Morgunblaðið - 25.10.1990, Blaðsíða 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ VIÐSKIPTI/ATVINNULÍF FIMMTUDAGUR 25. OKTÓBER 1990
Bókaútgáfa
Höfum faríð
afar djúpt
í okkar sjóði
— segir Örlygur Hálfdánarson, hjá bókaútgáf-
unni Erni og Orlygi sem gefur íslensku alfræði-
orðabókina
ALFRÆÐIORÐABOK — íslenska alfræðiorðabókin er mikilvægt tæki til að viðhalda íslenskri
tungu og hafa áhrif á þróun hennar,“ segir Örlygur Hálfdánarson, útgefandi Islensku alfræðiorðabókarinn-
ar sem gefin verður út á næstu vikum.
ÍSLENSKA alfræðiorðabókin
sem gefin verður út á næstu vik-
um af bókaútgáfunni Erni og
Örlygi hf. er sennilega dýrasta
ritverk sem út hefur komið á
íslensku. Unnið hefur verið að
útgáfunni um fimm ára skeið og
verður heildarkostnaður bókar-
innar nálægt 200 milljónum
króna. Af þessum sökum verður
hún talsvert dýrari en aðrar nýj-
ar bækur hér á hér landi og mun
kosta 45 þúsund krónur út úr
búð. Bókin er í þremur bindum
og telur hátt í 1900 blaðsíður. í
henni eru hátt í 38 þúsund upp-
sláttarorð og um 4.500 myndir
og kort. Til marks um þá vinnu
sem lögð var í bókina má nefna
að þrír menntaskólakennarar
sátu sumarlangt við að semja
íslandssöguhluta hennar. Við
sölu íslensku alfræðiorðabókar-
innar verður reynt að höfða til
heimila í landinu og verður hún
því auglýst með yfirskriftinni
„Háskóli heimilanna“.
Öm og Örlygur hafa á undan-
fömum áram gefið út fjölmörg upp-
sláttarverk t.d. Landið þitt-Island,
Reykjavík-sögustaður við Sund,
Lögbókina þína, Formálabókina og
orðabækur. „Því meira sem við höf-
um unnið að þessum sérhæfðu verk-
um hefur staðið ljósari fyrir okkur
þörfin á einu alhliða verki sem
spannaði yfir flest svið,“ sagði Ör-
lygur Hálfdánarson í viðtali við
Morgunblaðið þegar hann var
spurður hvemig hugmyndin að
verkinu hefði kviknað. „Það eru lið-
in um 7 ár síðan við hófumst handa
með að reyna átta okkur á hvemig
hægt væri að vinna þetta verk.
Okkur varð ljóst mjög fljótlega að
eina leiðin til að kljúfa það væri
samstarf við erlendan aðila sem
hefði forannið efnið, sérstaklega
alþjóðlega efnið, og metið vægi
milli efnisþátta og innan þeirra.
241 efnisflokkur
Ég hef orðið var við að menn
haldi að til að búa til alfræðiorða-
bók þurfi aðeins að kaupa 5-6
slíkar, taka sitt lítið úr hverri og
blanda því saman. Þetta er hinn
mesti misskilningur vegna þess að
það fer eftir forminu á bókinni
hversu ítarleg umfjöllunin er yfir-
leitt um hvert atriði. Efnisflokkarn-
ir era alltaf jafnmargir hvort sem
um er að ræða bók eins og okkar
í þremur bindum eða Encyclopædia
Britanica sem er 21 bindi. Það eru
241 efnisflokkur yfir hið mannlega
og náttúrulega svið sem við hrær-
umst í. í Encyclopædia er hægt að
lesa nokkra tugi blaðsíðna um eitt-
hvað tiltekið efni en í Alfræðiorða-
bókinni er kjami hvers máls dreginn
saman í eins stuttu máli og mögu-
legt er. Það er mikið verk að meta
vægi hvers þáttar innan síns flokks
og flokks á móti öðram flokkum.
Við skoðuðum fjölmargar erlendar
alfræðiorðabækur en staðnæmd-
umst að lokum við alfræðiorðabók
Gyldendals sem heitir Fakta og
hefur komið út þrisvar sinnum.
Akveðið var að ganga til samninga
við fyrirtækið um heimild til að
nýta þeirra bók þ.e.a.s. þýða hana,
staðfæra, fella út sérdanskt efni og
setja inn íslenskt efni. Þó við þyrft-
um að leggja gífurlega vinnu í þýð-
ingu og staðfæringu vora danirnir
búnir að vinna vægið milli efnis-
flokka og innan efnisflokka."
