Morgunblaðið - 20.04.1994, Síða 15

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. APRIL 1994
15
Að framtíð skal hyggja
eftir Sigríði Önnu
Þórðardóttur
Haraldur Helgason, nemi í
Menntaskólanum við Hamrahlíð, rit-
ar grein í Morgunblaðið í síðustu
viku undir yfirskriftinni „Framhalds-
skóla hvað?“. í greininni gætir mis-
skilnings sem þörf er á að leiðrétta.
í umræddri grein segir að áhrif
nemenda í stjóm skólanna verði skert
verði framhaldsskólafrumvarpið að
lögum. Hið rétta er að áhrif þeirra
sem innan skólanna starfa, nemenda
og kennara, munu aukast. Eitt af
markmiðum frumvarpsins er að af-
marka betur völd og ábyrgð og færa
stjómunarskipulag framhaldsskól-
ans í nútímalegra horf. Leið til að
ná þessu markmiði er að ætla skóla-
nefndum afmarkaðra, skýrara hlut-
verk og stærra en þær hafa haft
hingað til en eins og greinarhöfundi
er eflaust kunnugt um, hafa skóla-
nefndir fram til þessa verið valdalitl-
ar innan skólanna.
Greint verður á milli hlutverka
skólameistara og skólanefndar, en
samkvæmt gildandi lögum og reglu-
gerð eru skilin víða óljós og hefur
það sætt gagnrýni af hálfu beggja
aðila. Stjórnun skólanna verður efld
og það mun koma nemendum til
góða.
Innan skólanna verða jafnframt
skólaráð þar sem kennarar og nem-
endur verða ráðandi. Ákvarðanir
skólanefndar munu að verulegu leyti
byggjast á þeirri vinnu sem fer fram
innan skólans, — þ. á m. á þeim
ákvörðunum sem teknar verða í skól-
aráðum. Það er því ekki verið að
draga úr áhrifum nemenda nema
síður sé. Þvert á móti eflir skilvirk-
ari stjórn áhrif nemenda á skólastarf-
ið.
Betri nýting námstímans
Greinarhöfundur telur það jákvætt
að skólaár verði lengt og námstími
styttur þar sem íslenskir nemendur
verði nú tilbúnir undir nám í háskóla
á sama aldri og nemendur annarra
landa. Ótti hans við að nemendur
útskrifist með færri kennslustundir
að baki er ástæðulaus.
Það er alþekkt meðal skólafólks,
að lengri og samfelldari námstími
nýtist betur við skipulagningu náms
heldur en tími sem klipptur er í sund-
ur með löngum fríum. I frumvarpinu
er kveðið á um að kennslutími á
hveiju ári verði lengdur. Mikið álag
er í dag á kennurum og nemendum
framhaldsskóla vegna tímaskorts þar
sem hver dagur sem brott fellur, til
dæmis vegna lögboðinna frídaga,
hefur áhrif á yfirferð námsefnis og
árangur kennslu. Nauðsynlegt er að
breyta starfsháttum í framhaldsskól-
um og ástæða til að skoða hvort
stytta megi þann tíma sem ætlaður
er til prófahalds en nú fara sex til
átta vikur á ári í prófahald og frá-
gang prófa. Rýmkun kennslutíma
gefur færi á auknum sveigjanleika í
kennsluháttum, en rannsóknir sýna
að fjölgun kennsludaga um aðeins
„Ljóst er því að um
grundvallarmisskilning
er að ræða þegar full-
yrt er að fækkun bók-
námsbrauta muni hafa
í för með sér fábreytt-
ara val.“
tíu á ári getur haft merkjanleg áhrif
á námsárangur nemenda.
Þrátt fyrir að ýmis rök mæli með
eins árs styttingu á heildarnámstíma
til stúdentsprófs er ljóst að hún get-
ur ekki komið til framkvæmda fyrr
en ákveðnum skilyrðum hefur verið
fullnægt. Forsenda þess að takast
megi að stytta námstíma í fram-
haldsskólum er að nám í unglinga-
deildum taki mið af kröfum fram-
haldsnáms og að skólaár nemenda á
báðum skólastigum verði lengt.
Áfangakerfið eflt
Höfundur greinarinnar hefur
áhyggjur af því að þrengt verði að
vali nemenda og segir að forsendur
áfangakerfisins í bóknámi séu þar
með brostnar.
Þessar áhyggjur eru óþarfar. Þó
að námsbrautum til stúdentsprófs
verði fækkað frá því sem nú er, verð-
ur val innan hverrar brautar aukið.
Gert er ráð fyrir að námsbrautir til
eftir Helgu Björgu
Stefánsdóttur
Mig langar í nokkrum orðum að
ræða menntun og kjör meinatækna
vegna yfirstandandi verkfalls okk-
ar. Meinatæknar útskrifast eftir
þriggja og hálfs árs háskólanám
með B.sc-gráðu frá Tækniskóla ís-
lands. Tæknifræðingar sem útskrif-
ast frá sama skóla með sambæri-
lega menntun að baki hafa verulega
hærri laun en meinatæknar. Skyldi
ástæðan vera sú að 95% meina-
tækna eru kvenkyns?
