Morgunblaðið - 07.10.1990, Qupperneq 28

28 C
MORGUNBLAÐIÐ MINIVIINGAR SUNNUDAGUR 7. OKTÓBER 1990
Leifur Ásgeirsson
prófessor - Minning
Hniginn er til foldar einn af virt-
ustu og merkustu brautryðjendum
mennta og vísinda á íslandi, þessa
viðburðaríku öld. Ég harma hug-
heilan og einstæðan vin.
Dr. Leifur Ásgeirsson prófessor,
kvaddi fyrir fullt og allt 19. ágúst
síðstliðinn.
Hann fæddist 25. maí 1903, á
Reykjum í Lundarreykjadal, sonur
hjónanna Ásgeirs bónda Sigurðs-
sonar og konu hans, Ingunnar Dan-
íelsdóttur kennara. Leifur kvæntist
sæmdarkonunni Hrefnu Kolbeins-
dóttur. Böm þeirra eru Kristín og
Ásgeir. Hér munu ættir Leifs ekki
raktar eins og vert væri, né sér-
stæður æviferill hans, enda hafa
aðrir orðið til þess, að nokkru leyti.
Ættarrætur hans lágu aðallega í
Borgarfirði og Vestur-Húnavatns-
sýslu. Þætti mér ekki ólíklegt að
til langfeðga Leifs mætti telja
víkingana Ingimund gamla, er þótti
göfugastur allra landsnámsmanna,
og skáldið Egil Skallagrímsson, auk
kynborinna írskra leysingja.
Ólafur Ólafsson, fyrst prestur á
Lundi í Lundarreykjadal og síðar
prófastur í Hjarðarholti, telur í
æviminningum sínum föðurföður
Leifs til annars af tveimur merk-
ustu bændum í sókn sinni, prýðilega
greindan, og fróðan bókasafnara.
Mun sjaldgæft hafa verið í þá daga,
að bændur landsins ættu álitlegt
bókasafn. Er skemmst frá því að
segja, að meðal ættmenna Leifs er
margt afburða menningarfólk að
finna. Sjálfur var hann hinn vænsti
maður og margt til lista lagt, fékkst
meðal annars við ljóðagerð og
smíðar, auk kennslu og vísindaiðk-
ana.
En hann var enginn hávaðamað-
ur og auglýsti ekki athafnir sínar
og afrek.
Leifur var hár vexti, miðað við
samtíðarmenn, karlmannlega
byggður, höfuðstór og breiðleitur
nokkuð, með enni mikið og bjart,
sem margir hugsuðir. Hárið var
þétt og ræktarlegt og hrökk. Fyrr-
um var það dökkt, en síðar grá-
hvítt, er aldur færðist yfir. Áber-
andi skörp, móleit augu lágu undir
myndarlegum brúnum, athugul,
eins og aldrei færi neitt framhjá
þeim. Svipurinn var fastúðlegur og
drengilegur í senn, og framkoman
öll einkenndist af öryggi og yfir-
burðum, án hroka. íslendingar hafa
löngum dáðst að gáfumönnum,
jafnvel þótt margir þeirra væru
mestu gallagripir, dramblátir rudd-
ar og ribbaldar. En um höfðingja
einn á þjóðveldisöld var sagt að
hann hafi verið bæði „vitur maður
og góðgjarn". Þannig mætti og lýsa
Leifi. — Hann var ofstopalaus mað-
+
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, afi og langafi,
KRISTINN GUÐJÓNSSON,
Víðimel 55,
verður jarðsunginn frá Dómkirkjunni þriðjudaginn 9. október
kl. 13.30.
Sigurveig Eiríksdóttir,
Rannveig Hrönn Kristinsdóttir,
Guðrún Drífa Kristinsdóttir,
Kristín Mjöll Kristinsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Maðurinn minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi,
KRISTJÁN JÓHANNSSON
fyrrverandi vegaverkstjóri,
Bólstaðarhlíð 6,
Verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju miðvikudaginn 10. október
kl. 13.30.
