Morgunblaðið - 30.09.1990, Qupperneq 25

24
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 1990
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 1990
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Ríkissjóður og verð
hækkun á olíu
ær röksemdir, sem ríkis-
stjórnin hefur fært fram
fyrir því, að ríkissjóður tapi
nokkur hundruð milljónum á
verðhækkun á olíu eru ekki
sannfærandi og raunar fár-
ánlegar. Röksemdir ríkis-
stjórnarinnar eru í stuttu
máli þær, að tekjur ríkisins
vegna hækkunar olíuverðs
geti aukizt um 300-400 millj-
ónir króna. Á móti komi, að
annar innflutningur dragist
saman, væntanlega vegna
þess, að fólk hafí minni pen-
inga handa á milli, að tekjur
af bifreiðaskatti dragist sam-
an og tekjur af virðisauka-
skatti vegna minni neyzlu.
Með sömu rökum er hægt
að sýna fram á, að með því
að ríkissjóður taki sömu
krónutölu í opinber gjöld af
olíu og benzíni en ekki pró-
sentuhækkun, komi hækkun
olíu og benzíns þeim mun
minna við pyngju almenn-
ings, samdráttur í innflutn-
ingi verði þess vegna minni
en ríkisstjórnin áætlar nú,
neyzlan minnki minna en nú
er áætlað o.s.frv. og tekjutap
ríkissjóðs því minna.
Kjarni málsins er auðvitað
sá, að verðhækkun á olíu og
benzíni stofnar árangri hinn-
ar svonefndu þjóðarsáttar í
voða. Óhjákvæmilegt er, að
þessar hækkanir komi að
sumu leyti fram í hærra
vöruverði eins og t.d. flugfar-
gjöldum en á öðrum sviðum
er hægt að gera kröfu til
þess, að fyrirtækin taki á sig
þessar hækkanir að verulegu
leyti en þá verður ríkissjóður
auðvitað að ganga á undan
með góðu fordæmi. Ríkis-
stjórnin getur ekki búizt við
því, að atvinnureksturinn
verði tilbúinn til að færa
fórnir í þessum efnum, ef
ríkissjóður ætlar sér að
hagnast á Persaflóadeilunni.
Eins og Morgunblaðið hef-
ur áður bent á, bæði í for-
ystugrein og fréttum var á
fundum íjármálasérfræðinga
í Bandaríkjunum í síðustu
viku lögð áherzla á nauðsyn
þess að ekki yrðu gerðar
ráðstafanir til þess að veija
neytendur afleiðingum olíu-
hækkana. í flestum iðnríkj-
um Vesturlanda hefur verið
mikill hagvöxtur síðustu ár
og batnandi efnahagur. Hér
á Islandi eru aðstæður aðrar.
Við höfum verið í efnahags-
legum öldudal í tvö ár og
kjaraskerðingin er orðin
gífurleg. Launþegar geta
ekki meir. Afkoma fyrirtækj-
anna hefur hins vegar farið
batnandi, ekki sízt í sjávarút-
vegi, þar sem verðhækkun á
olíu vegur þyngst. Þess
vegna er með sterkum rökum
hægt að gera þá kröfu til
fyrirtækjanna, að þau taki
þessar hækkanir á sig að
verulegu leyti. En hvernig í
ósköpunum á að rökstyðja
þá kröfu, ef ríkissjóður sjálf-
ur ætlar engu að fórna en
græða í þess stað á þessum
hækkunum?
SÉREIGNA-
• stefna er
þjóðfélagslega rétt að
minni hyggju oggetur
einnig verið siðferði-
lega rétt. Hún á því
ekki einungis rétt á
sér, heldur er hún réttlætanleg. Hví
skyldu menn vemda „eignir sósíal-
ismans“ sem þeim finnst ekki koma
sér við á nokkurn hátt? Hnupl er
siðleysi. En það finnst þegnum Sov-
étríkjanna ekki, ef marka má Shla-
pentohk, þeim finnst það einfald-
lega réttlæti. Slíku fólki eru önnur
vandamál nærtækari en kenningar
um sannleika. En þetta kemur einn-
ig fyrir hjá okkur - „ríkið borgar“,
segja menn. Og pólitíkusar kaupa
atkvæði fyrir skattpeninga ríkisins.
