Morgunblaðið - 27.03.1994, Qupperneq 32

32
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR SUNNUDAGUR 27. MARZ 1994
átti að þjóna. Þá rifjuðust upp orð-
in, sem O’Connor kardínáli hafði
mælt við biskupsvígsluna í Krists-
kirkju: Það er einmanalegt starf að
vera biskup. Fingurgullið, embætt-
istákn biskups, staðfesti, að hér
eftir væri Alfreð Jolson heitbundinn
kaþólsku kirkjúnni á íslandi og
ekki aðeins henni, heldur allri þjóð-
inni. Hér mundi hann starfa og
bera sinn kross og leggjast að lok-
um til hinstu hvfldar í íslenskri fold.
Þær sögusagnir komust á kreik,
þegar Alfreð Jolson, hámenntaður
jesúíti, var skipaður biskup, að ka-
þólska kirkjan ætlaði að hefja stór-
fellda sókn á íslandi. Því til stað-
festingar var bent á, að von væri
á páfa í heimsókn hingað til lands
á næsta ári. En þetta var misskiln-
ingur. Þvert á móti var það Alfreð
biskupi sérstakt kappsmál að eiga
gott samstarf við fulltrúa þjóðkirkj-
unnar í anda vináttu og jafnræðis.
Hitt er rétt, að hann var vel mennt-
aður eins og algengt er um jesúíta.
En hann var ekki fræðimaður í
akademískum skilningi; hann hafði
meira jmdi af því að vera innan um
fólk en sitja yfir bókum.
í predikun yfír fermingarbörnum
sagði Alfreð biskup m.a.: „Himna-
ríki er það að veita öðrum jafnan
hlut, að taka þátt í lífí og starfí
samfélagsins, að forðast eigingimi,
að gefa öðrum af sjálfum sér. Það
er þetta, sem í því feist að vera
kristinn maður og fullgildur með-
limur kirkjunnar." Alfreð biskup
lifði sannarlega í samræmi við þessi
orð sín. Hann fór á mannamót,
fylgdist vel með því, sem var að
gerast í þjóðfélaginu, og skrifaði
greinar í dagblöð um margvísleg
efni. Fyrir það hlaut hann gagn-
rýni: Kaþólskur biskup átti ekki að
blanda sér í málefni líðandi stundar.
Þeir sem kynntust Alfreð náið,
fundu, að hann var sífellt að skima
eftir því, hvar hann gæti orðið að
liði eða veitt öðrum gleði og var
þá stundum harla uppfinningasam-
ur. Hann átti það til að bjóða vinum
sínum fyrirvaralítið út að borða, í
kvikmyndahús eða ökuferð og kom
upp körfuboltaneti við biskupshús-
ið, svo að böm og unglingar í ná-
grenninu gætu haft gaman af. Fyr-
ir þremur ámm dvaldist ég um tíma
í Kaupmannahöfn, og svo vildi til,
að ég kom heim á afmælisdegi mín-
um. Alfreð frétti af þessu, hringdi
til móður minnar og bróður og
spurði, hvort þau vildu ekki koma
með sér til Keflavíkur að taka á
móti ferðamanninum. A leiðinni
keypti hann blómvönd, sem var síð-
an afhentur mér í flugstöðinni með
viðhöfn, eins og kominn væri þjóð-
höfðingi til landsins. Ég veit, að
margir fleiri gætu sagt svipaðar
sögur. Oft vitjaði biskupinn bág-
staddra, sem hann vissi engin deili
á önnur en þau, að þeir voru ná-
komnir einhveijum, sem hann
þekkti. Eftir orðum hans að dæma,
virtist hann eiga vini og ættingja
um land allt. En við hér á þessu-
ísakalda landi kunnum ekki alltaf
að meta viðmót biskupsins, faðmlög
hans, hlýlegt bros og hispursleysi.
Athafnir hans voru ekki öllum að
skapi, og talað var um „útlent"
háttemi, sem væri ekki tilhlýðilegt
í samfélagi okkar íslendinga. Samt
reyndi Alfreð margsinnis að sann-
færa fólkið um, að honum væri al-
vara í því, sem hann sagði og gerði.
