Morgunblaðið - 17.03.1995, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 17. MARZ 1995 D 5
hugmyndum,“ segir hún, „ég vil ekki
sauma hveija flík nema einu sinni
og hún verður að henta viðkomandi.
Fyrst tek ég mál af konunni og við
finnum í sameiningu út hvað á að
gera. Stundum kemur hún með efni
fyrst og stundum er það valið í sam-
ráði við mig. Auðvitað ræður sú sem
ætlar að klæðast kjólnum, en ég segi
hiklaust ef mér finnst hann muni
ekki fara henni. Og þá er yfirleitt
hlustað."
Dæturnar koma tll Dýrleifar
Dýrleif hefur áratugum saman átt
dyggan hóp viðskiptavina. „Konur
sem fá sér kannski ekki eins mikið
af kjólum núna og þegar þær voru
yngri og meira í selskabslífinu," seg-
ir hún, „en miklar smekkmanneskjur
sem alltaf vilja öðru hveiju eitthvað
nýtt og fallegt. Svo koma dætur
þeirra til mín og fá dragt eða kjól
eða kápu. Eftirspurnin helst nefni-
lega þótt verslunum hafi fjölgað gríð-
arlega. Flestar eru búðimar nú ekki
par merkilegar og hinar, sem selja
vandaðan fatnað, eru svo dýrar að
það er allt eins hægt að láta sauma
á sig. Sumar konur sjá þetta í hendi
sér.“
Og hvað kostar að láta sauma kjól?
„Það getur verið kringum tuttugu
þúsund," segir Dýrleif, „tveim núll-
um fleira í tölunni heldur en þegar
ég byijaði. Þá þótti ég ansi dýr, tók
15 eða 18 krónur fyrir stutta kjóla
en 20 til 25 fyrir síða. Ætli algeng
mánaðarlaun landsmanna hafi ekki
verið kringum áttatíu krónur á þess-
um tíma. Það var líka leigan fyrir
íbúðina á Sóleyjargötu.
Ég var samt heppin með staðinn,
í hverfi þar sem heldra fólk borgar-
innar bjó. Fyrsti kúnninn minn var
sjö ára, frúmar í grenndinni létu
ekki heldur bíða eftir sér og allt
gekk greiðar en ég hafði búist við.
Kannski af því ég var menntuð er-
lendis og þekkti nýja tískustrauma,
kannski af þvi að ég vandaði mig,
ég vissi varla hveiju ég ætti að þakka
þetta. Eftir ár við Sóleyjargötuna
flutti ég í Austurstræti 12, þar sem
ég stúkaði af krók í saumastofunni
fyrir rúmið mitt og kommóðu, þurfti
ekkert meira svona laus og liðug.“
Dýrleif segist framan af hafa ver-
ið hálfhrædd við karlmenn og hugsað
um það eitt meðan hún var í Kaup-
mannahöfn að verða sér úti um
menntun svo hún gæti unnið fyrir
sér. Hún kynntist eiginmanni sínum,
Sigurði heitnum Magnússyni hjá Loft-
leiðum, eftir að hún hafði haslað sér
völl á íslandi. Þau stofnuðu heimili
við Tjarnargötu 10 árið 1940 og þar
rak Dýrleif saumastofu, um tíma með
tíu stúlkum. Yfírleitt voru þær þó
fimm til sex, allt fram til 1960 þegar
þáttaskil urðu hjá Dýrleifu. Hún hafði
flutt í Miðstræti 7 árið 1952 og hald-
ið þar áfram rekstrinum.
Gleymdl aldrel hvíta kjólnum
Eftir átta ár í Miðstræti fór Dýr-
leif í nokkra mánuði til Ameríku og
dró mikið úr umsvifum eftir það.
Hafði stúlkur í hálfu starfi og hélt
áfram saumaskap sjálf. „Einhvem-
veginn æxlaðist þetta svona, ég hef
unnið prívat upp frá þessu og alltaf
haft jafn gaman af að sauma."
Dýrleif segir ástæðuna aftur í
bamæsku, hún hafi haft yndi af fal-
legum fötum síðan hún var smá-
stúlka í Danmörku. „Mér fannst hvít-
ur kjóll sem ég hafði með sér heim
til Islands 4ra ára gömul miklu
skemmtilegri en íslensku ullarfötin.
Mig klæjaði bara undan þeim á upp-
vaxtarárunum í Skagafirði. Þá
blundaði í mér löngunin til að sauma
eitthvað mjúkt og glæsilegt þótt
varla ætti sú lýsing við um rósóttu
léreftsduluna sem ég byijaði á tólf
ára gömul í sveitinni.