Okkar peninga.
Allt gleymist. Eða hver man nú
eftir Kröflu? Nei, við erum í gler-
húsi. Því miður.
MÉR SKILDIST Á
• Búkovsky að hatrið væri
eini sannleikur gúlagsins, a.m.k.
eina vopnið sem dygði í baráttunni
við kúgun og ófrelsi. Sannleikur
Krists, kærleikur hans aðhláturs-
efni í slíku samfélagi.
Enginn veit hvað er endanlegt
svar við því hvað er réttlæti. Né
heldur ef spurt er, Hvað er sannleik-
ur? Þjóðfélagið góða er einungis
draumsýn og skáldskapur. Maður-
inn ófullkominn og býr um sig í
samræmi við þroska sinn og sið-
gæðisvitund. Hvorugt þolir mæli-
kvarða fullkomnunar.
GORBASJOV BOÐAÐI Á
• sínum tíma heimsbyltingu
kommúnismans og yfirráð með
sama hætti og fyrirrennarar hans
og engu líkara en þessi orð Kund-
era í Óbærilegum léttleika tilver-
unnar hafi verið einkunnarorð
þeirra ógæfusömu manna sem
þurfa að tala máli
heimskommúnism-
ans, Gullroðin ský sól-
arlagsins varpa töfra-
birtu saknaðarins á
allt sem var; jafnvel
fallöxina.
VIÐ FÆDDUMST EKKI
• inní neinn fílabeinstum. Við
fæddumst ekki inní neinn geril-
sneyddan helgidóm. Við fæddumst
inní líf sem er grimmt og miskunn-
arlaust. Við fæddumst inní skóla
sem er kröfuharður af náttúrunnar
hendi. Við erum gras og af efna-
fræðilegum ástæðum vex grasið
grænast undan • skítnum. Þessa
speki kenndi Ragnar í Smára mér
og því eldri sem ég verð því sann-
færðari er ég um réttmæti þessara
orða. Eða einsog Kristján Karlsson
segir í limru:
„Það bregzt ekki,“ sagði Bjami,
„að blómgist rósir á hjami
er andskotinn laus
með sitt ódæma raus,
því að ekta blóm vex úr skarni."
Ég er jafn sannfærður um að við
gegnum ekki hlutverki gyltunnar
sem hefur meiri áhuga á akarninu
en krónu trésins og himninum yfir
henni. Við horfum stundum til him-
ins og getum borið fegurðinni vitni.
Það er ekki sízt í hversdagsleikan-
um sem lífið er fagurt. Hátíðleikinn
getur verið skrumskæld mynd af
lífinu í allri sinni dýrð, tildur og
tilgerð. Það er í hversdagsleikann
sem ég hef sótt andlega uppörvun
og skammast mín ekki fyrir. Þann-
ig urðu Sálmar á atómöld til. En
ég met leit fræðimanna og annarra
að réttlæti og sannleika, að sjálf-
sögðu. Hallast þó að því einsog
Jónas að fegurðin sé forsenda alls
sannleika.
MARXISTAR TELJA VÍST
• að lífið sé sífelldur lífsháski.
Frelsisskerðingin sé björgunarað-
gerð. Sumir fijálshyggjumenn telja
að lífsháski réttlæti ekki einu sinni
skerðingu á eignarrétti. Popper er
ekki í þeirra hópi. Það er gott að
lúta leiðsögn hans. Hann var flokks-
bundinn jafnaðarmaður í Austurríki
áðuren hann flýði í útlegðina; eins-
konar hægri krati á okkar mæli-
kvarða; eða sunnudagskrati einsog
fleiri. Þó enginn miðjumoðsmaður.