Nauðsyn endurmenntunar
Þróun á rannsóknarstofum hefur
orðið gífurleg síðustu árin. Tækja-
kostur hefur tekið stakkaskiptum
og rannsóknarstofur víða verið
tölvuvæddar. Meinatæknar hafa því
þurft að auka menntun sína jafnt
og þétt. Forsvarsmenn ríkisspítal-
anna voru mjög skilningsríkir gagn-
vart þessu til skamms tíma og feng-
um við því eins og aðrar heilbrigðis-
stéttir styrki til að sækja menntun
og námskeið til útlanda. Fyrir
nokkrum árum var tekið fyrir þetta
að mestu vegna sparnaðar á þeim
bæ. Ég tel þetta mikla afturför því
við, eins og aðrar heilbrigðisstéttir,
verðum að fylgjast með þróun á
stúdentsprófs verði að grunni til þrjár
og að endurskoðuð verði uppbygging
á námi til stúdentsprófs. Með því að
skilgreina einungis þrjá brautar-
kjama í bóknámi verða námsbrautir
framhaldsskólans: tungumálabraut,
náttúrufræðabraut og félagsfræða-
braut. Til viðbótar brautarkjarna
koma kjörsvið brautar og frjálst val.
Állar núverandi námsbrautir til stúd-
entsprófs geta því fallið inn í þessa
nýju skilgreiningu á námsbraut sem
kjörsvið, þ.e. frekari sérhæftng á til-
teknu sviði. Þá yrði hagfræði kjör-
svið á félagsfræðabraut, eðlisfræði á
náttúrufræðabraut svo að dæmi séu
tekin.
Ljóst er því að um grundvallarmis-
skilning er að ræða þegar fullyrt er
að fækkun bóknámsbrauta muni
hafa í för með sér fábreyttara val.
Námsframboð framhaldsskólans hef-
ur þvert á móti verið of einhæft hing-
að til. í stað þess að tengja saman
námshefðir bóknáms og verknáms,
eins og ætlunin var með stofnun fjöl-
brautaskólanna, hefur vægi bóknáms
stóraukist á undanförnum árum.
Frumvarpið felur í sér skipulags-
breytingu í þá átt að stækka kjarna,
fjölga kjörsviðum og samræma kröf-
ur. Með þessu er verið að skipu-
leggja nám, þannig að það verði
heildstæðara og tekið sé mið af loka-
markmiðum. Vert er að hafa í huga
að það var aldrei hugmyndin með
áfangakerfinu að nám samanstæði
„Tæknifræðingar sem
átskrifast frá sama
skóla með sambærilega
menntun að baki hafa
verulega hærri laun en
meinatæknar.“
okkar sviði til þess að geta með
sann hreykt okkur af heilbrigðis-
þjónustu á heimsmælikvarða.
Meinatæknastéttin er þar mikil-
vægur hlekkur.
10.000 krónur á mánuði
Ég útskrifaðist fyrir rúmum 10
árum sem meinatæknir. Full laun
eftir 13 ára starf eru nú um 77.000
kr. á mánuði. Meinatæknar fá ekki
greidda óunna yfirvinnu eða lestíma
eins og margar aðrar stéttir. Að
jafnaði vinnum við um fjórar vaktir
á mánuði. Fyrir þær fáum við
greidda yfirvinnu, enda búnar að
skila fullri dagvinnu þegar þær eru
unnar frá kl. 16 til 8 næsta morg-
un. Launin sem við fáum fyrir vakt-
irnar eru á bilinu 10-30.000 kr. á
mánuði eftir því hve mikil vinna
liggur að baki. Á stærri stofnunum
vinna 1-2 meinatæknar þessar
Sigríður Anna Þórðardóttir
af einangruðum námsbrautum held-
ur var lögð megináhersla á að náms-
efni hvers áfanga nýttist á sem flest-
um námsbrautum.
Markmiðið með þeim ákvæðum
frumvarpsins sem lúta að starfsnámi
er að námið verði í samræmi við
þarfír einstaklinga, atvinnulífs og
þjóðfélagsins í heild.
vaktir. Þá bera þeir alfarið ábyrgð
á þeim rannsóknum sem unnar eru
á þeim tíma.
Fyrir nokkrum árum greiddu rík-
isspítalar niður dagheimilisgjöld
meinatækna sem og annarra starfs-
stétta spítalanna. Sama gilti um
börn sem voru í vistun hjá dag-
mæðrum. Nú er búið að taka fyrir
þetta vegna spamaðar. Greiðsla
fyrir eitt barn hjá dagmóður er nær
30.000 kr. á mánuði. Hér er um
mikla kjaraskerðingu að ræða.
Þessi niðurgreiðsla var í mínum
huga aðalkostur þess að vinna hjá
ríkisspítulum, enda fjögurra barna
móðir og þar af með tvö börn á
forskólaaldri.
