Morgunblaðið - 07.10.1990, Page 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. OKTÓBER 1990
C 17
Húsgögnin í skrifstofunni stinga
í stúf við nýtískulega umgjörðina.
Gengið er í gegnum fjólubláa hurð
á hvítum vegg, en fyrir innan eru
húsgögn frá því á fyrri hluta aldar-
innar, úr þungum dökkum viði. „Ég
geri þetta hálft í hvoru til að ögra
samstarfsfólkinu," segir hann bros-
andi þegar hann sér svipinn á mér.
Svo vill hann fara að ræða starf-
semi íslensk-ameríska félagsins, en
ég spyr hann fyrst hvað hann sé
að vilja til London:
„Ég er ráðgjafi svokallaðrar
markaðs- og kynningarnefndar for-
sætisráðherra, sem hefur það hlut-
verk að gera tillögur að stefnumót-
un á sviði umhverfismála, heilbrigð-
ismála og annarra þeirra mála-
flokka sem gætu orðið til þess að
Island skapi sér þá ímynd sem við
þurfum að byggja á í framtíðinni,
það er að Island sé hreint og ómeng-
að land sem geti boðið bæði vörur
og þjónustu, sem skeri sig úr frá
öðrum. Helsti söluhvati okkar er-
lendis yrði landið sjálft, lega þess
og aðstaða og útbreiðslustarfínu því
væntanlega skipt í tvo hluta: Ann-
ars vegar áróður um landið og hina
hreinu ímynd þess, og þá ímynd
verður að vinna upp með skipulögðu
markaðssamstarfi. Hins vegar er
það hlutskipti útflytjenda vöru og
þjónustu, sem njóta góðs af heildar-
ímynd landsins ...“
— Hefur þú trú á að þetta takist?
„Já, ég hef mikla trú á að það
sé hægt að vinna stórvirki á þessu
sviði. Island stendur á tímamótum
hvað varðar útbreiðslu- og mark-
aðsmál. Sívaxandi umræða um
mengun og alla þá neikvæðu um-
hverfísþætti, sem vart hefur orðið
víða um heim, gerir það að verkum
að ísland gæti skapað sér ímynd
og viðskiptalega aðstöðu, sem fáar
þjóðir gætu verið í samkeppni við.
Og ef svo fer sem horfir, að yfir-
völd hafi skilning á þessum málum
og vilji leggja fram fé til þess að
markaðssetja ísland á erlendum
vettvangi, til þess að íslenskir út-
flytjendur annars vegar og þjón-
ustuaðilar hérlendis hins vegar geti
notið góðs af, þá hef ég þá trú að
við getum gert mjög*góða hiuti á
þessu sviði. En þetta byggist á því
að forráðamenn þjóðarinnar hafi
skilning á því að núna verði að
marka ákveðna stefnu og veija tals-
verðu fé í að staðfæra ísland á rétt-
an hátt. Það er í tengsium við þetta
sem ég er að fara til London til
viðræðna við markaðsráðgjafa, sem
nefndin hefur átt mjög gótt sam-
starf við, og er núna að leggja drög
að skýrslu fyrir fyrsta áfanga þessa
starfs."
Félagið hefur unnið þrekvirki
Stofnun íslensk-ameríska félags-
ins má rekja til þess er ungur ís-
lenskur lögfræðingur, Ragnar
Ólafsson, var við nám í New York
veturinn 1938 til 1939. í stórborg-
inni kynntist hann starfsemi Amer-
ican Scandinavian Foundation og
einn starfsmaður þess, John Watk-
ins, hvatti Ragnar til að stofna fé-
lag á Islandi, sem starfaði að því
að efla samstarf þjóðanna á sviði
mennta- og menningarmála í sam-
vinnu við ASF, líkt og gert var á
hinum Norðurlöndunum. Ragnar
hreifst af hugmyndinni og eftir
heimkomuna hófst hann handa við
að hrinda henni í framkvæmd. Hann
fékk til liðs við sig fjóra þjóðþekkta
menn, sem allir höfðu verið í Banda-
ríkjunum, þá Asgeir Asgeirsson,
Jónas Jónasson, Sigurð Nordal og
Thor Thors. Þeir tóku höndum sam-
an og stóðu að fundarboðinu um
stofnun félagsins. Fjórmenningarn-
ir, ásamt Ragnari, skipuðu fyrstu
stjóm félagsins og var Sigurður
Nordal fyrsti formaðurinn. Ólafur
Stephensen var kjörinn formaður
félagsins fyrir nokkrum árum og
ég spyr hann nánar út í starfsemina:
„Starfsemin er fyrst og fremst á
sviði menningar- og menntamála
og að mínum dómi hefur verið unn-
ið þrekvirki í þeim efnum, því hér
er um algjöra áhugamennsku að
ræða og félagið hefur aldrei haft
launaða starfsmenn í sínum snær-
um. Fyrsta stjórn félagsins lagði
strax á það áherslu að meginmark-
mið félagsins yrði að greiða götu
íslendinga til náms í Bandaríkjun-
um, jafnframt að félagið yrði vett-
vangur félagslegra samskipta ís-
lendinga og Bandaríkjamanna bú-
