Morgunblaðið - 20.04.1991, Qupperneq 2

2 C
MORGUNBLAÐIÐ 'LAUGÁRDAGUR 20. APRÍL 1991
Sólveig Bessadóttir Morgunbiaðið/KGA
Tveir kynnar verða á hátíðardag-
skránni, sem verður síðan end-
urtekin laugardaginn 27. apríl.
Annar kynnirinn er Sólveig Bessa-
dóttir, 13 ára stúlka úr Álftamýrar-
skóla, og kemur hún víðar við sögu
þá viku sem Listahátíð æskunnar
stendur yfir. Sólveig, sem er blind,
les upp úr óútkominni verðlauna-
bók, í samkeppni um barnabækur
sem Vaka/Helgafell stendur fyrir á
hveiju ár. Upplesturinn verður í
menningarmiðstöðinni Gerðubergi,
sunnudaginn 21. apríl, klukkan
15.00. Mánudaginn 22. apríl les hún
upp í Sóheimasafninu, klukkan 11
- og á þriðjudaginn 23. apríl, klukk-
an 14.00 í bókasafninu í Gerðu-
bergi.
Þegar ég hitti Sólveigu að máli,
var hún í dönskutíma í Alftamýrar-
skóla, þar sem hún er nemandi í
8. bekk, það er að segja nýfermd
- fermdist 7. apríl síðastliðinn. Hún
var að skrifa danskan stíl af miklum
hraða á ritvél með blindraletri. Hún
er kvik og ákveðin; virkaði strax á
mig sem manneskja sem veit hvað
hún vill - og fær það. Þar sem Sól-
veig verður líklega meira í upp-
lestri en önnur börn meðan á hátíð-
inni stendur, lá beinast við að spyrja
hana hvernig búið er að blindum
börnum, hvað bókaútgáfu snertir.
„Nú orðið er mjög vel að okkur
búið. Bæði er, að mikið er til af
bókum með blindraletri, auk þess
sem við eigum aðgang að hljóðbók-
um á bókasöfnum. Þetta er allt
annað, eftir að tölvutæknin kom til
sögunnar. Við getum, til dæmis,
pantað hveija þá bók sem við viljum
lesa frá útgefanda. Við fáum hana
á disklingi sem við setjum í prent-
ara sem prentar hana út með blindr-
aletri. Það er mjög einfalt.“
Hér áður fyrr þurfti að skrifa
allar bækurnar á blindraritvéi og
síðan voru þær plastaðar út,“ segir
Sólveig og sýnir mér heljar mikla
möppu sem hefur að geyma eina
skáldsögu. Eg er ekki alveg viss
um að maður léti bjóða sér að lesa
bækur sem hafa þetta umfang.
„Það hlýtur að hafa verið hræðilegt
að vera tii þá,“ bætir Sólveig við
og hlær: „Enda var lítið hægt að
fá af bókum. Og hugsaðu þér, það
eru ekki nema 4-6 ár síðan þetta
breyttist. Sem betur fer man ég
ekkert eftir því, vegna þess að ég
er svo vel tímasett.“
Sjálf segist Sóiveig mest lesa
skáldsögur og þegar ég spyr hana
hver sé uppáhaldsrithöfundurinn
hennar, svarar hún: „Andrés Indrið-
ason er í uppáhaldi hjá mér eins
og er. Mér finnst flestar bækurnar
hans góðar - síðasta bókin sem ég
las eftir Andrés er „Mundu mig,
ég man þig“, og mér þótti hún
mjög góð. Annars hef ég ekki iesið
mikið síðan um jól. Það hefur verið
svo mikið að gera í skólanum.“
Þegar við höldum áfram að
spjalla saman, kemur þó í ljós, að
Sólveig er upptekin af fleiru en
skólanum. Hún hefur verið að læra
á píanó í nokkur ár. Er í tímum
einu sinni í viku og þegar ég spyr
hana um eftirlætistónskáldið, þegir
hún dálitla stund, segir svo: „Eg
veit ekki. Þau eru svo mörg, en
ætli ég haldi ekki aðeins meira upp
á Mozart en hina.“ Þar að auki
æfir Sólveig sund með íþróttafélagi
fatlaðra, tvisvar í viku og hefur
keppt fyrir hönd félagsins, bæði hér
heima og í keppnisferðalagi til
Færeyja. Móðir hennar hafði þegar
sagt mér að hún væri alltaf til í
alit og þegar ég spurði Sólveigu
hvort hún sé vön að koma fram,
þar sem hún ætlar að verða kynnir
á hátíðardagskránni, sagði hún:
„Já, ég hef komið fram áður. Það
var í tilefni af Ári læsis, í nóvemb-
er síðastliðnum. Þá komu krakkar
frá Æfíngadeild Kennaraskólans,
frá ísaksskóla og Vesturbæjarskóla
upp í Blindraheimili og við vorum
tvær sem lásum upp fyrir krakkana
og kynntum þeim bækur okkar og
letur.“
Nú ertu í almennum grannskóla.