Hefði líklega getað kosið Sjálfstæð-
isflokkinn hér heima. Hannes Hólm-
steinn kallar okkur Popper „sveigj-
anlega fijálshyggjumenn“ til að
halda mér við efnið!
Ég veit að harðir fijálshyggju-
menn útí hinum stóra heimi leyfa
ekki skerðingu á eignarrétti nema
í undantekningartilfellum. Orð eins
og almannaheill eru mönnum eins
og Nozick engin freisting. Bygg-
ingu þjóðarbókhlöðu mundi hann
örugglega ekki telja til almanna-
heilla og réttlæta frávik 'frá grund-
vallarreglu um friðhelgi eignarrétt-
arins. En það merkir ekki að kenn-
ingar hans séu eitthvað ógeðfelldari
en hugmyndir Þórbergs sem var,
þrátt fyrir allt, miklu meiri díalekt-
íker en þeir í Moskvu og taldi sjálf-
an sig standa þeim framar í fræðun-
um. Ég tek hann sem dæmi vegna
þess hann taldi sjálfur að hann
væri einn ótvíræðasti kommúnisti
heims um sína daga og ekki síður
vegna þess hann var einn mesti
mannúðarsinni í lífi sínu og látæði
sem ég hef kynnzt. Úr þessum and-
stæðum, marxisma og mannúðar-
stefnu, óx einhver frumlegasti rit-
höfundur íslenzkra bókmennta og
sérstæðasti hugsuður. En hann ber
þess samt merki alla tíð að olía og
vatn fara ekki saman. Hann átti
við tvískinnung að etja.
M.
(meira næsta sunnudag.)
HELGI
spjall
+
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 29. september
ÞAÐ er MIKIÐ UM AÐ
vera á álmörkuðum um
þessar mundir. Á
síðustu 50 dögum, hefur
heimsmarkaðsverð á áli
hækkað um 43%. Álverð
er nú hærra en það hef-
ur verið síðustu 18 mánuði. Þetta þýðir,
að afkoma álfyrirtækjanna stórbatnar og
hlutabréf þeirra hækka í verði í kauphöll-
um víða um heim.
Eftirspurn eftir áli hefur aukizt verulega
að undanförnu. Framleiðsla álvera í
Bandaríkjunum nemur nú um 98% af fram-
leiðslugetu þeirra. Birgðir eru í lágmarki.
Sérfræðingar spá því að eftirspurn verði
umfram framboð næstu árin. í nýlegri
skýrslu erlends ráðgjafafyrirtækis er gert
ráð fyrir, að framleiðsla á hrááli verði um
50 þúsund tonnum meiri en eftirspurn á
þessu ári. Hins vegar muni 150 þúsund
tonn skorta á næsta ári til þess að full-
nægja eftirspurn og 50 þúsund tonn vanti
upp á til viðbótar á árinu 1992 til þess
að eftirspurn verði fullnægt.
Á síðasta ári voru framleidd 14,3 millj-
ónir tonna af hrááli og á þessu ári er gert
ráð fyrir, að framleiðslan aukist í 14,5
milljónir tonna og verði komin í 15,45
milljónir tonna á árinu 1992.
Horfur í áliðnaði eru yfirleitt taldar
góðar. Miklar umræður eru nú um aukna
álnotkun í bifreiðaframleiðslu. Á1 er léttara
en stál og á tímum umhverfisverndar er
lögð áherzla á aukna álnotkun vegna þess,
að hægt er að endurvinna ál. Hins vegar
er álið dýrara en stál og sá kostnaðarmun-
ur hefur dregið úr áhuga bílasmiðjanna á
að auka 'álnotkun í bílaframleiðslu. í kjöl-
far Persaflóadeilunnar er hins vegar búizt
við auknum kröfum um framleiðslu á spar-
neytnari bílum og það mun ýta undir aukna
álnotkun í bílum. Fyrir 30 árum var ál
rúmlega 1% af því efni, sem notað var í
bíl. Nú er það hlutfall komið upp í 5%.