Samið við rúmlega 100
sérfræðinga
Dóra Hafsteinsdóttir og Sigríður
Harðardóttir voru ráðnar til að rit-
stýra bókinni en þær höfðu þá
reynslu af gerð ensk-íslensku orða-
bókarinnar. I upphafi voru gerðir
samningar við rúmlega 100 sér-
fræðinga til að þýða, staðfæra og
framsemja. Ennfremur þurfti hægt
og bítandi að ráða fleira fólk á rit-
stjórn sem Ias yfír efnið frá sérfræð-
ingunum og aðlagaði að ritstjómar-
stefnu bókarinnar. Tryggja þurfti
að efnið skaraðist ekki og einn
starfsmaður hafði eingöngu það
verkefni að vera í sambandi við
sérfræðingana. Undir Iokin störf-
uðu 15 manns við gerð bókarinnar.
„Það má segja að styrkur fyrirtæk-
isins sé farinn að liggja í reynslu
og þekkingu fólksins sem hefur
verið þjálfað upp,“ segir Örlygur.
. Til að standa undir tæplega 200
milljóna kostnaði þurfa að seljast
um 6 þúsund eintök af íslensku al-
fræðiorðabókinni og því vaknar sú
spurning hvernig tiltölulega lítið
útgáfufyrirtæki ræður við svo stór-
an bita. „Iðnþróunarsjóður Islands
hefur sýnt þessu verki gífurlega
velvild frá upphafi og lánað okkur
umtalsverðar upphæðir. Vissir stór-
ir aðilar í samfélaginu sem við eig-
um mikil viðskipti við hafa sýnt
okkur skilning og biðlund. Síðan
hefur fyrirtækið sjálft farið afar
djúpt í sína eigin sjóði. Framleiðslu-
kostnaðurinn við endanlega gerð
bókarinnar kemur ekki á verkið
fyrr en undir lokin og um það er
samið til ákveðins tíma.
Verkið leggur okkur það á herð-
ar að þeir sem eignast það og vilja
nota það áfram hafi alltaf nýjustu
og bestu upplýsingar. Við munum
því árlega gefa út viðbætur sem
tryggja að fólk sé með eins nýjar
upplýsingar og mögulegt er. Leitast
verður við að halda þeim viðbótum
kostnaðarlega séð algjörlega í lág-
marki þannig að engum verði ofviða
að eignast þær ef þeir era búnir
að kaupa verkið. Við vitum og við-
urkennum að verkið er dýrt en hjá
því verður ekkert komist þar sem
þjóðin er lítil. Það er ekki hægt að
láta jafnstóra hópa standa undir
útgáfunni hér eins og erlendis en á
móti munum við reýna að hafa þess-
ar árlegu viðbætur eins ódýrar og
kostur er. Þær ættu að koma fólki
að gagni við að fylgjast með.“
Ákvörðun miðaðist við
reynslu af fyrri verkum
Öriygur segir að ákvörðun um
gerð bókarinnar hafi miðast við þá
reynslu sem fyrirtækið hafi af
sínum fyrri stóra verkum eins og
Ensk-íslensku orðabókinni. Fyrir-
tækið sé því ekki að taka of mikla
áhættu með útgáfu á svo stóra
verki. „Þegar hafa borist pantanir
þó ekkert hafi verið gert í að leita
eftir þeim. Við fáum daglega þakk-
ir frá fólki utan úr bæ fyrir að
hafa ráðist í verkið. Þetta fólk hef-
ur sagt við okkur að útgáfa bókar-
innnar sé þvílíkt þjóðþrifafyrirtæki
að því sé nánast skylt að taka þátt
í því.
Ég get einnig nefnt að hingað
komu Belgar vegna prentunar bók-
arinnar til'að skoða fyrirtækið og
okkar verk. Eftir að við höfðum
sett fram allar okkur kröfur fóru
þeir og sögðust koma daginn eftir.
Næsta dag komu þeir og gengu að
öllum skilyrðum sem við höfðum
sett fram en í millitíðinni höfðu
þeir gert litla markaðsrannsókn.
Þeir kynntu sér afstöðu fólks og
spurðu hvort það myndi kaupa bók-
ma.“
Örlygur telur að íslenska alfræði-
orðabókin sé mikilvægt tæki til að
viðhalda íslenskri tungu og hafa
áhrif á þróun hennar. Bendir hann
á til samanburðar að í Svíþjóð sé
unnið að gerð alfræðiorðabókar í
22 bindum og hafi ríkið lánað út-
gáfufyrirtækinu 17 milljónir sæn-
skra króna til að fara af stað með
útgáfuna. „Svíar eru orðnir mjög
uggandi vegna ágangs enskrar
tungu inn á þeirra mál. Ráðamenn
telja slíkt verk eitt sterkasta vígið
þar sem sænskum orðum er gefinn
forgangur og ekkert muni hafa eins
mótandi áhrif á tunguna.“
AuöurBjarnadóttlr
Atvinnurekendur athugió!
