Morgunblaðið - 11.09.1992, Side 1

80 SIÐUR B/C
Viðræður allra flokka í Svíþjóð
Vilja þjóðarsátt í
efnahagsmálum
Stokkhólmi. Reuter.
CARL Bildt, forsætisráðherra Svíþjóðar, hefur ákveðið að efna til
viðræðna við stjórnarandstöðuna, jafnaðarmenn, í þeirri von, að
unnt verði komast að eins konar þjóðarsátt um efnahagsmálin. Jafn-
aðarmenn hafa lengi hvatt til slíkra viðræðna en það er óróleikinn
í gjaldeyrismálum og mikill efnahagsvandi, sem virðast ætla að gera
þær að veruleika.
í kjölfar gengisfalls finnska
marksins hækkaði sænski seðla-
bankinn skammtímavexti á lánum
til annarra banka upp í 75% og tókst
með því að veija gengi krónunnar,
um stundarsakir að minnsta kosti,
og snúa við vaxandi fjármagnsflótta
frá Svíþjóð. Um þessar aðgerðir var
einhugur á sænska þinginu en Lars
Christiansson, talsmaður Bildts,
sagði í gær að nauðsyn væri á þjóð-
arsátt í glímunni við efnahagsvand-
ann. „Við ætlum að ræða við jafnað-
armenn um allar hliðar þessa máls
og leggja okkur fram um að ná sam-
komulagi. Það getur skipt sköpum
fyrir traust þjóðarinnar og efnahags-
lífsins út á við,“ sagði Christiansson.
Til þessa hefur ríkisstjórn borg-
araflokkanna fjögurra skellt skolla-
eyrum við áskorunum jafnaðar-
manna um viðræður af þessu tagi
en atburðir síðustu daga, vaxgndi
ijárlagahalli og atvinnuleysi hafa
breytt myndinni mikið. Við það bæt-
ist líka að vegna ágreinings innan
stjórnarinnar er óvíst að hún hafi
meirihluta á þingi fyrir miklum nið-
urskurði ríkisútgjalda og þá virðist
eini kosturinn vera að fella gengi
Jafntefli
Sveti Stefan. Reuter.
JAFNTEFLI varð í sjöttu skák-
inni í einvígi þeirra Bobby Fisc-
hers og Borís Spasskíjs.
Sagt er, að Fischer hafi tekið
ósigrinum í fimmtu skákinni illa en
hann virtist vera búinn að jafna sig
á honum þegar hann settist að tafl-
gær en þá hafði hann svart.
mu
Spasskíj fékk þó fljótlega mjog
vænlega stöðu en Fischer náði að
jafna taflið þegar á leið.
Sjá skákskýringu á miðopnu.
krónunnar.
Jafnaðarmenn hafa skorað á
stjórnina að hætta við fyrirhugaðar
skattalækkanir og einnig við hugs-
anlegt frumvarp um aðstoð við
barnafjölskyldur fyrir utan opinbera
kerfið. Það er sérstakt hugðarefni
kristilegra demókrata og þeir hafa
hótað stjórnarslitum verði það ekki
samþykkt. Er talið líklegt að þeir
verði helsti þröskuldurinn í væntan-
legum viðræðum stjórnmálaflokk-
anna.
Rússneska
landhelg-
in opnuð
STJÓRNVÖLD í Rússiandi og á
Tævan hafa samið um aukið sam-
starf í fiskveiðimálum en það fel-
ur meðal annars í sér að tævönsk-
um sjómönnum verður leyft að
veiða innan 200-míIna-lögsögunn-
ar rússnesku. Var frá þessu skýrt
í The Free China Journal fyrir
nokkrum dögum.
Innan rússnesku lögsögunnar eru
víða mjög auðug fiskimið, til dæmis
í Kyrrahafi og Barentshafi, og
stjórnvöld á Tævan og talsmenn sjó-
manna hafa fagnað samstarfssamn-
ingnum við Rússa. Eins og líklegt
er munu skipin frá Tævan veiða inn-
an rússnesku lögsögunnar í Kyrra-
hafi en á móti ætla stjórnvöld þar
að leggja nokkuð af mörkum við
uppbyggingu efnahagslífsins á
rússneska austursvæðinu, Vladív-
ostok, Kamtsjatka og á Sakhalín.
Verður það aðallega fólgið í miðlun
ýmiss konar tækniþekkingar.
Afhendingu Kúrileyja mótmælt
Reuter
Borís Jeltsín, forseti Rússlands, aflýsti í fyrradag
fyrirhugaðri heimsókn sinni til Japans á sunnudag
en tilefni hennar var ekki síst að ræða hugsanlega
afhendingu Kúrileyja, sem Rússar tóku af Japönum
undir lok síðasta stríðs. I Rússlandi er vaxandi and-
staða, einkum meðal harðlínumanna, við að láta þær
af hendi og var þessi mynd tekin þegar afhending-
unni var mótmælt í Moskvu í gær. Sjá bls. 21
Friðargæslulið SÞ
í Bosníu verður eflt
Sarajevo. Reuter.
Framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, Boutros Boutros-Ghali,
lagði til í gær, að fjölgað yrði í friðargæslusveitum samtakanna í
Bosníu um 6.000 manns en gæsluliðarnir eru nú 1.500 að tölu. Utan-
ríkisráðherra Júgóslavíu eða Serbíu og Svartfjallalands sagði af sér
í gær vegna óánægju með frammistöðu Milans Panics forsætisráð-
herra, sem hann segir vinna gegn serbneskum hagsmunum.
