Morgunblaðið - 21.02.1991, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ VIÐSKIPTI/ATVINNULÍF FIMMTUDAGUR 21. FEBRÚAR 1991
B 15
Hvað þarf til að rannsóknir og
Iþróunarstarfsemi skili árangri?
_i k.f._c kiii. ktin til aA )>>( i •hWnr'' vnrinfmim I flTcnum
D vrr^nm/HTVDoreUr fimmtupaol'r r.
Stðari grein
eftir Pál Kr. Pil»*oo
Hvaða aðRerða er þðrf
innan fyrirtæUjanna?
artwmi hugmynd*. laka ákvartanir
um fyrirkomulag, framkvæmd og
fullnaðarþróun afurda. undirtxia og
byggja upp framlridalu. prófa ferli
framlcidelu, prófa afurtir á markad
Til að fjirmagnld nýliat se
llkumar aíu aem menlar á árangn
þarf aamaurf fyrirtaekja og
■'--Tadila a* hefjaat mun
«ufnan«/yigrfufákvW
ii rannadknaaiofnana og fynr-
^W tr Ijóal ad atórefla þarf tækni-
vartingu fyrirtækja ef mduraUSður
rannaAkna og þrtunaratarf«-mi eiga
nýtaat betur. Vegna amædar
fleatra islenakra fynrtækjt liggur
fyrir ad þau hafa takmarkad bol-
magn til ad rádaat I umfanganukla
áhætttuaama urknivædlngu. Til ad
ni arangri vartandi þennan þátt
þarf þvl ad órva (jármunamyndun
fyrirtækjunum ajilfum Ul Ueknivæd
Ingar, Sllkt gerist einkum med auk
inni framleidni I framleidiilunni og
akattalækkunum. Vlda tjrlendia er
| einmitt verid ad lækk* akatu á fyrir-
Uekjum til ad ðrva þau U1 nýakdpun-
_ verid I fltakk búin Ul
vid. Skort hefur bædi Urkmlega
þekkingu og fjárhagalega getu innan
fyrirtarkjanna. Vid vertum ad gera
„Mikilvægt er
að unnið verði
að auknu sam-
starfi og helst
samruna rann-
sóknastofnana
atvinnuveg-
anna og
tengdra aðila á
næstunni.“
allkum verkefnum I gegnum
- - ■ ,an Evrtpu-
hafid alikt
og I undirbuningi eru veraerni me
adild Idntækniitofnunar og Wenakr
fyrirtækja »d BRITE/EURAM ranr
adknaáæUun F.vrtpubandalagama.
Hvad aelnni þáuinn vartar. þ.i
breytU akipan I atjdmun og upp-
byggingu rannadkna og þrtunar-
mála. lelur undirriUdur ad æakilegt
vjerf ad umeint Vltimtn- og Rtnn-
MnnrU I eitt rád er heyrdi td.
beint undir foraartiaráduneytid en
væri med ájáifaUtdi atjóm. Æakilegt
vaeri ad fe/a afíku rádf Aeddarurnván
med éf/um þeim þáttum aem \
tveimur rádum er rllnd ad
aamávarmt núvertndi Ugum. Einnig
varri æakilegt ad aameina Vlainda-
og rannadknaajdd. Sllku rádi mariti
skipU nidur I 5 deildir
verdl aukxT verulega
verti ad hluta til látnar renm
med fyrrgreindum hætli,
• asar hugleidingar eru ae
____til ad vekja mennliluml
ar um ad þad fyrirkomulag
rikir I atjdmun rannadknaml
landi og rekatri rannadknaabj
K'
I
ofangremdar breyungar á
„Er ekki jafn
mikilvægt að
niðurstöður
þróunarverk-
efna nýtist til
aukinnar
framleiðni í
okkar eigin
iðnaði og ger
okkur sam-
keppnisfæra
SKATTAIVILNANIR — „í þessu skrifi verður aðeins
drepið á eitt atriði sem nefnt var í grein Páls; Skattaívilnanir til fyrir-
tækja vegna r&þ framlaga fyrirtækja í því skyni að hvetja stjórnend-
ur þeirra til dáða í þeim efnum,“ segir Eiríkur Baldursson í greini sinni.“
í þessu dæmi er r&þ framlag
aukið um 67% án þess að hagnaðar-
von eigenda verði að engu. Slík
aukning r&þ framlags, án 25%
álags til frádráttar, hefði lækkað
hagnað fyrirtækisins verulega.
