafnar, Havnar Kirke, verður dóm-
kirkja landsins. Það hefur hingað
til heyrt undir Kaupmannahafnar-
biskupsdæmi, en vísibiskup haft
aðsetur í Þórshöfn.
■ STOKKHÓLMI - FYRR-
VERANDI aðalbankastjóri
Sænska Enskilda-bankans, Jacob
Palmstierna, var í gær sýknaður
í undirrétti af ákæru um gróf skatt-
svik. Bankinn var einnig sýknaður
af ákæru um hlutdeild. SE-bankinn
hafði látið Palmstiema greiða mála-
myndaleigu fyrir dýran bústað.
Meirihluti réttarins taldi ljóst að
þetta hefði verið gert til að Palmsti-
erna þyrfti ekki að greiða hlunn-
indaskatt af notkun bústaðarins og
mun þessi háttur ekki vera refsi-
verður.
■ PARÍS - HOLLENSKA
stjórnin vill að skuldir fátækustu
ríkja þriðja heimsins verði felldar
niður. Jan Pronk, ráðherra þróun-
araðstoðar, tók fram að aðeins
bæri að fella skuldirnar niður hjá
þeim ríkjum sem hygðust fylgja
heilbrigðri efnahagsstefnu.
■ HELSINKI - AHTI
Karjalainen, sem varð yngsti for-
sætisráðherra í sögu Finnlands árið
1962, lést í gær
eftir langvarandi
sjúkdóm. Hann
var 67 ára að aldri.
Karjalainen
gegndi einnig
embætti utanríkis-
ráðherra þrívegis
auk fleiri trúnað-
arstarfa. Hann
hætti á þingi árið
1979 og yar seðla-
bankastjóri 1982-1983. Árið 1981
bauð hann sig fram til forseta á
vegum Miðflokksins eftir að Urho
Kekkonen hafði látið af stöfum
sakir heilsubrests, en tapaði fyrir
Johannes Virolainen. Karjalainen
kom oft til íslands í embættiserind-
um.
Líbanon:
Lausn þriggja
gísla boðuð
á næstunni
Beirút. Reuter.
HÁTTSETTIR embættismenn
múslíma sögðu á fimmtudag að
þremur Bretum, sem haldið er
í gíslingu í Líbanon, þ.á m.
Terry Waite, samningamanni
ensku biskupakirkjunnar, yrði
sleppt í þessum mánuði.
„Ef allt gengur að óskum verður
John McCarthy, Jack Mann og
Terry Waite sleppt nú í septem-
ber,“ 'sagði háttsettur embættis-
maður múslíma í Beirút. „Viðræð-
ur samningamanna bresku og
írönsku ríkisstjórnanna eru komn-
ar á lokastig og lausn gíslanna
mun verða árangur þeirra," sagði
embættismaðurinn.
Viðbrögð embættismanna í
breska utanríkisráðuneytinu voru
varfærin. „Við yrðum að sjálfsögðu
ánægðir ef gíslunum verður sleppt.
Við höfum bara því miður heyrt
svona yfírlýsingar svo oft áður og
þær hafa aldrei reynst réttar,“
sagði talsmaður ráðuneytisins.
Spennan á Persaflóa hefur beint
athygli manna frá Líbanon og
segja sumir talsmenn múslimahóp-
anna, sem rænt hafa Vestur-
landabúum á undanfömum árum,
að gíslarnir séu þeim nú einskis
virði.
Suður-Afríka:
De Klerk hyggur
á Bandaríkjaferð
Höfðaborg, Amsterdam. Reuter.
F.W. De KLERK, forseti Suður-Afríku, mun eiga viðræðufund með
George Bush Bandaríkjaforseta í Hvíta húsinu 24. september nk. Þetta
verður í fyrsta sinn í fjóra áratugi að s-afrískur þjóðarleiðtogi sækir
Bandaríkjamenn heim. Heimildarmenn í S-Afríku segja að forsetinn
muni ekki reyna að fá Bush til að fella úr gildi efnahagslegar refsiað-
gerðir gegn S-Afríku en reyna að fá þær mildaðar nokkuð.
Langt er síðan Bush bauð de Klerk
að koma til Washington. Fyrirhug-
aðri.heimsókn í júní sl. var frestað
er bandarískir mannréttindahópar
hótuðu að efna til mótmælaaðgerða.
