Morgunblaðið - 25.01.1995, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
GREIIMAR
MIÐVIKUDAGUR 25. JANÚAR 1995 B 7
Betri fiskveiðistjórnun
UNDANFARIN
misseri hafa verið að
koma betu.r og betur í
ljós alvarlegir gallar á
núverandi kerfi við
stjórnun fiskveiða.
Helstu gallarnir eru að
mínu mati eftirfarandi:
í fyrsta lagi er alger-
lega óviðunandi að búa
við kerfi sem leiðir til
þess að fiski sé hent í
stórum stíl dauðum í
sjóinn í stað þess að
færa hann að landi og
gera úr honum há-
marksverðmæti. Þetta
verður alltaf fylgifiskur
þess kvótakerfís sem
við notumst við í dag og ég tel að
hert refsiákvæði breyti engu þar
um.
Þetta kerfl lelðlrtll
meirl sóknar
Krókaveiðar smábáta eru hins
vegar þær veiðar, sem síst ógna
lífríki sjávarins og með hliðsjón af
því hversu mjög veður takmarka
þessar veiðar á okkar harðbýla
landi, ættu þær að vera fíjálsar
meðan notast er við núverandi
kerfí enda er engum nýtanlegum
fiski hent af krókabátum á ísland-
smjðum.
í öðru lagi hefur þetta kerfi
ekki dregið úr sókn eins og til var
ætlast, kerfíð takmarkar aðeins
landaðan afla í hverri tegund en
ekki úthaldsdagana. Þetta leiðir til
þess að skipunum er haldið út
meira og minna allt árið til að
reyna að skrapa upp einstakar
físktegundir sem skipin mega veiða
en því sem ekki er til kvóti fyrir
er fleygt í sjóinn eða því er landað
framhjá vigt. Ennfremur er ljóst
að þetta kerfi leiðir til meiri sókn-
ar eftir því sem ástand fiskistofna
er verra, vegna þess að þá tekur
það skipin lengri tíma að físka upp
í leyfílegan kvóta og úthaldsdögum
fjölgar.
í þriðja lagi stangast úthlutun
kvóta samkvæmt núverandi kerfi
á við veigamikið atriði í stjómar-
skrá íslands þar sem segir að fiski-
stofnarnir umhverfis landið séu
sameign þjóðarinnar.
Kvótinn safnast á færri hendur
í fjórða lagi er ljóst að núver-
andi kerfi hefur leitt til þess að
kvóti safnast sífellt á færri hendur
og til þeirra stóm, þetta þýðir að
togarar ná sífellt til sín stærri hluta
en hinir hefðbundnu vertíðarbátar
sem hafa haldið uppi byggð í hin-
um dreifðu byggðum í gegnum
áratugina era óðum að hverfa. Um
leið gerist það að sum skip hafa
mun meiri kvóta en þau geta veitt
og er þá öðram skipum leigður
kvóti á glæpsamlega háu verði og
sjómenn þurfa í slíkum tilfellum
oft að sætta sig við að greiða jafn-
vel helming eða meira af réttmæt-
um launum sínum í kvótaleigu.
Um þetta getur aldrei orðið sátt
enda jafnast þetta í sumum tilfell-
um nánast á við þrælahald fyrri
alda.
Þetta era að mínu
mati í örstuttu máli
stærstu gallarnir á nú-
verandi kerfi við stjóm-
un fískveiða, gallar
sem sumir hveijir era
svo alvarlegir að alls
ekki verður við unað
öllu lengur.
Tekinn verði upp
sóknarkvóti
Mín tillaga er sú að
í stað núverandi aflak-
vótakerfis verði tekinn
upp sóknarkvóti þar
sem hveiju skipi er út-
hlutað tilteknum
sóknareiningum eða
punktum í stað kvóta í einstökum
tegundum.
