Morgunblaðið - 03.01.1992, Side 52

52
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. JANÚAR 1992
Ekkert kjaftæði drengur.
Kysstu mömmu þína góða
nótt...
Síðan mun ég benda á ýmis
öryggisatriði, sem vantar
algjörlega...
Lélegur ljóðasmekkur
Ég hef að undanfömu verið að
velta því fyrir mér hvort sú kenn-
ing að íslendingar séu bókaþjóð,
eigi í raun við nokkur rök að styðj-
ast. Sennilega er það rétt að hér
á landi séu bækur gefnar út og
lesnar í talsvert meira mæli en
víða erlendis, þ.e. miðað við þann
fræga mannfjölda. Hinsvegar er
það nokkuð ljóst að gæðin eru
ekki í neinu samræmi við magnið.
Og einkanlega á það við um ljóðin
sem íslendingar almennt lesa.
Við eigum þó nokkur verulega
góð ljóðskáld, það nægir að nefna
nöfn eins og ísak Harðarson, Sig-
urð Pálsson, Geirlaug Magnússon,
Gyrði Elíasson og Vigdísi Gríms-
dóttur, en þrátt fyrir tvímælalausa
skáldlist þessara höfunda og
ýmissa fleiri, er nánast undantekn-
ing af hægt er að finna mann sem
hefur lesið nokkuð eftir þá og gild-
ir þá einu hvort rætt er við unga
eða gamla. Hinsvegar er alls stað-
ar hægt að fínna fólk sem getur
þulið upp úr sér kvæði Davíðs
Stefánssonar og Tómasar
Guðmundssonar, skálda sem
vissulega áttu sitt erindi við þjóð-
ina á sínum tíma, en ortu hinsveg-
ar með allt öðrum hætti en þeim
sem eðlilegur getur talist á síðasta
áratug tuttugustu aldar. Mér sýn-
ist að þetta geti raunverulega ekki
þýtt annað en það að mikill hluti
þjóðarinnar hafí staðnað gersam-
lega í viðhorfum sínum til ljóðlist-
arinnar og sé enn blyfastur við
þá firru að ljóð eigi að vera auð-
skilin og einföld og njörvuð saman
með rími og stuðlum.
Gott dæmi um þessa stöðnun
kemur fram í greinarstúf sem
Ólafur Gíslason skrifar í Mbl. 15.
des. þar sem hann hellir sér yfír
þau Vigdísi Grímsdóttur og Sjón
fyrir framlag þeirra til Litrófs
Arthúrs Björgvins hinn 3. des. og
leyfír sér að kalla ljóð þessara
snjöllu skálda „ruglingslegan og
útvatnaðan samsetning". Ólafur
þessi mun hafa gefíð út tvær eða
þrjár ljóðabækur og hálærður ís-
lenskumaður, Gísli Jónsson á Ak-
ureyri, hefur oftar en einu sinni
vitnað í kveðskap hans í þáttum
sínum um íslenskt mál í Mbl. vænt-
anlega til þess að sýna dæmi um
góða notkun íslenskrar tungu.
Reyndar má vel vera að Ólafur
kunni í sjálfu sér að orða hugsan-
ir sínar laglega, en kveðskapur
hans á ekkert skylt við ljóð; hann
er aðeins léttur orðaleikur um Iít-
ilsverða hluti.
Annað dæmi um undarlegt dá-
læti íslendinga á einföldum,
rímuðum kvæðum er bókin Grátt
gaman, skopkvæði sem Ragnar
Böðvarsson safnaði. Það er auðvit-
að saklaust í sjálfu sér að safna
saman skopkvæðum, en sú stað-
reynd að í bókinni eru aðeins birt
rímuð og stuðluð kvæði, bendir
óneitanlega til þess að safnandinn
hafí enga grein gert sér fyrir því
að í lausmálsljóðum sumra ungu
höfundanna er að fínna miklu
beinskeyttari og betri fyndni en í
rímuðu ljóðunum sem byggjast að
talsverðu leyti á hljómfallinu sem
fylgir rími og stuðlum eins og
safnandinn segir í formála, en
ekki á þeirri kímni sem felst í ljóð-
inu sjálfu, óbundnu af viðjum
hljóðstafanna.
í Gráu gamni má fínna þekkta
höfunda eins og Jón Helgason
prófessor og Guðmund Inga
Kristjánsson. Margir hafa dálæti
á þessum skáldum og fleirum sem
kvæði eiga í bókinni, og vissulega
kunna þeir að ríma og gera að
gamni sínu. Raunar má kalla Jón
Helgason formsnilling, en lengra
nær snilldin ekki. í kvæðum hans
ber sáralítið á sannri ljóðlist,
þekktasta kvæðið, Áfangar, er
ekki ljóð, heldur aðeins haglega
orðuð upptalning á nokkrum stöð-
um á Islandi og atburðum sem
tengjast þeim. Auðvitað eru kvæð-
in í Gráu gamni ekki eins og
Áfangar, en þau eru engu betri
fyrir það að í þeim slær þessi form-
snillingur á strengi gamanseminn-
ar, rím, stuðlar og höfuðstafír
spilla alls staðar þeirri tæru fyndni
sem efni kvæðanna gefur í mörg-
um tilvikum. Það sama má segja
um öll önnur kvæði í safninu og
ráðlegg ég safnaranum að leita
fanga hjá yngri og nútímalegri
skáldum næst þegar hann fer að
safna efni í ljóðabók af léttari
gerðinni.