Hann var hvað eftir annað í predik-
unum sínum að minna á, að hann
væri af íslensku bergi brotinn og
hér vildi hann lifa og starfa sem
íslendingur. Til að árétta þetta sótti
hann um íslenskan ríkisborgararétt
skömmu áður en hann féll frá með
svo sviplegum hætti. En því miður
var eins og þessi skilaboð færu fyr-
ir ofan garð og neðan hjá sumum
í söfnuðinum. Það var dapurlegt, því
að Alfreð Jolson hafði eins og við
flest mikla þörf fyrir ástúð og um-
hyggju, ekki síst eftir að móðir hans
dó, en á milli þeirra hafði verið ein-
staklega kærleiksríkt samband.
Ýmsir töldu, að tíðar utanlands-
ferðir hans stöfuðu af því, að hann
væri vansæll hér í þessu landi.
Aldrei heyrði ég hann orða slíkt.
Stundum var erindi hans út fyrir
landsteinana að leita eftir stuðningi
við kaþólska söfnuðinn á íslandi.
En ástæður voru fleiri. í sögu Guð-
mundar góða Hólabiskups lesum
við, að hann eirði aldrei lengi heima
á staðnum, heldur var sífellt á far-
aldsfæti. Þannig var Alfreð biskup.
Hann varð að komast út á meðal
fólksins, sem hann hafði tekið ást-
fóstri við, hvort sem það bjó hér á
landi eða annars staðar. Alfreð var
biskup yfír einhveijum fámennasta
söfnuði kaþólsku kirkjunnar, en
ætla mátti, að biskupsdæmi hans
væri miklu stærra og næði yfir tvær
heimsálfur austan hafs og vestan.
Hann átti vini víða um lönd, og
margir vildu fá hann til að skíra,
ferma, gifta eða vinna önnur prest-
verk, og öllum reyndi hann gott að
gera.
Alfreð Jolson vildi, að sín yrði
minnst sem sáttasemjara í röðum
kaþólskra biskupa á íslandi, og víst
er, að hann græddi sár, sem grafíð
höfðu um sig í söfnuðinum. Nú biðj-
um við þess, að hlýjar minningar
verði til að milda sársaukann í
bijósti þeirra, sem syrgja góðan og
göfugan mann. Hann hvíli í friði.
Gunnar F. Guðmundsson.
þetta
brot úr laglínu
sem aldrei hefur verið munað
og aldrei hefur gleymzt.
(Stefán Hðrður Grímsson.)
Þetta er skrifað til þess að þakka
fyrir að hafa orðið þess aðnjótandi
að kynnast manni eins og Alfred
Jolson biskup, kærleiksríkum, inni-
legum, gáfuðum og vel menntuðum
húmorista, sem hægt var að tala
við um allt milli himins og jarðar.
Við trúum því hér í þessu húsi
að lífíð hafí tilgang og ekkert sé
tilviljunum háð.
Alfred biskup Jolson var okkur
mikill og góður kennari. Það er
erfítt að setja fíngur á það hvað
það var nákvæmlega sem hann
kenndi okkur, en eins og með alla
góða kennara í lífínu, þá vitum við
að það sem hann skildi eftir er
dýrmætt og óhagganlegt og hefur
tekið sér bólfestu í hjartanu.
Við kveðjum þig Alfred með tárum
sem eru okkur fjársjóður eins og
minningamar.
Guð blessi þig.
Fólkið í sólarhúsinu,
Bergstaðastræti 20:
Einar Torfi Asgeirsson,
Lind Völundardóttir,
Perla T. Torfadóttir,
Asgeir M. Einarsson,
Fríða M. Torfadóttir.
Með skyndilegu fráfalli Alfred
J. Jolson biskups er horfínn af vett-
vangi boðberi friðar og bræðralags
milli þjóða, ötull stuðningsmaður
aukinnar menntunar á öllum svið-
um og virtur andlegur leiðtogi.
Alfred J. Jolson settist fyrst í
stjóm Menntastofnunar íslands og
Bandaríkjanna fyrir tæpum fjórum
ámm, og var frá þeim tíma dugmik-
ill og áhugasamur um starf stofnun-
arinnar á sviði samskipta þjóðarinn-
ar í fræðslu- og menntamálum.
Viðtæk reynsla hans af skólamál-
um, jafnt sem kennari og stjórn-
andi við menntastofnanir bæði í
Bandaríkjunum og í öllum löndum
skilaði sér ríkulega á þessum vett-
vangi; víðsýni hans og meitluð
kímnigáfa lífgaði oft upp á fundi
stjómar stofnunarinnar þessi ár, og
ráðleggingar hans til umsækjenda
um Fulbright-námsstyrki, ábend-
ingar varðandi umsóknargögn og
persónuleg þekking á aðstæðum í
bandarísku menntakerfí voru dýr-
mætt framlag til starfsemi stofnun-
arinnar. Fjörugar umræður á
t
Systir mín.