Hvert skip þarf síðan mismargar
Þessar hugmyndir eru
settar fram í þeirri von
að stjómmálamenn,
hagsmunaaðilar og Is-
lendingar allir velti þeim
fyrir sér án fordóma,
segir Þorvaldur Garð-
arsson, og meðjá-
kvæðu hugarfari því
stjómun fískveiða er
það mál sem hefur mest
samfélagsleg og efna-
hagsleg áhrif á líf okkar
íslendinga á hverjum
tíma
sóknareiningar til að fá að stunda
veiðar í einn dag, þannig gæti
smábátur sem stundar línu- og
handfæraveiðar þurft eina einingu
fyrir einn sóknardag, hundrað
tonna bátur gæti þurft tíu einingar
og fullvaxinn togari gæti þurft 50
einingar. Þessar tölur era einungis
settar upp sem dæmi. Jafnframt
væri hægt að tengja fjölda sóknar-
eininga á úthaldsdag við tegund
veiðarfæra sem notuð era, þannig
væri hægt að beina skipunum á
þau veiðarfæri sem minnstum
skaða valda á umhverfinu og skila
besta hráefninu. Þessi sóknarkvóti
gæti síðan verið framseljanlegur
milli skipa í heilu lagi eða tilteknum
fjölda eininga.
Sóknareininga og tímabil
Útgerðarmenn þurftu að ákveða
í stóram dráttum í upphafi físk-
veiðiárs hvenær og hvemig þeir
hygðust nota sínar sóknareiningar
og yrði úthald þeirra ákveðið í
samfelldu tímabili eða tímabilum,
það ætti samt að vera auðvelt að
hafa í kerfínu ákveðinn sveigjan-
leika hvað tímabilin varðar.
Sérveiðum eins og humar-, síld-
ar-, loðnu- og rækjuveiðum væri
stýrt með sérstökum sóknareining-
um fýrir þær tegundir, þó er um-
hugsunarefni hvort til dæmis
loðnuveiði væri betur komin í
aflakvóta eins og nú er enda hent-
ar aflakvóti líklega betur við veiðar
á loðnu en botnfiski. I upphafi
væri hægt að úthluta skipum sókn-
areiningum í hlutfalli við úthald
þeirra undanfarin ár eða þá að
miða við núverandi kvótastöðu
þeirra sem era á kvóta og afla-
reynslu krókabátanna undanfarin
2-3 ár. Kerfí þetta er hægt að
útfæra á ýmsan máta, en helstu
kostir þess tel ég að séu eftirfar-
andi:
Engum fiski verður hent
í fýrsta lagi:
Engum fiski verður hent og
engu verður landað framhjá vigt,
fískifræðingar munu því í fyrsta
skipti í mörg ár hafa hugmynd um
raunveralega veiði.
í öðra lagi:
Sóknin í fiskistofnana verður
takmörkuð og ákveðin fyrirfram
og tel ég það mun skilvirkari leið
til að byggja upp fiskistofna heldur
en núverandi kerfí þar sem ekkert
tillit er tekið til ágangs veiðarfæra
á miðunum.
í þriðja lagi:
Þessi aðferð, að úthluta sóknar-
einingum, samrýmist mun betur
ákvæði stjómarskrárinnar um
eignarrétt á fískistofnunum heldur
en núverandi kerfí þar sem menn
öðlast eignarrétt á tilteknu magni
af óveiddum físki.
í fjórða lagi:
Þetta kerfí gæti sameinað þau
tvö kerfí sem nú era notuð við
úthlutun botnfiskveiðiheimilda
þannig að botnfiskveiðum yrði
stjómað með einu kerfí.
í fimmta lagi:
Viðheldur hagræðingu
Ekkert skip gæti eignast fleiri
sóknareiningar en sem nemur út-
haldi þess allt árið og auk þess
þyrfti ekki að færa sífellt hinar
ýmsu tegundir sitt á hvað á milli
skipa, framsal milli skipa myndi
því stórminnka og slíkt framsal
yrði ekki tengt launum sjómanna,
það ætti því að leysa ágreining sjó-
manna og útvegsmanna um kvóta-
leigu með öllu.
Þetta kerfi viðheldur jafnframt
hagræðingu í fískveiðum þar sem
hægt er að færa sóknareiningar
milli skipa og nýta þannig sem
best hæfasta hluta flotans og af-
leggja úrelt skip.
Þessar hugmyndir eru settar
fram í þeirri von að stjórnmála-
menn, hagsmunaaðilar og íslend-
ingar allir velti þeim fyrir sér án
fordóma og með jákvæðu hugarf-
ari því stjórnun fiskveiða er það
mál sem hefur mest samfélagsleg
pg efnahagsleg áhrif á líf okkar
íslendinga á hveijum tímá.
Höfundur er skipstjóri í
Þorlákshöfn.
