Morgunblaðið - 17.06.1994, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LIF
FÖSTUDAGUR 17. JÚNÍ1994 B 3
Morgunblaðið/Emilía
FJÓRTÁN ungir uppfinningamenn tóku þátt í sumarnámskeiði ITR.
Hér eru þau í smíðastofunni ásamt Braga Einarssyni hugvitsmanni,
Gísla Þorsteinssyni og Valdóri Bogasyni smíðakennurum.
leiðsluferlið gengur fyrir sig. Ýmis
hugtök voru jafnframt brotin til
mergjar, svo sem hugmynd, líkan,
frumgerð, prófun, mynsturvemd,
markaður, markhópur, hönnun, eig-
inleikar, rannsóknir, nýjung, rétt-
vörpun, skávörpun og mælikvarði og
snið.
Félag ungra uppfinningamanna
Ungir hugvitsmenn stofnuðu fyrir
skömmu eigið félag, m.a. til að efla
nýsköpun á íslandi. Það hefur hlotið
nafnið Félag ungra uppfínninga-
manna og var Einar S. Einarsson,
15 ára nemi í Foldaskóla, kjörinn
fyrsti formaður þess, en hann hefur
verið ötull uppfínningamaður á síð-
ustu árum. Allir sem eru innan við
tvítugt, og hafa ýmist tekið þátt í
keppni eða notið kennslu á sviði
hönnunar, eiga kost á að ganga í
hið nýja félag. Því er jafnframt ætl-
að að styrkja samstarf ungra upp-
finningamanna, taka að sér verkefni
fyrir atvinnulífíð, koma á framfæri
hugmyndum félaga, stofna til sam-
skipta við erlend félög, taka þátt í
alþjóðlegum sumarskólum í nýsköp-
un og samkeppni hér og erlendis og
koma upp funda- og vinnuaðstöðu
fyrir félaga.
Félagar hafa flestir sótt námskeið
í nýsköpun með kennara og hugvits-
mann sem leiðbeinendur. Þeir hafa
fengið þjálfun í teikningu og aðstoð
í að búa hlutina til. Aðaláherslan
hefur verið á gagnlegan og söluvæn-
an nytjahlut með mynsturvemd eða
einkaleyfi í huga auk þess sem verk-
efni hafa borist frá atvinnulífínu.
Bestu hugmyndunum úr árlegri hug-
vitskeppni grunnskólanna er reynt
að koma í framleiðslu með aðstoð
nýstofnaðrar þróunardeildar Tækni-
skóla íslands og iðnaðarráðuneytis.
Nú er verið að vinna að sölu nokk-
urra hugmynda og eru þó nokkrar
þeirra komnar á framleiðslustig, t.d.
kassi undir símaskrá sem er hug-
mynd 8 ára pilts úr Foldaskóla.
Jóhanna Ingvarsdóttir
KJARTAN Freystemsson
EINAR S. Einarsson.
GUÐRÚN Lárusdóttir.
V estfirðingar hafa áhyggjur
af stöðu skólamála í fjórðungnum
Erna M. Sveinbjarnardóttir skólastjóri
Morgunblaðið/Þorkell
ERFITT hefur verið að manna
kennarastöður í vestfirskum
skólum og árangur grunnskól-
anna þar í samræmdu prófunum
er undir meðaltali. Framhalds-
skóladeildin á Patreksfirði
stendur á brauðfótum því hún
er ekki starfrækt nema 15 nem-
endur náist á hverju hausti. Að
sögn Ernu M. Sveinbjarnardótt-
ur skólastjóra grunnskólans á
Patreksfirði er mörgum fjöl-
skyldum um megn að senda börn
sín í framhaldsskóla.
Erna hefur starfað við grunn-
skólann á Patreksfirði í tvo ára-
tugi. Á þeim tíma hefur hún séð
fáa unglinga úr hverjum árgangi
fara burtu og ljúka hefðbundnu
framhaldsskólanámi á venjulegum
tíma eins og þar sem framhalds-
skóli er í byggðarlaginu. „Það er
dýrt og oft unglingum ofviða að
vera fjarri heimilum sínum lang-
dvölum og námið gengur ef til vill
ekki sem og skyldi þar sem stuðn-
ing heimilis vantar,“ segir hún.
Dýrt og erf Itt að senda börn
burtu í f ramhaldsskóla
Erna segist sjálf hafa upplifað
þennan mismun til mennta þegar
hennar eigin böm fóra í framhalds-
skóla og hún bendir á að það sé
óhemju dýrt hveiju
meðalheimili að kosta
tvö til þrjú böm til
mennta svo ekki sé
talað um tilfinninga-
legu hliðina. Hún hef-
ur reynt að stuðla að
framhaldsnámi
heima í héraði en oft
án mikils árangurs
að því er hún segir.
