Alþýðublaðið - 12.11.1920, Blaðsíða 1

þýðublaðið
Greíið át af A.lþýðuflokknum.
1920
Alvörumál.
Þegar eitthvert fyrirtæki auð-
söfnunarmanna gefur eigendunum
í aðra hönd það sem nefnt er
hæfilegur gróði, er kröfum verka-
manna um bætt kjör allajafnan
avarað því, að fyrirtækið beri ekki
<meiri útgjöld. Það megi ekki í-
f>yngja því meira. Aukist svo
^róðinn, er kröfum verklýðsins
vfsað á bug undir því yfirskini,
að gróðanum þurfi að safna í sjóð,
4il þess að hægt sé að standast
ilakari tíma. Þessu er Iíka oft bar-
ið við, þegar um nýjar skattaá
lögur er að ræða. Auðvaldssinnar
í.hafa á sér yfirskin guðhræðslunn-
-ar". Það er að segja, þeir þykjast
vera samvizkusamir og trúir ráðs-
stnenn þjóðarbúsins, og hagnýta
auðiindir landanna aðallega til
hagnaðar og blessunar fyrir verka-
lýðinn og í þarfir almennings.
Gróðanum á góðu árunum safna
auðmennirnir I kistuhandraðann,
til þess að geta gripið til hans,
|>egar rekstur fyrirtækjanna borg-
ar sig illa.
Svona tala þeir háu herrar, auð-
mennirnir. En hvað gera þeir? A
stríðsárunum græddu þeir óhemju
fjár, og í stað þess að vera trúir
þessu starfi, að stjórna þjóðarbú
inu, sem þeir hafa sjálfir kjörið
sig til, og leggja gróðann i sjóð
til vondu áranna, jusu þeir fé á
báða bóga og eyddu hagnaðinum
af fyrirtækinu til þess að lifa óhófs-
1ífi. Margir fóru utan, sem reynd-
ar ekki var tiltökumál, ef hugsað
hefði verið fyrir morgundeginum.
En það var ekki gert, oftast nær,
og afleiðingarnar eru auðsæjar, æ
betur og betur.
Hvernig fór ekki með slldarút-
vcginn f fyrra og saltfisksöluna ?
Hvort tveggja hafði kyrstöðu í
'ör með sér, sem auðmennirnir
gátu ekki ráðið úr vegna þess, að
ágóða góðu áranna höfðu þeir só-
að, eða sett fastaa l fyrirtæki,
sem afla áttu meiri gróða, en urðu
Föstudaginn 12. nóvember.
til hins gagnstæða. En kyrstaðan
var ekki alger, einstaka var ekki
búinn að spila gersamlega út öliu
sfnu. Eignirnir voru þó nokkurs
virði, á pappírnum að minsta kosti,
og sjálfsagt var að reyna að iosna
úr klípunni. En það mishepnaðist
og — nú stendur hnffurinn f kúnnil
Alt situr fast
Og hverjum er þetta að kenna ?
Eru það íslenzku auðmennirnir,
sem ennþá einu sinni hafa brugð
ist þjóð sinni? Sennilega hafa þeir
látið leika á sig, helzt til illilega,
svo sökin lendir ekki beinlínis á
þeim fyrir síðasta óhappið. En
það eru erlendir auðmenn, sem æfð-
ari eru orðnir f klækjabrögðum
hinnar .frjálsu" samkepni, sem
hugsa hér fram í tfmann og vilja
draga til sfn ágóðann af íslenzku
sfidarverzluninni, krækja honum
upp úr vasa stéttarbræðra sinna
á íslandi og má með sanni segja:
.hver vill hrafninn öðrum af, all-
an dúninn kroppa".
En hvar er sjóðurinn, sem geyma
átti til illu áranna? Hann er, sem
áður var sagt, uppétinn, horfinn
út í veður og vind, en íslenzk
alþýða horfir í svefnrofunum á
þetta alt saman, og undrast stór-
lega. —
Fjöldi sfldarútvegsmanna —
máske flestir — er svo gjaldeyr
islaus og illa staddur, að hann
getur ekki greitt verkafólkinu,
sem vann hjá honum í sumar,
kaupið, sem það vann fyrir —
sumir ekki grænan eyri! Hvað
á nú þetta veslings fólk að gera?
A góðu árunum fær það sfzt
hærra kaup, en á þeim lakari —
því ráðsmennirnir! 1 (o: auðmenn-
irnir) þurfa að safna í sjóð til
þess að geta veitt því vinnu á
illu áranumlll Jú rétt, vinnuna
fær það, — en launin eru: von-
brigði — ekkert kaup! Ráðs-
mennirnir, .sjálfkjörnu", hafa stað-
ið illa f stöðu sinni.
Það er sárt, að svona skuli nú
komið, en þó sárara, að hugsa
til eftírkastanna. Hvernig á það
261 tölubl.
fólk, sem eytt hefir sumrinu, bezta
tfma ársins, til einkis, að komast
af unz kvörn auðvaldsins hefir
maiað sig úr kyrstöðunni? Hvern-
ig á fjöiskyldan, sem kannske ölí
fyrirvinnan frá, heflr lent hjá sama
ólánsmanninum, að verjast sár-
ustu neyð? Fara á sveitina og
missa öll mannréttindi — eða
hvað? Sannarlega væri nær,
að þeir sem með heimskulegri
stjórn sinni á eigutn þjóðarinnar,
hafa stuðlað svo mjög að glötun
hennar, mistu öll mannréttindi.
Þvf þeir eiga beinlfnis sök á þvf,
að barnið grætur af hungri og
móðirin er ráðþrota, þvf hún veit
ekki hvernig hún á að afla þvf
fæðu; sjálf er hún ekki mjólkandi
vegna þess, að hún heflr ónóga
fæðu. Þetta er hörtnulegt ástand.
En svona er það alt of víða. Hug-
leiddu það lesari góður, og vittu
hvort hér er ekki farið með satt
mál.
En, það er nú komið, sem
komið er, og þessi mistök <ráðs-
mannannac verða ekki afmáð,
þau eru eign fortfðarinnar og enn
þá óséð fyrir afleiðingar þeirra.
í framtfðinni mega þau ekki koma
fyrir, ekki fyrir nokkurn mun! Og
það er hagt að afstýra þeim al-
gerlega, þegar tfmar líða og draga
úr áhrifum þeirra nú.
Leiðin er öflug samt'ók verk-
lýðsins og gerbreytingar & skipu-
lagi þjóbýilagsins, þjóðin þarf
meðal annars sjálf að eiga fram-
leiðslutækin. /. J.
Qearg Brandes
stóð fyrir þvf að haldin vár kvöld-
skemtun í Khöfn f f. m. til ágóða
fyrir hinn fræga ungverska rithöf-
und Andreas Latzko, sem á við
ömurleg kjör að búa f Búdapest,.
eins og svo margir aðrir tmdir
hvítu ógnarstjórninni.