Morgunblaðið - 12.01.1991, Síða 4

J
4 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JANUAR 1991

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JANUAR 1991
B 5
KMERKI
Jhá
Spurningar og svör um
verkefni rithöfunda
I HAUSTHEFTI Skírnis 1990 birtast í svokölluðum Skírnismálum
Spurningar til rithöfunda eftir Pál Skúlason. Kannski er um misminni
að ræða, en mig rámar í að Páll hafi einhvers staðar talað yfir rithöf-
undum og hugsanlega spurt þá sömu spurninga. Það skiptir ekki máli.
Aftur á móti færist það í vöxt í Skírni og öðrum tímaritum um menn-
ingarmál að ræður og fyrirlestrar séu meðal efnis. Annað sem verður
æ meira áberandi er að sömu höfundarnir skrifi aðalgreinar helstu
tímaritanna. Eg verð að játa að mér er ekki alltaf ljóst hvaða rit ég
er með milli handanna. Nú eru til dæmis Ijóðskáld Tímarits Máls og
menningar líka orðin „Skáld Skírnis" samanber Ingibjörgu Haraldsdótt-
ur að þessu sinni og áður m.a. Þorstein frá Hamri og Gyrði Elíasson.
Þau skáld sem skrifa greinar í fyrrnefnt Skírnishefti eru öll kunnir
pennar úr Tímariti Máls og menningar, Vilborg Dagbjartsdóttir, Guð-
bergur Bergsson og Sigurður A. Magnússon.
Ritstjórar SWrnis, þeir Vil-
hjálmur Ámason og Ást-
ráður Eysteinsson, kalla
spurningar Páls Skúla-
sonar „ögrandi". Ég 'vil
ekki kveða svo sterkt að orði, en
engu að síður er ástæðulaust að
láta þeirra með öllu ógetið.
Það er margt skarplega athugað
hjá Páli Skúlasyni, umijöllun hans
heyrir í mörgum tilvikum undir al-
menna þjóðfélagsádeilu eða heims-
ósóma. Gagnrýni hans á það fyrir-
brigði sem lýsir sér í „kaldhæðni
eða kæruleysi um lífsskoðanir" er
vel grunduð. Þá er stutt í tómhyggj-
una eins og Páll bendir á, „skiptir-
ekki-máli-stefnuna“.
Þegar Páll snýr sér beint til rit-
höfunda í hugvekju sinni er það
ekki síst í því skyni að vara við
þeirri meinsemd sem „sjálfsupp-
hafningin" er í hans augum. Að
hans mati er eitthvað 'bogið við
heimsmynd nútímans, en rithöfund-
ar hafa verk að vinna með því að
skilgreina erfiðleikana.
Það tæki sem rithöfundarnir ráða
yfir að dómi Páls og sem þarf til
að takast á við vandann er frásögn-
in. Því getur rithöfundurinn „beitt
til góðs eða ills, til að falsa og Ijúga
eða til að leiða hið sanna og rétta
í ljós“.
Það er ekki laust við marxískan
tón í ræðu Páls þegar hann talar
um okkur sem „þolendur sögunn-
ar“. Afar harður dómur, en ekki
án sannleikskorns, lýsir sér í eftir-
farandi: „Skyldu þjóðimar í
Austur-Evrópu gera sér grein fyrir
því að frelsið sem þær geta sótt til
þjóða í Vestur-Evrópu er frelsi til
að láta sér leiðast í verslunarhöllum,
þar sem fólk skiptist á öllu og ekk-
ert skiptir máli annað en viðskipt-
in?“
Maður freistast til að taka undir
með Páli Skúlasyni að svona geti
þetta verið í Vestur-Evrópu, en
aðeins þegar verst gegnir. Hvað um
skáldskap og listir til dæmis, það
að fá að njóta þess sem hugurinn
kýs og andinn býður og segja það
sem manni býr í brjósti. Er það
ekki nokkurs virði?
Það er heillandi fyrir rithöfunda
að trúa því með Páli Skúlasyni að
saga mannkynsins sé rétt að hefj-
ast og til að ljúka upp fyrir okkur
veröldinni sem framundan er þurfi
rithöfunda sem kunna að bijóta
niður steinrunnar sjálfsmyndir
fólks, framleiða nýjar myndir sem-
„gera okkur kleift að verða raun-
verulegir skapendur eða gerendur
sögunnar".