Jóna S. Jónasdóttir,
Guðni P. Kristjánsson, Alda Ingvarsdóttir,
Kristján Kristjánsson, Ebba Arngrímsdóttir
og barnabörn.
+
Maðurinn minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi,
ÞÓRÐURBOGASON
frá Flatey,
Rauðalæk 18,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju þriðjudaginn 9. október
kl. 15.00. Þeim sem vildu minnast hins látna, er vinsamlegast
bent á Krabbameinsfélagið.
Ólöf Guðbrandsdóttir,
Grétar Þórðarson, Katrin Jónsdóttir,
Bogi Þórðarson, Ólöf Einarsdóttir,
Bryndís Þórðardóttir, Einar Stefánsson
og barnabörn.
+
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir, amma, systir,
dóttir og stjúpdóttir,
Ó. P. ANNA HALLGRÍMSDÓTTIR,
Erluhólum 5,
Reykjavík,
verður jarðsungin frá Áskirkju þriðjudaginn 9. október kl. 13.30.
Hreinn Sumarliðason,
Sigurlína Hreinsdóttir, Reynir Hilmarsson,
Ágústa Hreinsdóttir, Sigurður Ómar Sigurðsson,
Jóna Margrét Hreinsdóttir, Sigurður Baldvin Sigurðsson,
Hallgrimur G. Björnsson, Margrét Þorvaldsdóttir
og barnabörn,
og fyrir hönd systkina og fóstursystkina.
ur og gæddur ríkri réttlætiskennd.
Ég er sannfærður um að Leifur
ól aldrei með sér, það sem einkum
eitrar mannlífið öfund og illvilja. í
heiðríkum og heilbrigðum huga er
ekkert rúm fyrir siíkar kenndir.
Leifur unni heitt landi sínu og
þjóð og vildi að íslenzki kynstofninn
héldi sér, og menningu sinni, en
hóf hann þó aldrei til skýjanna, sem
um eitthvert guðsútvalið lið væri
að ræða. Þjóðernisrembingur og
fordæming á mönnum, eða þjóðum,
var honum víðsfjarri.
Liðið er nú hátt á fjórða áratug
síðan ég fyrst kynntist Leifi Ás-
geirssyni. Hann var þá í boði
kollega sinna við Kaliforníuháskóla,
og þegar þekktur fyrir framlag sitt
á sviði stærðfræðivísinda.
Einn sólbjartan hátíðisdag í
Berkeley tók hann þátt í litríkri
skrúðgöngu háskólakennara í
skikkjum með skotthatta á höfði.
En ekki var akademískum rembingi
fyrir að fara, eins og stundum fylg-
ir lærðum mönnum sem langt hafa
komist.
Við íslenskir námsmenn í Kali-
forníuháskóla vorum stoltir af þess-
um landa okkar, en hann kom fram
við okkur eins og við værum skóla-
systkin hans.
Mig furðar á því hve mikinn
áhuga og skilning hann sýndi
mannfræðirannsóknum mínum og
fyrirætlunum, á íslandi.
Til dæmis virtist það vera honum
jafnmikið kappsmál og mér sjálfum,
að ýmis einkenni manna eftir héruð-
um og ættum á Islandi yrði könnuð
áður en allt rynni saman í
Reykjavík, eða öðru þéttbýli, í eina
kös. Hann sá bæði sögulega og
líffræðilega þýðingu þeirra rann-
sókna sem ég hafði verið að puða
við allmörg ár og hafði af því
áhyggjur hvernig hægt væri að
tryggja framhald þeirra. Og Leifur
lét ekki deigan síga. Meðan ég var
enn erlendis við nám í ýmsum há-
skólum og mannfræðistörf hér og
þar, virkjaði hann vísa menn til
stuðnings starfsemi minni á Fróni,
án þess að ég hefði hugmynd um
fyrr en löngu síðar.
