Morgunblaðið - 24.10.1993, Qupperneq 20

20 B
MORGUNBLAÐIÐ VELVAKANDI SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1993
Ast er...
Með
morgunkaf&nu
táknmál
TM Reg. U.S Pat Off.—aJI rights reserved
° 1993 Los Angetes Times Syndicate
ttfáHr
Ég held að mamma ætti
frekar að skrifa þakkar-
bréfið til Gunna frænda
Ekki núna Hans. Ég er með
höfuðverk.
HÖGNI HREKKVÍSI
, l 1 j! li i ’j i - sr~~ 2J-
í' SKÖLA- \ ,1 |! VÖKU A l' 1 • J / j.
/, þAKtcA/"
JHtogtutftfafetó
BRÉF HL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Sumarís og sjónvarpsfréttir
Frá Þðr Jakobssyni:
Föstudaginn 15. október sl. birtist
í Morgunblaðinu bréf um hafís og
veðurfréttir frá Vernharði Bjarna-
syni framkvæmdastjóra. Vernharður
gerir í bréfí sínu athugasemd við
ummæli veðurfræðings sem sá um
veðurfréttir sjónvarps 30. september
1993 og telur fullmikið gert úr haf-
ísnum í sumar miðað við fyrri ára-
tugi. Nú var það reyndar svo að
veðurfræðingurinn nefndi aðeins að
þann dag lyki „hafísárinu“ frá októ-
ber 1992 til september 1993, en
minntist ekki á hina miklu útbreiðslu
íss í sumar og haust. Það var hins
vegar gert í sjónvarpsfrétt þetta
sama kvöld. Þetta leiðréttist hér með.
Þar sem ég tel mig eiga nokkra
sök á því hve örstuttur umráðatími
fréttamannsins nægði skammt að
segja alla söguna um hinn óvenjulega
útbreidda sumarís í Grænlandssundi
og við strendur íslands þetta árið
bið ég Morgunblaðið fyrir nokkur orð
um sumarísinn árið 1993.
Um mánaðamótin maí/júní er
meginjaðar hafíss í Grænlandssundi
alla jafna miðja vegu milli Islands
og Grænlands. Þá snarminnkar hann
venjulega næstu mánuði og segir
yfírleitt fátt af hafís þar til í upp-
hafí vetrar er hann tekur að aukast
við Grænland. Þó er ísrek við ísland
framan af sumri ekki óalgengt. Is-
lenskir sjómenn eru því yfírleitt ekki
marga mánuði fjarri lónandi ísnum,
þeim ýmist til trafala — eða fagnað-
arefni ef vel veiðist í grennd við jað-
arinn.
Hafísrannsóknadeild Veðurstofu
íslands fylgist með ísnum eins og
kostur er með því að afla upplýsinga
úr ýmsum áttum. Hafsvæðið sem
haft er gát á er af eðlilegum ástæð-
um vesturhluti og norðurhluti efna-
hagslögsögu landsins, en reyndar
berast til deildarinnar fyrirspumir
um hafís á fíarlægum slóðum, allt
frá ströndum Nýfundnalands og
austur í Karahaf norður af Síberíu.
Einstaka sumur er óeðiilega mikill
hafsís við ísland og nú í sumar brá
svo við að meginís í Grænlandssundi
hélst við þótt júní kæmi og júlí og
var hann í fréttum allt sumarið.
Hafís hélst við frarn. eftir sumri af
sömu sökum og réð köldu tíðarfari
á Norðurlandi. I ágúst bættu suð-
vestlægar áttir ekki úr skák og
breiddu enn úr ísnum austur á bóg-
inn norður af landinu.
Fyrri hluta september komust skip
ekki leiðar sinnar einungis tug sjó-
mílna frá landi og fresta þurfti al-
vanalegum hafrannsóknum sem
stundaðar eru á íslausum hafsvæðum
haustsins skammt vestur og norður
af landinu og enn fíær í Grænlands-
sundi. Og iðulega allt sumarið fram
á haust var hafís á siglingaleiðum
norður af Vestfíörðum og í Húnaflóa.
