Morgunblaðið - 10.06.1995, Blaðsíða 4

4 C LAUGARDAGUR 10. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Manfundur
víð andann
GÍSLI Signrðsson: Sköpunin, olía á
striga, 1995.
MYNPLIST
Hafnarborg
MYNDVERK
LIST OG TRÚ
Opið 13-18 alla daga nema þriðju-
daga. Til 26. júní. Aðgangur ókeyp-
is. Sýningarskrá 200 krónur.
KALLAÐ hefur verið til stefnu-
móts listar og trúar í sölum Hafnar-
borgar og er driffjöðurinn séra
Gunnar Kristjánsson, sóknarprestur
á Reynivöllum í Kjós, sem er mikill
áhugamaður um trúarlega list.
Hefur sýningin verið í undirbún-
ingi frá því á haustdögum, og tiltekt-
ir hófust með fjórum fyrirlestrum
séra Gunnars í Hafnarborg. Þegar
svo ákveðið var að opna sýninguna
um hvítasunnuna var einnig fallist
á að þema hennar yrði andinn.
Að sjálfsögðu getur maður heils
hugar tekið undir þáskoðun, að það
sé brýnt og spennandi viðfangsefni:
að hugleiða hið andlega í listinni,
svo sem segir í lokaorðum formála,
sem einnig er eftir séra Gunnar, en
hins vegar geta menn litið hið and-
lega inntak nokkrum öðrum augum
en fram kemur.
Gunnar fylgir sýningunni úr hlaði
með eftirtektarverðri grein í Lesbók
„Gnýr á himni“ þar sem hann leit-
ast við að skilgreina hugtakið trú
og list og er mjög í mun að það sé
gert með því að beina sjónum og
kröftum að innihaldi listarinnar,
hugleiða dýpri merkingu lífs og Iist-
ar í ljósi trúarheimspeki og listfræði.
Menn hafa nú um ómunatíð leitað
að dýpri merkingu lifsins með list-
iðkunum og lengi vel tengdist listiðk-
un öðru fremur kirkjunni og háaðlin-
um. Það er svo seinni tíma fyrir-
, bæri að hafna kirkjuiegri list og var
Gullkistan á
Laugarvatni
ÞANN 17. júní opnast Gullkista
Laugarvatns en hún er samnefnari
yfirgripsmikillar dagskrár þar sem
listir og menning verða í aðalhlut-
verki.
í gullkistunni munu 104 mynd-
listarmenn sýna verk sín og nýta
þeir sér alla þá möguieika sem
staðurinn hefur upp á að bjóða í
rými, innandyra sem utan.
Leiksýningar verða fjórar á
í Listadögunum,þar af þijár fyrir
böm. Guðmundur Haraldsson og
Magnús Jónsson hafa veg og
vanda af tveim leikritum unnum
j upp úr bamabókum pólska rithöf-
undarins Janosch. Astarsaga úr
fjöllunum eftir Guðrúnu Helga-
dóttur í leikgerð og leikstjórn Stef-
áns Sturlu Siguijónssonar verður
sýnd í íþróttasal Héraðsskólans og
loks verður Sápa 2; sex við sama
borð í leikstjóm Sigríðar Margrétar
Guðmundsdóttur sýnd en hún var
frumsýnd í Kaffileikhúsinu í
Reykjavík fyrr á árinu.
Tónleikar verða fjórir talsins.
i Strokkvartettinn spilar tónlist eftir
I Dvorák, Ellington o.fl. Svava
j Kristín Ingólfsdóttir mezzosópran
í syngur íslensk sönglög, Sígauna-
Ijóð, Tonadillas og óperuaríur við
undirleik Jórunnar Viðar. Petrea
Óskarsdóttir þverflautuleikari leik-
ur lög eftir Paulenc, Honegger o.fl.
við undirleik Ingunnar Hildar
Hauksdóttur á píanó og 21. júní
spilar dúettinn Súkkat nýtt efni
„í bland við gamla smelli“.
Gengið verður á Guilkistuna sem
hátíðin ber nafn sitt af þann 23.
júní. Að lokum er rétt að geta ljóða-
dagskrár í kaffistofu Gullkistunnar
og Laxnessherbergis í héraðsskól-
anum en það er herbergi sem hef-
ur verið innréttað til að minna á
verk Halldórs Laxness og manninn
á bakvið þau.
