Morgunblaðið - 09.09.1995, Blaðsíða 2

2 C LAUGARDAGUR 9. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Að mála
tilfinningn
Kristján Davíðsson opnar sýningu í
húsi Arkítektafélagsins næstkomandi
laugardag. Þröstur Helgason ræðir
við hann um sýninguna,
BOGADREGNAR línur í þak-
skeggi hússins taka á sig
mynd fljúgandi fugls þegar
ég geng upp að því. Fyrir framan
húsið er iítil tjöm sem fuglinn getur
synt í. Ég er á leiðinni í heimsókn
til myndskáldsins Kristjáns Davíðs-
sonar og mér þótti þessi fuglsímynd
eiga vel við. Við þekkjum hina flug-
háu ljóðrænu ímyndun í verkum
hans, ímyndun sem birtir manni
öðruvísi sýn á heiminn og tilveru
okkar í honum.
Ég kem að opnum dyrum og fljót-
lega birtist listamaðurinn glaðbeitt-
ur á svip og heilsar mér styrkri
hendi. Hann býður mér til setustofu
framan við vinnustofu sína; ég er
nú undir vængjum fuglsins.
Landslagið
Samtal okkar beinist fljótlega að
kjamanum í verkum Kristjáns, sýn
hans á náttúmna. Ég spyr hann
hvernig hann vilji staðsetja sig í
íslenskri myndlist. „Ég hef reynt
að víkka sjón manna á landslagið.
Ég mála allt öðruvísi landslags-
myndir en þeir sem voru að hér
fyrr á öldinni. Samt eru tengsl
þarna á milli, tengsl sem rekja má
til landsins okkar. Ég mála tilfinn-
ingu mína fyrir landslaginu - það
þýðir þó ekki að skynsemin komi
þar hvergi nærri, öll list er ávöxtur
skynsamlegrar niðurstöðu. Aðferð
mín felst hins vegar í því að láta
náttúruna fylla mig af tilfinningu
og varpa henni svo á strigann á
minn persónulega hátt. Ég stilli
mér aldrei upp í náttúrunni og reyni
að stæla hana.“
Ég impra á hinum sterka per-
sónuleika í verkum Kristjáns, hinum
einstaka stíl sem maðúr þekkir allt-
af myndir hans á og hann beinir
málþsínu að sýningunni.
„Á þessari sýningu langar mig
til að sýna fram á að það er hægt
að gera mjög ólíkar myndir sem
innihalda samt sem áður sama per-
sónuleikann. Maður þarf ekki alltaf
að vera að mála sömu myndina eins
og sumir þurfa að gera erlendis.
Þar eru menn reknir af galleríum
og þurfa að mála sama máiverkið
aftur og aftur til að halda sölu. Við
erum sem betur fer laus við þetta
hér heima.“
Sýningin er myndverk
Aðspurður segir Kristján að það
sé mjög mikilvægt að sýning myndi
eina heild, að hún hafi eitthvert
ákveðið þema. „Sýning þarf að hafa
form - eins og ljóð. Takist það ekki
getur sýningin verið misheppnuð
þótt á henni séu góð verk, þótt á
henni séu engir aðrir gallar. Það
eru til einstaka menn sem hafa
þennan sérstaka hæfileika til að búa
til sýningu úr listaverkum, hæfi-
leika til að stilla saman ólíkum verk-
um án þess að þau trufli hvert ann-
að og án þess að ijúfa merkingar-
samhengið í sýningunni. Sýningin
sjálf er að einhveiju leyti mynd-
verk. Þessir menn hafa afskaplega
næma tilfinningu fyrir list. Ég hef
þekkt nokkra slíka í gegnum tíðina
en mér þykir þeim fara fækkandi."
Hentar sýningarsalurinn í gamla
húsinu hans Ásmundar þér vel?
„Sá salur er geysilega skemmti-
legur. Það hefur hins vegar verið
erfitt að fá viðunandi sýningarpláss
í bænum undanfarin ár. Þeir staðir
sem hafa verið í boði eru ekki góð-
ir, s.s. Kjarvalsstaðir og Listasafn
íslands sem hefur stundum boðið
mönnum að sýna. Mér þykir þetta
satt að segja ekki viðkunnanlegir
sýningarstaðir. Og smærri galleríin
hafa ekki verið mjög áhugaverð
heldur að mínu mati. Eg sýndi síð-
ast í Gallerí Nýhöfn og það var eini
sýningarstaðurinn sem mér þótti
eitthvað varið í. Konurnar sem ráku
salinn, Svala Lárusdóttir og Svava
Aradóttir, eru með afbrigðum
menntaðar og miklar framákonur
um menningu. Þær standa að undir-
búningi á sýningu minni að þessu
sinni líka.“
Hvernig líst þér á að gera Hafn-
arhúsið að listasafni eins og menn-
ingarmálanefnd Reykjavíkurborgar
hefur lagt til?
