Morgunblaðið - 25.02.1995, Qupperneq 6

6 C LAUGARDAGUR 25. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Gítartiátið
á Akureyri '95
GÍTARHÁTÍÐ á Akureyri verður
haldin í fjórða sinn dagana 19.
til 23. júlí í sumar. Gengið hefur
verið frá dagskrá hátíðarinnar. Öm
Viðar Erlendsson er forstöðumaður
gítarhátíðarinnar og Sverrir Páll hitti
hann að máli á dögunum af því til-
efni. Aðalkennari kemur að þessu
sinni frá Finnlandi, heimskunnur gít-
arleikari, Timo Korhunen að nafni.
Á tónleikadagskrá hátíðarinnar
koma fram auk Timo Korhunen hol-
lensk-spænski flamencosnillingurinn
Eric Vaarzon Morel, Kristinn Áma-
son gítarleikari, Einar Kristján Ein-
arsson gítarleikari og Sverrir Guð-
jónsson kontratenór. Gítarhátíð lýkur
að vanda með tónleikum þeirra nem-
enda sem taka þátt í kennslustundum
aðalkennarans á hátíðinni.
Gítárhátíð á Akureyri hefur frá
upphafi verið haldin í Tónlistarskól-
anum á Akureyri, að frumkvæði
Amar Viðars Erlendssonar, for-
stöðumanns gítardeildar skólans.
Öm Viðar sagði að hátíðin hefði til
þessa gengið afar vel og væri orðin
vel kynnt víða.
Hátíðin þekkt víða um heim
— Þetta hefur kynnt sig gríðar-
lega vel, ekki bara hér á landi held-
ur líka víða í útlöndum. í fyrra
voru birtar í þekktustu gítartímarit-
um heims greinar um hátíðina og
nú er svo komið að mér berast í
hveijum mánuði 1-2 tilboð frá virt-
um gítarleikurum víðs vegar í heim-
inum um að koma hingað og leika
sína dagskrá. Þetta sýnir óyggjandi
að hátíðin vekur athygli. Eg legg
hins vegar mjög mikið upp úr því
að aðalkennari Gítarhátíðar á Akur-
eyri sé í besta gæðaflokki, enda er
ekki svo mikill kostnaðarmunur að
fá hingað toppmann og meðalmann
í listinni.
.Annað dæmi um góða kynningu
er að Upplýsingaþjónusta ferða-
mála á íslandi hafði samband við
mig í janúar og bað um upplýsingar
um Gítarhátíðina því þangað höfðu
borist fyrispumir um hana.
Annars má segja að út á við er
talið þrekvirki að svona hátíð skuli
haldin á íslandi. Erlendis er venju-
lega talið að ekki þurfí minna en
milljónaborgir til að standa fyrir
hátíðum af þessu tagi. Til dæmis
ætluðu forystumenn gítartímarits-
ins Classical Guitar ekki að trúa
því að hátíð sem þessi færi fram í
landi sem ekki væri fjölmennara en
um kvartmilljón manna. En þetta á
sér meðal annars þá skýringu að
íslendingar eru óvenjulega stórtæk-/
ir í menningaruppbyggingu.
Aðallega fyrir íslendlnga
Þó að hátíðin spyijist til útlanda
og gott sé að hún sé þekkt þar má
ekki gleyma því að hún er aðallega
fyrir íslendinga. Ég er að kalla
hingað menn til að hafa námskeið
í því skyni, meðal annars, að spara
örn Viðar Erlendsson Timo Korhunen.
íslenskum kennurum, einleikurum
og langt komnum nemendum að
þurfa að kosta sig í ferð til útlanda
til að komast í einkakennslu hjá
afburðakennurum útlendum og
vinna saman að listinni í vikutíma
að sumarlagi. Aðsókn og aðstæður
ráða því hvort við getum tekið við
nemendum frá útlöndum.
Timo Korhonen
Þátttakendur í Gítarhátíð á Ak-
ureyri hafa verið nokkuð fastur
kjami fólks en í fyrra gladdist ég
sérstaklega yfir því að þá fyölgaði
mikið gítarkennurum í hópnum og
ég vonast til að sá áhugi verði enn
meiri framvegis.
1UVJ AVUIIUI I Uí
ÞÁTTTAKENDUR í Gítarhátíð 1994 ásamt kennaranum Oscar Ghiglia.
tekið upp fjölmargar
plötur og geisladiska.
Meðal annars valdi
Amqrican Record
Guide disk, sem hann
gaf út 1992, einn
besta geisladisk árs-
ins og í Finnlandi
lenti þessi diskur í
þriðja sæti yfír bestu
útgáfur ársins, og
þykir gott þar í landi.
Korhonen er talinn
mjög áhrifamikill og
sterkur einleikari. A
tónleikunum mun
hann leika verk eftir
Lobed, Leo Bonner
og nýtt verk eftir
_____________ ungt fínnskt tón-
skáld, Olli Koskelin,
fyrir gitar og segul-
band.