á stefnuskrá stjórnmálaafla, sem nú
eru liðin undir lok að segja má, og
tímabil þessa afturhvarfs þannig
ákaflega stutt og afmarkað í lista-
sögunni. Það gat líka illmögulega
staðið lengi, vegna þess að listiðkun
er í eðli sínu guðsdýrkun, svo ná-
tengd sem hún er sköpunarverkinu.
Hins vegar fer minna fyrir því, að
listamenn seinni alda hafi blandað
trúarheimspeki við listsköpun, og
það telst af nýrri gerð að tengja list
við listsagnfræði, því áður var það
öfugt. Listsögufræðingar voru þann-
ig skrásetjarar listarinnar en síður
leiðandi afl, enda töldust það öllu
frekar þjóðfélagshræringar sem
mörkuðu þróunina. það sem Kandin-
sky mun öðru fremur hafa átt við,
er hann samdi bók sína um hið and-
lega í listinni, var hið óskilgreinda
hugsæi, en mun síður hinn biblíulegi
upphafni andi. Hann var að beina
sjónum manna að kraftinum í hinu
óhlutbundna, sem gæti allt eins ver-
ið afgerandi og hrifmikill, og hin
beina hiutvakta frásögn. Þegar hinir
geistlegu tala um andann, meina
þeir hinn upphafna og guðlega, en
listamenn við innri mögn sköpunar-
verksins, hinn óskilgreinda kraft á
bak við tilurð listaverks.Kandinsky
formaði grunnhugmyndir sínar í bók
er bar nafnið „Das Geistige in der
Kunst“, en t.d. ekki „Spiritualitat in
der Kunst“ og á því er eðiismunur.
Hann átti við innra eðli listarinnar,
en síður trúarhita og andríki. í Ijósi
þessa er það mikill miskilningur, að
listgagnrýnendur eigi erfitt með að
átta sig á þessum þætti í list sam-
tímans, því í þeirra augum lúta öll
listaverk skyldum lögmálum þegar
um andlegt innihald er að ræða, og
þannig getur andríkt biblíulegt
myndefni aldrei réttlætt klúðurslegt
handbragð. Hitt er svo allt annað
KAÞÓLSK kapella á Skólavegi 38 í
Keflavík var blessuð á hvítasunnu-
dag hinn 4. júní sl. Þar er orðinn
stór söfnuður og var fyrir kapella
löngu orðin of lítil, en hún var í bíl-
skúr við Hafnargötu, þar sem söfn-
uðurinn hafði athvarf í litlu húsi.
Með vordögum var ráðist í að
selja húsið við Hafnargötu og síðan
að kaupa Skólaveg 38. Hefir því
húsi verið breytt allmikíð, meðal
annars byggt yfir stórar svalir. Upp-
haflega gáfu St. Jósefssystur söfn-
uðinum húsið við Hafnargötu og
núna mikið af búnaði í húsið við
Skólaveg. Þar er til dæmis altarið
úr kapellu spítalans í Hafnarfirði,
einnig kirkjubekkirnir þaðan og
fleira. Til framkvæmda og beins
kostnaðar við breytingar hússins,
fékkst styrkur frá Bonifatius Werke
í Þýskalandi, sem greiðir að miklu
leyti kirkjubyggingar kaþólskra á
Norðurlöndum.
Messuna annaðist séra Ágústínus
George, yfiimaður kirkjunnar á ís-
landi meðan sæti biskups er autt.
mál, að sumum gagnrýnendum er
kannski ekki mikið gefið um trúar-
lega list, sem þeir jafnvel nefna
guðræknispíp, en ekki er þó beinlín-
is hægt að gera þá almennt ábyrga
fyrir takmörkuðu framboði svipmik-
illar trúarlegrar listar. Þá má vísa
til þess, að listaverk fær ekki and-
Iegt innihald einvörðungu með því
að vísa til biblíutexta, það þarf sýnu
meira til.
Það er mikill fjöldi Iistamanna sem
hefur hlýtt kalli séra Gunnars, eða
á fjórða tug og munu flestir vera
heimamenn eða úr nágrannabyggð-
unum en samt saknar maður ýmissa
sem sett hafa svip á listalíf bæjarfé-
lagsins og þjóðarinnar um leið, eins
og t.d. Eiríks Smith og Sveins
Björnssonar. Sýningin er bæði í
Sverrissal og allri efri hæðinni auk
þess sem þrír hvítir vindpokar úr
líni hanga á stálstöng utandyra.