Hvað finnst þér um hann?
Þessu svarar Sólveig ekki fyrr
en einn af kennurunum hennar
gengur inn í herbergið, en segir
þá:„Þeir eru STRANGIR, með stór-
um stöfunj." Kennarinn hrekkur í
kút og spyr hana hvort hún kunni
ekki að meta það; hvort það sé
ekki einmitt mjög gott, og hún svar-
ar að bragði, ekki laus við stríðnist-
ón: „Jú, jú, það er mjög gott að
kennarar séu ákveðnir - en í hófi.“
Hvað finnst þér um Listahátíð
æskunnar og hver finnst þér til-
gangurinn með henni?
„Mér finnst mjög gott mál að
halda svona hátíð. Tilgangurinn
finnst mér kannski fyrst og fremst
vera sá að við krakkarnir getum
skipst á upplýsingum; kynnt það
sem við erum að gera fyrir öðrum
krökkum og skoðað hvað þau eru
að gera. Þetta er mjög gott tæki-
færi til að sýna hvað fatlaðir eru
að fást við, því um það vita ekki
margir, til dæmis hvað við getum
í rauninni gért. Það er helst að
þeir sem standa manni næst geri
sér grein fyrir því - ekki aðrir. Svo
held ég að fullorðið fólk almennt
ætti að gefa sér tíma til að fylgjast
með hátíðinni; skoða myndlistina,
hlusta á tóniistina og sjá leiksýning-
arnar - og þá ekki síst þeir sem
engin börn eiga.“
Dönskutíminn er búinn, frímínút-
urnar líka og komið fram í næstu
kennslustund. Sólveig er greinilega
kappsamur nemandi og lítt hrifin
af því að missa úr kennslustundum.
Ég tef hana því ekki lengur, enda
stundaskráin þéttskipuð hjá Sól-
veigu, þar sem hún þarf að búa sig
undir upplestur og kynnisstarfið
eftir skólann.
ssv
I HVERJUM EINSTAKLINGI
BLUNDAR LISTAMAÐUR
Listahátíð æskunnar hefst í dag, á dagskránni eru á annað hundr-
að atriði auk opinna húsa og óvæntra uppákoma. Hátíðin verður
formlega sett í Borgarleikhúsinu klukkan 14.00, þar sem börn munu
sjá um sérstaka hátíðardagskrá, sem verður endurtekin næstkom-
andi laugardag. Listahátíð æskunnar er hápunktur á átaki því sem
nefnt hefur verið „Börnin skapa heiminn," og hefur sérstök nefnd
á vegum menntamálaráðuneytisins starfað undir því einkunnarorði,
í rúmt ár. Það eru Reykjavíkurborg og menntamálaráðuneytið sem
standa að Listahátíð æskunnar og er þetta í fyrsta sinn sem hátíð
af þessu tagi er haldin hér á landi. I haust var skipuð nefnd um
hátíðina og hefur Guðrún Ágústsdóttir, aðstoðarmaður menntamála-
ráðherra, verið formaður hennar. Eins og sjá má af dagskrá þeirri
sem boðið er upp á þá níu daga sem hátíðin stendur, hefur nefndin
haft í nógu að snúast. En hver er tilgangurinn með Listahátíðinni?
Tilgangurinn með hátíðinni,"
svarar Guðrún, „er að sýna
listsköpun barna tilhlýðilega
virðingu — og gera henni jafnhátt
undir höfði og list hinna fullorðnu.
Þar á ég við að vera með sýningar
á myndverkum barna á alvöru lista-
söfnum, leiklist þeirra í Borgarleik-
húsinu o.s.frv. Tilgangurinn erþó
kannski fyrst og fremst sá að sýna
bömunum sjálfum að það sem þau
eru að hugsa og gera, er bæði
mikið og merkilegtf
Börn hafa verið að vinna að list-
sköpun í leikskólum, grunnskólum
og sérskólum í Ijöldamörg ár, en
það hefur aldrei fyrr verið ákveðið
að halda sérstaka listahátíð barna,
sem er mjög sérkennilegt, þegar
til þess er litið að listahátíð, aðal-
lega ætluð fullorðnum, hefur verið
haldin hér annaðhvert ár, frá 1970.
Við trúum því hér að öll börn
fæðist með þörf fyrir listsköpun
og að í hveijum einstaklingi blundi
listamaðurinn. Það er býsna mikil-
vægt að leyfa þessari þörf að fá
eðlilega útrás og hlúa að henni,
þá líður fólki betur — svo einfalt
er það.