Þorvaldur
Garðarsson
Tugmilljóna tjón á Margréti
EA í óveðrinu fyrir vestan
TJÓNIÐ á Margréti EA sem fékk á
sig brotsjó út af Dýrafírði í síðustu
viku nemur að líkindum tugum millj-
óna króna, að sögn Kristjáns Vil-
helmssonar hjá Samheija á Ak-
ureyri sem gerir togarann út. Mar-
grét hafði verið á veiðum á Vest-
fjarðarmiðum en hugðist leggja leit-
inni að fórnarlömbum snjóflóðsins í
Súðavík lið með því að flytja þangað
hjálparsveitarmenn frá Þingeyri.
Kristján segir að siglingatæki séu
flest ónýt enda hafi brúin fyllst af
sjó sem braut sér einnig leið niður
í vistarverur skipveija. Þá eigi fleiri
skemmdir vafalítið eftir að koma í
ljós.
Frá velðum f fimm vlkur
Margrétin liggur sem stendur við
landfestar á Þingeyri en Kristján
segir að henni verði ekki siglt til
Akureyrar, þar sem viðgerð mun
fara fram, fyrr en veður sé orðið
skaplegt og nauðsynlegum tækja-
kosti hafi verið komið fyrir í brúnni.
Hann vonast til að togarinn verði
ekki frá veiðum lengur en fímm vik-
ur. Þó geti brugðið til beggja vona
í þeim efnum enda segir hann að
varahlutir séu af skornum skammti
á lageram hér á landi. Þetta er í
annað sinn á tveimur árum sem brot-
sjór leikur Margrétina grátt en í jan-
úar 1993 eyðilagðist brú skipsins
ásamt öllum siglingartækjum.
Þær eru að koma aftur !
EXTEND
KASSA-
BINDIVÉL
ARNAR
Ostaðfestar
pantanir
óskast
staðfestar
strax !
Lóðréttar og úr ryðfríu stáli.
Gerðar fyrir erfiðar aðstæður
Krókhálsi 6 • Sími 91-671900 • Fax 91-671901
Rækjuvinnsla á Norðurlandi
óskar eftir bát í viðskipti til rækjuveiða með
eða án kvóta. Rækjukvóti ekki skilyrði.
Áhugasamir sendi upplýsingar til afgreiðslu
Mbl. fyrir 1. febrúar merktar:
„Rækja - 15758“.
Fiskiskip til sölu
Frambyggður 30 brl. (36 brl.) stálbátur til
sölu. Báturinn er í mjög góðu ástandi og er
búinn á neta-, tog- og dragnótaveiðar.
Rækjukvóti 20 tonn fylgir.
Skipasalan Eignahöllin,
Hverfisgötu 76, 101 Reykjavík,
sfmi 552 8850, fax 552 7533.
Stýrimannaskólinn í Reykjavík
Námskeið
1. Fjarskipti - neyðar- og öryggisfjar-
skiptakerfið GMDSS - 9 dagar.
í 5. viku: 6. ferbrúar - 15. febrúar -
fullsetið.
í 9. viku: 27. febrúar - 8. mars.
111. viku: 13. mars - 22. mars.
í 14. viku: 3. apríl - 12. apríl.
Verð kr. 45.000 (með kennslugögnum).
Umsjón: Þórður Þórðarson.
2. Siglingasamlíkir - ARPA (tölvuratsjá) -
4 dagar
Oftast í beinu framhaldi af GMDSS.
í 5. viku: 1. febrúar - 4. febrúar.
í 7. viku: 16. febrúar - 19. febrúar.
í 10. viku: 9. mars - 12. mars.
í 12. viku: 23. mars - 26. mars.
í 16. viku: 18. apríl - 21. apríl.
Verð kr. 28.000 (með kennslugögnum).
Umsjón: Vilm. Víðir Sigurðsson.
3. Meðferð á hættulegum varningi - IMDG
- 4 dagar.
Verður haldið ef næg þátttaka fæst.
Unnt væri að taka 4-5 með nemendum
farmannadeildar.
Verð kr. 18.000 (með kennslugögnum).
Umsjón: Jón Þór Bjarnason.
4. Þjálfun í notkun algengra mælitækja
(AVO-mæla) vegna greininga á bilunum:
Kvöldnámskeið, ef næg þátttaka fæst
(a.m.k. 3).
Verð kr. 8.000.
Umsjón: Benedikt Blöndal.
Skólameistari.