Auðsjáanlega hafa menn lagt
mikið undir varðandi þessa sýningu,
en áhrifin eftir dijúga skoðun eru
þau helst, að um of tilbúna fram-
kvæmd sé að ræða, sem hefur verið
gerendum ofviða. Hið trúarlega inn-
tak er fyrir hendi í velfelstum mynd-
verkanna, en hins vegar skynjar
maður ekki svipmikil andleg átök
nema í sumum þeirra.
Það skortir einfaldlega þann innri
kraft og ris sem hrífur skoðandann
Með honum þjónuðu fyrir altari
prestarnir sér Hjalti Þorkelsson,
sóknarprestur í Hafnarfirði og á
Suðurnesjum, ásamt séra dr. Lam-
bert Terstroet. Einnig þjónaði Jon
McKeon djákni í messunni, auk
venjulegra messuþjóna. Sér George
rakti í stuttu máli byggingar- og
þróunarsögu kirkjustarfsins í Kefla-
vík, sem einnig þjónar aðliggjandi
byggðum. Flutti hann síðan helgun-
arbænina og stökkti vígðu vatni á
veggi og altari kapellunnar.
Auk kapellunnar hefir verið inn-
réttaður allgóður samkomusalur á
hæð hússins og þar er einnig lítil
íbúð fyrir prest er gæti dvalið þar
um stundarsakir. Þá er einnig rými
til fræðslu fyrir börn og fullorðna.
Má segja að í bili sé því bærilega
séð fyrir þörfum kaþólska safnaðar-
ins á Suðurnesjum. Altarið úr Krist-
kirkju við sjúkrahúsið í Hafnarfirði
er að ýmsu ieyti merkilegt útskurð-
arverk, með lamb Guðs á miðri fram-
hlið. Sómir það sér vel í hinni nýju
kapellu.
með sér og svo er sýningin
svo undarlega laus í reipun-
um. Menn hafa ekki viljað
brenna sig á að ofhlaða rým-
ið, en hins vegar er áhrifa-
máttur myndanna á þann veg
að hið mikla opna rými ber
þær ofurliði.
Upphengingin getur ekki
talist faglega af hendi leyst,
og einstök verk njóta sín því
síður en skyldi. Þá er sýning-
arskrá um sumt líkust aug-
lýsingabæklingi og litgrein-
ing mynda oftar en ekki af-
leit. I einstaka tilvikum njóta
myndirnar sín þó mun betur
í skrá en á veggjunum sem
á einkum við um verk Gísla
Sigurðssonar og Kristínar
Geirsdóttur.
Þótt næsta lítið sé um sýni-
leg trúarleg tákn, prýðir hins vegar
innri kraftur málverk Margrétar
Sveinsdóttur, og mun meiri en í hin-
um stærri flekum hennar sem hún
hefur verið að sýna undanfarið. Fínn
stígandi er í verki Ólafar Oddgeirs-
dóttur og mikill formrænn hreinleiki
yfir verki Þorfinns Sigurgeirssonar.
Skúlptúr Einars Más er athyglis-
verður einkum hinn mikli innbyrgði
kraftur í stígandi hans. Kross Berg-
lindar Sigurðardóttir er borinn uppi
af snjallri hugmynd, en útfærslan
hefði mátt vera hnitmiðaðri. Víra-
virki Tinnu Gunnarsson í Sverrissal
tók alla athygli mína, fyrir einfald-
leikann, og vatnslitaþrykk Þórunnar
Elínar Jónsdóttur var býsna áleitið.
Vafalítið er vænlegast að taka
viljann fyrir verkið, en þetta er eng-
an veginn nægilega gott framhald í
ljósi samskonar sýningar í Portinu
fyrir nokkrum mánuðum, sem svo
aftur hefur vinninginn með sýningu
Þóru Þórisdóttur, í sömu húsakynn-
um; sem nú nefnast Við Hamarinn.
Á leiðinni út skoðaði ég gamalt
málverk Eiríks Smith sem hangir
innst í gangi veitingastofunnar, en
er ekki í tengslum við sýninguna.
Þar tel ég koma fram sitthvað af
því sem skilgreina má „andlegt" í
málverki og felur í senn í sér „geist“
og „spiritualitát".
Myriam Bat-
Yosef sýnir á
Sóloni
MYRIAM-Bat Yosef opnaði sýn-
ingu á Sólon íslandus á fimmtu-
dag. Sýningin er til minningar um
Guðmundu Kristinsdóttur, sem var
fædd 28. maí 1904, dáin 13. febr-
úar 1995, en hún var ætíð traust-
asti stuðningsmaður Myriam á
íslandi.