MATTHILDUR KRISTJÁNSDÓTTIR PETERSEN,
sem lést 21. mars, verður jarðsungin frá Neskirkju, miðvikudag-
inn 30. mars kl. 15.00.
Fyrir hönd vandamanna,
Anton Kristjánsson.
t
Hjartkær eiginmaður minn og faðir,
BRYNJÓLFUR MAGNÚSSON,
Bústaðarvegi 85,
andaðist í Borgarspítalanum 25. mars.
Fyrir hönd aðstandenda,
Jóna G. Sigurðardóttir,
Sigurður Brynjólfsson.
t
Þökkum innilega öllum þeim sem sýndu okkur hlýhug og samúð
við andlát og útför eiginkonu minnar, móður og ömmu,
BERGUÓTAR GUÐMUNDSDÓTTUR,
Kársnesbraut 66,
Kópavogi.
Guðni Jónsson,
Guðrún Guðnadóttir,
Bergljót Steinsdóttir.
t
Innilegar þakkir til allra þeirra, sem sýndu okkur samúð og hlýhug
við andlát og útför
INGIBJARGAR ÓLAFSDÓTTU R,
Skaftahlíð 13.
Sérstakar þakkir til heimahjúkrunar, lækna og hjúkrunarfólks, sem
sinnti henni í veikindum hennar.
Ágúst Loftsson,
Ólafur Ágústsson,
Sigurður Ágústsson, Erla Eyjólfsdóttir,
Loftur Ágústsson, Petrína Jensdóttir,
Ingibjörg Ágústsdóttir, Árni Sigurjónsson,
Svanhildur Agústsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Skjöldur Eiríks-
son - Minning
Fæddur 4. apríl 1917
Dáinn 20. marz 1994
Aðfaranótt sunnudagsins 20.
marz sl. lézt á Vífilsstaðaspítala
elskulegur mágur minn, Skjöldur
Eiríksson. Nokkur síðustu ár þjáði
hann sjúkdómur, er að lokum sigr-
aði lífíð.
Skjöldur var sérlega rólegur og
prúður maður. Hann tók því, sem
að höndum bar með yfírvegaðri
skynsemi og stillingu. Skörp greind
og kímnigáfa, sem hann átti í ríkum
mæli, gerði hann vinmargan. Elsku-
legt viðmót hans og einstök hjálp-
semi við alla gerði hann sérstakan.
Að mörgu leyti var Skjöldur mikill
hugsjónamaður, og oft var hann á
undan samtíð sinni. Hann átti sér
drauma, en eins og við vitum, geta
allir draumar aldrei ræzt. Snyrti-
mennska og reglusemi einkenndi
dagfar hans í hvívetna. Nú er ég
einum vini fátækari við fráfall hans,
en tími hans var kominn. Ég man,
hvað ég hlakkaði til að sjá þann
mann, er systir mín kynnti sem til-
vonandi mág minn. En svo sannar-
lega varð ég ekki fyrir vonbrigðum.
Vinátta okkar hefur þróazt frá
fyrstu tíð.
Skjöldur var bókamaður og víð-
lesinn. Ritfær í bezta lagi og skrif-
aði nokkuð í blöð og tímarit. Þar
ber og glöggt vitni BA-ritgerð hans
í sagnfræði við Háskóla íslands.
Yfir æskuheimili hans, að Skjöld-
ólfsstöðum á Jökuldal, var ljómi
gestrisni og menningar. Þar gerðu
foreldrar hans garðinn frægan. Þar
var þekktur áningarstaður við þjóð-
braut þvera, enda þau hjónin Eirík-
ur Sigfússon og Ragnhildur Stef-
ánsdóttir (systir Amar skálds Arn-
arsonar) héraðshöfðingjar.
