Morgunblaðið - 19.11.1992, Blaðsíða 6

6 C
MORGUNBLAÐIÐ VIÐSKIPTI/flTVINNULÍF FIMMTUDAGUR 19. NÓVEMBER 1992
Orkumál
Togast á um sæstrenginn
Fjölmargir hagsmunaaðilar koma við sögu í sæstrengsmálinu og virðast þeir túlka atburði
síðustu mánaða á mismunandi vegu. Hér verður m.a. vikið að hlutverki Reykjavíkurborgar
og ólíkum viðhorfum borgarfulltrúa í málinu
SÆSTRENGUR — Á myndinni sjást nokkrar af þeim leiðum sem áformað er að sæstrengir
gætu legið eftir frá íslandi til Evrópu en í þeirri hagkvæmniathugun sem Reykjavíkurborg hefur áformað
að vinna í samvinnu við Hollendingana verða ýmsir landtökukostir til athugunar.
C ORKUJÖFNUÐUR
MEÐ TVEIMUR NÝJUM ÁLVERUM OG TVEIMUR SÆSTRENGJUM
TWh/ÁR
Gert er ráð fyrir að ef raforka yrði flutt um sæstreng til Evrópu myndi það auka orkunotkun íslend-
inga verulega líkt og sést á myndinni sem Halldór Jónatansson forstjóri I.andsvirkjunar sýndi með
erindi sínu á ráðstefnu um orkuútflutning í sl. viku. Á myndinni er reiknað út í TW-stundiim hver
orkunotkunin yrði ef tvö álver yrðu byggð til viðbótar og ef orka yrði flutt út í gegn um tvo sæstrengi.
eftir Ásdísi Höllu Bragadóttur
BORGARSTJÓRN mun í dag taka
ákvörðun um hvort Reykjavíkur-
borg eigi að fara út í hagkvæmn-
iathugun á sæstrengsverkefni í
samvinnu við þijú hollensk fyrir-
tæki. Samningur hefur þegar
verið samþykktur af hinum hol-
lensku fyrirtækjum en óvissa er
um hver niðurstaðan verður inn-
an borgarstjórnar. Skiptar skoð-
anir hafa verið á meðal borgar-
fulltrúa Sjálfstæðisflokksins
vegna þessa máls en flestir búast
þó við því að samningurinn fari
í gegn. Svo virðist sem lengst af
hafi það verið talið sjálfsagt að
Landsvirkjun, iðnaðarráðuneytið
og markaðsskrifstofa iðnaðar-
ráðuneytis og Landsvirkjunar
hefðu frumkvæði í sæstrengs-
verkefninu. Á allra síðustu mán-
uðum hefur Reylgavíkurborg
hins vegar blandað sér í málið
með því að gerast þar virkur
þátttakandi með umdeilt frum-
kvæði með það leiðarljósi að
tryggja þá miklu hagsmuni sem
í húfi eru.
Umrætt mál, sem fengið hefur
nafnið ICENET (Iceland-Nether-
land) felur í sér að Reykjavíkurborg
og þrjú hollensk fyrirtæki, PGEM,
EPON og NFK Kabel, geri samning
um hagkvæmniathugun sem tæki
til mjög margra þátta vegna orku-
útflutnings um sæstreng. I því sam-
bandi má nefna* uppbyggingu orku-
framleiðslustöðva, háspennukerfís,
endabúnaðar, sæstrengjaverk-
smiðju o.fl. Gert er ráð fyrir að
kostnaður við athugunina verði um
100 milljónir króna og þar af greiði
hollensku fyrirtækin um 80 milljón-
ir króna en Reykjavíkurborg um 20
milh'ónir.
Olgan sem kraumað hefur und-
anfarna mánuði vegna sæstrengs-
málsins endurspeglaðist nokkuð á
ráðstefnu sem Verkfræðingafélagið
hélt í sl. viku um útflutning á orku
með rafstreng. Gætti þess sérstak-
lega í máli stjómarformanns mark-
aðsskrifstofu Iðnaðarráðuneytis og
Landsvirkjunar (MIL), Geirs A.