Þetta átak tengist skólastefnu
sem hefur verið lögð fram af
menntamálaráðuneytinu og nær
fram til aldamóta. Þar kemur fram,
að með auknum tímafjölda nem-
endayngstu bekkja grunnskóla
skapast möguleikar á meiri kennslu
í listum og verkmenntun en verið
hefur — og þar er stefnt að því
að þessar greinar verði 'h af skóla-
starfínu og að listin verði samofin
öllum námsgreinum.
Síðastliðið haust var kennslu-
dagurinn lengdur um eina kennslu-
stund hjá yngstu bekkjunum og í
haust bætist enn einn tími við.
í rúmt ár hefur verið starfandi
nefnd, á vegum menntamálaráðu-
neytisins, sem unnið hefur að átaki
í barnamenningu, undir yfirskrift-
inni „Börnin skapa heiminn". Sú
nefnd hefur staðið fyrir mjög mörg-
um listviðburðum og Listahátíð
æskunnar er í beinu framhaldi af
þeirri vinnu.“
— Hvernig er uppbyggingu há-
tíðarinnar háttað?
„Ég býst við að þeir aðilar í
Reykjavík, sem unnið hafa að und-
irbúningi hennar, séu nokkur þús-
und — en það verða eingöngu börn
sem koma fram á hátíðinni. Full-
orðið fólk hefur það hlutverk að
aðstoða við undirbúning. Hátíðin
er unnin í samvinnu við grunnskóla
og leikskóla, fjölmarga listamenn,
tónlistarskólana og dansskólana.
Einnig Gerðuberg, Norræna húsið,
listasöfn og önnur söfn, kirkjuna,
leikhúsin og félagsmiðstöðvar, svo
eitthvað sé nefnt. Hvern dag vik-
unnar, sem hátíðin stendur, verða
fjölmargir listviðburðir um alla
borg. Listasmiðjur verða í gangi í
Gerðubergi, Norræna húsinu,
Listasafni íslands, Ásmundarsal,
Félagsmiðstöðinni Fjörgyn og á
fleiri stöðum.
Í Borgarleikhúsinu verða hát-
íðardagskrár; á opnunardaginn
klukkan 14.00 kemur fram fjöldi
barna, með leikatriði, tónlistar-
flutning, upplestur og dans. Sú
dagskrá verður endurtekin viku
seinna á sama stað. Á sumardaginn
Rætt við Guðrnnu
Ágústsdótturtot-
mann nelndar um
Lístahátíð æskunnar
fyrsta verður þar hátíðardagskrá
fyrir böm á leikskólaaldri og þar
koma fram börn á þeim aldri.
Þá verða tónleikar víðs vegar
um bæinn; í íslensku Óperunni og
alla eftirmiðdaga á Hótel Borg.
Auk þess verða tónleikar í Gerðu-
bergi og Norræna húsinu og tónlist
verður flutt við opnanir á öllum
, myndlistarsýningum meðan á há-
tíðinni stendur. Myndlistarsýningar
verða í Listasafni Islands, Lista-
safni ASÍ, Hlaðvarpanum, Útvarp-
húsinu, Gerðubergi og á fjölmörg-
um stofnunum og fyrirtækjum í
bænum. Danssýningar verða á
hveijum eftirmiðdegi á Hótel Borg,
Hótel íslandi og í Borgarleikhúsinu
og allir dansskólarnir verða með
opið hús, einnig tónlistarskólarnir
og myndlistarskólamir. Það verður
líka opið hús í skólum borgarinnar,
svo og leikhúsum og fjölmargir
myndlistarmenn bjóða börnunum
að koma í heimsókn á vinnustofur
sínar. Árbæjarsafn ogÞjóðminja-
safnið verða með sérstakar sýning-
ar á gömlum leikföngum og í Lista-
safni ASÍ verður sýning á mynd-
skreytingum úr Ljóðabók barn-
anna, sem Alþýðusamband íslands
stendur fyrir og Iðunn gefur út í
tilefni af 75 ára afmæli sínu.
Rokktónlistin fær sinn stað á
hátíðinni og unglingahljómsveitir
munu verða á hveijum degi í Púls-
inum við Vitastíg, frá klukkan
17.00, einnig á Lækjartorgi á síð-
asta vetrardag og ef til vill oftar.
Unglingar í Félagsmiðstöðvum
eru nú að búa sig undir að verða
alþingismenn í einn dag og þeir
ætla að vera í Alþingishúsinu við
Austurvöll, með málþing frá klukk-
an 15.00 til 17.00, mánudaginn 22.
apríl og þar munu þau segja okkur
— fullorðna fólkinu — hvernig þau
vilja láta stjórna landinu. Vonandi
mæta sem flestir þingmenn á pall-
ana. Þá verða sérstakar bamaguðs-
þjónustur, þar sem börn koma
fram, í kirkjum borgarinnar og
þess má einnig geta að leikskólarn-
ir verða með ýmsar uppákomur
víðs vegar um borgina."