Boutros-Ghali leggur til í skýrslu
til öryggisráðsins, að tala friðar-
gæsluliða í Bosníu verði fimmfölduð
en hann nefndi hins vegar ekki
hugmyndir um, að bílalesta með
hjálpargögn yrði gætt úr lofti. Er
búist við, að öryggisráðið samþykki
Ársskýrsla Alþjóðagjaldeyrissjóðsins komin út
Mesta hættan stafar af
vaxandi fjárlagahalla
Washinjrton. Reutcr.
MESTA hættan, sem steðjar að efnahagslífi heimsins, er vaxandi
fjárlagahalli, einkum í Bandaríkjunum og öðrum iðnrikjum. Segir
svo í ársskýrslu Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, IMF, sem skorar jafn-
framt á stjórnmálarnenn að hverfa af þessari óheillabraut með því
að hækka skatta eða skera niður útgjöld og helst hvort tveggja.
í ársskýrslu IMF segir, að mikill
fjárlagahallkvaldi meðal annars stór-
aukinni ásókn í takmarkaðar auð-
lindir og haldi vaxtastigi almennt
mjög háu. Þá séu afleiðingar hans
líka þær, að ríkisstjórnir séu ófærar
um að bregðast við eða ráða við þá
erfiðleika, sem upp kunna að koma.
Telur stjórn IMF, að allt sé betra
en sitja með hendur í skauti í þessum
efnum og því eigi ríkisstjórnir ekki
að hika við skattahækkanir og niður-
skurð sé ekki öðrum ráðum til að
dreifa.
Stjórn IMF hefur lengi verið
gagnrýnin á gífúrlegan fjárlagahalla
í Bandaríkjunum en hann er einnig
mikill í Bretlandi og í Þýskalandi í
kjölfar sameiningar þýsku ríkjanna.
Hefur kostnaður við hana reynst
miklu meiri en spáð hafði verið og
því hefur þýski seðlabankinn hækk-
að vexti til að koma í veg fyrir verð-
bólgu. Hafa þessir háu vextir síðan
aukið á efnahagssamdráttinn í öðr-
um Evrópuríkjum og valdið gengis-
falli dollarans. Embættismenn IMF
taka þó fram, að ekki sé mælt með
því, að Þjóðverjar slaki á klónni í
peningamálum í ljósi þeirra erfið-
leika, sem þeir eiga við að glíma.
tillögur framkvæmdastjórans strax
í dag og einnig aðra ályktun um
bann við flugi herflugvéla yfir
Bosníu. Hefur þeim að vísu ekki
verið beitt þótt vitað sé, að Serbar
ráði yfir þeim.
Cyrus Vance, sendifulltrúi SÞ,
og Owen lávarður, milligöngumað-
ur Evrópubandalagsins, komu í gær
til Sarajevo eftir strangt ferðalag
og tókst þá að fá fulltrúa fjand-
mannafylkinganna til að samþykkja
vopnahlé um stundarsakir. Sagði
Owen, að lítil von væri um frið í
Bosníu á næstunni en hann kvaðst
þó binda vonir við friðarviðræðurn-
ar í Genf 18. þ.m. en fulltrúar
Serba, Króata og múslima hafa
fallist á að taka þátt í þeim.
Vladislav Jovanovic, utanríkisráð-
herra Júgóslavíu og skjólstæðingur
Slobodans Milosevics forseta, sagði
af sér embætti í gær. Sagði hann
ástæðuna vera þá, að Panic forsætis-
ráðherra ynni gegn hagsmunum
Serba. Þykir afsögnin mikill sigur
fyrir Panic en hann sagði í síðustu
viku, að gömlu valdamennirnir í
landinu, sem bæru ábyrgð á því
ástandi, sem nú ríkti í landinu, ættu
að fara frá. Þá hefur Panic einnig
skipt um alla menn í nefndinni, sem
tekur þátt í viðræðunum í Genf, og
sagði við það tækifæri, að gamla
nefndi hefði „ávallt klúðrað öllu“.
NAFO-sam-
komulag
í sjónmáli
Brussel. Reuter.
VONAST er til, að samkomu-
lag um stjórn fiskveiða á
Norðvestur-Atlantshafi takist
á fundi NAFO (Norðvestur-
Atlantshafsfiskveiðinefndar-
innar) í næstu viku. Manuel
Marin, sem fer með fiskveiði-
mál í frainkvæmdastjórn Evr-
ópubandalagsins, skýrði frá
því í gær.
Aðilar að NAFO eru Kanada,
aðrar þjóðir við Norður-Atlants-
haf, EB-ríkin og nokkur Austur-
Evrópuríki og var nefndin stofn-
uð árið 1979. Hafa fiskifræðinga
á hennar vegum jafnan lagt fram
titlögur um hámarksafla en ekki
hefur alltaf verið eftir þeim far-
ið. Hafa Kanadamenn lengi sak-
að EB-rikin um rányrkju á kana-
díska landgrunninu en þorsk-
veiðar við Nýfundnaland hafa
verið bannaðar í tvö ár vegna
hruns í stofninum.
Marin neitaði því í gær, að
ofveiði EB-ríkja, aðallega Spán-
veija og Portúgala, væri að
kenna hvernig komið er. Sagði
hann ástæðuna vera verri skil-
yrði í sjónum, veiðar fiskiskipa
frá ríkjum utan NAFO og síðast
en ekki síst allt of mikil sðkn
Kanadamanna sjálfra.