Fregnir bárust því af hafís nær
og fíær og var því lýst í allmörgum
viðtölum við fréttablöð fyrir sunnan,
vestan og norðan og við aðra fíöl-
miðla hversu óvenjuleg dreifingin
var. Það kom í ljós við athugun í
hafísskýrslum og öðrum gögnum, að
Frá Ragnari Fjalari Lárussyni:
Mér hefur borist til eyrna að fíöl-
miðlar hafí að undanförnu rætt um
opnunartíma kirkna, bæði á lands-
byggðinni og hér á höfuðborgar-
svæðinu.
Eins og gefur að skilja eru kirkjur
á landsbyggðinni ekki opnar nema
eftir samkomulagi. Það er ekki for-
svaranlegt að hafa kirkjur opnar án
eftirlits, en slíkt eftirlit er mjög dýrt
og ofviða fátækum söfnuðum.
En á höfuðborgarsvæðinu og öðr-
um þéttbýlisstöðum gegnir öðru
máli, enda munu flestar kirkjur þar
opnar reglulega einhvern ákveðinn
tím_a í viku hverri.
Ég tek til máls um þetta efni, þar
sem mér skilst að í umræðunni hafi
sumarið (júní til og með september)
1993 virðist framarlega í flokki
mestu ísasumra aldarinnar (en þar
teljast 1929, 1971, 1975, 1984,
1986).
Hafísskýrsla verður samin, eins
og venja er, um þetta harla óvenju-
lega tímabil, hafísárið frá október
1992 til september 1993. En hafís-
rannsóknadeild Veðurstofu íslands
vinnur jafnframt um þessar mundir
að því að auka við safn upplýsinga
um hafís við Island á 20. öld, einkum
þó áratuginn frá 1916 til 1924 sem
ekki var gerð fyllilega skil á sínum
tíma. En hvort sem um þann áratug
ræðir eða ekki er vissulega mikill
fengur að vitneskju og lýsingum
gerhugulla og áhugasamra manna á
borð við Vemharð Bjarnason.
ÞÓR JAKOBSSON,
veðurfræðingur, deildarstjóri
hafísrannsóknadeildar
Veðurstofu íslands.
verið gagnrýnt að kirkjur væru of
sjaldan opnar og hvergi hafí komið
fram að Hallgrímskirkja í Reykjavík
er opin alla daga allt árið um kring;
á sumrin frá kl. 10-18 og á veturna
á sama tíma nema á mánud. þá frá
kl. 13.30-17.
Frá því á morgnana fram undir
kvöld er því kirkjan opin og þangað
eru allir velkomnir, hvort sem þeir
koma til þess að eiga kyrrláta stund
til bænagjörðar eða til þess að skoða
fagran helgidóm, sem oft býður upp
á orgeltónlist.
Verið velkomin í Hallgrímskirkju,
hún er opin alla daga.
RAGNAR FJALAR LÁRUSSON,
Hallgrímskirkju.
Hallgrímskirkj a er
opin alla daga ársins
Víkverji skrifar
Skattsvik og svört atvinnustarf-
semi hafa verið ofarlega á
baugi í þjóðmálaumræðu síðustu vik-
urnar. Item fríðindi þess fólks í efstu
lögum framkvæmdavalds og ríkisbú-
skapar sem dálkahöfundur Tímans
kallar „nómenklatúru“. Að ógleymd-
um átökum nokkurra menningar-
og mannúðarforkólfa um hveijir
megi og hvernig eigi að blóðmjólka
spilafíkn náungans.
Nefnd, skipuð í fyrravetur, hefur
skilað áliti um standið í svörtuskóg-
um hagkerfisins sem og tillögum um
viðbrögð gegn skattsvikunum.
Helztu niðurstöður hennar eru þær
að árlegt tekjutap ríkis og sveitarfé-
laga sé um 11 milljarðar króna.
