Morgunblaðið - 20.04.1994, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. APRÍL 1994
Sumardagurinn fyrsti
Átta íslenskir
óperusöngvarar
á dagskrá Rásar 1
HINN 21. apríl á sumardaginn fyrsta kl. 13. verður flutt á Rás 1
dagskrá með átta íslenskum óperusöngvurum, sem tekin var upp í
Háskólabíói dagana 5.-8. apríl. Undirleik annaðist Sinfóníuhljóm-
sveit íslands undir stjórn Alvaro Manzano, en hann á rætur sínar
að rekja til Ekvador.
í fréttatilkynningu segir: „Dag-
skrá þessi á sér tæplega tveggja ára
langan aðdraganda, en það var á
haustmánuðum 1992 að stjórn
óperudeildar Félags íslenskra leikara
hóf sérstakt átak með það markmið
fyrir augum að heíja starfsemi deild-
arinnar upp úr þeirri ládeyðu sem
hún hafði verið í um nokkurt skeið.
Var það álit manna að ef deildinni
tækist að stuðla að sköpun verkefna
fyrir félagsmenn sína, yrði það mikil-
vægt framtak í baráttunni fyrir
bættum hag óperusöngvara hér á
landi. Stjórn deildarinnar sneri sér
til Guðmundar Emilssonar tónlistar-
stjóra Ríkisútvarpsins með það fyrir
augum að hugsanlega væri grund-
völlur fyrir útvarpsdagskrá þar sem
fram kæmu söngvarar frá óperu-
deildinni. Guðmundur tók þesari
málaleitan vel. Var ljóst að á þeim
bæ ríkti skilningur fyrir hagsmunum
íslenskra söngvara og ákveðið að
tekin yrði upp dagskrá þar sem fram
kæmu átta söngvarar frá óperudeild
FÍL og yrði sú dagskrá flutt í tilefni
af hálfrar aldar afmæli íslenska lýð-
veldisins.
Þeir söngvarar sem fram koma
fyrir hönd óperudeildar FÍL eru: Sig-
ríður Gröndal, sópran, Elín Ósk Ósk-
arsdóttir, sópran, Ingibjörg Mar-
teinsdóttir, sópran, Dúfa Einarsdótt-
ir, mezzo-sópran, Þorgeir J. Andrés-
son, tenór, Sigurður Bragason, bari-
tón, Magnús Torfason, bassi og Stef-
án Arngrímsson, bassi.
í efnisskrá dagskrárinnar er að
finna margar af skærustu perlum
óperubókmenntanna, úr verkum tón-
skálda á borð við Gluck, Mozart,
Verdi, Wagner, Tsjajkovskíj og
Puccini. Þá frumflytur Þorgeir Andr-
ésson aríu úr óperunni Galdra-Lofti
eftir Jón Ásgeirsson, en tónskáldið
lauk við þá óperu fyrir íjórum árum.
Sumarfagnaður Bama-
bókaráðsins - Is-
landsdeildar IBBY
BARNABÓKARÁÐIÐ - íslands-
deild IBBY — heldur árlegan sum-
arfagnað sinn í Norræna húsinu á
sumardaginn fyrsta kl. 15.
Þar verða veittar viðurkenningar
Bamabókaráðsins fyrir framlag til
bamamenningar, en slíkar viður-
kenningar hafa verið veittar árlega
allt frá árinu 1986.
Að venju verður einnig fjölbreytt
skemmtidagsrká á boðstólum: Nem-
endur úr Fósturskóla íslands koma
með brúðuleikhús. Kór Kársnesskóla
syngur undir stjóm Þórannar Bjöms-
dóttur. Baldvin Halldórsson leikari
les smásöguna „Sumardagurinn
fyrsti" eftir Ólaf Jóhann Sigurðsson.
Nú eru liðin 60 ár frá því að sagan
birtist í smásagnasafninu Við Álfta-
vatn.
Atriði úr leikritinu Óvitum eftir
Guðrúnu Helgadóttur. Börn úr Snæ-
landsskóla leika, undir stjórn Rann-
veigar Haraldsdóttur. Að lokum
verður almennur söngur. Allir era
velkomnir og er aðgangur ókeypis.
F.v. Sigr'íður Gröndal, Þorgeir Andrésson, Dúfa Einarsdóttir, Alvaro Manzano, Stefán Arngrímsson,
Elín Ósk Óskarsdóttir, Magnús Torfason, Ingibjörg Marteinsdóttir og Sigurður Bragason.