settra á íslandi, svo og að stuðla
að auknu samstarfi þjóðanna á sviði
menningarmála. Um þessi mál hef-
ur starfsemin að mestu snúist allar
götur síðan. Árangur starfsins hef-
ur meðal annars skilað sér í auknum
samskiptum ríkjanna á sviði
mennta- og menningarmála, félags-
og atvinnumála og námsmenn hafa
snúið heim með nýjar hugmyndir í
takt við bandaríska og íslenska
menningu. Samstarf á sviði lista
og vísinda hefur skilað nýjum við-
horfum og víkkað sjóndeildarhring
manna bæði hér á landi og í Banda-
ríkjunum. í nútíma þjóðfélagi er'
hlutverk Islensk-ameríska félagsins
ekki síst mikilvægt á sviði mann-
legra samskipta. Það er og verður
verkefni félagsins að kynna sérein-
kenni þjóðanna, koma þeim á fram-
færi og leggja áherslu á gildi þeirra
í auknum samskiptum og um-
gengni.
I þessu sambandi er rétt að geta
þess að einn merkasti kafli í sögu
félagsins hófst árið 1965, með
stofnun Thor Thors-sjóðsins. Sjóð-
urinn var stofnaður í .minningu
Thor Thors, sendiherra íslands hjá
Sameinuðu þjóðunum, og hefur ver-
ið kjölfestan í starfsemi félagsins
frá því hann var stofnaður. Frá
upphafi hefur verið úthlutað úr
honum styrkjum til íslenskra náms-
manna, kennara og rithöfunda, svo
og bandarískra nemenda til náms
á íslamji, samtals að fjárhæð um
543 þúsund Bandaríkjadala. Frá
stofnun sjóðsins hafa 339 íslenskir
námsmenn hlotið styrk úr honum
að fjárhæð rúmlega 412 þúsund
Bandaríkjadala og 33 bandarískir
til náms á íslandi að fjárhæð tæp-
lega 66 þúsund Bandaríkjadala."
— Og nú minnist þið fimmtíu
ára afmælisins?
„Já, við verðum með athöfn við
styttu Leifs Eiríkssonar á laugar-
dag og kvöldfagnað um kvöldið þar
sem útnefndir verða fyrstu heiðurs-^
félagar félagsins, sem eru Sigurður-
Helgason stjórnarformaður Flug-|
leiða, Þórhallur Ásgeirsson fyrrver-*
andi ráðuneytisstjóri og Þórunn
Jónsdóttir fulltrúi hjá Menningar-
stofnun Bandaríkjanna. Á þessum
tímamótum gefur félagið út bók
um fimmtíu ára samskipti íslands
og Bandaríkjanna. Fyrsta eintakið
verður áritað af forseta íslands,
Vigdísi Finnbogadóttur, og þetta
eintak verður með í för 25 ís-
lenskra grunnskólabarna, sem fara
í þriggja daga ferð, í kjölfar Leifs
Eiríkssonar vestur um haf, og
væntanlega fært Barböru Bush að
gjöf í Hvíta húsinu. Börnin verðá
valin í þessa ferð með þeim hætti
að efnt verður til getraunar meðal
grunnskólabarna um Leif Eiríksson
og samskipti íslands og Bandaríkj-
anna og sigurvegarinn fær að bjóða
bekknum sínum og kennara í ferð-
ina.“
Heltekinn af djassdellunni
Ólafur Stephensen ólst upp við
Bjarkargötu í Reykjavík, „fæddur
og uppalinn Vesturbæingur og
KR-ingur“ eins og hann orðar það
sjálfur. Hann hefur komið víða við,
var meðal annars einn af forvígis-
mönnum JC hreyfingarinnar á Is-
landi, var fyrsti formaður JC
Reykjavík og fyrsti alþjóðaforsetinn
sem Islendingar eignuðust í þeirri
hreyfingu. Á unga aldri tengdist
hann djass- og dægurlagatónlist og
annaðist meðal annars þætti á því
sviði í Ríkisútvarpinu um margra
ára skeið:
„Eitt af mínum mestu áhugamál-
um er tónlist, hveiju nafni sem hún
nefnist. Þó hefur djassinn höfðað
einna mest til mín og ég hef dálítið
verið að spila hann sjálfur. Ég byij-
aði ungur að spila í hljómsveitum
og kornungur spilaði ég eitt sumar
sem harmonikkuleikari með KK-
sextettinum í Tjarnarkaffi. Ég var
þá undir lögaldri og þurfti sérstakt
leyfí lögreglustjóra til að koma þar
inn fyrir dyr. Seinna spilaði ég aðal-
lega á píanó með ýmsum hljóm-
sveitum, og ég man sérstaklega
eftir hljómsveit Andrésar Ingólfs-
sonar, sem þótti dálítið sérstök á
þeim tíma og spilaði mikinn djass
og svo hljómsveit Jóns Páls, sem
einnig var talsvert á þeirri línu, en
í þeirri hljómsveit var meðal ann-
arra ágætra manna Árni Egilsson
bassaleikari, sem síðar gerði garð-
inn frægan sem tónlistarmaður í
Bandaríkjunum. En í framhaldi af
þessu fór ég svo að fjalla um þessi
mál í útvarþinu og var með djass-
þátt þar í mörg ár.“
— Og nú ertu aftur kominn í
djasshljómsveit?
