Morgunblaðið - 20.06.1992, Qupperneq 6

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. JÚNÍ 1992
6 B
;
MENNING / LISTIR
NÆSTU VIKU
MYXDIJST
Listasafn íslands
Sýningin 2000 ára litadýrð er í
tveimur hlutum: Þjóðminjasafn
Jórdaníu hefur lánað mósaík-
verk en búningar og skart eru
úr einkasafni frú Widad Kawar.
Opið er alla daga klukkan
12-18, nema mánudaga.
Nýhöfn
Nú stendur yfir sýning á mál-
verkum eftir Kristján Davíðsson
og er hún opin virka daga frá
klukkan 12-18 og frá klukkan
14-18 um helgar. Lokað á
mánudögum.
Kjarvalsstaðir
í tengslum við Listahátíð standa
yfir sýningar á verkum Joan
Míro og Kjarvals, opið er alla
daga frá klukkan 10-19, nema
miðvikudaga er opið frá 10-22.
Safnaleiðsögn fyrir almenning
er á sunnudögum klukkan 16
og á miðvikudagskvöldum
klukkan 20.
Norræna húsið
í Norræna húsinu eru tvær sýn-
ingar og báðar framlag hússins
til Listahátíðar. í sýningarsölum
er yfirlitssýning á verkum Hjör-
leifs Sigurðssonar og í anddyr-
inu eru verk tveggja danskra
listamanna; Bente Hansen sýnir
leirlist og Jan Lohmann gull-
og silfursmíði.
FÍM-salurinn
Abstraktverk Hjörleifs Sigurðs-
sonar. Sýningin er opin alla
daga frá 14-18.
Nýlistasafnið
Verk eftir frönsku listamennina
Michel Veijux og Francois
Perrodin. Sýningin stendur til
28. júní og opið er alla daga frá
14-18.
Hafnarborg
í kaffistofunni sýnir P.Lynn Cox
landslagsmyndir frá íslandi. í
sölum hússins er yfirlitssýning
á verkum Gests Þorgrímssonar
og Sigrúnar Guðjónsdóttur.
Opið alla daga 12-18, nema
þriðjudaga.
Gallerí Sævars Karls
Verk eftir Nini Tang. Opið á
verslunartíma.
Listmunahúsið, Hafnarhús-
inu
Amar Herbertsson sýnir olíu-
málverk.
Stöðlakot v/Bókhlöðustig
Helga Magnúsdóttir sýnir
landslagsmyndir, gerðar með
þurrkrít á pappír. Opið alla daga
frá 14-18.
Safnaðarheimili Akureyrar-
kirkju
Sýningarhópurinn Trójuhestur-
inn sýnir til 21. júní. Hópinn
skipa listamenn búsettir í
Reykjavík: Anna Eyjólfsdóttir,
Borghildur Óskarsdóttir, Guð-
rún Kristjánsdóttir, Kristinn E.
Hrafnsson, Ólöf Sigurðardóttir,
Sigrid Valtingojer, Sigurður
Örlygsson og Sólveig Eggerts-
dóttir.
TONLEIKAR
Laugardagur 20. júní
Rigoletto í íslensku óperunni í
tilefni Listahátíðar. Kristinn
Sigmundsson, Sigrún Hjálmtýs-
dóttir og Ólafur Ami Bjamason
í aðalhlutverkum. Sýningin
hefst klukkan 20.
Mánudagur 22. júní
Einsöngstónleikar Guðrúnar
Eddu Gunnarsdóttur, mezzó-
sópran, hefjast í Norræna hús-
inu klukkan 20. Undirleikari á
píanó er Steinunn Bima Ragn-
arsdóttir.
LEIKIIUS
Þjóðleikhúsið á leikferð
Kæra Jelena: í Samkomuhúsinu
á Akureyri laugardag 20. júní
og sunnudag 21. júní, sýning-
amar hefjast klukkan 20.30;
Valaskjálf Egilsstöðum 22. og
23. júní klukkan 21; Egilsbúð
Neskaupstað 24. júní, klukkan
21; Leikhúsinu á Húsavík 25.
og 26. júní, klukkan 21; Félags-
heimilinu á Ólafsfírði 27. júní,
klukkan 21; Miðgarði Varma-
hlíð 28. júní, klukkan 21; og
Félagsheimilinu á Blönduósi 29.
júní, klukkan 21.
Leikfélag Reykjavíkur
Þrúgur reiðinnar; laugardag 20.
júní og sunnudag 21. júní. Síð-
ustu sýningar.
sýningu sína „Bannað að hlæja“ á
MÚSIN
xRÚSÍNA
d faraldsfæti
Það er því nokkuð skemmti-
legt — og kannski tákn-
rænt — að það leikhús sem
á sér stysta hefð hér á landi
og hefur í rauninni ekki öðlast við-
urkenningu sem listgrein fyrir full-
orðna, hefur í rauninni rutt í burtu
þeim hindrunum sem segja að ís-
lenskir leikarar geti ekki leikið er-
lendis. Það gleymist stundum að
„það er allt hægt, ef viljinn er fyrir
hendi“.
Þetta hefur íslenskt brúðuleikhús
sannað — því þar virðast engar
hindranir vera til. Skemmst er þess
að minnast að Leikbrúðuland flutti
VIÐTAL:SÚSANNA SVAVARSDÓTTIR
SÁ HUGSUNARHÁTTUR, að íslenskt leikhús sé ekki út-
flutningsvara, er æði útbreiddur hér. Um alllangan tíma
höfum við verið upptekin af því að leggja beri áherslu á
að vernda tungu okkar til að geta varðveitt menninguna.