I brýningu Páls til rithöfunda
efast hann um að þeir takist á við
það verkefni sem hann ætlar þeim,
en það felst m.a. í mótun nýs sjálfs-
skilnings og skilnings á mótsagna-
kenndum aðstæðum samtímans.
Ástæða er til að samsinna Páli
í því að tímabært sé að rithöfundar
„temji sér gagnrýnni afstöðu til
bókmenntahefðar okkar“, láti ekki
nægja að vera sporgöngumenn
Laxness og Þórbergs. Niðurlagsorð
Páls eru of löng til að birta þau í
heild (þótt réttmætt væri), en í
þeim er m.a. lögð áhersla á að hver
þjóð þarfnist rithöfunda „sem tak-
ast af fullum heilindum á við það
verkefni að endurvinna reynslu okk-
ar af sjálfum okkur og heiminum
Riddarinn hugumprúði, Don
Quijote, í augum franska málar-
ans Daumiers. „Með hálfum
sannleika berst ég gegn algerri
Iygi“, orti Steinn Steinarr.
og reyna að móta þann skilning á
veröldinni sem nýtist okkur til að
byggja þennan heim og takast á
við ofbeldi hans“.
Hér er aftur bergmál frá marxist-
um og ekki síst þegar áréttað er
að rithöfundar eigi að bera sann-
leikanum vitni eins og þeir hafi
sannleika á takteinum og þurfi ekki
annað en sækja hann í lagerinn.
Mér líst betur á orðalagið að
„sökkva sér djúpt ofan í reginmyrk-
ur mannlegrar reynslu og reyna að
skýra hana og skerpa“. Ég er viss
um að slíka viðleitni, að vísu stund-
um máttlitla, finnur Páll Skúlason
í verkum þeirra rithöfunda sem
skrifa af hvað mestri alvöru.
Við spurningum sínum til rithöf-
unda finnur hann þess vegna svör
með því að lesa þau verk sem ein-
kennast af hvað mestum metnaði,
draga af mestum sannfæringar-
krafti fram ófullkomleik mannsins,
skort hans á raunverulegu frelsi,
en ekki yfirborðsþægindum.
Samfélag - og samfélagsgagn-
rýni í bókmenntum hefur oft verið
háð einkarétti marxista, en eftir
ófarir marxismans er ástæða til að
hyggja að því hvort ekki megi nálg-
ast þjóðfélagið með öðrum hætti
en viðteknum.
Heimspekingar/siðfræðingar
geta átt samleið með rithöfundum
og það á Páll Skúlason oft, en heim-
speki og skáldskapur fara stundum
illa saman eins og hjá Jean-Paul
Sartre sem Páll minnist með sér-
stakri hlýju. Sartre var tilgangs-
maður í ritverkum sínum, upp á
móti ríkjandi skoðunum og óánægð-
ur með baráttuaðferðir franskra
kommúnista, en gat aldrei slitið sig
alveg frá marxistum þrátt fyrir
virðingarverðar tilraunir til þess.
Páll telur starf rithöfundarins að
nokkru sambærilegt við hlutverk
foreldris annars vegar og kennara
hins vegar. Orðalagið skyldur
gagnvart lesendum vekur tor-
tryggni og leiðir hugann að forræð-
is- eða forsjárhyggju sem Páll hefur
á öðrum vettvangi tekið afstöðu
gegn.
Ég vil ekki gera heimspekingnum
Páli Skúlasyni upp skoðanir (þótt
eflaust verði ekki komist hjá því í
athugun leikmanns), aðeins drepa
á fátt eitt sem spurningar hans
kölluðu á hjá undirrituðum viðtak-
anda.
Jóhann Hjálmarsson
GUÐBJORN GUÐBJORNSSON TENORSONGVARI:
VONAST TIL AÐ VERA
MEÐ TÓNIEIKA HÉR
• •
OÐRU HVERJU
MANUDAGSKVOLDIÐ 21. jan-
úar koma Guðbjörn Guðbjörns-
son tenórsöngvari og Jónas Ingi-
mundarson píanóleikari fram á
Ijóðatónlcikum í Gerðubergi í
Reykjavík. Þar flylja þeir söng-
lög eftir Beethoven, Respighi,
Schubert og Strauss og nokkur
íslensk lög. Guðbjörn hefur verið
búsettur erlendis síðustu árin við
nám og störf og hefur ekki sung-
ið hér á landi síðan í desember
1988.