Brandur Jóhannesson,
kennari.
-----♦---------
Þakkir
Sendum læknum og starfsfólki á
sjúkrahúsi og heilsugæslustöð
Siglufjarðar okkar bestu nýjárs-
kveðjur með hjartans þakklæti fyrir
frábæra hjúkrun og vinsemd í veik-
indum okkar.
Erna Magnúsdóttir og
Sigurður Gíslason
Þesslr hríngdu . .
Greiðasemi
Kona hringdi:
„Við vorum þtjár á leið austan
úr sveitum laugardaginn 21. des-
ember þegar sprakk hjá okkur
milli Selfoss og Hveragerðis. Þá
komu tveir menn á bílnum R-
52518 eins og frelsandi englar og
hjálpuðu okkur. Viljum við koma
á framfæri þakklæti til þeirra iyr-
ir greiðasemina."
Úr
Kvenúr fannnst á MS-balli á
Hótel Islandi mánudaginn 16.
desember. Upplýsingar í síma
814505.
Páfagaukur
Grár dísarpáfagaukur með
brúsk á höfði og appelsínugular
kinnar, flaug frá Holtsbúð í
Garðabæ á jóladag. Hann er
mannelskur og svarar flauti. Vin-
samlegast hringið í síma 40183
ef hann hefur komið fram.
Dúkka
Dúkka sem hlær tapaðist á
annan í jólum við Elliðaárstíflu
eða við göngustíginn þaðan í
Árbæ. Finnandi er vinsamlegast
beðinn að hringja í síma 72852.
HOGNI HREKKVISI
XAK/NSK./ ER.U þE/R i „ L/NUHHt ''At>
LE/TA EFT/K L.OK.KUDÍ/R!
Víkverji skrifar
Víkveiji vill í upphafi fyrsta pist-
ils á nýju ári færa lesendum
sínum beztu óskir um farsælt ár
með kærum þökkum fyrir það liðna.
Víkveiji mun framvegis sem hingað
til blanda sér í þjóðmálaumræðuna
og í þessum pistlum munu margvís-
leg sjónarmið koma fram ef að lík-
um lætur, enda fleiri en einn sem
á pennanum halda. Oft fær Ví-
kveiji viðbrögð frá lesendum og
vonandi verður framhald á því.
xxx
Um þessi áramót leituðu fjöl-
miðlar til fólks víða um land
og báðu það að líta yfír farinn veg
og spá um framtíðina. Víkveija
fannst það athyglisvert og jafn-
framt ánægjulegt hve margir höfðu
orð á því bölsýnistali sem einkennir
aila umræðu í landinu um þessar
mundir. Fólkið benti á það með
réttu að íslendingar hefðu það mjög
gott. Vissulega væri þjóðin í efna-
hagslegri lægð sem stendur en þjóð-
arskútan yrði að sigla upp úr öldu-
dalnum sem sameiginlegu átaki.
Víkveiji hefur orðið þess var að
þetta bölsýnistal hefur lagst þungt
á fólk, sérstaklega gamalt fólk. Það
kom fram í samtali, sem blaðið
Fréttir í Vestmannaeyjum átti við
lækni þar í bæ sl. haust, að fólkið
á elliheimilinu hefði aldrei verið jafn
svartsýnt öll þau ár sem hann hefði
verið þar læknir. Gamalt fólk fylg-
ist mjög vel með fjölmiðlunum og
það tekur nærri sér þegar frammá-
menn þjóðfélagsins og hagspeking-
ar koma hver á fætur öðrum og
segja að allt sé að fara til fjandans.
xxx
Vissulega hafa íslendingar séð
það svartara og þjóðin hefur
sýnt mikinn samtakamátt á erfíðum
stundum. Núna finnst Víkveija að
menn viðurkenni vandann en þeir
séu alltof fáir sem vilja leggja sitt
af mörkum til þess að leysa hann.
Þegar tillögur koma fram um sparn-
að rísa menn upp og mótmæla.
Þeir segja að sjálfsagt sé að spara
en það eigi bara einhveijir aðrir að
gera það! Þessum hugsunarhætti
verður að breyta.
xxx
að var ánægjulegt að heyra hjá
talsmanni lögreglunnar að
fullorðna fólkið hefði verið til fyrir-
myndar um þessi áramót. Ölvun
hafi verið með minnsta móti og
vandræði henni samfara. Á árum
áður þótti sjálfsagt að áfengi væri
drukkið ótæpilega á gamlárskvöld
en þetta hefur breyst sem betur
fer. Nú eru áramótin fjölskylduhá-
tíð.
Alveg var Víkverji undrandi að
heyra að svokallaðir „kínveijar"
hefðu verið leyfðir að nýju. Þessi
tegund af sprengjum var mikil
plága fyrir mörgum árum og var
síðan bönnuð. Nú er semsagt búið
að leyfa „kínveija" að nýju og ekki
var reynslan góð. Yfirlæknir á
slysadeild upplýsti að þessum
sprengjum hefði jafnvel verið
stungið niður í hálsmálið á fólki!
Það er skoðun Víkveija að það eigi
að banna þá strax aftur.