Þrátt fyrir mikla eftirspurn eftir áli eru
samt sem áður vangaveltur meðal manna
um ástæður þeirrar miklu hækkunar, sem
orðið hefur á áli að undanförnu. Sumir
telja, að kauphallarbraskarar standi á bak
við þessa verðhækkun og þess vegna verði
hún ekki langlíf og megi búast við verð-
lækkun innan tíðar. Persaflóadeilan veldur
því, að framkvæmdum við álver í þeim
heimshluta hefur verið frestað og er talið,
að framsýnir kaupsýslumenn kunni að
stunda mikil álkaup um þessar mundir í
þeirri trú, að deilan dragist á langinn og
álverð hækki af þeim sökum verulega frá
því, sem nú er. Þar er sérstaklega nefndur
til sögunnar einn stærsti álsali í heimi,
Marc Rich að nafni, en fyrir tæpum áratug
kom hann við sögu vegna tilrauna til þess
að selja mikið magn af óseldri skreið frá
íslandi til Nígeríu.
Þótt álverð sé hátt um þessar mundir,
ber þó að hafa í huga, að sveiflur í því
hafa verið miklar á undanförnum árum
og áratugum og ekki ósennilegt, að svo
verði enn um skeið, þótt flest bendi til
vaxandi eftirspurnar eftir áli.
Alumax og
Island
BANDARISKA
fyrirtækið Alumax
hefur verið mikið í
sviðsljósinu að und-
anförnu vegna
samningaviðræðna um byggingu nýs ál-
vers hér. Eftir að Alumax kom til sögunn-
ar hefur fyrirtækið tekið augljósa forystu
í þessum viðræðum af hálfu erlendu álfyr-
irtækjanna. Ástæðan fyrir því er sú, að
fyrirtækið hefur mikla reynslu í byggingu
álvera, en það hafa hvorki sænska né
hollenzka fyrirtækið.
Alumax er dótturfyrirtæki annars
bandarísks stórfyrirtækis, sem heitir Am-
ax. Helzti forystumaður þess fyrir rúmum
áratug var Skoti að nafni MacGregor.
Fyrirtækið og MacGregor komust í heims-
fréttir á fyrstu valdaárum Margrétar
Thatcher vegna þess, að hún fékk Mac-
Gregor til þess að taka að sér endurskipu-
lagningu brezka stáliðnaðarins. Það gerði
hann með eftirminnilegum hætti og varð
til þess, að honum var falið það vandasama
verkefni að endurskipuleggja einnig
brezka kolaiðnaðinn. Þar vann hann einnig
umtalsvert afrek og er enn í fullu fjöri í
viðskiptalífinu kominn hátt á áttræðisald-
ur.
í þjónustu Alumax eru nú um 14 þús-
und starfsmenn víða um heim. Auk hrááls-
framleiðslu hefur fyrirtækið lagt mikla
áherzlu á að fullvinna ýmsar vörur úr áli.
Má þar nefna glugga- og dyraumbúnað,
sturtuklefa, álpappír og margt fleira. Árs-
sala fyrirtækisins nemur um 2,5 milljörð-
um bandaríkjadala og hefur hagnaður
þess verið mikill síðustu ár. Höfuðstöðvar
Alumax eru skammt frá Atlanta í Georgíu
og þar starfa innan við eitt hundrað starfs-
menn.