Eg hef eiginlega verið svo
upptekinn í starfinu í
Þýskalandi að ég hef ekki
getað tekið tíma til að
koma hingað og halda tón
leika. Það er þó á döfinni því ég
stefni að því að halda tónleika úti
á landi næsta sumar. Mér finnst
það eftirsóknarvert þó ekki væri
nema til þess að leyfa fólki að heyra
hvað ég, sem hef verið á námslán-
um í nokkur ár, hef verið að læra!
segir Guðbjörn í spjalli við blaða-
mann Mbl.
Píanóleikarinn á stóran þátt
Guðbjörn leggur á það áherslu
að þessir tónleikar séu ekki aðeins
söngur hans heldur eigi píanóleik-
arinn, Jónas Ingimundarson, sinn
stóra þátt í þeim:
- Jónas er vinsæll meðleikari af
okkur söngvurum og það er ekki
að ástæðulausu. Hann er sérlega
músíkalskur og vandaður píanó-
leikari og það er hrein unun að
vinna með honum.
Hyggst þú í framtíðinni leggja
jöfnun höndum stund á ljóðasöng
og óperusöng?
- Ég býst nú við að óperusöngur
verði lifibrauðið - það eru fáir ten-
órar ef nokkrir sem lifa af Ijóða-
söng og það gildir bæði hérlendis
og erlendis. Þetta er tvennt ólíkt
en það er gaman að geta tekist á
við hvort tveggja.
I óperu er söngvarinn undir
stjórn og handleiðslu leikstjóra og-
hljómsveitarstjóra og hann er líka
undir smásjá annarra samstarfs-
manna sinna ef svo má segja, þann-
ig að maður er aldrei einn í óper-
unni. í ljóðasöng er söngvarinn
hins vegar aðeins í samstarfi við
meðleikarann og þar þurfa menn
að standa sjálfstæðari og meira
einir á báti í túlkun og flutningi.
Á þessum tónleikum býður þú
upp á sönglög eftir Beethoven,
Respighi, Schubert og Strauss auk
laga eftir íslensk tónskáld - hef-
urðu ekki átt við ljóðaflokka?
- Ég hef einmitt stundum verið
spurður af hveiju ég syngi ekki
ljóðaflokka. Mér finnst ég einfald-
lega ekki tilbúinn til þess. Að mínu
mati þarf söngvari að hafa náð
ákveðnum þroska áður en hann
leggur í heilu ljóðaflokkana. Til að
flytja og túlka einstök lög eða ljóð
þarf söngvarinn að segja litla sögn,
hann er að koma til skila stemmn-
ingu og áhrifum Ijóðs og lags og
það getur verið breytilegt frá einu
ijóði til annars. Þegar fluttur er
ljóðaflokkur þarf þessi stemmning
að vera hin sama frá upphafi til
enda ljóðaflokksins og það þarf
mikla reynslu til að geta gert það
sómasamlega.
Hverfum frá þessari umræðu og
að ferli Guðbjörns. Hann stundaði
söngnám hjá Sigurði Dementz og
Guðbjörn Guðbjörnsson
lauk burtfararprófi hérlendis,
dvaldi síðan í Berlín í tvö ár og
sótti einkatíma hjá Hanne-Lore
Kuhse og var síðan á námssamn-
ingi við óperu í Sviss. Þar sóttu
460 söngvarar utn vist. Fjórtán
komust í úrval og af þeim voru
þrír valdir og var Guðbjörn meðal
þeirra. Hann starfar nú við óperuna
í Kiel og verður þar út næsta ár.
- Ég er að byija ijúna að kanna
hvort ég get flutt mig til. Það er
góð reynsla að syngja í óperunni í
Kiel, þar fæ ég mörg hlutverk og
verð sjálfsagt kominn með 15 til
20 hlutverk í safnið eftir næsta ár.
Með það í vegarnesti tel ég mig
geta sótt um sem fyrsti lýriski ten-
ór hjá annarri óperu.