Aukið framlag til r&þ kemur ekki
úr ríkissjóði heldur frá fyrirtækj-
unum sjálfum. Miðað við framlög
þeirra 20 fyrirtækja hér á landi sem
lögðu mest til r&þ á árinu 1989
þýddi þessi aukning að 500 milljón-
ir króna hefðu runnið til r&þ frá
þeim í stað 300 eins og raunin varð.
Gagnrýni á
skattalega ívilnun
Margvísleg gagnrýni hefur beinst
að skattaívilnunum vegna r&þ þar
sem henni er beitt:
Ólíklegt hefur verið talið að tíma-
bundin ívilnun auki r&þ framlög
fyrrirtækja. Engu að síður má telja
líklegt að hún stuðli að því að r&þ
starfsemi sé látin haldast á sam-
dráttartímum. Eðli r&þ starfsem-
innar bendir því til að ótímabundin
ívilnun vegna r&þ framlags sé far-
sæl lausn.
Fyrirtæki sem að jafnaði veija
ákveðnum hundraðshluta til r&þ
njóta síður tímabundinna ívilnana.
Þetta er sérstakur vandi þar sem
ívilnunin tekur aðeins til þeirrar
aukningar sem verður á r&þ fram-
lögum milli ára. Eftir sem áður
stendur heimild til frádráttar
(100%) vegna rekstrarútgjalda.
Erfitt er að skilgreina r&þ kostn-
að og ekkert hindrar „skapandi"
nafnbreytingar á kostnaðarliðum í
bókhaldi hjá fyrirtækjum. Hjá þessu
er auðvitað hægt að komast með
því að skilgreina r&þ framlög ræki-
lega, eða heimila ívilnanir með til-
liti til rekstrarliða sem skilgreindir
eru í skattalöggjöfinni. Jafnframt
er varla ástæða til þess að hafna
hvatingu til r&þ framlaga vegna
einstakra dæma um misnotkun.
Benda má á að r&þ starfsemi sem
gefur rétt til ívilnunar krefst hvort
eð er mikilla útgjalda í framhaldinu
vegna framleiðslu og markaðssetn-
ingar. •
Er þörf á auknu fé
til r&þ á íslandi?
Skattalegar ívilnanir vegna r&þ
eru heimilaðar, annaðhvort vegna
heildarframlaga fyrirtækjanna til
r&þ, eða aðeins til þeirrar aukning-
ar sem verður milli ára. í OECD-
löndunum tekur fyrirkomulagið á
skattaívilnunum að sjálfsögðu mið
af þeim skattareglum og öðrum
lögum sem móta starfsemi fyrir-
tækja í hveiju landi. Því er ekki
um neina eina allshetjaraðferð að
ræða, aðeins mismunandi aðlögun
grunnhugmynda sem beinist að því
að hvetja til hærri framlaga til r&þ
að skattlagningarvenjum og lögum.
Ef ráðist yrði í það verk að móta
hugmyndir í þessa veru hér á landi
verður að íhuga margt:
Er of lítið fjármagn til r&þ hér
á landi helsta hindrunin í vegi fyrir
því að nýsköpðun á grundvelli inn-
lendrar r&þ starfsemi nái fram að
ganga? Þetta veit enginn. Reyndar
sýna samanburðartölur að framlög
hins opinbera sem og atvinnulífsins
eru mun lægri hér á landi en t.d.
í flestum aðildarlöndum OECD.
Þetta skýrist að hluta af stærð
hagkerfisins og af einhæfu hráefna-
bundnu atvinnulífi, sem líklega tek-
ur hvorki við mannaflaaukningu né
getur veitt viðtöku sífellt vaxandi
fjölda sérmenntaðra ungmenna.
Afleiðing þess er m.a. sú að íslensk
framleiðslufyrirtæki kaupa mestall-
an tækjabúnað sinn erlendis frá.
Þar með, eðli málsins samkvæmt,
taka þau þátt í því að mæta að
hluta þeim r&þ kostnaði sem erlend
fyrirtæki leggja í. Þessi framlög
íslensks atvinnulífs til r&þ koma
ekki fram í tölum fyrir r&þ framlög
hérlendra aðila.
Það gildir um samanburð á fram-
lögum íslendinga sem hlutfail af
þjóðarframleiðslu við framlög ann-
arra þjóða að mikillar aðgátar er
þörf. I þeim samanburði sem í dag
er gjarnan dreginn fram er ekkert
tillit tekið til þess að ólíku er jafnað
saman. í matvælaframleiðslu er
víðast hvar varið lægra hlutfalli til
r&þ en gert er t.d. í ýmsum öðrum
greinum iðnaðar. Hér á landi er
minna um starfrækslu fyrirtækja í
hátækniiðnaði, en það eru einmitt
slík fyrirtæki sem miðað við vinnu-
skilyrði vetja miklu til r&þ. Saman-
burður sem tekur ekki tillit til lykil-
atriða á borð við þetta er marjdítill.