íslenskir tónlistarmenn
Á öðrum tónleikunum kemur
fram Einar Kristján Einarsson, sá
dugmikli og góði einleikari á gítar,
sem hefur tekið þátt í Gítarhátíð á
Akureyri frá árinu 1992, og með
honum Sverrir Guðjónsson kontra-
tenór. Þeir munu flytja blandaða
dagskrá.
A þriðju tónleikunum kemur
fram gítarleikarinn Kristinn Árna-
son, sem sýndi til dæmis svo ein-
staka glæsimennsku í gítarleik sín-
um á Gítarhátíð 1992 að hann þurfti
að leika fjögur aukalög. Meðal þess
sem Kristinn leikur á tónleikum sín-
FIIMIMIIMIM Tin/IO KORHOIMEIM AÐALKEIMIMARI HATIÐARIIMAR
Hver verður dagskrá Gítarhátíð-
arinnar í sumar?
- Aðalkennari Gítahátíðar á
Akureyri 1995, Timo Korhonen,
heldur fyrstu tónleika hátíðarinnar.
Hann er um þrítugt og er talinn í
hópi fremstu gítarleikara heims af
yngri kynslóðinni. Hann var meðal
nemenda Oscars Ghiglia, sem
kenndi hér í fyrra. Hann er yngsti
gítarleikari sem unnið hefur alþjóð-
legu gitarkeppnina í Miinchen, þá
17 ára, og árið 1986 varð hann
fyrsti Evrópumaðurinn sem vann
fyrstu verðlaun fyrir túlkun suður-
amerískrar tónlistar á tónlistarhátíð
á Kúbu. Hann hefur spilað með
flestum stórhljómsveitum í heimi,
um er Chaconna eftir
J.S. Bach, sem er eitt
þeirra verka sem André
Ségovia lék allra manna
best.
Sígaunatónllst
Frá Hollandi kemur
sá sem leikur á fjórðu
tónleikum Gítarhátíðar.
Þetta er Eric Vaarzon
Morel, sem er í raun
hollensk-spænskur.
Morel er flamencovirtú-
ós, bæði sem einleikari
og hefur líka tekið þátt
í flamencodanshljóm-
sveitum. Hann hefur
verið á einleiksferðalagi
og hefur verið boðið að
leika á flamencohátíð í
Berlín á þessu ári.
Auk þess að leika á
tónleikunum mun Morle
bjóða nemendum á Gít-
arhátíð upp á sýni-
kennslu í flamencoleik
og sígaunatónlist.
Gítarhátíðinni lýkur að vanda á
nemendatónleikum, en þar koma
fram þeir sem tekið hafa þátt í
náminu hjá Korhonen og flytja verk
sem þeir hafa leikið undir leiðsögn
líans.
Allt kostar penlnga
Nú gengur svona hátíð ekki af
sjálfri sér; hvernig er staðið undir
kostnaði við hana?
- Það er málið sem ég er að
vinna að þessa dagana. Það má
segja að langmesta og erfiðasta
verkið við að standa fyrir svona
hátíð sé ijáröflunin. Þetta kostar
vissulega mikið, en námskeiðið er
haldið í Tónlistarskólanum, sem
leggur til húsnæði og aðstöðu af
ýmsu tagi. Akureyrarbær hefur
styrkt hátíðina og vonandi verður
framhald á því. Þá hafa ýmis fyrir-
tæki og ekki síður einstaklingar í
bænum styrkt þetta framtak fjár-
hagslega. Það er afskaplega þakk-
arvert og ég vonast til að sá stuðn-
ingur verði ekki minni en hingað
til. Raunar verður kostnaðurinn að
þessu sinni nokkru meiri en áður
og vissulega væri gott að geta reitt
sig á einn eða fáa sterka styrktarað-
ila, en því er því miður ekki svo
farið.
Þetta hefur gengið upp hingað
til og ég vona að ekki verði nein
breyting á því. Ég trúi því að Gítar-
hátíð á Akureyri verði áfram fastur
liður í menningarlífi íslendinga.
Sverrir Páll
SÆNSKI málarinn Olle Bærtling (f. 1911)
er einn helsti fulltrúi afstraktlistar á
Norðurlöndum. Bæitling fór til Parísar 1948
og stundaði um skeið nám hjá Fernard Léger.
Kynni hans af málaranum August Herbin
skiptu sköpum fyrir Bærtling og urðu þess
valdandi að hann sneri sér að óhlutlægri list
strax um 1950. Hann þróaði síðan persónuleg-
an stíl með opnum stórum þríhyrningsformum
og óvenjulegu litavali. Sagt er að hið mikilvæg-
asta fyrir Bærtling hafi verið að afmá öll tengsl
við umheiminn í verkum sínum, myndtjáning
hans hafí falist í spennunni sem skapaðist
milli lita og forma.