Myriam Bat-Yosef er fædd í
Berlín 1931. Árið 1956 kynntist
Myriam íslenska listamanninum
Erró í Florence og þau giftu sig.
Árið 1960 fæddist þeim dóttir sem
hlaut nafnið Tura, eftir ítalska
endurreisnarmálaranum Cosimo
frá Tura. Myriam og Erró skildu
árið 1964.
1968-80 bjó hún í Jerúsalem
og 1980 flutti hún aftur til París-
ar, þar sem hún býr nú.
Frá því Myriam kom fyrst til
íslands árið 1957 hefur hún komið
hér reglulega og haldið margar
sýningar. Hún er íslenskur ríkis-
borgari síðan 1964.
Dagana 11.-14. júní og 15.-18.
júní býður Myriam Bat-Yosef í
samvinnu við Ferðaþjónustu
bænda upp á fjögurra daga nám-
skeið sem byggist á kennsiuað-
ferðum úr bók Betty Edwards
„Drawing on the Right Side of the
Brain“. Þijú svona námskeið voru
haldin síðastliðið haust.
Námskeiðin verða haldin á
ferðaþjónustubænum Görðum í
Staðarsveit á Snæfellsnesi sem
stendur nálægt sjónum á sunnan-
verðu Snæfellssnesi, u.þ.b. 25 km
fyrir vestan Vegamót.
Heildarverð fyrir námskeiðið er
29.800, en innifalið í því verði er
auk námskeiðsins sjálfs fullt fæði
og gisting.
Orgeltón-
leikar Gill-
ian Weir
ORGELTÓNLEIKAR Gillian
Weir á Kirkjulistahátíð verða
í Hallgrímskirkju á morgun
kl. 17.
í kynningu
segir: „Hægt
er að tala um
' Gillian Weir
sem stór-
stjömu orgel-
heimsins.
Hún hefur
haldið tón-
leika um allan
heim og hald-
ið námskeið sem notið hafa
mikilla vinsælda. Hún á án efa
stóran þátt í því að orgelleikur
býr við vaxandi vinsældir víða
um lönd og a,ð konsertorgan-
istum hefur íjölgað stórlega
síðustu ár.“
Verkefnaval Gillian Weir er
fjölbreytt. Hún sérhæfði sig
fyrst í barokktónlist, en hefur
síðan leikið mörg nútímaverk,
m.a. hefur hún frumflutt verk
margra tónskálda, svo sem
Mathias, Fricker, Messiaén,
Camillieri og Robin Holloway.
Dagskrá tónleika Gillian
Weir á sunnudag spannar allt
frá verkum 16. og 17. aldar
höfunda eins og Bull og Pur-
vell til verka núlifandi tón-
skálda eins og Robin Orr og
Guy Bovet.
Nýr sýning-
arsalur
ÍSLENSK Grafík opnar í dag
kl. 15 sýningarsal í húsnæði
félagsins að Tryggvagötu 15,
annarri hæð, gengið inn frá
Geirsgötu. Salurinn er í tengsl-
um við íslenska grafíkverk-
stæðið.
Á fyrstu sýningu í salnum
mun Kjartan Guðjónsson graf-
íklistamaður, sem er einn af
stofnendum félagsins íslensk
Grafík, sýna eldri grafíkverk.
Sýningin er hluti af 50 ára
afmælishátíð NKF, Norræna
myndlistarbandalagsins.
Kjartan Guðjónsson hefur
verið virkur þáttakandi í nor-
rænu samstarfi myndlistar-
manna og tekið þátt í sýning-
um Norræna myndlistar-
bandalagsins í Kaupmanna-
höfn, Helsingfors, Bergen,
Antwerpen, Róm, Hannover
og víðar.
Sýningin stendur til 30. júní
og er opin kl. 14-18 alla daga
nema mánudaga.
MYND eftir Jóhönnu.
Olía og vatn-
slitir í Eden
NU stendur yfir myndlistar-
sýning Jóhönnu Hákonardótt-
ur í Eden í Hveragerði. Þetta
er þriðja sýning hennar á
þessu ári.
Jóhanna hefur vinnustofu í
Stúdíó Höfða, Borgartúni 19
og er vinnustofan opin á
mánudögum kl. 20-23.
Á sýningunni verða bæði
olíumálverk og vatnslitamynd-
ir, málaðar á síðustu þremur
árum.
Sýningunni lýkur 18. júní
og er opið alla daga til kl. 23
á kvöldin.
Bragi Ásgeirsson
Kaþólsk kapella
blessuð í Keflavík