Forráðamenn Alumax hafa lengi haft
áhuga á að kanna möguleika á byggingu
álvers á íslandi. Fyrstu samskipti þeirra
við íslenzk stjórnvöld hafa sennilega verið
fyrir um aldarfjórðungi og fýrirtækið hefur
á þeim tíma, sem síðan er Iiðinn, hvað
eftir annað sent fulltrúa sína hingað til
lands til þess að kanna möguleika. Aldrei
hefur þó orðið af framkvæmdum fyrr en
nú, að yfirgnæfandi líkur benda til, að
fyrirtækið hafi forgöngu um byggingu nýs
álvers við Keilisnes. I hugleiðingum for-
ráðamanna fyrirtækisins á undanförnum
áratugum hefur ísland jafnan verið eitt
þeirra landa, sem hafa verið efst á blaði.
Forsvarsmenn Alumax hafa bersýnilega
lagt mikla áherzlu á að kynna sér aðstæð-
ur hér á landi, ekki einungis í sambandi
við byggingu álvers heldur þjóðfélagsað-
stæður almennt og fer ekki á milli mála,
að þeim er kappsmál að standa þannig
að framkvæmdunum, að ekki valdi óþæg-
indum eða ágreiningi.
Hér er um mikla fjármuni að ræða.
Talið er, að bygging þessa álvers kosti um
60 milljarða íslenzkra króna eða sem svar-
ar 1 milljarði bandaríkjadala. Fyrir nokkr-
um dögum var það forsíðufrétt í Financial
Times í Bretlandi, að stærsta framleiðslu-
fyrirtæki heims, General Motors, hygðist
leggja 1 milljarð dala í uppbyggingu á
bílafyrirtækjum sínum í Evrópu. Af þessu
má sjá, að jafnvel á mælikvarða stórþjóða
og stórfyrirtækja, er hér um mikla fjár-
muni að tefla.
Alumax hefur ekki fyrr byggt álver við
þær aðstæður, sem hér eru, þ.e. að orku-
verið, sem framleiðir orkuna fyrir álverið
sé óbyggt. Þetta var ein af ástæðunum
fyrir því, að fyrirtækið hikaði við fram-
kvæmdir hér á landi fyrr á árum. Eftir
að forráðamenn þess kynntust Landsvirkj-
un, starfsmönnum hennar og sérfræðing-
um og rekstri orkuveranna hér, hurfu þess-
ar áhyggjur. Er vissulega ánægjulegt, að
íslenzkt fyrirtæki og starfsmenn þess njóti
slíks trausts.
við íslending-
Orkuverð ar bjóðum ekki upp
á ódýrustu orku,
sem fáanleg er til álframleiðslu. Sennilega
er það ein af ástæðum þess, að álfyrirtæk-
in hafa ekki barið hér að dyrum, en eins
og sjá má af tölunum, sem nefndar voru
hér að framan, er álframleiðsla á íslandi
aðeins örlítið brot af álframleiðslu í heimin-
um.
Ódýrasta orkan, sem nú er fáanleg er
í Miðausturlöndum. Við olíuframleiðslu þar
streyma gastegundir út í loftið, sem hægt
er að virkja til þess að framleiða orku
fyrir álver og þess vegna hefur athygli
álfyrirtækja mjög beinzt að þessum heims-
hluta. Persaflóadeilan verður hins vegar
til þess, að þeim áformum verður slegið á
frest. Raunar hafa álfyrirtæki áður orðið
illa úti í þeim heimshluta. Japanskt fyrir-
tæki brann inni með nær fullbyggt álver
í íran fyrir rúmum áratug, þegar keisaran-
um var steypt af stóli, og tapaði þar um
800 milljónum dollara.
í Venezúela er einnig boðin fram mjög
Teikning af álveri því, sem Alumax byggir í Kanada um þessar mundir.