„Já, allt í einu
núna, eftir áratuga
hlé, tók ég mig sam-
an í andlitinu og byij-
aði að spila í djass-
hljómsveit og fékk til
liðs við mig Pétur
Grétarsson trommu-
leikara og Tómas
Einarsson bassaleik-
ara, sem eru að mínu
viti í hópi þeirra
bestu í dag. Við byrj-
uðum á því að taka
þátt í „Norrænum djass-útvarps-
dögurn" í sumar, síðan höfum við
spilað í tvígang í útvarpið og komið
fram í „Heita pottínum“ í Duus-
húsi. En þetta er nú meira til gam-
ans gert og kemur bara til af því
að maður hefur verið heltekinn af
þessari djassdellu ..."
Geturðu ekki gert betur?
Ólafur starfar við markaðsráð-
gjöf og almenningstengsl í fyrir-
tæki sínu ÓSA og hefur meðal ann-
ars unnið í tengslum við Forum
Communications í London og Gry-
bauskas and Partners í New York,
en herferð þeirra fyrir Eldurís-vod-
ka var verðlaunuð í Bandaríkjunum
1988 og 1989. Ég spyr hann nánar
út í starfsferilinn:
„Eftir nám í Bandaríkjunum, þar
sem ég lagði stund á áróðurstækni
og almenningstengsl við Columbia-
háskóla í New York, starfaði ég
fyrst fyrir varnarliðið á Keflavíkur-
flugvelli við starfsmannaþjálfun og
útbreiðslumál og var meðal annars
með þætti í sjónvarpi og útvarpi á
Vellin'um. Síðan varð ég fram-
kvæmdastjóri Rauða kross íslands
og fljótlega eftir að ég lét af því
starfi fór ég að starfa að auglýs-
ingamálum, fyrst hjá Auglýsinga-
stofunni Argusi og síðan stofnaði
ég mitt eigið fyrirtæki, sem hefur
í gegnum árin starfað á sviði mark-
aðsmála og auglýsinga. En nú er
ég hættur í auglýsingabransanum
sem slíkum og starfa nær eingöngu
að markaðsráðgjöf.
Ég var líka lengi viðriðinn útvarp
og sjónvarp og var meðal annars
eitt sinn með spurningaþátt í sjón-
varpinu hér. Þegar ég var við nám
í Bandaríkjunum vann ég við „Voice
of America", við fréttatengda þætti
og Útvarp Sameinuðu þjóðanna,
þar sem ég vann fréttapistla frá
Allsheijarþinginu og af starfsemi
samtakanna. Að loknu námi vann
ég líka um skeið fyrir „NBC-
News“, — aðallega í deild sem þótti
dálítið harðskeytt og var undir
stjórn Pauline Fred-
erics, Sem var á sín-
um tíma þekktur
fréttahaukur vestra
og þótti sérlega hörð
í horn að taka, enda
lét hún okkur heyra
það óþvegið. Hennar
viðkvæði var alltaf:
„Geturðu ekki gert
betur en þetta?“ —
og gilti þá einu
hversu mikla alúð og
vinnu menn höfðu
lagt í verkið. En
þetta var auðvitað afar góður skóli
eins og gefur að skilja.
Ég var fyrsti íslendingurinn sem
lauk háskólaprófi í þessu fagi, sem
lýtur að markaðsmálum og almenn-
ingstengslum, og þegar ég kom
heim átti fólk dálítið erfítt með að
átta sig á um hvað þetta snerist.
Það var líka á vissan hátt vand-
kvæðum bundið að kljúfa náms-
kostnaðinn því ég var í námi á þeim
tíma þegar erfitt var að fá yfir-
færslu á gjaldeyri. Þá kom sér vel
að maður gat spilað á búllum fyrir
mat. Ég spilaði meðal annars í
Harlem ...“
- Segðu mér nánar frá því?