En menning (hér í skilningnum listir og arfleifð) er ekki
eitthvað sem hægt er að varðveita á bak við luktar dyr,
stoppa upp eða geyma í fræðibókum eða skólakerfi. Til
að tungan geti verið lifandi, þurfa hugsun, sköpun og tján-
ing að blómstra; þannig verður framhald af listsköpun
okkar og menningu og við höldum áfram að búa til ís-
lenska arfleifð handa komandi kynslóðum. Arfleifðin er
nefnilega ekki búin — hún er í stöðugri þróun. Hinsvegar
þurfum við stundum að yfirstíga þær hindranir sem felast
í lítilli útbreiðslu tungumáls okkar — til að koma hugsun
okkar, sköpun og list á framfæri við aðrar þjóðir. Hingað
til hefur verið dýrt að láta þýða íslenskan skáldskap fyrir
erlendar þjóðir og ef íslensk leikrit hafa verið flutt út,
hafa þau verið þýdd til að erlendir leikarar geti leikið þau
— í flestum tilfellum.
JAN KLOVSTAD.
LEIKLISTARGAGNRYNT
EFTIR GUÐRÚNU ÞÓRU
ÞAR TIL nýlega hélt ég að leikhúsgagnrýni á íslandi hlyti
að vera með versta móti I víðri veröld. Hvergi fyrirfynd-
ust aðrir eins ódámar og hér sem iðkuðu það, að því er
virðist öllum til skapraunar, að skrifa leiklistargagnrýni.
Á Norrænu Ieiklistarþingi, sem haldið var hér dagana 4.-9.
júní, komst ég að því að eins er ástatt um hin Norðurlönd-
in. Leikhúsfólk var nokkuð einhuga um það hefði sjaldan
ef aldrei verið jafn örvæntingarfullt í garð þessa fyrirbrigð-
is sem nú. Leikhúsgagnrýnin stæði engan veginn undir
nafni, gagpirýnendur væru fyrst og síðast að sinna kröfum
upplýsingaþjóðfélagsins en minna færi fyrir dýpri og athug-
ulli greiningu. Kveikjan að þessum umræðum öllum var
málefnalegt erindi sem Raija Ojala flutti og nefndi: „Getur
gagnrýnin endumýjað leikhúsið?"
VOND,
VERRI,
VERST?
Raija er leikhúsfræðingur að
mennt, hefur sjálf starfað
sem gagnrýnandi en er nú
ritstjóri finnska leikhús-
tímaritsins „Teatteri-lehti“. Hún hóf
erindi sitt á því að skýra frá því að
gagnrýni hefði ætíð verið nokkuð
tvíeggjað sverð fyrir leikhúsfólk. Ef
hún væri slæm fyrir viðkomandi þá
væri henni hallmælt en ef hinn sami
væri prísaður og lofaður í gagnrýni
þá kæmi iðulega annað hljóð í
strokkinn. Þrátt fyrir að úrkíippur
úr gagnrýni blaðanna væru uppi um
alla veggi í búningsklefum þá full-
yrtu leikarar og leikstjórar alla jafna
að þeir læsu aldrei gagnrýni hvað
þá að þeir tækju mark á henni.
Raija vildi þó meina að sú örvænting
sem nú ríkti yfir leikhúsgagnrýni
væri af dýpri toga spunnin en ein-
skær löngun eftir því að vekja at-
hygli.
SJÁLFSMYND
GAGNRÝNANDANS
BREYTT
Raija taldi breytingar í fjölmiðlun
vera helstu orsakir kreppu gagnrýn-
innar. Blaðamennska nútímans
krefðist þess að allt efni væri tilreitt
lesandanum á eins einfaldan hátt og
mögulegt væri. Áhrif þessa sagði
Raija vera styttri og yfirborðskennd-
ari gagnrýni. Ennfremur vildi hún
meina að sjálfsmynd, þýðing og hlut-
verk gagnrýnandans hefði breyst
verulega síðustu tíu árin. Raija sagði
að í gegnum tíðina hafi það verið
hlutverk gagnrýnandans að lýsa,
túlka og leggja mat á það verk sem
til umfjöllunar var hveiju sinni.
Þannig hefði gagmýnin leiðbeint
mögulegum áhorfendum verksins
samhliða því sem hún hefði verið
nokkurs konar viðbrögð við því sem
leikhúsfólkið væri að gera. í dag
væri þessu öðru vísi háttað og
eigindir blaðamennskunnar væru
ráðandi. Gagnrýnendur væru nú
fremur í hlutverki upplýsingafulltrú-
ans og skrifuðu æ oftar einhvers
konar vörulýsingar í staðinn fyrir
listrýni; dagblaðagagnrýni væri á
góðri leið með að breytast í listaug-
lýsingar (kulturreklam). Afleiðingin
væri styttri gagnrýni á svo almenn-
um grundvelli að hún segði ekkert
sem skipti máli. Afsökun gagntýn-
endanna væri iðulega lítið rými í
dagblöðum og fagblöð væru vett-
vangur dýpri og ígrundaðri gagn-
rýni.
TILFINNINGARÍK
UMRÆÐA
Hér hefur aðeins verið stiklað á
stóru í erindi Raiju og einna helst í
því skyni að fá fólk til þess að velta
vöngum yfir gagnrýni og stöðu