Morgunblaðið - 06.09.1995, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
GREINAR
MIÐVIKUDAGUR 6. SEPTEMBER 1995 B 7
ÞURRKKLEFINN frá Southwind, sem Basis International flytur inn til íslands.
Minni hagsmunir
víki fyrir meiri
„Ég hvet alla trillusjómenn til að hugsa vel sinn
gang ef þeir vilja nokkur áhrif hafa til að koma
í veg fyrir áframhald fyrrnefndra ólaga, sem mis-
vitrir alþingismenn settu þeim og fjölskyldum
þeirra til höfuðs á vordögum,“ skrifar Birgir Al-
bertsson, smábátaeigandi á Austfjörðum hér í
grein sinni um stjórn á veiðum smábáta.
Nýir þurrkklefar fyrir
saltfisk koma á markað
KOMIN er á markað ný tegund
þurrkklefa. Klefarnir, sem framleidd-
ir eru af Southwind Manufacturing
Ltd. í Kanada, eru búnir varmadælu
og fullkomnum tölvustýringum með
eftirlitskerfi. Saltfiskverkendur á ís-
landi hafa sýnt þessum nýju klefum
áhuga, en þurrkun í þeim tekur
styttri tíma en áður og auðvelt er
að ákveða rakainnihald fiskins með
mikilli nákvæmni.
Um árabil hefur mikið af blaut-
verkuðum saltfiski verið flutt út frá
íslandi, Færeyjum og Noregi, til
Kanada, þar sem hann hefur verið
þurrkaður og seldur á mjög háu
verði á ýmsa markaði fyrir fullþurrk-
aðan fisk. S.s. Bandaríkin, Mið-
Ameríku og Brasilíu. í Kanada hefur
fiskurinn verið þurrkaður í „varma-
dælu-þurrkklefum“.
Afgangsorka til upphitunar
Southwind hefur framleitt 95%
allra slíkra klefa sem í notkun eru
þarlendis. Einnig er saltfiskur fluttur
út þurrkaður í stórum stíl frá Nor-
egi. Með tilkomu varmadælu-þurrk-
klefa með tölvustýringu næst mikil
hægræðing og sparnaður við þurrk-
unina, ásamt því að auðvelt er að
ná nákvæmu rakastigi í fiskinum
„VIÐ erum_ mjög ánægðir með
gang mála á íslandi miðað við að-
stæður, sem eru töluvert breyttar
frá árinu áður,“ segir Hayden. „Út-
hafskarfaveiðin hefur verið miklu
minni og mikil þröng á miðunum
nú, en það hefur gert skipunum erf-
itt fyrir. Því hafa aðeins tvö þeirra
íslenzku skipa, sem eru með troll frá
okkur, farið til úthafskarfaveiða með
þau fyrri hluta ársins, togararnir
Breki og Gnúpur.
Byrjunarörðugleikar
Karfaveiðar Gnúps gengu ekki
eins og vonazt hafði verið til, en
hiuti skýringarinanr er sá að þar
skorti reynslu við þessar veiðar og
skipið var einnig tiltölulega nýlega
komið í eigu þeirra. Reyndar náðu
þeir 50 tonna holi og var um það
fjallað í Fishing News International.
Þeir hafa nú öðlazt reynslu, sem
og stytta þurrktímann. Einnig fellur
til afgangsorka sem hægt er að
nýta til upphitunar á húsnæði.
Rakaupptöku nákvæmlega
stjórnaö
Aðeins þarf að setja fiskinn einu
sinni inn í klefann. Hver klefi er
sjálfstæð eining, sem starfar algjör-
lega án áhrifa frá umhverfinu. Að-
eins þarf að mæla rakastig blaut-
fisksins á einfaldan hátt fyrir þurrk-
un og skrá upplýsingarnar inn í tölv-
una. Hita og rakastigi loftsins og
þar með rakaupptökunni er ná-
kvæmlega stjórnað af tölvubúnað-
inum, þannig að þurrkun stöðvast
við það rakastig sem framleiðandi
vill hafa í fiskinum. Stjórnbúnaður-
inn hefur afgerandi áhrif á ná-
kvæmni þurrkunarinnar og gæði
vörunnar. Heildarþurrktíminn er
samfelldur frá 20 til 50 klst. Allt
eftir því hvert rakastigið í þurrkaða
fiskinum á að vera.
Stöðluð afurð
„Með tilkomu Southwild tölvu-
stýrðu varmadælu-þurrkklefanna
hefst nýtt tímabil á saltfiskverkun á
Islandi. Hægt verður að bjóða þurrk-
aðan saltfisk á erlendum mörkuðum,
mun koma þeim að góðum notum á
næsta ári. Nú hefur verið ákveðið
að eitt fengsælasta karfa skipið við
ísland taki þetta troll og fari með
það á veiðar í haust.
Breki var einnig byijandi á þess-
um veiðum og miðað við það, hefur
þeim gengið vel. í haust er fyrirhug-
að að Grundaríjarðartogararnir
Runólfur og Klakkur fari með flot-
trollið frá okkur á veiðar og um
borð verða menn, sem hafa reynslu
af veiðum með þessi troll og það
mun koma sér vel.