Það líst mér ekkert á og sú skoð-
un mín byggist á því að þetta hús
var aldrei hugsað sem listasafn.
Konstrúksjón hússins hentar ekki
sýningarhaldi og ég hef reynt það
sjálfur því ég skipulagði einu sinni
sýningu þarna fyrir hóp listamanna.
Á öllum gólfum eru súlur sem bijóta
rýmið upp, þær bijóta það miklu
meira upp en þau verk sem hugsan-
lega væri hægt að setja þarna inn.
Og það gengur ekki upp. Það væri
miklu betri lausn á húsnæðiseklu
Listasafns Reykjavíkur að pijóna
eitthvað við Kjarvalsstaði. Við höld-
um ekki rollur hér í bæ lengur og
höfum því ekki mikil not fyrir allt
þetta gras í kringum húsið, þótt
það sé vissulega ósköp notalegt að
hafa það þarna. Það fer heldur
ekki fram mikil félagsleg starfsemi
á því eins og er - nema kannski á
nóttunni.
Menn eru alltaf að velta því fyr-
ir sér hvort það eigi að byggja tón-
listarhús hér eða hvort það eigi
yfirleitt að byggja eitthvað fyrir
fólkið í landinu. Þetta þykir ekkert
mál neins staðar annars staðar í
heiminum. Hér heima þurfa menn
bara að gera sér grein fyrir því að
það kostar þetta að vera lifandi og
teljast til menningarþjóða."
Hæfileikinn verður ekki flúinn
Eftir þessa hressilegu ákúru á
hendur ráðamanna klárum við úr
kaffibollunum og Kristján sýnir mér
vinnustofu sína. Þar er hátt til lofts
og bjart. Enn standa nokkur verk
í trönunum sem eiga eftir að fara
í sýningarsalinn. Ég spyr hann
hvort hann sé alltaf að mála. Hann
segir að svo sé ekki, hann sé bæði
galleríið sitt og málarinn sem selji
í galleríinu og því þurfi að hugsa
um ýmislegt annað en að mála.
Ég spyr hann að lokum hvort
hann myndi hafa valið þetta starf
aftur ef hann ætti völina núna.
Hann verður hugsi og segir svo
íbyggin á svip: „Það er nú þetta
með valfrelsið. Það er ekki víst
hvað ræður örlögum mannsins. Það
eru alls konar víxlverkandi áhrif
sem beinast að mönnum og taka
jafnvel ákvarðanir fyrir þá. En ég
ímynda mér að ef menn hafa list-
rænan hæfileika á annað borð ráði
hann ansi miklu í vali þeirra á starfi.
Hæfileikinn verður ekki flúinn.“
Morgunblaðið/Kristinn Morgunblaðið/Ásdís
EIN þekktasta óperu-
söngkona Danmerkur.
Elisabeth Meyer-
Topsoe heldur tónleika
í íslensku óperunni
fimmtudaginn 14.
september kl. 20.30.
Elisabeth Meyer-
Topsoe vinnur nú við
Konunglega leikhúsið
í Kaupmannahöfn, en
hún hefur undanfarin
fimm ár sungið í
stærstu óperuhúsum í
Evrópu. Tónlist henn-
ar hefur verið gefin út
á geisladiskum með
söngvum eftir Strauss
og Wagner og hafa
þeir hlotið lof gagn-
rýnenda. Einnig hafa danskir sálm-
ar, sem komu út nýlega, fengið
frábærar viðtökur.
Sópransöngkonan Elisabeth
Meyer-Topsoe mun á tónleikunum
í íslensku óperunni á fimmtudags-
kvöldið syngja norræna söngva
ásamt verkum eftir Richard Strauss
og Richard Wagner. Undirleikari
er Inger Marie Lens,
sem leikur á píanó.
Miðvikudaginn 13.
september kl. 20 mun
Elisabeth Meyer-
Topsoe halda í Nor-
ræna húsinu fyrirlestur
með tónlistarívafi um
danska tónskáldið Pet-
er Heise.
Laugardaginn 16.
september kl. 15 mun
hún halda tónleika í
Langholtskirkju. Á
efnisskránni verða
danskir og íslenskir
sálmar.
Sunnudaginn 17.
september kl. 16 held-
úr hún kirkjutónleika á
Akureyri. Þar verða einnig fluttir
danskir og íslenskir sálmar.
Auk tónleikanna mun hún veita
kennslu/Master Class í Söngskól-
anum í Reykjavík og Tónmennta-
skólanum Ákureyri.
Hljómleikaför hennar til Islands
er á vegum íslensku óperunnar og
danska sendiráðsins.