Seinna, þegar ég var loksins kom-
in aftur til fósturforeldra minna í
Kaupmannahöfn, fór allt að ganga
liðlegar. Starfið hjá Pedersen-bræðr-
um og kvöldskólinn þar sem ég lærði
að sníða og svo vinna hjá Harps og
Olesen-kjólahúsinu á Strikinu. Ég
hefði vel getað ílenst úti. En hingað
kom ég, heim til mömmu, sem hafði
lítil auraráð, og bróður míns, sem
yar að byija í menntaskólanum. Það
var kannski af nokkurs konar skyldu-
rækni, en biddu fyrir þér, ég var
ánægð áfram. Hafði líklega löngu
áður ákveðið að spjara mig.“ ■
Þórunn Þórsdóttir
DAGLEGT LÍF
Víkingaþorp
sem endurspeglar
lifnaðarhætti víkinganna
í VÍKINGAÞORPINU munu tómstundavikingar sýna hvernig vík-
ingar unnu úr silfri, horni, skinni, vaðmáli, ull, hör, tré o.fl.
(Q ÓLÍKT því sem tíðkast á há-
tíðum og mótum, sem haldin
eru hérlendis, verða kók,
3B blöðrur og auglýsingaskilti
^ útlæg á víkingamótinu á Víði-
Q staðatúni í Hafnarfírði í sum-
ar. Þar verður reynt að hafa
allt að fornum sið og flatkök-
h ur, hangikjöt ásamt öðru
rammíslensku góðgæti helsta
viðbit gesta og gangandi.
Undirbúningur mótsins, sem
haldið verður 6.-9. júlí nk., er í
fullum gangi, enda búist við 450
víkingum víða að úr Evrópu til að
skemmta sjálfum sér og öðrum,
kynna fornt handverk, taka þátt í
ýmiss konar keppnum, m.a. i bog-
fimi og siglingum, setja upp leik-
rit, sýna bardagalistir, fornan
vopnaburð o.fl.
Rögnvaldur Guðmundsson,
ferðamálafulltrúi og framkvæmda-
stjóri Landnáms hf., hlutafélags
verkefnisins, segir að víkingamót
af þessu tagi hafí fyrst verið haldið
í Danmörku fyrir tuttugu árum.
Tiltækið hafi mælst vel fyrir og
nú sé vettvangur slíkra móta m.a.
í Svíþjóð, Noregi, Englandi, ír-
landi, Hollandi, Þýskalandi og Pól-
landi. Mörgum hafi fundist löngu
tímabært að halda slíkt mót á Is-
landi; vöggu fræða og söguritunar
víkingatfmans. Hjólin hafí þó ekki
farið að snúast fyrr en haustið
1993 er tveir íslendingar, búsettir
í Danmörku og þaulvanur, danskur
skipuleggjandi víkingamóta erlend-
is, komu hugmyndinni á framfæri
við ferðamálayfirvöld í Hafnarfirði
og Jóhannes Viðar Bjarnason, veit-
ingamann í Fjörugarðinum, en
hann hefur verið áhugasamur um
að halda uppi víkingastemmningu
gestum sínum til ánægjuauka.
Tómstundavíkingar
Auk Hafnarfjarðarbæjar stofn-
uðu Flugleiðir, Ferðaskrifstofan
Úrval/Útsýn, Víkingur hf.,
Fjörukráin og íshestar hlutafélag
um framkvæmd mótsins. Rögn-
valdur segir verkefnið viðamikið
og að mörgu þurfi að hyggja. Vík-
ingarnir, sem alla jafna fái greitt
fyrir þátttöku í slíkum mótum,
hafi þótt fengur í að koma til ís-
lands og samþykkt þátttöku gegn
lágu fargjaldi og einni máltfð á dag.
„Áhugi á arfleifð víkinganna fer
vaxandi f Evrópu. Algengt er að
heilu fjölskyldumar leggist í víking,
þ.e. taki þátt í mótum, búi sig sem
víkinga, reisi sér víking-
atjöld, en framan við þau
er gjarnan ristur upp
torfbleðill, þar er fyllt
upp með tijákurli og eld-
aður matur, hitaðir
drykkir og litað garn.
Hver víkingur hefur
ákveðnu hlutverki að
gegna, en handverk
ýmiss konar er í háveg-
um haft meðal þorra
þessa fólks, sem nefnt
hefur verið tómstunda-
víkingar. Unnið er í silf-
ur, horn, skinn, vaðmál, ull, hör,
raf og tré. Brauð er bakað upp á
gamlan máta, etið með spónum og
tréausum og allt gert til að endur-
spegla lífstíl víkinganna. Mótsgest-
ir koma áreiðanlega ekki að tómum
kofunum hjá tómstundavíkingun-
um, því þeir eru vel að sér um sögu
og menningu víkinganna."
Boðið verður boðið upp á siglingu
á víkingaskipum, sem Eimskip mun
flytja til landsins. Einnig standa
vonir til að íslenskt víkingaskip,
sem nú er í smíðum, verði notað í
tengslum við hátíðahöldin. Gestum
verður einnig gefinn kostur á að
taka þátt í ýmsum
skemmtilegum uppá-
komum, leikjum og
þrautum.