Ef skortur á r&þ fjármagni er
ekki helsta hindrunin í vegi fyrir
nýsköpun hér á landi er augljóst
að ekki þarf að orða frekar auknar
skattaívilnanir vegna þess. Þá þarf
kannski frekar að leiða hugann að
öðrum þáttum nýsköpunarinnar.
Markmiðið er að sjálfsögðu ekki
fyrst, og fremst að auka fjármagn
til r&þ heldur að sjá árangur r&þ
starfseminnar skila sér í bættri af-
komu fyrirtækja, bættu tæknistigi
atvinnuiífsins, útrýmingu óþrifa-
iegra oghættulegra starfa, o.s.frv.
Ef til vill ætti að beina aðgerðun-
um að öðrum þáttum nýsköpunar-
innar. Þeirri hugmynd hefur t.d.
verið hreyft að fyrirtækjum sem
festa fé í nýjum fyrirtækjum sem
taka mikla tæknilega áhættu,
byggða á rannsóknaniðurstöðum,
verði heimilað að afskrifa framlög
sín á því ári sem hlutaféð er greitt.
Reynist áhættan skila árangri og
fram vaxi nýtt fyrirtæki sem skilar
arði verði framlögin færð að nýju
til bókar og ávöxtunin sköttuð með
venjubundnum hætti.
Aðlögun þessara hugmynda að
íslensku skattaumhverfi er ekki á
færi annarra en þeirra sem sérfróð-
ir eru í þeim efnum. Gera verður
samanburð á því hvort íslensk fyrir-
tæki sitji í þessu efni við skarðan
hlut miðað við fyrirtæki, t.d. innan
Evrópubandalagsins, og er óþarft
að benda á vaxandi þýðingu aðildar-
landa bandalagsins sem markaðar
fyrir íslenskar vörur.
Það væri áhugavert að heyra
raddir úr atvinnulífinu og hlusta á
skattfróða menn og konur um þessi
mál.
Höfundur er deildnrstjóri hjá
Rnnnsóknaráði ríkisins. Þær skoð-
nnirsem komn frnm ígreininni
1 eru ekki endilega skoðanir ráðs-
ins.
LUX BWI
LUXEMBOURG BALTIMORE
GOT UAK
GAUTABORG NARSSARSSUAK
GLA FRA
GLASGOW FRANKFURT
CPH AMS
kaljpmannahöfn AMSTERDAM
INNFLUTNINGUR Simi; 690101 Fax; 690464 ÚTFLUTNINGUR Sími: 672824 Fax: 672355
ÞÚ HEFUR HEIMINN í HENDI ÞÉR MEÐ
Ffokt

*
Gengi hlutabréfa 21. febrúar 1991
hlutafclag kaupgengi sölugcngi
Eignarhaldsfélag Alþýðubankans hf 1,400 1,470
Armannsfell hf. 2,350 2,450
Auðlind hf. 0,975 1,026
Hf. EimskipafélaE Islands 5,650 5,930
Flugleiðir hf. 2,440 2,560 1,000
Fróði hf. 0,950
Grandi hf. 2,290 2,390
Hampiðjan hf. 1,760 1,840
Hlutabréfasjóðurinn hf. 1,750 1,840
Eignarhaldsfél. Iðnaðarbankans hf. 1,910 2,000
Olíufélagið hf. 6,100 6,350
Olíuverslun fslands hf. 2,150 2,250
Sjóvá-Almennar hf. 6,700 7,050
Skagstrendingur hf. 4,150 4,350
6,500 6,800
6,930 7,280
1,070 1,120
Verslunarbartkinn hf. 1,360 1,430 3,780
Utgerðarfélag Akureyringa hf. 3,600
Þróunarfélag íslands hf. 1,620 1,720
Uþphæð í sviga merkir að bréfin eru væntanleg.
Hlutabréf
Aðalfundir
Nú líður að tíma aðalfunda í einstökum félögum og verður
m. a. aðalfundur Eimskipafélags lslands haldinn 9. rnars
n. k.
Litlar breytingar hafa orðið á gengi hlutabréfa að
undanförnu og er líklegt að svo verði fram að aðalfundum
félaganna.
Búast má við að gengi hlutabréfa í hlutafélögum, sem skila
góðum hagnaði, muni að loknum aðalfundi hækka
umfram hin er sýna minni hagnað.
ORKIN/SÍA