Akureyrin með írskt fk'ottroll
í Smugunni
Við höfum einnig selt troll á
Akureyrina, en þeir fóru með trollið
á þorskveiðar í Smugunni. Þeim
hefur gengið vel og von er að þeir
komi heim með mikinn afla. Við
áttum ekki von á því að trollin okk-
í fýrsta sinn, sem staðlaða afurð,
jafna að gæðum, ásamt því að lækka
verulega vinnulaun, þar sem þurrk-
tíminn styttist og aðeins þarf að
setja einu sinni inn í klefann. Þetta
eykur verulega nýtingu, þar sem
ekki þarf að þurrka í tveimur eða
þremur lotum og pressa fiskinn á
milli. En eins og allir vita, flytur
vatn sem lekur úr fiski með sér föst
efni, en ekki það sem gufar upp.
Þannig minnkar rýrnun verulega,
segir í frétt frá umboði Southwind
á Islandi, Basis International.
Þrjár stærðir af klefum
Klefarnir fást í þremur stærðum
2,5 tonn, 5 tonn og 10 tonn. Miðað
er við blautan fisk inn í hveija þurrk-
lotu, 2,5 tn klefarnir eru einnig fáan-
legir innbyggðir í 40 feta gáma.
Meðal rakaupptaka er 2% á klst.
Orkunotkun er um 500 krónur á
hvert tonn af blautum fiski á sólar-
hring. Klefana má líka nota til þurrk-
unar á hausum og ítalíuskreið.
Southwind framleiðir einnig
þurrkkerfi og klefa fyrir aðrar sjáv-
arafurðir búnaðar s.s. hraðfrysta,
plötufrysta og uppþýðingarkerfa.
Tæki frá Southwind eru í notkun
um allan heim.
ar yrðu notuð við veiðarnar í Smug-
unni og það er ánægjulegt viðbót
fyrir okkur. Það var mikilvæg að
hitta Þorstein Vilhelmsson og fleiri
skipstjóra Samheija og ég átti mjög
góðar viðræður við þá. Þeir lýstu
ánægju sinni með gæði trollanna frá
okkur.
Aukin þjónusta
Við teljum okkur því eiga fullt
erindi með veiðarfærin okkar til ís-
lands og stefnum að því að setja upp
aðstöðu í Reykjavík til að þjóna við-
skiptavinum okkar í samvinnu við
Netagerðina Ingólf í Vestmannaeyj-
um og Ellingsen í Reykjavík og verð-
ur það góð viðbót við þá þjónustu,
sem þegar er að fá í Vestmannaeyj-
um. Það er mikilvægt að geta veitt
þessa þjónustu, því án góðrar þjón-
ustu tjóar lítið að reyna að hasla sér
völl á kröfuhörðum markaði eins og
ísland er.
Við framleiðum einnig flottroll
fyrir síld og loðnu. Nú er reiknað
með mjög örum vexti norsk-íslenzka
síldarstofnsins og því ættu að vera
miklir möguleikar á góðum síldveið-
um í Síldarsmugunni á næsta ári.
Við höfum þegar selt síldartroll til
Hafrannsóknastofnunar og eru afar
hreyknir af því. Þetta troll mun auka
möguleika þeirra á sýnatöku úr síld,
loðnu og fleiri uppsjávartegundum,"
segir Seamus Hayden.
EFTIR að hafa litið
ólög þau augum, sem
sjómönnum svo-
nefndra krókabáta er
ætlað að róa eftir, sé
ég mér ekki annað
fært en að koma
margra ára skoðun og
tillögu stjórnarmanna
í Félagi smábátaeig-
enda á Austurlandi
betur á framfæri.
Hún er framarlega
í röðinni hvað varðar
óskastöðu okkar sjó-
sóknar og þarfnast
engrar útfærslu.
Tillagan er eftirfar-
andi:
Bátum undir 10 tonnum verði
úthlutað 10 tonnum af þorski á hvert
tonn í stærð bátsins, þannig að eins
tonna bátur fái 10 tonn og 6 tonna
bátur fái 60 tonn og svo framvegis.
Ekki yrði um framsal milli aðila að
ræða.
Úr æsflegu kapphlaupí í
eölllega sókn
Tekið skal fram að við síðustu
stjórnarsamþykkt var þessi tala
hækkuð í 12 tonn á hvert brúttó-
tonn. Það er okkar mat að næði
þessi tillaga fram að ganga þá myndi
sóknarmynstur þessa flota gerbreyt-
ast til hins betra og færast úr æsi-
legu kapphlaupi um að hlaða sem
mest vegna banndaga og hugs-
anlegrar kvótasetningar, og sölu
hans, í framhaldinu, í eðlilega sókn
sem þessari bátastærð hæfir.