MYNPLIST
S ý n i n g a r s a 1 u r Is-
lenskrar graííkur
GRAFÍK
•Samsýning sex norrænna listamanna
í sýningarsal félagsins íslenskrar
grafíkur, Tryggvagötu 15. Opið alla
daga nema mánud. kl. 15—18 til 10.
september. Aðgangur ókeypis.
SAMSÝNINGAR eru af ýmsu
tagi, og mikið veltur á þeim forsend-
um sem farið er af stað með þegar
undirbúningur er hafinn. í verstu
tilvikum er aðeins um að ræða sam-
ansöfnun listaverka til að fylla
ákveðið rými, og vill þá uppsetning-
in oft verða ansi sundurlaus og ár-
angurinn eftir því. í flestum sam-
sýningum er hins vegar leitast við
að ganga út frá einhveijum sameig-
inlegum þáttum listafólksins, og er
árangur sýninganna yfirleitt þess
betri, sem þessir þættir eru betur
skilgreindir.
Við undirbúning þessarar sýning-
ar hafa forsendurnar verið afar
skýrar: tveir þátttakendur skyldu
koma frá hverju af þessum þremur
eylöndum - Islandi, Færeyjum og
Álandseyjum - og vera hver af sinni
kynslóðinni; annars vegar listamað-
ur með dijúgan feril að baki og
mikla reynslu á sviði grafíklistarinn-
ar, en hins vegar ungur listamaður,
sem stæði nærri upphafi ferils síns.
Ut frá þessu hafa Ríkarður Valt-
ingojer og Birna Matthíasdóttir ver-
ið valin fulltrúar íslands, Anker
Eyja-
grafík
Mortensen og Elinborg Liitzen full-
trúar Færeyja og þær Nanna
Sjöström og Mari Elisabet Carlsson
fulltrúar Álendinga, en sýningin er
m.a. liður í sýningarhaldi í tilefni
50 ára afmælis Norræna myndlist-
arbandalagsins.
Það er mikill metnaður í þessu
vali, en því miður nær sýningin
tæpast að fylgja honum eftir. Það
er fátt sem sameinar hópinn annað
en miðillinn; vegna takmarkana
rýmisins er hér aðeins að finna þijú
verk eftir hvern listamann, og það
nægir í fæstum tilvikum til að gefa
heildstæða mynd að því sem við-
komandi hefur fram að færa. Sam-
eiginleg lífsreynsla eyjaskeggja er
hér ekki sjáanleg, og helst hægt að
benda á mismun kynslóðanna, þar
sem hin yngri taka myndefni sín
áberandi grófari tökum en hin eldri,
sem hins vegar hafa betra vald á
fínlegri þáttum tækni og mynd-
byggingar.
Sé litið til verka hvers og eins
koma þau Elinborg Lutzen og Rík-
arður Valtingojer sterkt út, enda
vandað listafólk á ferð. Steinþrykk
Ríkarðs bera með sér gott jafnvægi
í fínlegu litaspili í voldugum ljöllum,
og má benda á „Hulduhamra" (nr.
2) sem gott dæmi þessa. Elinborg
sýnir hér nokkru eldri verk, en
myndefni hennar á þessum dúkrist-
um eru einna helst í samræmi við
uppruna sýningarinnar; „Neytakon-
ur“ (nr. 11) bera með sér hið örð-
uga líf eyjanna, sem hvíla undir
þungum himni við ströndina, og
geta helst leitað huggunar hjá kirkj-
unni. Mynstur Nönnu Sjöström eru
hins vegar likt og án tengsla við
annað á sýningunni, þó falleg séu.
Það er kraftur í verkum Birnu
Matthíasdóttur, en hún mun ekki
hafa sýnt verk sín hér á landi áður;
hin grófa myndgerð hentar vel þeirri
dulúð, sem tengjast myndefnum
hennar. Verk Ankers Mortensens
eru helst til sundurlaus til að mynda
þá heild, sem æskilegt væri.
Af yngra fólkinu eru það helst
verk Mari Elisabet Carlsson sem
draga að sér athyglina. Hinar und-
arlegu kvenverur sem fylla myndir
hennar vísa öðru fremur til fallandi
heims, líkt og „Livets botténlösa
skikt" (nr. 16) virðist gera með svo
sterkum hætti.
Þrátt fyrir athyglisvert framlag
einstakra listamanna er ekki hægt
að segja að sýningin nái sér fyllilega
á strik; til þess eru verkin einfaldlega
of fá frá hveijum og einum, og þann-
ig ræður rýmið ekki við verkefnið.
Þessi litli salur getur hentað ágæt-
lega fyrir minni einkasýningar, en
lengra ætti ekki að teygja metnaðinn
til þess að grafíklistin fái notið sín
hér sem best hún getur.
Eiríkur Þorláksson
Elisabeth Meyer-Topsoe
heldur tónleika á Islandi
Ein þekktasta
óperusöngkona Dana
ELISABETH Mey-
er-Topsee sópran-
söngkona