Víklngaþorp
Rögnvaldur segir að
Víðistaðatún verði út-
búið sem skemmtana- og
athafnasvæði, komið
upp sölu- og sýningartj-
öldum, matartjöldum,
griparéttum og hreinlæt-
isaðstaða og lög- og sly-
sagæsla verði á staðn-
um. „Þetta verður sannkallað vík-
ingaþorp, opið að degi til, en dans-
leikir verða haldnir í bænum á
kvöldin. Annars teygir hátíðin sig
víða, setningarathöfnin er á Þing-
völlum og fyrirlestrar og sýningar
víðsvegar á höfuðborgarsvæðinu.
Við fengum Handverk, tilrauna-
verkefni á vegum forsætisráðu-
neytisins, til liðs við okkur um að
hvetja íslenska víkinga til að koma
fram í dagsljósið. Margir eru að
búa til hluti frá þessum tíma, kunna
sitthvað fyrir sér í fornri matargerð
o.fl. Þeirra framlag verður áreiðan-
lega ekki síðra en erlendu víking-
anna.“
Víkingahátíðin er í senn alþjóð-
leg og byggð á menningarsam-
vinnu norrænu landanna. Markmið
hennar er að vekja athygli á menn-
ingararfleið norrænna víkinga,
endurskapa víkingatímann á Is-
landi og draga fram hlutverk ís-
lands og íslenskra víkinga. Síðast
en ekki síst að undirstrika menn-
ingarsöguleg tengsl íslands og ann-
arra Norðurlanda eftir landnám.
Auk þess segir Rögnvaldur að vita-
skuld sé hátíðinni ætlað að laða
íslenska og erlenda gesti til Hafnar-
fjarðar.
Þótt hátíðin verði ekki hefðbund-
in tívolí- og skrallhátíð með tilheyr-
andi pylsum og kók, a.m.k. ekki á
aðalmótssvæðinu, telja aðstand-
endur hennar að flestir muni fínna
eitthvað við sitt hæfi, enda verði
mótið mennningarhátíð með miklu
skemmtigildi. ■
vþj
Tómstunda-
víkingar eru
vel að sér
um sögu og
menningu
víkinganna
MEISTARAKOKKARNIR
Óskar og Ingvar
Appelsinulegin
hörpuskel i súkkul-
aóisósu
300 g stór hörpuskelfiskur
3 msk. hveiti
2 stk. appelsínur
2 dl fisksoó
50 g suðusúkkulaði
salt — pipar
maisenamjöl
olía til steikingar
Snyrtið hörpuskelina, þ.e. fjarlæg-
ið litla hvíta vöðvann á hliðinni á
fisknum. Rífið börk af appelsínu
og skerið hann í fína strimla, kreist-
ið safann úr appelsínunni og legg-
ið hörpuskelfiskinn ílöginn í 1 klst.
Þá er hörpuskelin tekin úr safan-
um, þerruð og velt upp úr hveiti
og steikt í olíu á pönnu, kryddað
með salti og pipar. Best er að laga
sósunaáðuren hörpuskelfiskurinn
er steiktur.
Hitið fisksoðið með helmingi af
appelsínusafanum og berkinum
sem hörpuskelin lá í, brjótið súkku-
laði út í og hrærið í uns það hefur
bráðnað. Látið sósuna sjóða og
þykkið með maisenamjöli, út-
hrærðu í ögn af köldu vatni. Sós-
una má bragðbæta með rjóma,
meifa súkkulaði eða jafnvel koníaki
ef vill.
Rétturinn er borinn fram þann-
ig að sósan er sett á diskinn og
hörpuskelinni raðað ofan á miðja
sósuna.
italskar kjötbollur
ffyrir ff jóra
500 g nautahakk
___________1 stk. laukur________
salt, nýmalaður pipar
______1 msk. Worcester-sóso_____
1 stk. kúrbítur (zucchini)
1 stk. rauð paprika
100 g sveppir
2 msk. góð ólífuolía
1 dós niðursoðnir tómatar
1 tsk. þurrkað oregano
2 tsk. maisenamjöl og örlítið kalt
vatn
Setjið hakkið í skál og bætið í
það fínsöxuðum lauknum, Worc-
ester-sósunni, saltinu og piparn-
um. Blandið öllu vel saman og
mótið u.þ.b. 25 bollur úr hakkinu.
Skerið kúrbítinn í sneiðar, skerið
paprikuna í bita og saxið sveppina.
Steikið bollurnar upp úr olíu á
pönnu við meðalhita uns þær
verða fallega brúnar á öllum hlið-
um, takið bollurnar af pönnunni
og steikið grænmetið smástund.
Bætið þá tómötunum og oregano
á pönnuna ásamt kjötbollunum og
látið malla undir loki í 15 mínútur.
Hrærið maisenamjöli út í smá
köldu vatni og hellið því saman við
sósuna á pönnunni og hrærið í.
Látið sjóða í 2 mín. til viðbótar.
Borið strax fram með soðnu tagl-
iatelle og nýju brauði. Mjög gott
er að nota smá hvítlauk í þennan
rétt.