Ásamt nokkrum öðrum braut-
ryðjendum innan Háskóla íslands
og fleira heiðursfólki úr öllum átt-
um gerðist Leifur svo einn af
áhugasömustu stofnendum ís-
lenska mannfræðifélagsins og
nokkrum árum síðar varð hann einn
af fremstu baráttumönnum fyrir
því að koma Mannfræðistofnun
Háskóla íslands á fót. Lét hann sér
ávallt annt um þessar stofnanir og
vildi efla þær til framtíðar.
Ég minnist margra funda með
Leifi hjá mér eða honum, í íslenska
mannfræðifélaginu og Mannfræði-
stofnun háskólans. Hann gekk allt-
af beint og útúrdúralaust til verks,
og var ætíð málefnalegur og hrein-
skilinn í umræðum.
Hann var eldfljótur að gera sér
grein fyrir kjarna hvers máls, þótt
hann væri ekki sérfróður í því.
Það var reyndar hressilegt að
ræða við slíkan mann um hvað sem
var. Og ég fór jafnan ríkari og bjart-
sýnni af fundi hans.
Leifur var heiðursfélagi íslenska
mannfræðifélagsins. Við félagar
hans þökkum þann stóra þátt sem
hann átti í starfi félagsins, frá upp-
hafi, og Mannfræðistofnun Háskóla
íslands minnist einnig „guðföður"
síns, með miklum söknuði. Stjórnir
ofannefndra stofnana votta að-
standendum Leifs djúpa samúð.
En þótt Leifur sér horfinn sjónum
okkar mun fordæmi hans og leið-
sögn ekki gleymast þeim, sem báru
gæfu til að kynnast honum, lífsstíl
hans og skoðunum. Einbeittur en
yfirlætislaus stóð þessi stóri svip-
sterki maður eins og klettur úr
hafi mannlífs, hvar sem hann var
og fór.
Andi hins hreinlynda baráttu-
manns eggjar enn til dáða þá sem
eftir standa og fram vilja halda.
Á meðan ísland elur slíka menn
verður þar alltaf von um góða tíð.
Jens Ó.P. Pálsson
Minning:
Margrét Bjamadóttir
frá Miðvík í Aðaldal
Hún amma mín er dáin og lang-
ar mig til að minnast hennar í fáum
orðum. Hún fæddist í Efri-Miðvík
í Aðalvík 14. maí 1895.
' Foreldrar hennar voru Sigríður
Kristjándóttir og Bjarni Þorsteins-
son. Þau bjuggu fyrst í Efri-Miðvík
hjá foreldrum Bjarna en fluttu síðan
í Þverdal er amma var barn og
bjuggu þar fáein ár. Eftir það fluttu
þau í Neðri-Miðvík, sem var tvíbýli
og á öðrum bænum bjuggu foreldr-
ar Sigríðar, og til þeirra fluttu þau.
Amma giftist Guðmundi Halldórs-
syni 1916, er bjó þá á hinu býlinu
í Neðri-Miðvík hjá foreldrum sínum,
og varð heimili þeirra þar. Þeim
varð 9 barna auðið, en misstu 3 við
fæðingu. Þau sem eftir lifa eru;
Laufey, Sigríður, Halldór, Bjarn-
veig, Kristján og Ingibjörg Sólrún.
Niðjar þeirra telja í dag tæpt 100
manns. Guðmundur lést 1973.
Aðalvíkin er falleg sveit og ég
veit að það hefur verið þungbært
fyrir afa og ömmu að hverfa það-
an, eins og aðra Aðalvíkinga er
fluttu burt þegar ekki var lengur
búandi þar sökum einangrunar og
atvinnuleysis. Þau höfðu flutt sig
um set og flutt að Látrum í Aðalvík
í von um betri afkomu og byggðu
sér þar bæ, sem var tiltölulega nýtt
hús er þau fluttu frá Aðalvík.