Þarf að setja undir einn hatt
Þú ert þá ekki á leiðinni heim?
Morgunblaðið/Einar Falur
- Ég sé að minnsta kosti ekki
atvinnumöguleika hér á næstunni
svo ég geri ráð fyrir að starfa hér-
lendis næstu árin. Vonandi hef ég
þó tækifæri til að vera með tón-
leika hér öðru hveiju. Hér væri
hins vegar hægt að skapa nokkrum
söngvui-um fast starf ef ríkið fast-
réði þá eins og gert er með leik-
ara. Og auðvitað ætti þetta allt að
vera undir einum hálti, leikhús,
ópera, sinfónía og ballett, með eina
yfirstjórn og fastráðinn hóp lista-
manna eins og þarf í hverri grein. -
Það. er nefnilega það. Eflaust
væri hægt að ræða vel og lengi
um þessi mál en það verður að bíða
betra tækifæris. Geta má þess í
lokin að tónleikar Guðbjörn og Jón-
asar verða endurteknir í safnaðar-
heimilinu á Akranesi þriðjudags-
kvöldið 22. janúar.
jt
ÞORUNN SIGURÐARDÓTTIR:
HVAÐ ER
BARNAMENNING?
Er það nú eitthvert sérstakt
fyrirbæri, kann einhver að
spyija? Jú, barnamenning
er einfaldlega sá hluti menn-
ingar þjóðarinnar sem snýr
að börnum. Ekki bara menning í
þröngum skilningi, þ.e. listsköpun,
heldur allt sem menntar. Menning
er jú að vera mennskur, svo hugtak-
ið er býsna víðtækt.
Þórunn Sigurðardóttir
I upphafi sl. árs skipaði mennta-
málaráðherra nefnd til að standa að
átaki til eflingar bamamenningar
og í bréfi, sem ritað var til lista- og
menningarstofnana, skólastjóra o.fl
segir að markmiðið með verkefnum
þess sé:
— „að efla og auðga hugmynda-
flug, sköpunarorku og fagurþroska
barna.
— að auðga
reynsluheim
barna, vekja at-
hygli barna á um-
hverfinu og næmi
þeirra fyrir því.
— að þroska og
þjálfa hug og
hendur barna til að
tjáeigin hugmynd-
•fr, þekkingu og
reynslu með fjöl-
breyttum viðfangs-
efnum.
— að veita börn-
um sjálfstraust
gagnvart eigin
verkum og aðstoða
þau við að koma
framogtjásigá
'eðlilegan hátt og
stuðla þannig að
jákvæðri og raun-
sannri sjálfsmynd.
— að auka sam-
þættingu í námi
barna og auka þátt
list- og verkgreina.
Þáerþað jafn-
framt tilgangurinn
að kynna börnum sem flesta þætti
listastarfs, þar sem listir í fyllsta og
víðtækasta skilningi eru og eiga að
vera óaðskiljanlegur þáttur í lífi
manna. Þannig ber að stuðla að
menningarlegu jafnrétti allra innan
leikskólans oggrunnskólans og
hvetja og styðja nemendur til að
nýta frítíma sinn bæði við skapandi
störf ogtil að njóta lista. Við Ieng-
ingu skóladags opnast nýir mögu-
leikar á að auka þátt sköpunarstarfs
innan skólanna og kynningu á list-
um.“
Á hinum Norðurlöndunum og
raunar í flestum Evrópulöndum og
Bandaríkjunum hefur listsköpun fyr-
ir börn, um böm og af bömum ver-
ið sinnt skipulega um langt árabil.
Umræðan hefur verið kröftug og
árangursrík, fylgt straumum í
stjórnmálaumræðu, menningarum-
ræðu og umræðu um stöðu barnsins
í fjölskyldunni og samfélaginu. Róm-
antísk mynd af borgaralegri barn-
æsku, eins og hún kemur fram í bók
Ellen Key frá síðustu aldamótum
(„Old barnsins") hefur vikið fyrir
nýrri og skarpari sýn, sem vísar fram
til næstu aldar. Frá hugmyndafræði
Rousseau, sem vildi að bömin lærðu
að skapa úti í náttúrunni, hafa menn
þróað aðferðir til uppeldis barna,
sem byggja á þeirri staðhæfingu,
að ef við kæfum sköpunarþörf
barna, þá kæfum við þroska þeirra
og um leið þess samfélags sem þau
eiga að taka við af okkur.