Mál og menning gefur út ljóðabókina ísfrétt eftir Gerði Kristnýju
Kaðall undinn úr orðum
GERÐUR Kristný er ungur blaðamaður sem yrkir blóði drifin dimm
ljóð við sjónvarpið. Hún ætlar ekki að verða skáld en hefur leikið
sér að ljóðagerð siðan hún var krakki. Fyrst orti hún hefðbundnar
vísur, síðan í fornum hætti og síðast með frjálsari brag. Þannig er
hún ströng en segist þó ekki taka ljóðin alvarlega. Þau séu tóm-
stundagaman. Tengist því sem hún hefur reynt, einhveijum ástum
helst, eða setningu sem verður henni hugstæð. Að taka út, til dæm-
is. Eða hugmynd eins og að kyrkja með hárinu.
Mál og menning hefur gefíð út
bókina Isfrétt með tuttugu ljóðum
Gerðar. „Þetta er allt sem ég á,“
segir hún, „ég er bara svo seinvirk.
Ljóðin eru frá síðustu þrem fjórum
árum - upplifanir, hugmyndir og
setningar sem ég raða saman í sög-
ur. Þær verða að hljóma vel, ég hef
stuðla þótt strangur háttur sé ekki
nema á einum stað.“ Gerður á við
„Vísur Hallgerðar" og hefur
kannski þótt viðeigandi að fleipra
þeim ekki óbundnum. Vísar í Njálu
og hefur raunar víðar hugmyndir
úr fornsögunum. „Þar eigum við
svo flottan arf sem alltaf er hægt
að leita í. Finnst þér ekki til dæmis
góður þessi útfararsiður að senda
menn burt í brennandi skipi?
Með eld
legg eld i skipið
ýti frá landi
augu mín svartar læður
elta þig alla leið
þú líður burt í logni
með etd fyrir seglum
þokan slæðir vatnið
Gerði finnst engin mótsögn í að
yrkja dramatísk ljóð við sjónvarpið.
„Er ekki oft svoleiðis í sjónvarpinu?
Til dæmis í fréttatímanum. Svo
hentar mér vel að gera tvennt í
einu, skrifa bréf eða ljóð yfir þætti
um líferni minka. Ég hef svo lítið
ímyndunarafl að yrkisefnið tengist
oft upplifunum mínum - eitt ljóð í
bókinni er beint upp úr dagbókinni.
Annað sprottin úr heimildarmynd
um greftrunarsiði víkinga."
Ástarkveðja
Orðin grafa dimmar holur
þar sem áður sátu augu mín
vindar leika um varir þínar
og þreifa eftir æðaslætti
á þrælnum sem heigður skal
með herra sínum
kaðli undnum úr orðum
er brugðið um bita
þá sest þögnin að
fögur og köld
sem kal í jörð
Hefur skáldið annars átt í svona
mörgum ævintýrum? Ekki segir
hún, þótt ástin og háskinn séu í
uppáhaldi. „Maður þarf ekki að leita
langt, bara líta í kringum sig.“
Þ.Þ.
Nokkrar þýddar barna-
og unglingabækur
Bókmenntir
Sigrún Klara Hannesdóttir
Þrátt fyrir alla okkar viðleitni til
að gefa út lesefni fyrir börn og ungl-
inga er ekki hægt að fylla markaðinn
með bókum íslenskra höfunda ein-
göngu. Þýddar erlendar barna- og
unglingabækur ættu að eiga greiða
leið inn á íslenskan markað enda af
nógu að taka alls staðar að úr heim-
inum. Það hefur oft vakið furðu
hversu lítil fjölbreytni er í þessum
þýðingum. Undantekning er ef um-
talaðar erlendar verðlaunabækur eru
þýddar á íslensku og miklu algeng-
ara er að þangað komist eitthvert
ómerkilegt fjölþjóðaprent. Það er til
dæmis merkilegt að íslenskir bókaút-
gefendur skuli ekki grípa tækifærið
og þýða bækur höfunda sem fá hin
heimsþekktu H.C. Andersen verð-
laun sem hafa oft verið kölluð Nób-
elsverðlaun bamabókmenntanna.
Hér verður þó iíka að geta þess
sem vel er gert. Einkum er nú tilefni
til að. nefna þijár bækur sem komu
út á síðastliðnu ári. Allar era þessar
sögur gefnar út af Máli og menningu
sem segja má að beri nú höfuð og
herðar yfir aðra bókaútgáfu hér á
landi.
Brennd á báli eftir Leif Esper
Andersen sækir efnivið tii þess tíma
er galdrafárið mikla gekk yfir og
allir sem töldust galdramenn vora
umsvifalaust brenndir á báli. Dreng-
urinn horfir á móður sína brennda
vegna þess að hún hefur hjúkrað og
læknað en skilningslaus almenningur
dæmir hann til dauða. Hann flýr í
dauðans ofboði frá þessum voðalega
vettvangi og kynnist þá einsetu-
manni sem er ýmist kallaður Stóri-
Hans eða Galdra-Hans. Hann kennir
drengnum og leiðbeinir og smátt og
smátt sættir hann sig við tilveruna
en sagan á eftir að endurtaka sig.