Ég minnist þess sem barn að
amma talaði oft um sveitina sína
er hún hafði aldrei kost á að heim-
sækja aftur eftir að hún hvarf það-
an. Þau fluttu fyrst til Bolungarvík-
ur og síðan til Reykjavíkur 1950.
Ég átti þess kost að heimsækja
bæinn þeirra í Aðalvík áður en allt
var horfið er minnti á fólkið er þar
hafði búið, því margt varð að skilja
eftir er flutt var þaðan.
Það var ólýsanleg tilfinning að
standa í eldhúsinu hennar ömmu,
með ýmislegt smádót ennþá á hill-
unum eins og hún skildi við það.
Það var ómetanlegt fyrir borgar-
barn að fá örlitla innsýn inn í heim
forfeðra sinna.
+
Innilegar þakkir færum við öllum þeim er sýndu okkur hlýhug og
samúð við andlát og útför föður okkar, tengdaföður og afa,
FINNS HERMANNSSONAR,
Vesturbergi 12,
Reykjavík.
Sérstakar þakkir færum við starfsfólki MS heimilisins, heimahjúkr-
unar og Landakotsspítala fyrir góða umönnun undanfarin ár.
Ágúst Finnsson,
Einar Finnsson,
Ásdís Finnsdóttir,
Gunnar Finnsson,
Bjarghildur Finnsdóttir,
og barnabörn.
Svandís Eyjólfsdóttir,
Áslaug Guðmundsdóttir,
Kjartan Hjartarson,
Helga Bjarnadóttir,
Skúli Bjarnason
+
Þökkum innilega öllum þeim er sýndu okkur samúð og vinarhug
við fráfall móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu
INGUNNAR JÓNASDÓTTUR,
Austurbrún 6,
Reykjavík.
Kristbjörg Helgadóttir,
Þóra Helgadóttir,
Jónas Helgason,
Gísli Helgason,
tengdabörn,
barnabörn og barnabarnabörn.
Amma mín varð langlíf og veit
ég að hún er þakklát hvíldinni sem
hún þráði svo mjög síðustu árin.
Mér er svo minnisstæð orðin hennar
er hún sagði oft „er það nokkur
meining að láta mann sitja svona
aðgerðalausan allan daginn“ og
meinti hún þá að betur væri ef hún
væri komin til guðs og gæti gert
eitthvað gagn þar, heldur en að
sitja hér í líkama er var farin að
gefa sig og ekki lengur til stór-
ræða. Einmitt þetta lýsir henni
ömmu minni best, henni féll aldrei
verk úr hendi, ég man hana ekki
öðruvísi en önnum kafna við eitt-
’nvert verk, annað hvort í eldhúsinu,
að sulta rabarbara eða kæfu, úti í
garði að hlúa að garðinum sínum
eða er hún settist niður við að
pijóna. Hún virtist hafa ótæmandi
orku og sá okkur barnabörnunum
hennar sem og sínum börnum fyrir
sultu, kæfu og pijónalesi löngu eft-
ir að hún varð háöldruð.
Hún var einstök atorkukona, og
ég hef alltaf verið stolt af því að
bera nafnið hennar, þó ég viti að
ég geti aldrei orðið eins og hún
var, kenndi hún mér margt, eins
og það að gefast ekki upp þó á
móti blási. Ég minnist svo brossins
hennar þegar mér fannst eitthvað
erfitt. Það lýsti bæði kímni og blíðu,
það fólst í því umburðarlyndi og
viska. Mér fannst það segja mér,
þú átt eftir að sjá að þetta er ekk-
ert erfitt, reyndu bara.
Nú er amma komin til guðs og
ég veit að hún er þegar farin að
starfa þar, og þá veit ég að hún
er ánægð og þannig vil ég að við
minnumst hennar og þökkum guði
fyrir miskunn hans.
Margrét Sölvadóttir