Óhætt er að fullyrða að áhersla á
sköpunarstarf innan skólanna fer
hvarvetna mjög vaxandi. Sköpunar-
starfíð birtist í almennu viðhorfi í
allri kennslu og í kennslu og kynn-
ingu á listgreinum. Sem dæmi má
nefna að Bretar hafa um árabil rek-
ið svokölluð „Drama Center“ eða
leiklistarmiðstöðvar, sem sjá öllum
bömum á skólaaldri fyrir kennslu í
leikrænni tjáningu, Frakkar senda
listamenn skipulega í alla skóla og
í Bandaríkjunum hafa merkar til-
raunir með listsköpun við uppeldi
svokallaðra „vandræðaunglinga"
vakið heimsathygli.
Þekktastur þar vestra er hópur
frá New York, sem nefnir sig „Tim
Rollins and The kids of survival".
Tim Rollins þessi er myndlistarmað-
ur sem hefur um árabil unnið með
hóp af unglingum í fátækrahverfi í
New York, sem áttu við margskonar
náms- og hegðunarerfiðleika að etja.
í gegnum bókmenntir og myndlist
hefur hann í listasmiðju „endur-
menntað" þessa unglinga og árang-
urinn hlotið heimsathygli. Þekktust
er myndröðin „America“ sem hópur-
inn byggir á bók Kafka um innflytj-
anda í Bandaríkjunum. Þessar
myndir hafa verið nefndar ágeng
og sönn söguskoðun, — alvarlegt
samtal þessara barna við samtíma
sinn. Hegðunarvandamál þeirra eru
horfin, en eftir stendur sterkur og
glaður hópur ungmenna sem býður
framtíðinni birginn. Þetta eru aðeins
örfádæmi.
Hin flóknu, tæknivæddu samfé-
lög, þar sem landamæri og menning-
arleg sérkenni verða æ óljósari,
bjóða sjaldan upp á þá ró og einbeit-
ingu sem handverksmaðurinn, sem
Ein af myndum Tim Rollins og KOS — unnin á húsvegg í Bronx í
New York.
ÍORWW SKAf/l
vtm/N
varla er lengur til, finnur við verk
sitt. Aukinni sérhæfíngu fylgir iðu-
lega tilgangsleysi og doði og ein-
staklingnum finnst hann vera óvirk-
ur þiggjandi. Gegn þessari þróun
verður að spyrna. Við verðum að
gefa börnunum næði og afdrep til
að skapa í öllu því friðleysi sem fylg-
ir firringu nútímans. Frið til að
skapa í friði.
Börn hafa ekki fjárráð og ekki
kosningarétt og eru því algerlega
háð vilja hinna fullorðnu hvað þetta
varðar. Þau eru ekki þrýstihópur af
því tagi sem við þekkjum í barátt-
unni um kökuna einu. Þess vegna
hafa líka flestar svonefndar menn-
ingarþjóðir tekið á þessum málum
með skipulegum hætti. Fylgir það
raunar ýmsum framtíðarspám, sem
benda til þess að listir eigi eftir að
skipa vaxandi sess í baráttunni um
aukinn frítíma almennings. Sums
staðar eru sérstakar íjárveitingar til
barnamenningar, sem síðan er út-
deilt til ýmissa verkefna, annars
staðar er opinberum menningar-
stofnunum ogjafnvel skólum skylt
að veija hluta af opinberum framlög-
um til þessara mála. Enn annars
staðar eru starfræktar barnamenn-
ingarviðstöðvar sem hafa það hlut-
verk að standa að, greiða fyrir og
dreifa listviðburðum til barna og
aðstoða ijölskyldur og uppeldisstofn-
anir við hvers kyns sköpunarstörf
barna.
Þegar talað er um list fyrir börn
ert.d. augljóst að aðgöngumiðar að
tónleikum og leiksýningum verða að
vera lægri þegar flutt er fyrir börn
en fullorðna, en ef vel á að vera
þarf að leggja nákvæmlega jafn
mikla alúð og metnað í verkefnin.