Efnið er óvenjulegt viðfangsefni í
bamabók en bókin er tilvalin sem
grundvöllur að umræðuefni um við-
horf og sannleika, réttlæti og það
að vera maður og haga sér í sam-
ræmi við sannfæringu sína.
Húsbóndinn eftir Mats Wahl sæk-
ir einnig efnivið sögu sinnar í gamla
tíma og lætur höfundur söguhetju
sína vera fædda 1789. Sagan er
byggð upp sem dagbók þar sem sagt
er frá lífí og lífsbaráttu ungs drengs
sem á sér í raun hvergi samastað í
tilveranni. Hann er elstur þriggja
systkina, móðir hans deyr af barns-
förum og faðir hans missir móðinn
og deyr líka skömmu síðar og þar
með er heimilið leyst upp. Nú má
hann sjá um sig sjálfur, fer fyrst í
vist hjá prestinum en sú dvöl endar
með ósköpum og hann er sendur á
braut. Þá kemst hann í vist hjá Pétri
Gothberg á Sandey. Húsbóndinn og
dætur hans eru viðriðin glæpsamlegt
athæfi og svo grimmúðlegt að varla
eru mörg dæmi um slíkt í barnabók-
um. Sagan er spennandi og ógnvekj-
andi og sýnir hversu varnarlaus lítil-
magninn var á þessum tímum og
hversu illa var hægt að fara með
fólk áður en samfélagið tók að sér
að vemda mannréttindi einstaklings-
ins óháð efnahagslegri stöðu hans.
Loks má nefna bókina Úifur, úlfur
eftir Gillian Cross sem fékk
Carnegie-verðlaunin. Um hana hefur
áður verið fjallað í Morgunblaðinu.
Sagan gerist í Bretiandi. Kata er
alin upp hjá föðurömmu sinni Nönnu
en heldur samt sambandi við mömmu
sína, Súsí sem virðist býsna ábyrgð-
arlaust kvendi. Pabbi Kötu er horfinn
sporlaust en Kata hefur samt ein-
hveijar óljósar minningar um hann.
Margt er einnkennilegt við uppeldi
Kötu, en einkum það að með vissu
millibili sendir amma hennar hana í
heimsókn til Súsíar án þess að tilefn-
ið sé Kötu Ijóst. í síðustu ferðinni
gerast dularfullir atburðir og Kata
lendir inn í einkennilegum leik, sem
hefur þó í sér alls kyns tákn og tilvís-
anir. Ulfurinn leikur þar stórt hlut-
verk bæði sem miðpunktur skólverk-
efnis og lífsviðurværis Súsíar og
sambýlismanns hennar, en einnig
i
Mats Wahl
hefur úlfurinn annað og hættulegra
hlutverk í sögunni sem tengir hann
hryðjuverkasamtökum. Sagan er
mjög vel skrifuð og dulúðug og er
jafnframt saga fólks sem býr við
aðstæður sem eru ákaflega frá-
bragðnar því sem íslensk nútímaböm
búa við.
Allar hafa þessar sögur það sam-
merkt að sögusviðið er heimur sem
er íslenskum börnum framandi. Þær
eru vel skrifaðar g eftirtektarverðar
sem bókmenntaverk. Þær geta líka
þjónað þeim tilgangi að vera nokkurs
konar viðbót við margs konar
kennslu, kennslu í sagnfræði, heim-
speki og stjórnmálum. Hægt er að
kynna ýmsar hliðar heimsmyndar-
innar í gegnum barnabækur og skoða
aðstæður og viðhorf í gegnum
skemmtilega lesningu.
Nýjung á
Hótel Höfn
Höfn.
SU nýbreytni er hjá Hótel
Höfn að bjóða myndlistar-
mönnum á Höfn og í ná-
grenni að sýna og selja
myndir sínar í neðri sal
hótelsins. Hver listamðaur
fær inni fyrir myndir sínar
í um tvo mánuði.
Gísli Eysteinn Aðalsteins-
son er fimmtugur bygginga-
meistari og sýnir blýants-
teikningar sínar þar um þess-
ar mundir. Gísli er illa farinn
af baksjúkdómi og er að lang-
mestu leyti rúmfastur og hef-
ur verið síðustu 16 árin. Hann
hefur verið til lækninga í
Uppsölum í Svíþjóð og eftir
síðustu ferð hans út fyrir
rúmum tveimur árum fór
hann að teikna og gerir hann
allar myndir sínar liggjandi í
rúmi sínu og hefur þetta
áhugamál stytt honum stund-
ir í hans miklu veikindum.
Myndir hans eru unnar
með styrkri hönd og þeir sem
ekki vita sögu Gísla gætu
alls ekki ímyndað sér að þessi
miklu listaverk sem hanga
uppi á Hótel Höfn séu unnar
eins og raun ber vitni.
S.Sv.