— En hvers vegna er hátíðin
aðeins haldin í Reykjavík?
„Eins og ég sagði áðan, hefur
listahátíð fyrir fullorðna verið hald-
in hér í Reykjavík, annaðhvert ár,
frá 1970. Við, hérí menntamála-
ráðuneytinu, sáum fyrir okkur að
Listahátíð æskunnar yrði haldin
það ár sem Listahátíð í Reykjavík
er ekki haldin.
Ráðuneytið mun halda aðra
listahátíð, að tveimur árum liðnum
og þá í einhveiju öðru fræðsluum-
dæmi, síðan hveiju fræðsluum-
dæminu á eftir öðru, þannig að
eftir nokkur ár hafi Listahátíð
æskunnar verið haldin um allt land.
Þarna má benda á M-hátíð til hlið-
sjónar, sem hefur verið haldin í
öllum kjördæmum, nema Reykja-
nesi og Reykjavík.“
— Er eitthvað, öðru fremur, sem
hefur vakið athygli ykkar, sem að
undirbúningi hátíðarinnar standið?
„Já, það sem hefur komið okkur
mest á óvart, er hversu mörg börn
starfa við alvarlega listsköpun hér
í Reykjavík — og hversu marga
góða, unga listamenn við eigum.
Og ég hef aldrei starfað að nokkru
verkefni sem hefur verið tekið jafn-
vel, alls staðar."
— Nú stendur hátíðin í níu daga
og það má segja að hún sé mjög
þétt skipuð. Hvern dag er fjöldi
myndlistarsýninga, tónleika og
leikja. Haldið þið að foreldrar séu
almennt í stakk búnir að fara með
börnin sín á þetta allt?
„Já, ég hef trú á því að mjög
margir foreldrar gefí sér tíma. En
það er í rauninni tilgangurinn með
þessu; að sýna hvað vinna barn-
anna er merkileg. Það er líka alveg
ljóst, að börnunum finnst afar mik-
ilvægt að hafa foreldrana með sér.
Maður verður alltaf að hafa það í
huga — sem foreldri — að það er
ekki svo lengi sem þau vilja helst
hafa mann með sér.
Því hvetjum við foreldra til að
veita þessari hátíð athygli og við
hvetjum líka fólk sem ekki á börn,
til að veita henni athygli. En hvað
börnin varðar, þá er það nú svo
að bæði kennarar og fóstrur munu
fara með börnin á sýningar og list-
viðburði, á skólatíma — svo er það
undir foreidrunum komið, hvað
þeir vilja gera með börnum sínum."
Hveijir sáu um úndirbúning?
„Við vorum ijögur í undirbún-
ingsnefndinni, auk ritara, sem er
jafnframt framkvæmdastjóri hátíð-
arinnar og eins starfsmanns.
Tengiliðir hafa séð um hveija list-
grein og hafa haft hóp fólks með
sér, kennara, fóstrur, forstöðu-
menn stofnana, börn og unglinga.
Höfuðþungi undirbúningsins hefur
því verið á herðum starfsmannanna
Hrafnhildar Gunnlaugsdóttur og
Ingibjargar Frímannsdóttur. En
menntamálaráðuneytið hefur verið
undirlagt af hátíðinni síðastliðnar
vikur. Auk þess hafa starfsmenn
grunnskóla og leikskóla, nemenda-
félög grunnskóla og þeir sem starfa
í félagsmiðstöðvum, unnið að und-
irbúningi — auk fjölmargra ann-
arra. Þetta er auðvitað frumraun
hjá okkur, sem við vonum að tak-
ist vel og verði vel tekið. Við öðl-
umst núna reynslu sem ætti að
nýtast við undirbúning næstu há-
tíðar — í einhveiju öðru umdæmi.“
— Að lokum, kostnaðarhliðin,
er þetta ekki rándýrt fyrirtæki og
hversu mikið geta foreldrar reiknað
með að eyða í aðgangseyri?
„Kostnaði hefur verið haldið í
lágmarki. Nefndin fékk 2 mílljónir
til hátíðarinnar. Ýmsir aðilar hafa
styrkt verkefnið og vinnuframlag
margra í menntamálaráðuneytinu
og um alla borg er ekki inni í þess-
ari upphæð. En hvað varðar að-
gangseyri, þá er aðgangur ókeypis
að öllum viðburðum, nema hátíðar-
dagskrám í Borgarleikhúsi, og á
tónleikum í Óperunni 21.04. kl. 14,
þar sem hann verður eitt hundrað
krónur."
Viðtal/SSV
.