Skjöldur var fæddur að Skjöld-
ólfsstöðum 4. apríl 1917. Hann ólst
upp á fjölmennu heimili í hópi fimm
systkina. Öll em þau látin, nema
fóstursystirin Hulda, sem býr á
Akranesi. Skjöldur var yngstur
systkinanna. Hann stundaði nám
við Menntaskólann á Akureyri, og
t
Innilegar þakkir færum við þeim, sem
sýndu okkur samúð og hlýhug við and-
lát og útför eiginmanns míns, föður
okkar, tengdaföður, tengdasonar,
mágs og svila,
LAUST FREDERIKSEN,
sdr. Ringvej 13,
9300 Sæby,
Danmörku.
Sóley B. Frederiksen,
Jack og Stine, Rene og Gitte,
Lára Loftsdóttir, Benjamin Sigurðsson,
Pálfrfður Benjamfnsdóttir, Hákon Örn Halldórsson,
Guðrún Benjamínsdóttir, Jörgen Pétursson.
stjómarfundum um menntamál og
samskipti þjóða á víðum gmnni
verða ekki hinar sömu og honum
gengnum.
Fyrir hönd stjórnar Menntastofn-
unar íslands og Bandaríkjanna vil
ég votta starfsfólki biskupsstofu
kaþólsku kirkjunnar og kaþólska
söfnuðinum á Islandi innilega sam-
úð og virðingu okkar vegna fráfalls
dyggs samstarfsmanns og góðs vin-
ar.
Eiríkur Þorláksson.
Fallinn er frá Alfred Jolson bisk-
up. Alfred kynntumst við fyrst við
vígslu hans. Við höfðum báðir frá
unga aldri gegnt hlutverki messu-
þjóna í kirkjunni þrátt fyrir lúth-
erskan sið okkar. Mannkostir Al-
freds urðu okkur strax augljósir.
Hann var vingjarnlegur og laus við
alla tilgerð. Þrátt fyrir ólíkan bak-
gmnn, mikla menntun og virðulegt
embætti var hann ætíð jafningi í
samræðum við aðra.
Hann var mjög umburðarlyndur
þegar rætt var við hann um trúmál
en jafnframt sterkur og rökviss
málsvari kaþólsku kirkjunnar. Al-
fred reyndi aldrei að snúa okkur til
kaþólskrar trúar heldur hvatti hann
okkur til að rækta okkar eigin sjálf-
stæðu trú innan okkar kirkju. Við
ræddum ekki einungis um trúmál
heldur líka um annars konar hugð-
arefni. Þrátt fyrir sannfæringu sína
var hann laus við fordóma gagn-
vart þjóðkirkjunni og grömdust
aldagamlar eijur sem að hans mati
voru trúnni ekki til framdráttar.
Hempan gerði hann ekki að öðmm
manni en hann var. Eitt af einkenn-
um hans var litla japanska mynda-
vélin sem ávallt var með honum og
hikaði hann ekki við að draga hana
upp á ólíklegustu stundum.
Þótt störf hans væru gífurlega
erilsöm gleymdi hann aldrei að
rækja vináttuna. Okkur er minnis-
varð stúdent þaðan 1940. Hann
lauk fyrrihluta prófi í lögfræði við
Háskóla íslands 1944. En um þess-
ar mundir fluttist Skjöldur austur
á Jökuldal, þar sem bróðir hans var
um það leyti að flytja frá æskuheim-
ilinu í annan landshluta. Þar kynnt-
ist Skjöldur tilvonandi konu sinni,
sem um þessar mundir var barna-
kennari í sveitinni. Seinna fluttu
þau að æskuheimili hennar, Húsey
í Hróarstungu. Hann var farkenn-
ari í Tunguhreppi um skeið og síðar
skólastjóri við bamaskóla Jökul-
dalshrepps. Kennaraprófí lauk hann
1951. Arið 1973 hóf Skjöldur aftur
háskólanám og þá í sagnfræði og
lauk prófí í þeirri grein. Hann flutti
til Reykjavíkur á áttunda áratugn-
um, og síðustu starfsár sín vann
Skjöldur hjá Landsbóka- og Þjóð-
skjalasafni, og var það starf vel við
hæfi hans.
Skjöldur kvæntist eftirlifandi
konu sinni, Sesselju Níelsdóttur,
sjúkraliða, árið 1946, og eignuðust
þau hjónin fjögur börn. Þau eru:
Ragnhildur skólastjóri, Níels kerfis-
forritari, Eiríkur bóndi og Stefán
stjórnmála- og mannfræðingur.
Innilega samúð votta ég systur
minni og fjölskyldu hennar.
Soffía Níelsdóttir.