(L(SKl®ðc!Ðlí){DQÐ[E
®Œ^QD®“MQD[L®OD(L[L@tö[ÐG)
o
veitir lán til raunhæfra framfaraverkefna
í öllum atvinnugreinum
Sjóðurinn veitir lán með góðum vaxtakjörum í gengis-
tryggðum íslenskum krónum og erlendum gjaldmiðlum.
Lánin endurgreiðast í sama gjaldmiðli.
Lánstími og afborganir miðast við þarfir og markaðs-
gildi verkefna. Áhersla er lögð á að verkefnin nái að
skila arði á lánstímanum.
Umsækjendur þurfa að meta verkefnin fjárhagslega í
samvinnu við starfsmenn sjóðsins.
Trygging fyrir láni þarf að vera veð í góðri fasteign eða
bankaábyrgð.
Þegar lánsumsókn er fullunnin fær hún skjóta af-
greiðslu stjórnar sjóðsins.
Sjóðurinn, sem tók til starfa haustið 1987, er í eigu
Norðurlandanna. Athafnasvæði hans er Færeyjar,
Grænland og ísland - þ.e. þau lönd, sem í norrænni
samvinnu eru kölluð Vestur-Norðurlönd. Samvinnuverk-
efni milli landa eru æskileg en ekki skilyrði fyrir láni.
Ef þú heldur að sjóðurinn eigi samleið með fyrir-
tæki þínu eóa hugmyndum, ættirðu ekld að hika
við að hafa samband við skrifstofuna og fá nánari
upplýsingar.
Lánas jóður Vestur-Norðurlanda
hefur aðsetur á Rauðarárstíg 25, annarri hæð.
Pósthólf 5410,125 Reykjavík.
Sími: (91) 60 54 00. Telefax: (91) 29 0 44
.tefHi James Audubon U04ÚrT/» Auöhumta Vm>rtw4««wmte.bronMWia(rá 1909«tar&oa» Jáotaoo
Bitds ol Amenc* (L«í*»a)n&nar> Jóoaaonat)
< Colflic Siaanne Jtmmini' OíkIic-
vllle l. i JKÖ: fr. kvlkmymJft-
JrUckofw: lék lf(yr»tu kvtíon. $Hmii
í1&57íOJ1 orkunnu»í(yrir
Wutvork f myndunvolfjiiimafws
*ín». C.Clwtool.tWl t«u fíiches
(IDW) ottiv Farnne iníitUHe
(1969); b«Júr fMnnig lelkiö l ma.
Wt'imnnciliKrei tkr loboargv-
aisie (1972) wfíotxHtes
gu’iktbud (1997).
Audubon, dohn tiames 17«>-
DiTil: fr.'bamiiir. lUtmAtarí og
náttúru/r.; iriálartl *ncmnw ú l9.
óid, myndir af ötlum þekkium
ddMMíföuram. (ugtaofi btrtusl
; Jwr. iTLal Thefílnfí o! Amtico
(1827-98) Texti nieö myndtinum
blrttst I OniiilioJoRkal Biogmphy
(IKU-Itð). Nokkru «(t(r 1*1 A vht
stoírwólionumtli txúðurs
íélagtö Thch'atiwuit Amhitxni
«ru eln hetatu
nAUúruvtfrtwtarwmiðk I Uamtar
auógunarbrot: aJtirot wrm
lclajt f.þvl að elnlwvr flíJnrnér
eAa öðrurn (JArlw«sJci{s
Avinnlng* ó annnrs kosuwft á
rcísivoröan tiáU. TJI <r |elta*t
mii. þjótrvaöur. fjórrJrAmir.
(|árkú«un og mtsneyllnjí- AÍ»I.
oruo r«ísivorð flkv. Akv»ðum
almenorA begntngartagn
nuðhrlngur lirinjdn: húpur *jú|(-
»t*ðro lyrtrtsekta »amlð
hflta.um aO laknuuka samkttppnt
»in á mll|t.»4. moó þvl aö aklpta
moð sérmarkoðlnum 0tvarita-
i hrtaaar). takmorka vorOsam-
kcptinl, IramleiftsliiinriKn o.ll.
Auóhumlp Auí)um(b)la: kýr l
««Hr. «oð«lr.: yarð tll í ántajtfl lir
hrtaKjrupurn Vmlr iútunn
imrMt A mlúlkA.