Blökkumannaleiðtoginn Nelson
Mandela, sem de Klerk lét lausan
eftir nær þriggja áratuga fangelsis-
vist, var í Bandaríkjunum nokkrum
dögum eftir áætlaða heimsókn de
Klerks og var tekið með kostum og
kynjum. Suður-Afríkustjóm gerir ráð
fyrir einhveijum mótmælum að þessu
sinni en treystir því að umbætur for-
setans undanfama mánuði hafi sleg-
ið nokkuð á andstöðuna. í síðustu
viku fór hann fram á það við samtök
sín, Þjóðarflokkinn, er ráðið hefur
landinu frá 1948, að blökkumönnum
yrði leyft að ganga í flokkinn. „Kyn-
þáttahatur og kynþáttamisrétti verða
senn úr sögunni í Suður-Afríku,“
sagði de Klerk.
Suður-Afríka hefur búið við mikla
stjórnmálalega einangrun á alþjóða-
vettvangi áratugum saman vegna
aðskilnaðarstefnunnar (apartheid)
en frá því að de Klerk tók við völdum
á síðasta ári hefur mjög ræst úr
vegna umbóta hans. Hann hefur
einnig reynt að bæta samskiptin við
önnur Afríkuríki, heimsótt m.a. Fíla-
beinsströndina og Mósambík, og í
vor var hann á ferð um Evrópuríki
þar sem hann átti vinsamlegar við-
ræður við Francois Mitterrand
Frakklandsforseta og Margaret
Thatcher, forsætisráðherra Bret-
lands.
Ruud Lubbers, forsætisráðherra
Hollands, hefur boðið de Klerk í opin-
bera heimsókn til Hollands. Búist er
við að af heimsókninni verði í októ-
ber. De Klerk, sem er af hollenskum
ættum eins og meirihluti hvítra
Suður-Afríkumanna,, mun eiga við-
ræður við helstu ráðherra ríkisstjóm-
arinnar og fá áheyrn hjá Beatrix
Hollandsdrottningu.
Reuter
Sovéskir skriðdrekar
fluttir frá A-Þýskalandi
Sovétmenn eru byrjaðir að flytja her sinn frá Austur-Þýskalandi en
ekki hefur enn tekist að leysa öll deilumál sem upp hafa komið.
Nefna má að Moskvustjómin vill að sameinað Þýskaland greiði allan
kostnað af dvöl liðsins þar til leifar þess yfirgefa landið innan nokk-
urra ára. Á myndinni sjást skriðdrekar sem verið er að flytja á brott.
Þing Rússlands:
Borg-arstj óri Moskvu vill
afsögn S ovétstj órnarinnar
verði. Væri þetta tilraun af hálfu
stjórnvalda til að grafa undan
ákvarðanavaldi ráðamanna í höfuð-
borginni.
Hart hefur verið sótt að stjóm
Níkolajs Ryzhkovs, forsætisráð-
herra Sovétríkjanna, að undan-
förnu. Ryzhkov mistókst fyrr á
þessu ári að fá samþykkta áætlun
ríkisstjómarinnar um umbætur á
sviði efnahagsmála. Á mánudag
verður önnur áætlun, sem kennd
er við hagfræðinginn Staníslav
Shatalín, lögð fyrir þing Rússlands
en vitað er að bæði Míkhaíl S. Gorb-
atsjov, leiðtogi sovéska kommúni-
staflokksins, og rússneskir ráða-
menn era henni hlynntir. í tillögum
Shatalíns, sem tekur til allra lýð-
velda Sovétríkjanna, er m.a. kveðið
á um að innleiða beri fijálst mark-
aðshagkerfi, með ákveðnum tak-
mörkunum þó, einkavæðingu ríkis-
fyrirtækja og afnám verðstýringar.
Mótmæli vegna skorts á lífsnauð-
synjum hafa sett mark sitt á dag-
legt líf í Moskvu á undanfömum
vikum og síversnandi lífskjörum
hefur einnig verið andmælt utan
höfuðborgarinnar. Borís Jeltsín,
forseti Rússlands og þekktasti leið-
togi róttækrá umbótasinna, segir í
viðtali sem sovéska APN-fréttstof-
an dreifði í gær að ástandið í rússn-
eska lýðveldinu sé hörmulegt og
fari versnandi eftir því sem lengra
sé farið frá Moskvu. Kveðst hann
hafa snúið heim til höfuðborgarinn-
ar fullur ótta eftir 22 daga ferð um
Rússland. Hann segist hins vegar
hafa orðið var við mikið traust í
garð nýrra leiðtoga lýðveldisins og
kveðst telja umbótaáætlun Shat-
alíns fýsilegan kost.