Helstu þættir í list Bærtllngs
Gunnar Berefel listasöguprófessor í Stokk-
hólmi bendir í ritgerð á helstu þætti í list
Bærtlings. Hann segir að erfitt sé að skrifa
um hana. Þeir sem ekki skilji hana verði gram-
ir vegna þess hve hún virðist fráhrindandi, en
þeir sem hafi skilninginn gremjist einfaldleiki
hennar. í framhaldi af því skrifar Berefel:
„Vandinn við að lýsa myndlist hans felst í
einfaldleika hennar eða réttara sagt hreinleika
hennar. í henni eru engin aukaatriði sem bein-
línis er hægt að vísa til eða vekja athygli á.“
„Við stöndum hér andspænis myndlist sem
engu lýsir. Hún er. Hún fjallar ekki um neitt.
Hún flallar. Hún er allsnakin, sneydd öllu óvið-
komandi," bætir Berefel við og kallar list
Bærtlings kröfuharða því að hún krefjist þess
að við sjáum hana og skiljum með augunum.
Oplð form
Bærtling er upphafsmaður að hugtakinu
„opið form“. Hann hefur unnið skipulega úr
fagurfræðilegum forsendum „opna formsins".
Berefel birtir nokkur skólabókardæmi til
glöggvunar á því hvernig myndlist Bærtlings
þróaðist eftir 1953:
Einfaldleiki
og hreinleiki
listarinnar
„Við notum tvær línur til að deila ferhymd-
- um fleti í þijá þríhyminga, og er sá í miðj-
unni sýnu þýðingarmestur. Þríhyrningarnir
þrír innan vébanda hins ferhymda flatar em
sjálfstæð geómetrísk sköpunarverk sem af-
markast af útlínum sínum og jöðrum flatarins.
Bærtling taldi þríhyminga af þessu tagr
vera alltof áþreifanleg fyrirbæri, allt of „hlut-
kennda“ vegna lögunar sinnar. Það má auð-
veldlega líta á þá sem eins konar hluti, segir
Bærtling, rétt eins og blóm, landslagsmótíf,
berar konur, báta — nánast hvað sem er. Það
er bara spurning um mismunandi viðfangs-
efni. Jafnvel yfírlýst óhiut-
læg myndlist er uppfull af
áþreifanlegum „hluturn".
Bærtling tókst að fría sig
frá veruleika hlutanna, frá
öllu sem heitir „myndræn útlistun", frá öllu
sem er.
Lítum aftur á skýringarmyndina. Drögum
línurnar þannig að þær skarist ekki á fletinum.
Þær halda áfram út fyrir rammann sem virð-
ist þá eins og tilviljunarkennd afmörkun. At-
hafnasvið lína og flata hefur þannig víkkað
ti! muna. Það sem við sjáum gefur ádrátt um
áframhaldandi verkan utan myndflatarins.
Þríhyrningarnir hafa breyst í opna fleti með
ótakmarkað yfirborð. Við sjáum brot af orku-
flæði sem gerir ráð fyrir ótakmörkuðu rými
handan strigans.
Jafnvel eiginleiki á borð við ,jafnvægi“ (hér
notað í merkingunni jafnræði andstæðra afla)
er háður því sem gerist handan strigans. (Tak-
ið eftir að Bærtling fer aðeins nokkra milli-
metra út fyrir flötinn, út á blindrammann, að
hann notar ekki ramma og hengir myndir sín-
ar upp eilítið frá veggnum. Með þessu vill
hann andæfa venjulegri afmörkun málverksins
og tengja verkan þess því sem er að gerast í
rýminu hið ytra).
Litinn notar Bærtling einnig til að víkka
athafnasvið mynda sinna. Honum er ekki ein-
asta ætlað að þekja fleti. Eiginlega má ekki
líta á litina í málverkum Bærtlings sem liti,
því með því færi forgörðum skírskotun þeirra
til hins andlega." «
Óhlutbundin hreyflng
í Inngangi að Stefnuskrá um Opið form
lýsir Bærtling myndlistinni sem óhlutbundinni
hreyfíngu. Hann skrifar:
„í myndlist minni er form og inntak eitt.
Hin formgerða hugsun er ekki aðferð, heldur
inntak — eining sem stjómast af sérstökum
jafnvægislögmálum, sjónrænni spennu, hreyf-
ingu og því sjálfstæða lífi sem verður til í litum
og formum.“
Einnig segir Bærtling:
„Myndlist hins opna forms líkist engu frem-
ur en óskilgreinanlegu ægivaldi og mikilleik
himinhvelfingarinnar, hinu óendanlega rými.“
Sýning Olle Bærtlings verður í Listasafni
íslands frá 26. febrúar til 2. apríl.
Samantekt J. H.
OLLE BÆRTLIIMG I LISTASAFIMI ISLAIMDS