Morgunblaðið - 27.05.1995, Page 1

JHo
• Sár fortíðarinnar/á
• Englar þeyta lúðra/6
• Andlegt frelsi í hættu/S
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
MENNING
LISTIR
LAUGARDAGUR 27. MAÍ 1995 BLAÐ
Sprettum
úr sama
jarðveginum
Sigrún Eðvaldsdóttir og Guðný Guðmundsdóttir
sameina krafta sína í fyrsta sinn á fíðlutónleikum
í Hafnarborg annað kvöld. Mikill hugur var í stöll-
unum þegar Orri Páll Ormarsson hitti þær að
máli enda er langþráður draumur að rætast.
Morgunblaðið/Kristinn
GUÐNÝ Guðmundsdóttir og Sigrún Eðvaldsdóttir ásamt Peter
Maté píanóleikara sem mun koma fram með þeim á tónleikunum
í Hafnarborg á morgun klukkan 20.
AÐ ER ofsalega gaman að
geta loksins gert þetta. Við
Guðný erum alltaf sam-
mála og pössum alveg
rosalega vel saman. Við sprettum
úr sama jarðveginum," segir Sig-
rún Eðvaldsdóttir fiðluleikari sem
mun koma fram ásamt Guðnýju
Guðmundsdóttur fíðluleikara og
Peter Maté píanóleikara á síðustu
tónleikum vetrarins í tónleikaröð
Tríós Reykjavíkur og Hafnarborg-
ar á morgun, sunnudag.
Sigrún og Guðný hafa þekkst
allar götur síðan sú fýrrnefnda var
smástelpa. Þær hafa margsinnis
komið fram saman á tónleikum en
aldrei efnt til sérstakra fíðlutón-
leika. Lengi hefur staðið til að
bæta úr því en skortur á tíma hef-
ur hins vegar verið stöllunum ijöt-
ur um fót. Nú er stóra stundin
hins vegar runnin upp.
„Það er alltaf fullt af tónleikum
allsstaðar," heldur Sigrún áfram.
„Tónleikar með tveimur fíðlum eru
hins vegar mjög sjaldgæfír og það
■er líka sjaldgæft að heyra í okkur
Guðnýju saman. Ég vona því að
fólk komi!“
Sigrún er gamall nemandi
Guðnýjar og eykur það enn á sér-
stöðu tónleikanna. „Allt sem ég
kann, það hefur Guðný kennt
mér,“ segir hún. Þessi ummæli slá
lærimeistarann sem snöggvast út
af laginu. „Þetta er orðum aukið,“
segir hann þó um síðir. „Hún kunni
allt. Það þurfti ekkert að kenna
henni.“
Erfitt að finna meðleikara
Guðný segir að ein ástæðan fyr-
ir því að tveir fíðluleikarar sameini
krafta sína sjaldan á tónleikum sé
sú að fremur lítið þekkist af verk-
um fyrir tvær fíðlur. Önnur gæti
verið samkeppni. „Kannski semur
fíðluleikurum ekki nógu vel til að
þeir geti spilað saman,“ segir hún
og Sigrún tekur í sama streng:
„Það er mjög erfítt fyrir fíðluleik-
ara að fínna annan sem hann get-
ur spilað með.“
Guðný bendir reyndar á að þetta
gæti verið að breytast. „Ég var
að fletta nýjasta hefti tónlistar-
tímaritsins Strad á dögunum og
varð eiginlega orðlaus þegar ég sá
að það er ógrynni af geisladiskum
með tónlist fyrir tvær fiðlur að
koma út um þessar mundir. Á þeim
er fullt af efni sem ég hef aldrei
heyrt áður. Við eigum því nóg efni
fyrir næstu tónleika!“
Tónleikarnir á sunnudag eru
þeir ijórðu og síðustu í tónleikaröð
Tríós Reykjavíkur í Hafnarborg í
vetur. Guðný segir að tríóið hafí
átt mjög gott samstarf við menn-
ingar- og listastofnun Hafnarfjarð-
ar en það hefur nú staðið í fímm
ár. Hún er reyndar eini meðlimur
tríósins sem kemur fram á sunnu-
dag en Sigrún og Peter eru gestir.
„Ég fæ að fljóta með enda tímdi
ég ekki að leyfa einhveijum öðrum
að spila með Sigrúnu.“
Sigrún fluttist búferlum til
Lundúna í október á liðnu ári. „Ég
hef ekki spilað á mörgum tónleik-
um undanfarið enda er ég að reyna
að undirbúa framtíðina; æfa mig
betur og læra fleiri verk. Síðan er
ég búin að fara á marga æðislega
tónleika en það er líka mjög gott
að kynnast verkum þannig. Ég
mun spila á tónleikum í Englandi
í sumar og vonandi verður meira
að gera hjá mér á næstunni. Það
er voðalega gott að vera þarna
enda stutt til íslands. Ég verð
nefnilega með annan fótinn hér
heima næsta haust vegna kammer-
tónleika."