„Nei, nei... það er ekkert merki-
legt við það. Á þeim árum var
Harlem ekki eins hættulegt hverfí
og nú er, þótt það hafi kannski
ekki verið mjög algengt að hvítir
menn væru þar heimagangar. En
sú tónlist sem ég hef verið að reyna
að spila í gegnum árin er frekar
lituð og ég þakka það því tónlistar-
lega uppeldi sem ég fékk hjá frænda
mínum Gunnari Ormslev„ Mér konr
ágtætlega saman við fólkið í Harl-
em og kannski er það þess vegna
sem ég er einn af fáum hvítum
mönnum sem hefur verið valinn í
dómnefnd samtaka í Bandaríkjun-
um, sem veita verðlaun fyrir fram-
bærilegustu auglýsingar á þeim
markaði sem höfðar til litaðs fólks.
Ef til vill kom það þó frekar til af
því að ég er fyrsti Norðurlandabú-
inn sem var tilnefndur í „The Ad-
vertising Club of New York“ og þar
kom í ljós að ég hafði ákveðin tengsl
inn í þennan markað. Þessi klúbbur
er afar rótgróinn og formfastur,
stofnaður 1911, og félagar í honum
eru aðallega úr markaðs- og auglýs-
ingabransanum.“
Til að minna mig á...
Á meðan Ólafur bregður sér frá
í símann svipast ég um á skrifstof-
unni og rekst þá á bók, sem sam-
kvæmt bókarkápu er eftir hann.
Bókin ber heitið „Nýtt og betra“
með undirtitlinum: „Skemmtun,
skrum eða svartigaldur":
„Það hafa aðeins komið út tvær
bækur um auglýsingamál hér á
landi. Sú fyrri kom út 1947 og
heitir „Auglýsingabókin" eftir dr.
Símon Jóhann Ágústsson og mín
bók kom út fjörutíu árum seinna.
Bókin er eins konar samantekt heil-
ræða sem eiga rætur sínar að rekja
til tuttugu ára auglýsingastarfs og
hún er tileinkuð afa mínum, Guð-
mundi Böðvarssyni, sem trúði á
mátt hins ritaða orðs.“
Á einum veggnum í skrifstofu
Ólafs er skrautlegt samsafn ljós-
mynda, teikninga og ýmissa tilvitn-
ana og þar má meðal annars sjá
mynd af áróðursmeistara Hitlers,
Jósef Göbbels. Ennfremur er þar
stækkuð tilvitnun úr blaðagrein
svohljóðandi: „Hann er hinn full-
komni áróðursmeistari, jafnvel
menn eins og Göbbels og Ólafur
Stephensen fölna við hlið hans ..."
Ólafur er krafinn skýringa á þessu:
„Þarna er Ingólfur Margeirsson
að tala um Hrafn Gunnlaugsson og
hann stillir mér upp við hlið Göbb-
els, líklega af því hann vissi að
Göbbels var prófverkefni mitt á
lokaprófínu í háskólanum. Ástæðan
fyrir því að myndin af Göbbels
hangir þarna er hins vegar sú að
þegar ég útskrifaðist spurði einn
kennarinn mig hvernig ég ætlaði
að hafa skrifstofuna. Ég svaraði
honum svo til að ég ætlaði að hafa
borð, stól, síma og þijár myndir
uppi á vegg. — Hann spurði þá
hvaða myndir það yrðu og ég sagði:
Göbbels, Sadruddin Aga Khan og
Pierre Salinger, — sem þú sérð líka
hérna á veggnum. Ég vann með
Aga Khan í verkefni varðandi Flótt-
amannastofnun Sameinuðu þjóð-
anna á sínum tíma og Salinger var
fyrrverandi blaðafulltrúi Kennedys
forseta og einn af mínum uppáhalds
áróðursmeisturum. Göbbels er
þama hins vegar til að minna mig
á prófverkefnið. Ég safna alls kon-
ar hlutum á þennan vegg, bæði til
gamans og eins til að minna mig á
Topvisagist IVAN SAPUTERA
föróunarmeistari
kynnir
JIL SANDER COLOUR PURE
haustlínuna dagana 15.-18. október í eftirtöldum snyrtivöruverslunum:
CLARA, Kringl unni,
HYGEA, Austurstræti,
SARA, Bankastræti,
NANA, Lóuhólum,
BYLGJAN, Hamraborg,
ANNETTA, Keflavík,
GJAFA- og SNYRTIVÖRUBÚÐIN,
Suðurveri.
Tímapantanir fyrir ráögjöf ogförðun íofangreindum verslunum.
„Islensk -
ameríska f é
lagiö hefur
unniö þrek
verki"