Gunnlaugssonar. Hann sagði m.a.
að fram hefði komið áhugi hjá þýsku
fyrirtæki og hollenskum fyrirtækj-
um að leggja fram fé til frekari
athugunar á mögulegum raforkuút-
flutningi frá íslandi. Það hefði verið
stefna stjómvalda, gagnvart fyrir-
tækjunum, að áður en lengra væri
haldið í samvinnu við einstök fyrir-
tæki væri rétt að bíða niðurstaðna
þeirra athugana sem nú færu fram.
„Samkvæmt nýjustu fréttum virðast
hollensku fyrirtækin hafa kosið að
fara hraðar í málið og hafa fengið
Reykjavíkurborg til samstarfs við
sig,“ sagði Geir. Reykjavíkurborg á
45% í Landsvirkjun á móti 50% hlut
ríkisins og 5% hluta Akureyrarbæj-
ar.
Höfuðlaus her í
sæstrengskarpi?
í erindi Geirs endurspeglaðist
óánægja MIL með að Reykjavíkur-
borg skuli hafa undirritað viljayfir-
lýsingu, ásamt íslenskum sæ-
strengjum hf. og hollensku fyrir-
tækjunum, um sameiginlega athug-
un á mögulegum útflutningi ís-
lenskrar raforku til Hollands. I sam-
ræmi við það hefur sú gagnrýni
heyrst að óeðlilegt hafi verið af
borginni að skrifa undir umrædda
viljayfirlýsingu eftir að Landsvirkj-
un hafí gefið Hollendingunum þau
svör að viljayfirlýsing væri ekki
tímabær fyrr en niðurstöður hag-
kvæmniathugunar Pirelli og Sumit-
omo-bankans japanska og ráðgjaf-
arfyrirtækisins Caminus lægju fyrir.
Halldór Jónatansson forstjóri
Landsvirkjunar sagði í erindi sínu á
ráðstefnunni að nú værú það Lands-
virkjun, MIL og iðnaðarráðuneytið,
sem fyrst og fremst hefðu sæ-
strengsverkefnið á hendi. Þessi orð
hans hafa m.a. verið túlkuð á þann
veg að það væri ekki í verkahring
Reykjavíkurborgar eða borgarstjóra.
að gera samninga um hagkvæmn-
iathugun vegna sæstrengs.
Fulltrúar íslenskra sæstrengja
mótmæla framangreindum orðrómi
um ósætti á milli Landsvirkjunar
og ICENET hópsins og fullyrða að
Halldór Jónatansson sé fyllilega
sáttur við framgang verkefnisins.
Sú gagnrýni sem heyrst hafi sé þá
frekar frá einstökum starfsmönnum
Landsvirkjunar eða utanaðkomandi
aðilum sem vilji láta líta út fyrir að
vandamál sé til staðar. Sjónarmið
Landsvirkjunar um að bíða þurfi
eftir niðurstöðum Pirellis áður en
stofnunin taki opinbera afstöðu til
ICENET sé skiljanlegt og engin
mótsögn við verkefnið sem slíkt. í
kjölfarið komi Landsvirkjun vonandi
inn í ICENET-verkefnið og verði
þátttakandi í hagkvæmniathugun-
inni.
Hagkvæmniathugun skilyrði
sæstrengjaverksmiðju
Helstu rök borgarinnar fyrir
samningi við Hollendingana eru þau
að með samstarfinu sé kominn
grundvöllur fyrir því að sæstrengja-
verksmiðja verði reist í Reykjavík.
Við hana myndu starfa um 100 sér-
þjálfaðir starfsmenn auk þess sem
mikill fjöldi starfa skapist í kring
um verksmiðjuna, alls um 300 tals-
ins. Tilgangurinn sé m.a. sá að
skapa aukin atvinnutækifæri á ís-
landi og ná fram hámarksþátttöku
íslendinga í sæstrengsverkefninu.
Það myndi væntanlega minnka and-
stöðu við útflutning á raforku.