Fyrr á árum var
iðnskóli á Patreks-
fírði og öldungadeild
var starfrækt á
staðnum frá
1991-93 í tengslum
við Menntaskólann á
ísafírði. Þetta var
verslunarbraut sem
lauk með verslunar-
prófí.
Framhaldsskóli á brauðfótum
Framhaldsskóli Vestfjarða var
svo stofnaður fyrir fáum árum, en
áður voru þar Menntaskólinn og
Iðnskólinn. á ísafírði. í samningi
ríkis og sveitarfélaga á Vestfjörð-
um var kveðið á um að útstöðvar
yrðu á Patreksfirði og Hólmavík. Á
Patreksfírði var komið á 1. bekk á
almennri bóknámsbraut. „20 nem-
endur innrituðust á haustönn en
17 á vorönn. „Með því átti bjöminn
að vera unninn, en svo er ekki,“
segir Erna. „Þessi framhaldsskóli
okkar stendur á brauðfótum. Ekki
varð ljóst fyrr en í ágúst sl. að
nægur nemendafjöldi yrði, ráðu-
neytið setti það skilyrði að ekki
yrðu færri en 15 nemendur. Enn
er þetta tvísýnt, mér sýnist þó að
nægur fjöldi nemenda verði í
haust.“
Erfltt að fá 15 nemendur
Emu fínnst ótrúlegt að það skuli
vera spurning um að ná 15 nem-
endum eða ekki.
„Meðalfjöldi nem-
enda í árgangi
hér á suðurfjörð-
um Vestfjarða er
34. Alltaf eru ein-
hveijir ákveðnir
að fara í sérstakt
nám sem þeir
verða að sækja
annað. Þeir sem
eftir em ættu að
vera nógu margir
til að mynda
framhaldsskóla-
bekk. Ég er undr-
andi á að ungling-
ar skuli ekki
koma hingað í
hópum svo þeir
geti verið heima
einum vetri lengur." Ema segist
vita um öll hin sjónarmiðin, að
grasið sé oft grænna hinum megin
við lækinn og svo spennandi að
fara að heiman eftir lok gmnn-
skóla. Oft reynist það þó ekki svo
og þar að auki er það dýrt.
Hún segir daglegan akstur milli
Tálknafjarðar og Patreksfjarðar
með framhaldsskólanemendur vera
framkvæmanlegan og ráðuneytið
hafi alls ekki verið neikvætt varð-
andi styrk til þeirra nemenda sem
kæmu þaðan. „Fyrir nemendur sem
aðeins kæmust heim til sín um
helgar var kannaður möguleiki á
húsnæði og fengust strax góð við-
brögð,“ segir Erna.
Nemendur úr 9. og 10. bekk frá
nágrannabyggðum hafa kýnnt sér
skólann og árangur sl. vetur er góð
kynning, því útkoman varð betri
en nokkur þorði að vona.
Samgleðst þeim sem gátu haft
börnin helma
„Það var ánægjulegast að sjá
hvað krakkamir þroskuðust og
blómstraðu í þessum litla fram-
haldsskóla okkar og kváðust vera
hæstánægð. Ég samgleðst innilega
foreldram þeirra að hafa fengið að
hafa bömin heima, þó ekki sé nema
þennan eina vetur í viðbót og geta
fylgst með þroska þeirra og námi.
Sjálfsagt tekur nokkur ár að
festa svona skóla í sessi. Það tekst
ekki nema allir taki höndum saman
og það er líka hægt að klúðra því,“
segir hún.
„Allir flokkar höfðu það á
stefnuskrá sinni fyrir kosningar að
styrkja framhaldsskólann. Vonandi
era það ekki innantóm kosninga-
slagorð. Stuðningur sveitarfélaga
verður líka að koma til. Við íbúam-
ir hér eigum að ákveða hvað við
viljum í þessum efnum og vinna
samkvæmt því. Margir möguleikar
era fyrir hendi og þá gjaman
tengdir atvinnulífínu. Þetta gerist
ekki af sjálfu sér.“
Emu er heitt í hamsi þegar
skólamálin í fjórðungnum hennar
eru til umræðu. „Það hljóta allir
að sjá hvaða byggðahagsmunir era
í húfi. Framhaldsskólinn tengist
flestum þáttum búsetu í þessum
viðkvæmu jaðarbyggðum, ekki síst
atvinnumálum, sem era mál mál-
anna í dag.“ Hún segir að spoma
verði við því að unga fólkið flytji
í burtu og spoma þannig við frek-
ari fólksfækkun á Vestfjörðum. ■
Guðbjörg R. Guðmundsdóttir
„Þessi framhalds-
skóli okkar stendur á
brauðfótum. Ekki
varð ljóst fyrr en í
ágúst sl. að nægur
nemendafjöldi yrði,
ráðuneytið setti það
skilyrði að ekki yrðu
færri en 15 nemend-
ur. Enn er þetta tví-
sýnt, mér sýnist þó
að nægur fjöldi nem-
enda verði í haust.“
að margir neiti slíkum átrúnaði,
gefa þeir oft auga sérkennilegum
klettum og landslagi sem er ein-
hvernveginn til þess fallið að álfar
eigi sér þar búsetu.