Markaðssamfélagið á bara eina
reikningsaðferð og hún reiknar bara
eins konar arð, — skammtímagróða.
Króna er króna, skuld er skuld.
Þannig er sífellt byijað á öfugum
enda, hugsað úr vitlausri átt.
Allar menningarstofnanir, skólar
jafnt sem listastofnanir eiga í vök
að veijast gagnvart þessari fátæk-
legu hugmyndafræði. Króna er
króna en króna sem lögð er fram í
von um skjóta ávöxtun er látin af
hendi með allt öðru hugarfari en
krónan sem á að borga menninguna.
Og þess vegna eru líka skuldir lista-
stofnána svo miklu alvarlegri en
skuldir „arðsemisfyrirtækjanna“.
Það er t.d. lítið býsnast yfir þeim
hundruðum milljóna sem fiskeldið
skuidar eftir örfá ár, en meira yfir
þeim 25 milljónum sem íslenska
óperan safnaði í skuldir eftir 11 ára
starf. Oghangirþó mikil hamingja
og margar gleðistundir mikils íjölda
áheyrenda áþessum skuldakrónum
óperunnar. Ég sé enga ástæðu til
að íjölyrða hér um mikilvægi undir-
stöðuatvinnugreinanna og nauðsyn
á aðhaldi í ríkisútgjöldum. Það eru -
nógu margir til þess. En líklega
hafa fáir meiri skilning á nauðsyn
sparsemi og aðhalds en einmitt þeir
sem hafa unnið að menningarmálum
og málefnum barna, enda fara menn
ekki út í slík störf með ágóðavonina
í veganesti.
Samkvæmt þessari hugmynda-
fræði sem hér er rakin á barnamenn-
ing í raun engan rétt á sér. í
skammtímaútreikningi hlýtur hún
alltaf að koma út í tapi. En líklega
er þó fátt sem skapar varanlegri
verðmæti til framtíðar en einmitt
aukin sköpun og aukin listneysla
barna. Nýtt og breytt verðmætamat
þjóðarinnarer sú dýrmæta fjárfest-
ing sem við þurfum að beijast fyrir,
— og uppskeran verura fíjóir, hugs-
andi einstaklingar, sem þora að feta
óþekktar slóðir og kunna að njóta
raunverulegra verðmæta. Ekkert er
eins dýrt og neysluæðið sem er að
tæma auðlindir veraldar og eyða
náttúrunni. Brenglað verðmætamat
er þjóðinni miklu dýrara en bæði
fiskeldið og óperan til samans. Hug-
tökin að skapa og njóta þurfa að
koma í stað hugtakanna að kaupa
og eiga. Vegna þess að þörfin til
að skapa gefur lífsfyllingu en þörfin
til að eignast aðeins tómleika. Þá
verður sparsemin eðlileg gagnvart
þeim verðmætum sem mölur og ryð
fá grandað, en örlætið ríkir gagn-
vart hinum raunverulegu verðmæt-
um.
Hugtakið barnamenning og um-
ræðan um stöðu hennar eru á byij-
unarstigi hér á landi, unnið hefur
verið tilviljanakennt að þessum mál-
efnum til þessa. Vissulega hefur víða
verið unnið mjög merkilegt starf,
oftast af einskærum áhuga og fórn-
fýsi einstaklinga innan skólanna,
leikskólanna, í lista- og menningar-
stofnunum og af ýmsu áhugafólki
um allt land. En spurningin er hvort
ekki sé löngu tímabært að setja
styrkari og samfelldari stoðir undir
þessa starfsemi. Auðvitað á barna-
menning að skarast sem mest og
víðast við menningu hinna fullorðnu
og sem betur fer gerir hún það. En
andlega næringu barna þarf að
skoða og skilgreina rétt eins og
líkamlega næringu, eigi einstakling-
urinn ekki að líða fyrir næringar-
skort síðar meir. Þess vegna er óhjá-
kvæmilegt að taka skipulega á þess-
um málum og kannski kemur þá
einhvern tímann að því að hugtakið
barnamenning verður óþarft og
menning barna jafn sjálfsögð og
rétthá og menning hinna fullorðnu.