Kúfurinn færi af ríkissjóðshallanum
og opinberar skuldir hlæðust naum-
ast jafn hratt upp ef undandráttur-
inn kæmist til síns heima!
í byrjum þessa árs tók til starfa
embætti Skattrannsóknarstjóra rík-
isins. Fjármálaráðherra hefur heitið
því að styrkja myndarlega þessa
starfsemi og fjölga starfsmönnum
sem rannsaka sérstaklega svarta
atvinnustarfsemi. Ekki mun af veita.
Þeir vinnusömu og skattaskilvísu
Jónar Jónssynir, sem bera uppi ís-
lenzka ríkisbúskapinn og svokallað
velferðarkerfí með hækkandi skött-
um í rýrnandi kaupmætti, og vafðir
eru opinberum skuldafíötrum til
langrar framtíðar, una ekki lengur
óbreyttu ástandi. Herða verður róð-
urinn á skattsvikamið!
XXX
Yíkverji sá það í Hagvísi Þjóð-
hagsstofnunar að fjárfesting
hér á landi, sem hlutfall af lands-
framleiðslu, hefur snarminnkað
næstliðin ár. Frá 1945 talið, eða
langleiðina í hálfa öld, hefur fíárfest-
ing numið að meðaltali 25% lands-
framleiðslunnar. Áætlað er að fjár-
festing fari niður í um 15% á þessu
ári og lækki enn á því næsta. Þetta
hlutfall er með því lægsta sem þekk-
ist í iðnríkjunum. Hagvísir segir um
þennan framkvæmdadoða:
„Þetta er áhyggjuefni því arðsöm
fí'árfesting er undirstaða framtíðar-
neyzlu. Fjárfesting um þessar mund-
ir er ekki nægileg til að standa unir
viðunandi hagvexti í framtíðinni".
Við íslendingar virðumst ekki þjóð
meðalhófsins. Við vöðum annað
hvort í ökla eða eyra! Sú var tíðin
að hér var fjárfest meir af kappi en
forsjá. Af því súpum við nú skulda-
seyðið. Nú sitjum við á hinn bóginn
með hendur í skauti í stað þess að
hanna betri og bjartari morgundag.
Fyrr má nú rota en dauðrota - sjálf-
an sig - með uppdráttarsýkinni einni
saman.
Svo sakar ekki að leiða hugann
að því, þótt annar handleggur sé,
að árið 1963, fyrir einum þrjátíu
árum, unnu tæplega tíu af hveijum
hundrað vinnandi landsmönnum hjá
því opinbera, ríki og sveitarfélögum,
en tæplega tuttugu af hveijum
hundrað nú.
XXX
Orðið einmuna merkir það sem
alltaf verður munað. Það er
því ef til vill full fast að orði kveðið
að tala um einmuna veðurblíðu í
september- og októbermánuðum
þetta árið. En fágætt hefur þetta
haust verið hvað veður áhrærir.
Það er á hinn bóginn ekki ein-
stætt að haust séu björt og ljúf, jafn-
vel betri en undanfarandi sumur.
Ljóðmæringurinn Stefán frá Hvítad-
al komst þann veg að orði fyrir
margt löngu: „Undir septembersól,
brosti sumarið fyrst“! Síðsumarið og
haustið hefur brosað við landsmönn-
um undir september- og októbersól.
En nú er vetur genginn í garð,
samkvæmt dagatalinu. Vetrardag-
urinn fyrsti hefur heilsað. Með hon-
um hófst gormánuður að fornu tíma-
tali og stendur fram undir nóvember-
lok. Þá er stutt í jólaföstuna og sjálfa
hátíð ljóssins, sem lýsir upp hugar-
heim okkar og skammdegið. Þá taka
við áramótin, þorrablótin og árshá-
tíðirnar, sem stytta okkur stundirnar
unz sól boðar vor og sumar á nýjan
leik. Það er aldrei of snemmt að
byrja að hiakka til vorsins!