Umsjón með verkinu hefur Kol-
brún Oddsdóttir
landslagsarkitekt og
Erla Stefánsdóttir
sem er höfundur. Erla
er sjáandi og hefur
verið höfundur fleiri
álfakorta, eins og
álfakorts Hafnar-
íjarðar og nýs álfa-
korts yfir Ísafjörð.
„Þetta er aðferð til
þess að njóta og
tengjast náttúrunni.
Álfar eru náttúru-
vættir og era til í alls
kyns myndum, allt frá
örsmáum dvergum
upp í margra kíló-
metra stórar ljósver-
ur, sumar eru eins og
sólargeislar, sem ekki er hægt að
sjá, heldur fínnast eins og hiti á
kinn. Aðrir álfar eins og huldufólk
eru í mannsmynd og mörgum svip-
ar til mynda í ævintýrabókum.“
Kolbrún segist hafa kynnst Erlu
fyrst þegar hún var
að vinna að fram-
kvæmdum við útivist-
arsvæði í Fossvogin-
um, „þar var eitthvað
sem hamlaði fram-
gangi verksins, verk-
færi skemmdust og
dularfullir atburðir
gerðust. Erla var þá
kölluð til, hún komst
að því að verið var
að raska bústað lítilla
jarðdverga. Þá var
stígnum sem unnið
var við beint annað
eftir leiðsögn Erlu,
og þá gengu fram-
kvæmdirnar snurðu-
, laust fyrir sig“.
ÁlfaskoðunarferAlr farnar
um Hafnarfjörð
Erla hefur haft álfaskoðunar-
ferðir fyrir íslendinga eftir korti
sínu í Hafnarfirði. Hún segir að
fólk sem komi í ferðirnar hafí
oft orðið vart við eitthvað, og
þó að sumir hafi ekki orðið
varir við neitt þá fínnist fólki
þetta ævintýralegt og
skemmtilegt, og að það njóti
útiverunnar á annan hátt en
áður.
Erla segir að til þess að
geta notið kortsins þurfi að
slappa af og fara í eins konar
hugleiðslu, þannig er hægt að kom-
ast í tengsl við náttúruna og sjá
og finna fyrir álfabyggðinni.
Álfar era misjafnir eins og
mannfólkið, Erla kortleggur aðeins
byggðir vinsamlegra og kátra vera
sem styggjast ekki við umgang
manna.
Sérstök stemning
í álfabyggðum
Að sögn Erlu er sérstök stemmn-
ing þar sem álfar era, sem fólk
verður vart við, þó að það sjái þá
ekki. „Heildarspil náttúrann-
ar sem er öll lifandi hefur
þessa stemmningu. Álfar
geta verið alls staðar, það
er ekkert eitt einstakt „álfa-
legt“ landslag til, heldur fara
bústaðir álfa eftir or-
kulínum sem eru eins
konar lífæðakerfi jarð-
arinnar, þær geta verið
kílómetra breiðar."
En afhveiju álfakort yfir
Elliðaárdalinn? Kolbrún
Oddsdóttir landslagsarkitekt
svarar þessu; „Það var búið
til lítið kort yfir Elliðaárdal-
inn fyrir sex árum, sem nú
er uppselt. Þar eru kortlagðir góð-
ir hvíldarstaðir og meiri fjölbreytni
býðst íbúum í hverfunum í kring
til að nýta útivistarsvæðið. Að auki
hefur þetta ferðamannagildi.
Ferðamönnum finnst þessi átrún-
aður íslendinga vera forvitnilegur,
Iandslagið seiðandi og ævintýra-
legt og þeir líta á Ísland út frá
sterkri náttúru þess. Þetta er kort-
lagning ævintýranna, og þó að fólk
komi ekki auga á álfana þá vinnur
ímyndunaraflið.“
Áætlað er að byija á kortlagn-
ingu í júlí í sumar og að það
komi út um jólin. Kostnaður
við verkið mun verða ein til
ein og hálf milljón króna. í
þeirri upphæð er undirbún-
ings-, hönnunar-, og prent-
unarkostnaður. „Þetta er
mikil og skemmtileg vinna
sein hefur sérstök áhrif á
mig“ segir Kolbrún.
Það er nýbúið að kort-
leggja álfabyggð á ísafirði,
og mun það kort koma út nú fyrir
Jónsmessu. ■
Þóixlís Hadda Yngvadóttir