Við sem höfum unnið að átaki til
eflingar barnamenningar á undan-
förnu ári höfum haft í veganesti
m.a. könnun sem gerð var hér á
Iandi um forgangsverkefni í skóla-
starfi. Þar kemur greinilega fram
að aukið vægi list- og verkgreina á
mikinn hljómgrunn meðal þeirra sem
eiga hlut að skólamálum hér á landi.
Við höfum m.a. komið á fót sam-
vinnu við Bandalag ísl. listamanna
í þeirri von að fá þannig fram upplýs-
ingar um það hvað helst er í vegin-
um. Er það skortur á aðstöðu, kenn-
urum, íjármagni, eða vantar einfald-
lega hvatningu og vilja? Smátt og
smátt eru línurnar að skýrast, hvert
þarf að beina takmörkuðu fjár-
magni.
Með námskeiðum fyrir leiðbein-
endur í listasmiðjum hefur sá hópur
stækkað hópur sem hefur þor og
þekkingu til að standa fyrir þesskon-
ar starfsemi. Árangurinn er ótví-
ræður. I undirbúningi er starfsemi
listasmiðja í öllum grunnskólum á
Suðurlandi í tengslum við M-hátíð á
komandi sumri.
Meðal annarra verkefna sem
nefndin hefur staðið fyrir var ljöl-
mennt málþing sl. haust um listþörf
og sköpunarþörf barna, gefíinn var
út upplýsingabæklingur um menn-
ingarviðburði ætlaða börnum og
dreift í allar uppeldisstofnanir. Jafn-
framt er nú hafíð samstarf við hlið-
stæðar nefndir á Norðurlöndunum
og í framhaldi af því undirbúningur
að stofnun barnamenningarmið-
stöðvar sem við teljum æskilegustu
framtíðarlausnina hvað varðar
skipulag og yfirsýn.
Fjöldamargir aðilar og stofnanir
hafa nýtt tímamót í starfi sínu til
að styrkja sköpun barna. Má þar
nefna Alþýðusamband íslands, sem
í tilefni 75 ára afmælis í vetur ætlar
að gefa út ljóðabók barna, Leiklistar-
skóli íslands hefur gefíð Bandalagi
íslenskra leikfélaga 40 kennslutíma
í afmælisgjöf og verður þeim varið
til að þjálfa áhugaleikara af lands-
byggðinni í umsjón listasmiðja. Þá
má ekki gleyma Ríkisútvarpinu, sem
ætlar í tilefni 60 ára afmælisins að
efna til verðlaunasamkeppni um efni
fyrir börn til flutnings í útvarpi.
Opinberar listastofnanir, eins og t.d.
Þjóðleikhúsið, hafa tekið þátt í þessu
starfi, en í vetur var farið með far-
andsýninguna „Næturgalann" í
grunnskólana og hefur það framtak
mælst mjög vel fyrir. Hér eru aðeins
örfá dæmi nefnd.
Jafnframt hefur það verið starf
okkar í þessari nefnd að vinna að
framtíðaráformum um aukna
kennslu í öllum listgreinum innan
grunnskólans eins og kemur glögg-
lega fram í framkvæmdaáætlun
menntamálaráðuneytisins, „Til nýrr-
ar aldar“, sem kynnt var á dögunum.
Þessum vetri mun síðan ljúka með
uppskeruhátíð átaksins, Listahátíð
barna í 20.-28. apríl í vor. Markmið-
ið er að annað hvert ár verði haldin
slík Listahátíð barna, að þessu sinni
i samvinnu við Reykjavíkurborg, en
í framtíðinni einnig með þátttöku
landsbyggðarinnar. Sú Listahátíð
sem við þekkjum og hefur verið
starfrækt frá 1970 og oftast einkum
ætluð fullorðnum, fær nú litla systur
á móti sér. Hafinn er víðtækur undir-
búningur þessarar listaviku barn-
anna í samvinnu við fjölmarga aðila
og þar verður listsköpun barnanna
sýnd sú virðing og athygli sem hún
á sannarlega skilið. Og þannig stuðl-
um við jjð því að börnin fái tæki-
færi til að skapa heiminn, skapa
okkur öllum framtíð inn í nýja öld.
Höfundur er leikstjóri og
leikritahöfundur, og forma ður
nefndará vegum
menntamálaráðuneytisins um
barnamenningu