Ég fullyrði að í tveimur landshlut-
um hefur þessi tillaga lengi haft ein-
dreginn stuðning forsvarsmanna í
viðkomandi svæðisfélögum auk
fjölda sjómanna, ekki síst eftir að
augljóst var að mjög fámennur hóp-
ur innan 10 tonna markanna hefur
ítrekað sprengt allar eðlilegar afla-
viðmiðanir þessa hóps.
170 bátar með meira
en 60 tonn
Mér telst til að aðeins um 170
bátar afli meir en 60 tonn á fiskveið-
iárinu 94-95. Hvers eiga eigendur
þeirra 850-950 báta sem eftir
standa að gjalda? Væri ekki nær að
lækka afla hjá fámennum hópi til
að gera hinum kleift að hafa þessa
sjómennsku áfram að lifibrauði?
Minni hagsmunir verða að víkja fyr-
ir meiri.
Garðar Björgvinsson á þakkir
skildar fyrir að hafa vakið frekar
máls á þessari einföldu lausn, þótt
margrædd sé, svo og ágætum skrif-
um um önnur mál, svo sem dragveið-
arfæri.
hæstu nýlega þegar
þeir sögðust hugsa svo
mjög um hag sinna
byggðarlaga vegna yf-
irvofandi kvótasetning-
ar virtist valið hins veg-
ar tiltölulega auðvelt,
milli kvóta og bannda-
ga. Að sjálfsögðu var
kvótinn valinn, og há-
vær krafa komin nú
þegar um framsals-
heimild á honum.
Ekki gengnir til
lengdar að stungið sé
undir stól stjórnarsam-
þykktum svæðisfélaga
innan Landssambands
smábátaeigenda. Hags-
munir meirihlutans hljóta að sitja í
fyrirrúmi innan þeirra samtaka. Það
verður að skoðast mjög alvarlega
hvernig þeim muni best borgið. Ekki
síst þegar yfir vofir sá gjörningur
sem nú hefur litið dagsins ljós.
Stærsta orsök hans er óefað græðgi
fámenns hóps þar sem smábátur er
jafnvel gerður út með tveimur áhöfn-
um, og róið með línulengd sem hæfa
þótti 100-200 tonna bátum fyrir
stuttu síðan, og þá með 5-6 manna
áhöfn. Ýmislegt fleira mætti nefna,
þessu græðgiskapphlaupi til sönnun-
ar, svo sem ofhleðsluslysin.
Hagsmunir skarast
Varðandi spurningu sem velt hef-
ur verið upp, hvort samheldni smá-
bátasjómanna muni rofna fljótlega,
sýnist mér að hagsmunir skarist nú
þegar það mikið að mál málanna,
þ.e. aflinn sem draga má úr sjó,
komi til með að skera endanlega úr
um það hvort nafni Landssambands
smábátaeigenda verði breytt.
Trillukarlar munu ekki einir sjó-
manna landsins sætta sig við að hlíta
gervihnattaeftirliti með sinni sjó-
sókn, jafnhliða fimmföldu eftirliti af
hálfu Landhelgisgæslu, Fiskistofu,
lögreglu, hafnarvarða og tilkynning-
arskyldu. Auk þess að geta ekki
haft sitt lifibrauð af henni í framtíð-
inni og það að stærstum hluta vegna
fámenns hóps, innan síns félags-
skapar.
Ég hvet alla trillusjómenn til að
hugsa vel sinn gang ef þeir vilja
nokkur áhrif hafa til að koma í veg
fyrir áframhald fyrrnefndra ólaga,
sem misvitrir alþingismenn settu
þeim og fjölskyldum þeirra til höfuðs
á vordögum. Fylkið ykkur um
margra ára tillögu Austfirðinga um
10-12 tonn á hvert brúttótonn í
stærð báts.
Höfundur er smábátaeigandi á
Stöðvarfirði
Þrátt fyrir tal margra þeirra afla-
Fiskiskip til sölu
Fyrir traustan kaupanda er óskað eftir góðum
30 rúmlesta stál- eða eikarbát.
Vantar skip á söluskrá.
Fiskiskip - skipasala,
Hafnarhvoli v/Tryggvagötu,
sími 552-2475.
Skarphéðinn Bjarnason, sölustj.,
Gunnar I. Hafsteinsson, hdl.,
Magnús Helgi Árnason, hdl.
„Eigum fullt erindi með
trollin okkar til Islandsu
Irska netagerðin Swan Net
eykur umsvifin hérlendis
náð fótfestu víða um land og fengið afar áhugaverðar fyrirspurnir víða,
meðal annars frá Austfjörðum. Þar eru menn að hugsa um loðnu, síld
og jafnvel makríl og kolmunna. Swan Net framleiðir vönduðustu troll í
heimi. Það er einfaldlega skýringin á því að við höfum náð fótfestu hér
á Islandi, vöggu fiskveiða og vinnslu, í samkeppni við við afar hæf ís-
lenzk fyrirtæki," segir Seamus Hayden, framkvæmdastjóri írsku Neta-
gerðarinnar Swan Net.
„VIÐ höfum að-
eins verið á ís-
lenzka mark-
aðnum í þijú ár
og höfum þegar
Birgir Albertsson
| L-------------------