ódýr orka til álframleiðslu. Fyrirtæki með
mikla reynslu á þessu sviði fara hins veg-
ar varlega í að taka þeim boðum. Ástæðan
er sú, að þau telja stjórnmálaástandið í
landinu mjög ótryggt og engu að treysta,
að samningar sem gerðir séu standi. Ork-
an, sem á boðstólum er í Kanada er einn-
ig heldur ódýrari en orkan hér á íslandi
að mati álfyrirtækjanna, enda hefur áhugi
þeirra beinzt þangað. Þannig á Alumax
aðild að byggingu álvers í Kanada um
þessar mundir, sem verður heldur stærra
en fyrirhugað álver hér og nokkur álfyrir-
tæki hafa tekið höndum saman um bygg-
ingu annars álvers þar. í þeim hópi eru
sum þeirra fyrirtækja, sem átt hafa í við-
ræðum á undanförnum árum við íslenzk
stjórnvöld en hafa bersýnilega fremur val-
ið Kanada.
Orkuverð í Japan, Evrópu og Banda-
ríkjunum er hins vegar hærra en hér á
íslandi. En ekki er allt fengið með því að
hafa orkuverð sem hæst. Ef verðfall verð-
ur á álmarkaðnum eða mikill samdráttur
í eftirspurn, er þeim álverum fyrst lokað,
þar sem orkuverðið er hæst. Þannig getur
afleiðingin af því að spenna orkuverðið of
hátt orðið sú, að álveri sé einfaldlega lok-
að,_ef illa árar.
Ástæðan fyrir áhuga Alumax og sam-
starfsfyrirtækja þess á að byggja álver
hér er ekki eingöngu tiltölulega hagstætt
orkuverð, heldur og ekki síður, að fyrir-
tækin líta svo á, að hér ríki festa í þjóðfé-
lagsháttum. Þótt ríkisstjórnir komi og fari
og hart sé deilt á vettvangi stjórnmálanna
sé íslenzkt þjóðfélag gróið og traust.
Ganga megi út frá því sem vísu, að íslend-
ingar standi við gerða samninga, ný ríkis-
stjórn virði þá samninga, sem fyrri ríkis-
stjórn hafi gert. Þegar um sé að ræða svo
mikla fjárfestingu og fyrirtæki, sem búast
megi við að starfi í a.m.k. 35 ár, skipti
þessir kostir ekki síður máli en orkuverðið.
í Bandaríkjunum hafa að undanförnu
farið fram athyglisverðar umræður um
skattgreiðslur erlendra fyrirtækja þar í
landi. Bandarísk skattayfirvöld telja, að
erlendu fyrirtækin komist upp með að
greiða litla sem enga skatta með hvers
kyns bókhaldstilfæringum. Af þessum sök-
um hafa skattayfirvöld þar leitað sam-
starfs við skattayfirvöld í Evrópubanda-
lagsríkjunum til þess að tryggja, að erlend
fyrirtæki borgi sanngjarna skatta. Banda-
ríkjamenn hafa haft við orð að setja
strangari Iög til þess að tryggja þessar
skattgreiðslur.
í samningaviðræðum erlendu álfyrir-
tækjanna og íslenzkra stjórnvalda er gert
ráð fyrir ákveðnum skattgreiðslum hins
nýja álvers. Forsvarsmenn erlendu fyrir-
tækjanna telja, að íslendingar eigi auðvelt
með að fylgjast með því, að allt sé á hreinu
í þeim efnum. íslendingar viti hvert álverð-
ið.sé, þeir viti hvert orkuverðið sé og er-
lendu fyrirtækin hafi samþykkt, að óháðir
endurskoðendur fari yfir bækur fyrirtækis-
ins.
ERLENDU ÁLFYR-
irtækin telja, að
framkvæmda-
kostnaður hér á ís-
landi verði hærri en
t.d. í Kanada. Fjarlægðin valdi því, að
flutningar á öllu efni til álversins verði
dýrari en ella. Þá sé hugsanlegt, að launa-
kostnaður og annar kostnaðar vegna
þeirra starfsmanna, sem byggja álverið
verði hærri en annars staðar. Énnfremur
telja forráðamenn Alumax hættu á að
lækkandi gengi dollars hækki fram-
kvæmdakostnað hér vegna þess, að tölu-
vert af aðföngum til verksmiðjubyggingar-
innar komi frá Evrópu.
