Morgunblaðið - 05.11.1993, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1993
C 3
Baráttukona fyrir breyttum
sambýlisháttum segir nauðsynlegt að
konur og karlar flækist ekki um of í veröld hvors annars
DANSKA skáldkonan Susanne Brogger hefur verið einn atkvæða-
mesti rithöfundur Norðurlandanna í tvo áratugi. Hún hefur tekið
virkan þátt í umræðunni um stöðu kvenna og fjölskyldunnar, um
kynferðismál og frelsisbaráttu Tíbeta, svo fátt eitt sé nefnt. Skoðan-
ir hennar hafa oftar en ekki stangast á við það sem er viðtekið,
ekki síst vegna þess að hún hefur verið óhrædd við að hefja um-
ræðu um þau mál sem legið hafa í þagnargildi.
Ýmislegt hefur breyst eftir að
Susanne eignaðist barn og sænska
blaðakonan Annika Person heim-
sótti Brogger í sumar til að heyra
hveiju það breytti í lífí rithöfundar-
ins sem lagði til atlögu gegn kjama-
fjölskyldunni.
Bækur Susanne Brogger hafa
jafnan vakið mikið umtal, svo og
konan sjálf, sem hefur verið sögð
athyglissjúk. Hún neitar því ekki,
en segir þörfína fyrir að láta á sér
bera hafa minnkað með árunum.
Brogger, sem á eitt ár í fimmtugt,
býr nú ásamt sambýlismanni sínum
og sjö ára dóttur íýrir utan Kaup-
mannahöfn. Sambúð þeirra er þó
ekki eins og flestir eiga að venjast,
því húsið er þrískipt, í konu- og
karlhluta og sameiginlegt rými.
í bókum sínum hefur Brogger
verið óhrædd við að segja frá eigin
reynslu, hún fjallar um kynlíf og
kynlífsdrauma, um ferðalög og
mannleg samskipti. Síðustu tvær
bækurnar eru hins vegar bama-
bækur, tilraun til að svara spum-
ingum dótturinnar, Luziu. „Heimur
minn í hnotskum“ em stuttar frá-
sagnir fyrir böm af fyrirbrigðum
og margs konar menningu víðs veg-
ar um heiminn. „Magi paradísar"
er frásögn fósturs sem talar frjáls-
lega úr maga móður.
Gefum börnum frelsi
Móðurhlutverkið hefur umsnúið
veröld Brogger. Hún hefur í ræðu
og riti velt fyrir sér ýmsum vanda-
málum sem upp koma í uppeldinu,
ekki síst hvað varða frelsi bama
og hversu erfítt það sé fyrir for-
eldra að sleppa takinu. Brogger
telur að börn eigi erfíðara með að
gera uppreisn gegn foreldram sín-
um en þegar hún var ung. „Allir
vilja að bömin þeirra verði sjálfstæð
en á sama tíma beita foreldrar
ýmsum aðferðum til að bindast
bömum sínum. Ekki síst þeirri að
vera félagar bamanna. „Við eram
jöfn, við eram vinir á jafnréttis-
grandvelli.“ Foreldrarnir axla ekki
alltaf ábyrgð á börnum sínum, bera
það fyrir sig að þau deili einnig
ábyrgðinni. Eg held að það sé miklu
erfíðara að gera uppreisn við þvílík-
ar aðstæður. Vinskapurinn krefst
tryggðar og samstöðu og er hárfín
og afar nýtískuleg aðferð foreldra
til að gera börnin háð sér. Það var
miklu auðveldara að gera uppreisn
gegn hinum drottnandi föður og
móðurinni sem átti sér samastað í
eldhúsinu."
Brogger telur ekki að hægt sé
að hvetja börn til að gera uppreisn
gegn foreldranum. „Maður á smátt
og smátt að reyna að sleppa hend-
inni af barninu frá því að það er
lítið, á þann hátt sem það óskar
sjálft. Þetta er ótrúlega erfitt, því
maður elskar barnið sitt og er bund-
inn því, en verður að láta það fara
sínar eigin leiðir. Þetta er erfið ást.“
Aðskilin veröld karla og
kvenna
Brogger gerir stóran greinarmun
á hlutverki föður og móður. Fyrstu
árin sé samband móður og bams
afar náið, faðirinn komi ekki til
sögunnar fyrr en bamið vaxi úr
grasi. Fyrstu árin sé hann móður-
inni stoð og stytta, síðar „upp-
götvi" barnið föðurinn, hann sé
nokkurs konar „aukaglaðningur".
Mikilvægt sé að móðirin kynni dótt-
ur sinni hið kvenlega, svo sem það
að standa fyrir framan spegilinn
og mála sig, en faðirinn vígi soninn
inn í veröld karlanna, fari á veiðar
o.s.frv. „Mér fínnst mikilvægt að
til sé kvennaveröld og karlaveröld
og svo staður þar sem kynin mæt-
ast. Það á einnig við um heimilið.
Nauðsynlegt er að konan eigi sér
athvarf og karlinn sömuleiðis, svo
að þau flækist ekki um of í veröld
hvors annars." B
Milljónir manna dreymir
eingöngu um góðan nætursvefn
Ljósmynd/Öijan Gran
Bragger hefur ævinlega vakið at-
hygli fyrir útlit sitt og hefur verið
sögð athyglissjúk,
Skoöanir dönsku skáldkonunnar
Susanne Brogger á fjölskyldunni
teljast tæplega viðteknar.
