Morgunblaðið - 06.05.1994, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. MAÍ 1994
C 3
Kristín Jónsdóttir og Erna Einarsdóttir. Morgunbiaðið/Sverrir
Mikill styrkur
að vita af Samhjálp kvenna
ÞEGAR þær Erna Einarsdóttir og Kristín Jónsdóttir greindust með
bijóstakrabbamein fyrir nokkrum árum fengu þær báðar heimsókn
frá konu úr Samhjálp kvenna. Hún spjallaði og upplýsti þær um
ýmis atriði sem þær varðaði á þeirri stundu.
Atvinnulausum settar
skorður vilji þeir mennta sig
Allt nám, sem tekur lengri tíma en átta vikur á ári, gerir það að
verkum að viðkomandi fellur út af atvinnuleysisbótum.
„Það var mjög gott að vita af
þessum konum þegar ég stóð
frammi fyrir því að hafa greinst
með btjóstakrabbamein," segir
Kristín Jónsdóttir. Hún sagðist í
sjálfu sér ekki hafa þurft mikið á
konunum að halda á sínum tíma
en bara þetta skipti fyrir aðgerð
og vissan fyrir því að þær væru
þarna til aðstoðar ef hún þyrfti á
að halda hefði verið sér mikils virði.
Ema tekur í sama streng og segir
ennfremur að með nærveru þeirra
hafi augu sín opnast fyrir því að
fleiri en hún hafi lent í þessari að-
stöðu.
Þær benda líka á að auk þess
sem konurnar í Samhjálp kvenna
eru til taks fyrir og eftir aðgerð
þá hafa þær einnig stuðlað að ýmsu
öðru sem kemur sér vel, til dæmis
sérstakri leikfimi og sundi fyrir
konur eftir aðgerð og af og til
standa þær fyrir opnu húsi. Þangað
koma fyrirlesarar og kynna nýjung-
ar og þær framfarir sem eiga sér
stað í baráttunni við bijóstakrabba-
mein.
„Það er stórkostlegt að vita af
þessum konum sem eru í frítíma
sínum að vinna mjög óeigingjarnt
og fómfúst starf,“ segir Kristín. ■
ATVINNULEYSI er útbreiddast
hjá þeim hópum, sem minnsta
menntun hafa og hjá yngra fólki
fremur en hinu eldra. Um það
bil 70% atvinnulausra hafa áhuga
á starfsnámi og um 4% þeirra eru
í starfsnámi. Ahuginn er mestur
i yngstu aldurshópunum og hafa
um 80% þeirra sem eru yngri en
40 ára áhuga á starfsnámi en
aðeins um 30% hinna eldri.
Þetta kemur m.a. fram í skýrslu
félagsmálaráðherra um rannsókn á
afleiðingum atvinnuleysis. Hinsveg-
ar eru atvinnulausum ýmsir ann-
markar háðir vilji þeir afla sér
menntunar á meðan á atvinnuleysis-
tímabilinu stendur í stað þess að
sitja aðgerðarlausir og bíða eftir
tækifæri sem kannski kemur og
kannski ekki.
Fyrirkomulag atvinnuleysisbóta
hefur verið töluvert til umfjöllunar
í kjölfar vaxandi atvinnuleysis hér
á landi. Með breytingum á lögum
um atvinnuleysistryggingar á sl. ári
var stigið skref í átt til þess að
auka svigrúm atvinnulausra til að
afla sér frekari menntunar og
starfsþjálfunar á meðan atvinnu-
leysi varir. Sá böggull fylgir þó
skammrifi að aðeins er heimilt að
sækja námskeið, starfsþjálfun eða
aðra endurmenntun í átta vikur á
hveiju ári. „Allt nám, sem tekur
lengri tíma en átta vikur, gerir það
að verkum að viðkomandi fellur út
af atvinnuleysisbótum á meðan
hann er í náminu. Fólk þarf að vera
atvinnulaust og í atvinnuleit til að
fá atvinnuleysisbætur," segir Mar-
grét Tómasdóttir, forstöðumaður
Atvinnuleysistryggingasjóðs. Sá,
sem fær fullar atvinnuleysisbætur,
þarf að hafa unnið 1.700 eða fleiri
dagvinnustundir á síðustu tólf mán-
uðum. Lágmarksbætur, sem eru
25% bætur, eru miðaðar við 425
dagvinnustundir á árinu. Bæturnar
hækka síðan um 1% við hveijar
unnar 17 klukkustundir til viðbótar
upp að hámarkinu 1.700 klukku-
stundum.