Eins og áður hefur komið fram í rit-
stjórnargreinum Morgunblaðsins má ekki
búast við, að um miklar fjárfestingar verði
að ræða á næsta ári en hins vegar á árun-
um 1992-1994. Allt bendir nú til að samn-
ingagerð milli íslenzkra stjórnvalda og
erlendu álfyrirtækjanna sé á lokastigi, ef
marka má ummæli Jóns Sigurðssonar, iðn-
Fram-
kvæmdir
aðarráðherra í Morgunblaðinu í dag, laug-
ardag, eftir fund hans með forráðamönn-
um álfyrirtækjanna í New York í gær,
föstudag. Jafnframt er líklegt, að eitthvert
umrót verði á Alþingi vegna andstöðu ein-
stakra þingmanna Alþýðubandalagsins og
hugsanlega Framsóknarflokksins við álve-
rið. Ekki er óhugsandi, að andstaðan innan
Alþýðubandalagsins verði svo mikil, að
ríkisstjórnin missi starfhæfan meirihluta á
Alþingi af þeim sökum og kosningar verði
fyrir áramót. Þeir þingmenn Alþýðubanda-
Iagsins og hugsanlega Framsóknarflokks-
ins, sem hyggjast beita sér gegn álsamn-
ingunum hljóta að gera sér grein fyrir
því, að yfirgnæfandi meirihluti er fyrir
þeim á Álþingi. Og sá meirihluti hlýtur
að koma til skjalanna til þess að tryggja
framgang málsins, ef þörf krefur. Verði
andstaða við álsamningana til þess að
kosningar verði fyrir áramót er það af
hinu góða. Eins og Morgunblaðið benti
margsinnis á fyrir nokkrum vikum er nauð-
synlegt að kjósa til þings nú í haust til
þess að koma í veg fyrir, að skæruhernað-
ur innan ríkisstjómar og stjómarflokka
og af hálfu BHMR gagnvart ríkisstjóm-
inni eyðileggi þann árangur, sem náðst
hefur í efnahagsmálum og verðbólgubarát-
tunni. Hugsanlegar efnahagslegar afleið-
ingar olíuverðshækkana hafa enn aukið á
þýðingu þess, að kosið verði fyrir áramót.
Þýðing nýs álvers fyrir þjóðarbúskap
okkar er mikil. Álverið er ein helzta for-
senda fyrir því, að hægt verði að bæta
lífskjörin í landinu á næstu árum. Full
ástæða er til að ætla, að forsvarsmenn
fyrirtækjanna þriggja verði góðir sam-
starfsmenn okkar Islendinga, þótt þeir
gæti að sjálfsögðu sinna hagsmuna. í
þessu samstarfi sem öðru skiptir máli, að
báðir aðilar hafí hag af. Almenningur hef-
ur haft vit fyrir stjómmálamönnunum eins
og skoðanakönnun Félagsvísindastofnunar
sýnir. Löng leit okkar að nýjum samstarfs-
mönnum um nýtingu orku fallvatnanna
er senn á enda.
„Forráðamenn
Alumax hafa
lengi haft áhuga
á að kanna mögu-
leika á byggingu
álvers á Islandi.
Fyrstu samskipti
þeirra við íslenzk
stjórnvöld hafa
sennilega verið
fyrir um aldar-
fjórðungi og fyr-
irtækið hefur á
þeim tíma, sem
síðan er liðinn,
hvað eftir annað
sent fulltrúa sína
hingað til lands til
þess að kanna
möguleika. Aldrei
hefur þó orðið af
framkvæmdum
fyrr en nú, að
yfirgnæfandi
líkur benda til, að
fyrirtækið hafi
forgöngu um
byggingu nýs ál-
vers við Keilis-
nes.“