Eftir að hafa greitt skatta og
skyldur til ríkis, félagsgjöld, líf-
eyrissjóð og pössun fyrir börnin
held ég eftir um 10.000 kr. í ráð-
stöfunartekjur á mánuði. Af þessu
má sjá að það borgar sig engan
veginn fyrir mig að vinna við núver-
andi aðstæður. Það virðist markviss
stefna stjórnvalda að sem flestar
konur á barneignaraldri skuli vera
heimavinnandi, hvort sem þeim
þykir það ljúft eða leitt og að ekki
beri að nýta þá sérmenntun sem
þær hafa aflað sér. Við þetta verð-
ur ekki unað. Launastefna ríkisins
og víðar í þjóðfélaginu er hrunin.
Meinatæknar hafa ekki fengið við-
Leitað var álits nemenda
Haraldur segir réttilega að leitað
hafi verið ráða hjá fjölmörgum aðil-
um úr ýmsum greinum þjóðlífsins
við gerð frumvarpsins. Það er á hinn
bóginn rangt hjá honum að nemend-
ur hafi verið undanskildir úr þeim
hópi. Félagasamtök nema á fram-
haldsskólastigi og háskólastigi, líkt
og aðrir sem málið varðar, fengu
senda áfangaskýrslu nefndar um
mótun menntastefnu er hún kom út
í janúar 1993 og voru beðin um
umsögn. Nefndinni bárust fjölmarg-
ar vandaðar umsagnir sem komið
hafa að góðu gagni við frágang loka-
skýrslu nefndarinnar. Engin umsögn
barst hins vegar frá Félagi fram-
haldsskólanema.
Menntun er undirstaða
framfara
Með frumvarpinu er sérstök
áhersla lögð á að efla starfsmenntun
sem margir telja eitt brýnasta verk-
efni í menntunarmálum íslensku
þjóðarinnar. Með því er stuðlað að
fjölbreytni og séð til þess að fleiri
eigi kost á að ljúka framhaldsnámi
en raunin er í dag. Öllum er ljóst
að menntun er undirstaða framfara.
Það veltur á menntuninni hvernig
okkur reiðir af í samvinnu og sam-
keppni við aðrar þjóðir. Það er því
brýnt að leggja þyngri áherslu á
menntun þjóðarinnar í framtíðinni
en það er einmitt megintilgangurinn
með frumvarpinu.
Höfundur er alþingismaður og
formaður ncfndar um mótun
menntastefnu.
Helga Björg Stefánsdóttir
líka launahækkanir og sambærileg-
ar stéttir undanfarin ár. Verkfall
meinatækna er því nauðvörn sem
ekki var undan vikist.
Með von um að ráðamenn skilji
alvöru málsins og að eitthvað raun-
hæft verði gert til að leiðrétta okk-
ar kjör.
Höfundur er meinatæknir við
meinefnafræðideild
Landspítalans.
Menntun og kjör meinatækna
NÝUA BJLAHÖLJLJN FUNAHOFÐA 1 S:€572277
BÍL-ATOFtG FUNAHÖFÐA 1 S.6834-4-4
Auglýsingin okkca r - er á r g n g u r ykkar
MMC L-300 4WD diesel árg. '91, ek. 78
þ. km., grár, álfelgur, 5 g., 8 manna. Góöur
feröabíll. Verð kr. 1.750.000 stgr., ath.
skipti. ______
Toyota Touring XL 16v 4WD árg. '90, ek.
55 þ. km., drapplitur. Óaöfinnanlegur bíll.
Verö kr. 1.000.000 stgr., ath. skipti.
Toyota Corolla 1,6 GLi árg. '93, ek. 5 þ.
km., grænn, 5 g., 5 dyra. Verð kr. 1.350.000
stgr., ath. skipti.
Honda Civic 1.6 GL árg. ’91, ek. 38 þ. km.f
5 g., 4ra dyra, brúnn. Verð kr. 860.000
stgr., ath. skipti - engin útborgun.
Subaru Pick-up 4WD árg. ’91, ek. 14 þ.
km., rauður, hús. Verð kr. 850.000 stgr.,
ath. skipti.
Benz 190 árg. '89. rauður, álfelg-
ur. Fallegur bíll. Ek. 51 þ. km. Verð kr. *
1.690.000, sk. á jeppa.
Jeep Wrangler árg. '89, rauöur. Vel útbúinn
bfll. Ek. 89 þ. km. Verð kr. 1.400.000.
GMC Jimmy árg. '91, svartur. Einn með
öllum hugsanlegum búnaði. Ek. aðeins 48
þ. km. Verð kr. 2.900.000.
MMC Lancer 1600 GLXi árg. '93, vínrauö-
ur, sjálfsk., álfelgur, sóllúga, ek. 119 þ. km.
Verð kr. 1.390.000.
Toyota Corolla 1300 XL árg. '90, rauður,
sjálfsk., vökvastýri, ek. 25 þ. km. Verö kr.
750.000.