Kvennalistakonur lögðu fram
frumvarp á Alþingi um þetta efni
fyrir nokkru án þess að það hafi
komið til kasta nefnda þingsins. í
því er gert ráð fyrir að unnt verði
að stunda nám á grunnskólastigi,
framhaldsskólastigi og annað nám
sem úthlutunarnefnd metur í eitt
misseri í senn á meðan atvinnuleysi
varir. í greinargerð með frumvarp-
inu segir að það hljóti að vera ölium
til hagsbóta, jafnt atvinnulausum
sem samfélaginu í heild, ef atvinnu-
leysistíminn er nýttur til endur-
menntunar, námskeiða eða starfs-
þjálfunar. Ekki verði séð hvaða rök
séu fyrir því að takmarka þessa
heimild við átta vikna námskeið ef
önnur skilyrði fyrir töku atvinnu-
leysisbóta eru uppfyllt.
Þeir, sem stunduðu nám með at-
vinnuleysi, yrðu þar með að nýta
tíma, sem er flestum mjög erfiður,
til jákvæðrar uppbyggingar jafn-
framt því að styrkja stöðu sína á
vinnumarkaði. Þess má að lokum
geta að Danir eru komnir nokkuð
vel á veg með kerfí, sem gefur at-
vinnulausum aukin tækifæri til
mennta og starfa, en frá því var
greint í Daglegu lífi sl. föstudag.B
JI
Morgunblaðið/Kristinn
Saffran-brauð
með kúrennum og ávöxtum
Meðhöndlun saffrans er ekki
flókin, en nokkrar grundvallarregl-
ur þarf að virða þegar jafn verð-
mætt krydd er notað. Pínulítið er
nóg. Sé notað of mikið saffran,
hverfur hinn fínlegi og eftirsóknar-
verði keimur fyrir römmu bragði,
sem minnir helst á lyf. Margir leyfa
saffran-ilminum að „blómstra" í
heitu vatni, áður en kryddinu er
bætt út í matinn. Þá er sjóðandi
vatni hellt yfir þræðina og látið
liggja á þeim allt frá hálftíma upp
í heila nótt.
Saffran þolir talsverða suðu og
gott er að leyfa því að sjóða með
matnum í 5-15 mínútur, svo litur
og ilmur samlagist matnum vel.
Dýrar eftirlíkingar
Eins og alltaf þegar dýr eða
eftirsóknarverð afurð er annars
vegar, eru eftirlíkingar hins vegar.
Saffran er ekki undanskilið og al-
gengast er að einhvers konar duft-
blöndur séu seldar sem saffran.
Þeir sem á annað borð kunna að
meta hið sanna saffran-bragð láta
sig hafa að greiða hátt gjald fyrir.
Eftirlíkingar af saffrani eru æði
misjafnar og einfaldast er að mæla
á móti þeim öllum og mæla aðeins
með að keyptir séu saffran-þræðir.
Þeim mun minna sem unnið er
með kryddjurtir áður en þær eru
seldar, þeim mun betra.
Saffran er sagt hafa lækningar-
mátt og er reyndar ekki eina jurt-
in sem sögð er búa yfir heilsubæt-
andi krafti. í bókinni Foods of
Love eftir Max de Roche segir
einnig að saffran hafi kynörvandi
áhrif á þá sem neyta þess. Vitnað
er<-í fornar heimildir Grikkja og
sagt að til forna hafi þeir trúað
því að ef stúlka borðaði saffran-
kryddaðan mat á hveijum degi,
gæti hún ekki staðist nokkurn
karlmann að viku liðinni. Þá er
talað um að saffran hafi örvandi
áhrif á blóðrás og góð áhrif á
æxlunarfæri kvenna. ■
Brynja Tomer
BRAUÐIÐ er svolítið sætt, en
flokkast þó ekki undir sætabrauð.
Uppskriftin er miðuð við að bak-
aðir séu tveir stórir brauðhleifar,
um 1 kg hvor, eða 4-5 smærri
brauð. Deigið á að vera létt og
auðvelt í meðhöndlun. Sé það
þurrt og stíft þarf að bæta svo-
litlu vatni við, en ef það klístrast
við hendur, þarf að bæta við
hveiti. Nota má rúsínur í staðinn
fyrir kúrennur.