Frammámaður í fiðlutækni
Stöllurnar hefja leikinn á sunnu-
dag á sónötu nr. 5 fyrir tvær fiðl-
ur eftir Frakkann Jean-Marie Le
Clair. Hann var uppi á barokktím-
anum og segir Guðný að hann
hafi verið frammámaður í fiðlu-
tækni sem hafí samið erfið verk á
þeirra tíma mælikvarða.
Því næst spreyta þær sig á tíu
af 44 dúettum ungverska tón-
skáldsins Béla Bartók. Bartók var
einn af brautryðjendum nútíma-
tónlistar og safnaði um langt ára-
bil ungverskum, slavneskum og
rúmenskum þjóðlögum. Endur-
speglast þjóðlögin á ýmsan hátt í
verkum hans, þar á meðal dúettun-
um.
Sónata op. 56 fyrir tvær fíðlur
eftir sovéska tónskáldið Sergej
Prokofíev er einnig á efnisskránni.
Stíll Prokofíevs er persónulegur og
byggist á þjóðlegri hefð 19. aldar
með nýkiassísku ívafi.
Að loknu hléi slæst Peter Maté
í hópinn og þá mun hljóma í
Hafnarborg svíta op. 71 fýrir tvær
fiðlur og píanó eftir Pólveijann
Maurice Moszkowski. Sigrún segir
að hann sé ákaflega lýriskur og
ætli öllum hljóðfærunum jafnmikið
hlutverk.
Loks munu þremenningarnir
flytja spænskan dans, Navarra,
eftir Pablo de Sarasate. Guðný
segir að hann hafí samið flókin
verk fyrir fíðluna og byggt mikið
á tæknibrellum. Sarasate lést árið
1908 og eru til hljóðritanir með
leik hans.
Stafrænt
listaverkasafn
Bill Gates hefur komið sér upp um 300.000 lista-
verkum í stafrænu formi og nú fylgja æ fleiri
listasöfn í kjölfarið
BILL Gates, stofnandi og stjómarfor-
maður tölvufýrirtækisins Microsoft,
fer ekki troðnar slóðir þegar lista-
verkasöfnun er annars vegar. Gates, sem
er vellauðugur, hefur komið sér upp staf-
rænu listasafni og getur valið úr þúsundum
verka, verði hann leiður á því sem prýðir
veggina. Listaverkum úr stafræna safninu
er einfaldlega varpað upp á skjái á veggjum
einbýlishúss hans.
Hið stafræna listaverkasafn Gates er þó
annað og meira en einkaflipp forríks tölvu-
dellukarls, því undanfarin fimm ár hefur
eitt af einkafyrirtækjum hans, Corbis,
keypt stafrænan birtingarrétt á rúmlega
300.000 Ijósmyndum og listaverkum í söfn-
um um heim allan, svo sem Nationál Gall-
ery í London og Philadelphia Museum of
Art.
Meðal þess sem getur að líta í safni Gat-
es, að sögn Financial Times eiu ljósmyndir
af yfírborði Satúmusar, myndir af flughetj-
unni Charles Lindbergh og endurprentanir
National Gallery á altaristöflum frá endur-
reisnartímanum. Vonast Gates með þessu
til þess að hafa betur í baráttunni við þau
söfn sem fyrir em, svo sem og Hulton De-
utsch Collection í London.
Seldur aðgangur
Fyrir hálfu ári hóf Corbis að selja mynd-
ir úr safninu. Velja viðskiptavinir myndir
úr kynningarbæklingi Corbis, sem inni-
heldur 4.000 myndir, ellegar þeir óska
eftir því að fá sent yfirlit yfir verk ákveð-
inna höfunda, um ákveðið efni eða frá
ákveðnu tímabili. Corbis sendir þá skjal
með um 250 myndum til væntanlegra
kaupenda með beinlínutengingu eða inn á
geisladrif.
Ákveði menn að festa kaup á mynd berst
hún annaðhvort beint inn á tölvu viðkom-
andi, sé hann tengdur tölvuneti á borð með
America Online, eða á disklingi. Sumir láta
sér nægja að skoða myndirnar í tölvunni,
aðrir nota þær t.d. í leiki og margir prenta
þær út.
Hörð samkeppni
Corbis á í harðri samkeppni. Andstæðinga
þess er bæði að fínna innan raða hefðbund-
inna listasafna, sem mörg hver eru nú þeg-
ar byijuð að láta færa verk sín yfir á staf-
rænt form. Njóta þessi söfn þess að þau
eru gamalgróin og hafa safnað verkum ára-
tugum saman. Bettmann-safnið í New York
á 20 milljónir mynda og Hulton Deutsch
um 15 milljónir mynda.
Stjórnendur Corbis láta þó ekki deigan
síga og stefna að því að tvöfalda eign safns-
ins fyrir árslok. Þá hefur fyrirtækið það
fram yfir önnur hefðbundnari söfn hvernig
verkin berast kaupendum. Eldri söfn hafa
hingað til reitt sig á póstsendingar er eftir-
prentanir eru seldar en Corbis tölvutækn-
ina. Þetta virðist þó vera að breytast því æ
fleiri söfn hafa tekið tæknina, meðal annars
Microsoft, í sína þjónustu.
i