Aðalsteinn Guðjohnsen raf-
magnsstjóri segir að ef farið verði
af stað með hagkvæmniathugun þar
sem kannað er hvort það borgi sig
að reisa verksmiðju á íslandi, séu
íslendingar betur í stakk búnir í
sínum samningaviðræðum um fram-
leiðslu sæstrengs. Ef í ljós kæmi
að hagkvæmt væri að reisa verk-
smiðjuna hér á landi þá væri hægt
að setja þann skilmála inn í útboðs-
gögn um framleiðslu strengjanna,
hvort sem Pirelli, ABB, Alcatel eða
NKF Kabel kæmi til með að fram-
leiða strengina. Ef hins vegar ekki
væri farið út í þessa hagkvæmniat-
hugun yrði væntanlega ekkert af
sæstrengjaverksmiðju hér á landi
þar sem enginn vissi hvort slíkt
væri hagkvæmt eða ekki. „Ef ein-
hveijir taka á sig þá ábyrgð að
hafna samningnum um hagkvæmni-
athugunin hafna þeir um leið mögu-
leikanum á sæstrengjaverksmiðju á
íslandi og þar með væru atvinnu-
möguleikarnir úr sögunni,“ sagði
Aðalsteinn.
Aðstandendur ICENET segja að
sæstrengjaverksmiðja komi ekki
einungis til með að skapa störf hér
í ákveðinn tíma heldur stuðli hún
að tæknilegri þekkingu og reynslu
á þessu sviði sem ómetanleg verði í
framtíðinni.
Deilumar endurspeglast
í borgarstjórn
Deilur hófust innan borgarstjórn-
ar eftir að borgarstjóri ritaði undir
viljayfirlýsingu um verkefnið á milli
Reykjavíkurborgar, íslenskra sæ-
strengja og hollensku fyrirtækj-
anna, án þess að hafa lagt málið
fyrir borgarfulltrúa. Borgarstjóri
hafði hins vegar verið beðinn um
að halda málinu eins leyndu og
unnt væri á meðan hollensku fyrir-
tækin væru að vinna að undirbún-
ingi verkefnisins. Minnihlutinn
gagnrýndi borgarstjóra harðlega en
óánægja nokkurra borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins kom ekki jafn
berlega fram opinberlega þótt undir
kraumaði.
Á títtnefndri ráðstefnu um orku-
útflutning kynnti Egill Skúli Ingi-
bergsson hjá Rafteikningu hug-
myndir um sæstrengjaverksmiðu á
íslandi. í pallborðsumræðum beindi
Guðrún Zoéga, borgarfulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins og verkfræðingur,
spurningum til Egils Skúla og kom
skýrt í ljós að hún hefur ákveðnar
efasemdir um ICENET-verkefnið,
þ. á m. um fullyrðingar um mann-
aflaþörf verksmiðjunnar. „Það er
grundvallarspuming hvað Reykja-
víkurborg hefur að gera í svona
athugun þar sem borgin hefur ekk-
ert forræði yfir virkjunum eða orku-
sölu til útlanda. Þetta er hvorki í
hennar valdi né verksviði. Auk þess
er ekki skynsamlegt að binda sig
við það í upphafi að sæstrengjaverk-
smiðjan skuli verða í Reykjavík án
þess að aðrir möguleikar verði kann-
aðir. í svona stóru verkefni þarf
fyrst og fremst að leita hagkvæ-
mustu leiðar," sagði Guðrún í sam-
tali við Morgunblaðið.
Á löngum undirbúningsfundi
meirihlutans í borgarstjórn, sl.
mánudag, fyrir áformaðan borgar-
stjórnarfund í dag, var rætt um
hagkvæmnirannsóknina og hugur
borgarfulltrúa kannaður. Svo sem
fram kom í frétt Morgunblaðsins í
gær greiddu sjö borgarfulltrúar at-
kvæði með samningum, tveir á
móti og einn sat hjá. Það mun ekki
hafa komið mönnum á óvart að
Guðrún skyldi greiða atkvæði á
móti, og það gerði Katrín Fjeldsted
einnig en Júlíus Hafstein sat hjá.
Sumir segja að ICENET-verkefn-
ið sé komið of langt áleiðis til að
hægt sé að snúa við. Það kæmi illa
út fyrir borgarstjóra sem í upphafi
skrifaði undir viljayfirlýsinguna í
von um að sæstrengjaverksmiðjan
yrði „óskabarn borgarinnar". Aðrir
segja að samningurinn verði sam-
þykktur í borgarstjórn vegna þess