VILTU GRENNAST?
Zero 3 kúrinn er árangursríkur og
sívinsæll megrunarkúr.
Nú einnig í endurbættum útgáfum
Zero 3 - sá eini sanni
Zero 3 - með C vítamini
Zero 3 Taille - árangursrlkara Zero með
aukajurtakrafti
Zero 3 Forte- sterkur, fyrir mikla matmenn
Svensson®
heilsubúðin í Mjódd,
Opiö mánud. - föstud. kl. 13-18
Pöntunarsími 667580
MILLJÓNIR manna um heim all-
an þjást af svefntruflunum og
því er góður nætursvefn eitt-
hvað, sem marga íbúa þessa
heims dreymir um. Ekki hefur
það þó verið mælt niður í kjölinn
hver efnahagsleg áhrif svefn-
leysis eru enda fæstir þeir, sem
eiga við þetta hvimleiða vanda-
mál að etja, sjúkdómsgreindir.
„Fæstir gera sér grein fyrir því
að svefntraflanir hafa ekki aðeins
áhrif á þá, sem þurfa að vaka með
þessu vandamáli, heldur einnig á
aðra, sem í kringum þá eru. Marg-
ir, sem þjást af svefnleysi, eru til
dæmis óhæfir ökumenn og valda
því frekar árekstrum í umferðinni
en aðrir. En því miður er ekki nógu
mikið vitað hvað veldur svefntrufl-
unum og svefnleysi," segir Colin
Shapiro, prófessor í geðlækningum
við Toronto-háskóla.
Gregory Stores, sem m.a. hefur
stundað rannsóknir á svefntruflun-
um við Oxford-háskóla, segir að
menntun á þessu sviði sé af skorn-
um skammti, jafnvel í Bandaríkjun-
um, þar sem áhugi fyrir efninu
hafí stóraukist á síðustu 10-15
árum, að minnsta kosti meðal
hjúkrunarfólks og sálfræðinga „Við
eigum þó enn langt í land þótt
vandamálið sé útbreytt."
Hrotur, martraðir og svefngöng-
ur teljast til svefntruflana og þó
mók sé tiltölulega fátítt fyrirbæri
miðað við annars konar svefntraf-
lanir, en þó mun algengari en t.d.
Parkinsons-veiki, veit almenningur
mun meira um áhrif Parkinsons-
veiki en áhrif svefnmóks á líkam-
ann.
Talið er að svefntruflanir hrjái
10-12% mannkyns varanlega og
allt að þriðjung mannkyns tíma-
bundið á hveiju ári. Einnig hefur
verið látið að því liggja að svefn-
truflanir geti verið jafnmikill
áhættuþáttur og 'offíta og hefur
forseti Bandaríkjanna nýlega undir-
ritað lög, sem kveða á um að kom-
iðverði ujip sérstakri „svefn“-stofn-
Sængur
ogkoddar
Umboðsmenn um land allt
Þekking Reynsla Þjónusta
FÁLKINN
Góða
nótt og
sofðu r
SUÐURLANDSBRAUT 8 • S: 91-814670
ÞARABAKKA - MJÓDD • S: 91-670100
un í þessu tilliti í henni Ameríku.
Afleiðingar svefntruflana eru
ekki að fullu kunnar, líklega vegna
þess að ekki er enn með vissu vitað
hvers vegna við þurfum yfir höfuð
að sofa. Hjarta- og æðasjúklingar
eru þó í meiri hættu ef þeir hijóta
þungum og erfiðum hrotum en aðr-
ir. Afleiðingar svefnleysis birtast
m.a. í minni virkni einstaklinganna,
geðtruflunum og óhöppum hvers
konar. _
Sérfræðingar eru sammála um
að nokkur þróun hafí átt sér stað
í meðferðarúrræðum. Hins vegar
væru læknar mjög fljótir til að
skrifa upp á svefntöflur fyrir ein-
staklinga, sem þjást af svefnleysi.
Ekki væri boðið upp á aðrar aðferð-
ir, einfaldlega vegna ónógrar þekk-
ingar. „En svefntöflur geta hæg-
lega gert illt ástand verra," segir
Stores.
Meðferð við sjúkdómi hlýtur að
fara eftir eðli hans og því segja
sérfræðingar að grannt verði að
skoða þær ástæður, sem liggja að
baki svenleysinu þar sem til sé önn-
ur og virkari meðferð en pillur, t.d.
sálfræði- og lyfjameðferð vegna
kvíða og þunglyndis eða breytinga
í nánasta umhverfí. ■
JI
sterkari B-vítamín
Guli miðinn tryggir gæðin.
Fœst í apðtekum og beilsubittum
matvöruverslana.
elsuhúsið
Kringlunni sími 689266 Skólavörðustíg sími 22966
B-SÚPER inniheldur 11 náttúruleg B-vítamín.
Þau eru mikilvæg fyrir efnaskipti líkamans,
heilbrigða starfsemi ýmissa líffera,
tauganna og húðarinnar.
Einnig nauðsynleg fyrir heilbrigðan
hárvöxt og til blóðmyndunar.
B-SÚPER er sterk blanda
allra B-vítamína.