'Atsk. (um 20 stk.) saffron-þræðir
'h I sjóðandi vatn
Vatn hitað að suðumarki og saffran
látið liggja í vatninu í a.m.k. hálftíma
áður en hnoðað er í brauðið.
1,5 kg hveiti
1 msk. salt
'Atsk. múskat
2 pk. þurrger (um 20 g)
250 g mjúkur púðursykur
250 g lint smjör
______________3 egg______________
100-200 g kúrennur
rifinn börkur af 5 appelsínum
rifinn börkur af 4 sítrónum
Vatn með saffrani er hitað upp
þar til það er ilvolgt og þá er því
blandað saman við hveiti.
Linu eða bræddu smjöri hnoðað sam-
an við ásamt salti, púðursykri, mú-
skati og kúrennum.
Egg pískuð saman og bætt saman við.
Um 4 msk. af vatni eru hitaðar þar
til vatnið er ilvolgt og er ger þá leyst
upp í því. Þess þarf að gæta að vatn
sé ekki of heitt, því þá missir gerið
eiginleikann að lyfta deiginu. Ger-
blöndu er blandað saman við deigið
og það látið hefast i skál á hlýjum
stað í um það bil hálftíma. Hafið
rakan klút yfír skálinni á meðan og
hitið blástursofn í 170 gráðu hita,
annars konar ofn í 180 gráður.
Meðan deigið er að lyfta sér, er
börkur af apþelsínum og sítrónum
rifinn. Til að koma í veg fyrir rammt
bragð, er gott að setja ávextina í
sjóðandi heitt vatn í smástund og
þurrka síðan vel af berkinum áður
en hann er rifinn á rifjárni.
Þegar deigið hefut' um það bil tvö-
faldað umfang sitt, er það hnoðað
örlítið aftur og ávaxtaberki blandað
vel saman við deigið.
Þá er deigi skipt í 2-5 brauðhleifa
sem bakaðir eru á hveitistráðri plötu
eða í smurðu móti i 60-90 mínútur
eftir stærð. Til að koma í veg fyrir
að brauðin springi að ofanverðu, má
skera gmnnar rákir ofan í brauðin
áður en þau eru bökuð.
Erfítt að gefa upp nákvæman
bökunartíma, því verulega getur mun-
að eftir ofni sem bakað er í. Því þarf
að fylgjast með brauðunum meðan
verið er að baka þau í fyrsta sinn og
hækka hita eða lækka eftir því sem
við á. ■
BT
Vanrækt böm
geta þjáðst af offitu síðar
FYRIR börn þá vanræksla foreldra eitt form misbeitingar sem
leitt getur til offitu á fullorðinsárum, samkvæmt danskri rann-
sókn, sem birt var í breska læknatímaritinu Lancet fyrir
skömmu, en rannsóknaraðilar könnuðu fyrst og fremst umhirðu
og stuðning foreldra gagnvart börnum sínum.
í ljós kemur að níu og tíu ára
börn, sem fengu lítinn sem engan
stuðning frá hendi foreldra, eru
sjö sinnum Iíklegri til að eiga við
offituvanda að etja á fullorðinsá-
rum en þau sem nutu verulegs
stuðnings foreldra án þess þó að
um ofvernd væri að ræða. Og
áhættan reyndist tíföld þegar kom
að börnum, sem bjuggu við mjög
lélega umhirðu; líkamlega, félags-
lega og andlega. Líkur eru leiddar
að því að slíkir einstaklingar séu
þá í meiri hættu en aðrir að fá
hjarta- og æðasjúkdóma á síðar
á ævinni.
Rannsóknaraðilar benda á að
vanræksla foreldra á börnum geti
haft í för með sér ofát og aðgerða-
leysi, sem síðan geti auðveldlega
og á skömmum
tíma leitt til of-
fitu. Til að ráðast
gegn þessu
vandamáli benda
sérfræðingarnir á
að vel mætti
hugsa sér for-
varnarúrræði inni
í skólakerfinu og
þá strax á fyrstu
árum skólagöng-
unnar. ■
VILTU GRENNAST?
Zero 3 kúrinn er árangursríkur og
sívinsæll megrunarkúr.
Nú einnig í endurbættum útgáfum:
Zero 3 - sá eini sanni
Zero 3 - með C vitamfni
Zero 3 Taille - árangursríkara Zero með
aukajurtakrafti
Zero 3 Forte- sterkur, fyrir mikla matmenn
Svensson®
heilsubúðin í Mjódd,
Opiö mánud. - föstud. kl. 13-18
Pöntunarsími 667580