Auókúluhoiði: lieiðasvKtai i A-
iHún . suöur ai Svtnactal. mtlli
Grlmsiunguhciðar »»g IKöikIii:
•ttKÞSOIt m yjiv4 orilremur
(tattand otl.vel gróin norðantU eti
sunnor tflfct vlð uppbtósln svreði
<og ítólitawJi. Á A eíu mór« vötn.
iiui. Krlðmiimtarvöln. Þri.tlikia
ojí núðtunarh'm Ulönduvlrkjuiwr.
V*tn»dal»á lumitH að.nokkru
UPP •> A. Bilvegurlnn um KJöl
llggur urn >\. fKjKtaívcgur.
Auðktiluhroppur: hrttppurf.V-
;».::ft».**;2K;|i«rlstu atvtnnuv.*'*.
Jandb. (4.W,). Jtjúnusln GKE»t) ptf
iðtwður C21%).:lyl er MlúlkAr-
vlrkiun; smneinaður-ÞíHgeyrar-
lireppl 1 Wti. þflíitaiHl. (
.Auðliegl; *JÁ»taani. J
auðnutittlingur t'anluelu
fkiinnm: (u«l aí llnkuarti . briin-
lcttur ineð rautt ennt, twrlliigtlnn
með lpJrauOa brlngu; varpjpgl f
N-.\m.. £vr ogMlu; staðíugl ú
1*1: al« í blrklskóguni; 1.1 cm A
lcnjjd.
Auðun Þorberflssoo aukncinl
muOi d. 1322: ik>. blskup á Isl;
Þftatata Myntknor lokmáftur or»(r«mkv«melir ho/u*t viö v«Nun BWxto
í féhlrðir IIAkuiu Norvgnkon,.
ibtótoip á tlðlum frá 12(3: höf flð
reisíi nteiukirkju A tlóium cu
onttat ekkl aklur t|l að Ijúka
ihonnibrctaU AuðuoarstotuAlél
44ka betn (íuömutidar Arafpnar
Itðöa úr jiirðu 13»r>«>K »1uötaði
i|wð að auknum áhettum A
GuðniuiMl pg auknum lckjum
llúlasiúta. A var nilktl! IjArheímtu
MMður og reymlu twendur
ttyrðra að hflmltaka ltnppl>o»r
rítuOu kommgi kmv A lMmdur
honum »cm svarað vflrl320 ng
ylirgangur-4 víttur.
AuAurmr þáttur veatfirska:
oinn al metku*«u tataiKlingp-
Itattum. m.a varövctlUK í fíut
e\jurMh og MurMoskinnu. A
jtcgir >4 Auðuni scm eyöir
aJclgu *Jr»nt I bjarndýr á Grwnl.
<fHt hygft»t4njra paðSvcJni Itana-
kontmgi A lcJðiimi ktmur twum
v» hta * taraWl twrðráða .Noregs-
kunungi iwni víU etgmut
lilörnirm cn Auðun iMrttar M vJH
liekliir (ar.i til 6vcius wiii í
Jwkkarskynl siycklr twnin Mt
Kúnwrtarflr.Átwimlotðlnni er
Auðtm ICtau* og Sveinn gefur
Jiomim skipoK létjl íslamta-
itarar. Auðim lor fyrst |JI Norcg*
Ott (rWnwltat vW llarald
harörúðn Aður ep lwnn lieldur
hcimA taið. auðugur g»(umflður.
HðlMm i HtaltaitaJ. rctat um iaiS
í btajtupstið Auðtmar Þorbergs.
spnar; iKMuð *cm kirkja 1750-4.1
iticöan ö byggtngu tJómklrkjtmn-
ar atðð. A var rtlín 1810 og var
;þá tatin óhiin að vWum. A var
leogi elstn UmlMirlu'i* A.t*l.
Auöur Auöuns 1.1011: tal.
stiómmAJam. pg lögfr ; Iðgfr. frA
Ti,t. ;IK(5. fymt tal.ikvenna;
-(ortcll bu-jor- pg siðar burgar-
sljórniir Rvtkur 195-1-5!) og 1060-
7h; borgarstj Hvlkur; »950-60.
Asamt Gejr Hallgrlnusyni; atþm.
Keykvikinga 1059-74; Mt á þlngt
(yrír 5jáltata.-ðtaíl; d«)n«3- og
kirkjurnAlaráðli 1070-71 I vW-
rctanac»ij(rrn. ráðhcrra fyr*t 1*1.
kv.-iina.
Auöur Cja.nadottlr f 1958:
'tal. flamart og darwkconart;
(lans.ui vfð islenskfl ftans-
I