Moskvu. Keuter.
GAYRÍL Popov, borgarstjóri Moskvu, krafðist þess í gær að ríkis-
stjórn Sovétríkjanna segði af sér. Boðaði hann jafnframt að sú krafa
yrði borin upp með formlegum hætti á þingi Rússlands í næstu viku.
Popov lét þessi orð falla á rússn-
eska þinginu í gær en þingfundir
munu að sögn sovésku APN-frétta-
stofunnar standa í tvo mánuði.
Popov kvað aðgerðir stjórnvalda
hafa aukið frekar en hitt tóbaks-
skortinn í höfuðborg Sovétríkjanna.
Hann kvað ástandið hafa batnað
nokkuð eftir að yfírvöld í Moskvu
ákváðu að grípa til tóbaksskömmt-
unar og hækka verð. Sovétstjórnin
hefði á hinn bóginn lagt bann við
sölu tóbaks á eðlilegu markaðs-
Bretland:
Viðtal við njósnarann
Blake veldiu’ deilum
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
EINN AF virtustu fréttaskýrendum BBC-sjónvarpsins, Charles
Wheeler, hefur gagnrýnt stofnunina fyrir að taka viðtal við njósn-
arann George Blake, sem flúði til Sovétríkjanna árið 1966, að
sögn breska sunnudagsblaðsins The Observer, sl. sunnudag. Aðr-
ir hafa einnig gagnrýnt fyrirhugaða sýningu viðtalsins.
George Blake var dæmdur í 42
ára fangelsi árið 1961 fyrir njósn-
ir fyrir Sovétríkin, en flúði eftir
fímm ára fangelsisvist með hjálp
nokkurra breskra baráttumanna
gegn kjamorkuvopnum, að því er
talið er. Hann var ofursti í so-
vésku leyniþjónustunni í mörg ár,
en er nú á eftirlaunum í Moskvu.
Wheeler segir allt viðtalið mjög
grunsamlegt, en það verður sýnt
19. september nk. í BBC. „Blake
lítur á viðtalið sem tækifæri til
að fá uppreisn æra sinnar og það
sama gerir sovéska öryggislög-
reglan, KGB. Hann lýgur blygð-
unarlaust," segir Wheeler. Wheel-
er kynntist Blake árið 1946, þeg-
ar þeir unnu saman í bresku leyni-
þjónustunni. í sjónvarpsþættinum
er talað við Wheeler og hann seg-
ir Blake vera kaldrifjaðan morð-
ingja. Hann nefnir einn vestrænan
leyniþjónustumann, sem hafi verið
myrtur vegna njósna Blakes.
Blake neitar því í viðtalinu að
nokkur af þeim 600 vestrænum
leyniþjónustumönnum, sem hann
hafí ljóstrað upp um, hafi verið
myrtur.
BBCneitar að hafa greitt Blake
fyrir viðtalið, en það er reglan hjá
íjölmiðlum hér í landi fyrir meiri-
háttar viðtöl. BBC fullyrðir einnig,
að Blake sé spurður mjög harka-
lega í viðtalinu. BBC segir, að það
hafí haft fullt ritstjórnarlegt sjálf-
stæði við vinnslu viðtalsins, þótt
það sé unnið í samvinnu við so-
vésku fréttastofuna Novostíj.
Sir Dick White, fyrrverandi
yfirmaður bresku leyniþjón-
ustunnar, MI6, hefur gagnrýnt
BBC fyrir viðtalið, það sé undir
virðingu útvarpsstöðvarinnar.
Síðar í þessum mánuði gefur
Jonathan Cape-útgáfufyrirtækið
út æviminningar Blakes. Það hef-
ur að undanförnu reynt að fá
dagblöð til að birta útdrætti úr
þeim, en enginn ritstjóri hefur
viljað ljá máls á því.
BINGÖ!
Hefst kl. 13.30____________ j
Aðalvinninqur að verðmæti_________ ||
__________100 þús. kr.______________ li
Heildarverðmæti vinninqa um _______TEMPLARAHOLLIN
300 þús. kr. Eiríksgötu 5 — S. 20010