Morgunblaðið - 08.12.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LIF
FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 1995 B 3
um það bil tíu árum í
Háskólanum með nokkr-
um félögum sínum, sem
spila það enn. En hvað
er svona heillandi við
þennan leik?
„Tímabundinn flótti
frá raunveruleikanum,"
svarar Friðrik. „í fúlustu
alvöru gengur þetta út
á það.“ Friðrik segir að
ungir krakkar sem spili
leikinn noti ákveðin kerfi
sem eru í bókum og
langi helst að spila með
hetjupersónur. „En það
eldist af fólki og það
hættir að nota reglur og
teninga og að kaupa sér
veraldir."
„Leikurinn verður
eins og saga í frjálsu
formi eða skáldsaga sem
skrifar sig sjálf öllum til
ánægju og yndisauka,"
segir Friðrik. Spunaspil-
ið hjá lengra komnum
getur gerst í nútímanum
og verið saga líkt og í
sjónvarpsþáttunum Ráð-
gátur (X-fíles).
Sögumaður
í ævintýraspuna
Jóhann Gunnarsson
er fjórtán ára og hefur
spilað Dreka og dýfliss-
ur spunann frá 6 ára
aldri. „Reyndar kunni
ég ekki reglumar fyrst,
en ég var búinn að læra
þær allar þegar ég var
átta ára,“ segir hann.
Hann er nemandi i
Seljaskóla í Reykjavík
og segist hafa Iært
ensku á þessu spili. „Ég
var alltaf að spyrja
mömmu hvað þetta og
hitt þýddi.“ Hann segist
Jóhann
Gunnarsson
Tjáningarfrelsið og
sköpunin í öndvegi
Friðrik segir að sköp-
unin og tjáningarfrelsið
í spilinu verði meiri þeg-
ar fólk skapar sjálft
heiminn sem verður
vettvangur atburðarás-
arinnar og persónumar
líka. „Það er alveg til í
dæminu að menn leiki með sömu
persónurnar árum saman og ef
allt væri skrifað niður sem gerðist
gæti það orðið margra binda
skáldsaga."
Það er í raun nóg að sitja sam-
an í stofu án allra hjálpartækja
og spila munnlega og í huganum.
„Karakterar spilaranna breytast
eftir því sem þeir eldast,“ segir
Friðrik. „Krakkar vilja nota stóra
og mikla barbara með sverð eða
voðalega galdrakarla, en allt ann-
að er uppi á teningnum hjá eldri
spilurum. Besta karakter sem ég
hef rekist á nýverið mætti lýsa sem
gömlum róna með hund, sem ekk-
ert gat og var bara til vandræða
hafa verið með í 17 Fáfnismótum. „Annars
spila ég núna einu sinni i viku fyrir utan skól-
ann en í honum er sérstakur klúbbur.“
Jóhann er oftast sögumaður í spilinu og
þarf að leggja mikið á sig við undirbúninginn
til að spilamennskan geti verið skemmtileg
fyrir hina. Hann mótmælir fullyrðingum um
að spilið rugli fólk, og segir spurninguna vera
hveijir spili spilið. Maður sem hefur teflt skák
geti verið alveg eins líklegur til að fremja af-
brot eins og spunaspilari, hann verður að vera
eitthvað klikkaður fyrir.
„Það er ekki ofbeldið sem er skemmtilegt
við spilið eins og sumir halda, heldur ævintýr-
ið,“ segir Jóhann og að sífellt fleiri spili þetta
spii. ■
Gary Gyax sem fann upp
spunaspilið og setti það á
markað 1974 undir nafn-
inu Dungeons & Dragons.
Það náði vinsældum með-
al hermanna og breiddist
með þeim út um hinn
vestræna heim. Talið er
að hermenn í Keflavík
hafí tekið að spila það hér
árið 1977 og Keflvíkingar
lært það af þeim.
Dágóður hópur þekkti
spilið um miðjan níunda
áratuginn í Reykjavík og
mátti fínna það í einni og
einni bókabúð, en út- .
breiðsla þess varð ekki
veruleg fyrr en um 1989
og það ár var stofnað
spilafélagið Fáfnir, sem
hefur ellefu hundruð fé-
lagsmenn.
Gísli Einarsson, sem
rekur verslunina Fáfni á
Rauðarárstíg í Reykjavík,
hefur staðið fyrir spila-
mótum Fáfnisfélaga. Það
er haldið ársfjórðungslega
í Mjóddinni í húsakynnum
Bridssambands íslands.
Unglingar hvaðanæva
af landinu koma á spila-
mót Fáfnis sem standa í
24 stundir í einu eða frá
12 á hádegi til 12 daginn
eftir. Gísli segir að sögu-
menn komi vel undirbúnir
á mótin, hver með sinn
tilbúna heim. Næsta mót
verður haldið 29. desem-
ber.
en var alveg draumur að spila með
og stjórna."
Það sem gerir spunaspiíið
skemmtilegt að mati Friðriks er
beiting ímyndunaraflsins. „Sögu-
maðurinn getur verið með þráð
sögunnar í huganum en ef spilar-
arnir taka annan pól í hæðina,
þarf hann að kasta áætlun sinni
og semja allt upp á nýtt.“ Friðrik
Skúlason segir að meðalaldur
spilara erlendis sé hærri en hér á
landi. „Ég veit um einn sem hefur
náð 35 ára aldri og veit eitthvað
um þetta spil. Við erum ekki nema
um 20-30 um og yfir þrítugt sem
spilum þetta hér á landi.“
Það var Bandaríkjamaðurinn
Morö og djöfiadýrkun tengd
viö spunasplllð
Fréttir hafa borist að utan um
afbrot sprottin af spunaspila-
mennsku. „Fordómarnir konm frá
Bandaríkjunum," segir Gísli Ein-
arsson. „Það er óhugsandi að
leggja stund á þetta spil í vímu
vegna þess að það krefst fullrar
einbeitingar."
Spunaspil er hlutverkaleikur og
gagnrýnendur þess hafa varað við
hættunni að unglingarnir lifi sig
of mikið inn í hlutverkin og hætti
að greina á milli raunveruleikans
og ímyndunaraflsihS. Sjálf þeirra
ruglist og þeir taki að trúa að
VETTVANGLR ævintýra
Drekar og dýflissur.
þeir séu persónan en ekki leikar-
inn. Bandarísk kvikmynd hefur
verið gerð um unglinga í vímu sem
myrða foreldra sína eftir spuna-
spil. Morð unglinga í Svíþjóð á
dreng hefur verið tengt við spuna-
spilamennsku þeirra. Og ekki er
allt talið enn því öfgahópur í
Bandaríkjunum telur þennan hlut-
verkaleik jafnast á við djöfladýrk-
un og spilið sé frá þeim Gamla í
Neðrakoti komið.
íslenskir spunaspilarar eru svo-
lítið hissa yfír þessari neikvæðu
umfjöllun og telja spilið einmitt
þroskandi. Mörg undanfarin ár
hefur verið gagnrýnt að sjón-
varpsgláp geri fólk að hugsunar-
lausum móttakendum, en spuna-
spilið hins vegar kemur hugar-
fluginu af stað. Fantasían, sem
höfundur Sögunnar endalausu,
Michael Ende, óttaðist að liði
brátt undir lok, öðlast nýtt líf
innra með spilurunum.
Haft var samband við þá sem
leigja húsnæði undir spilamót
Fáfnis eða Bridssambandið og þær
upplýsing'ar fengust að krakkarnir
á mótunum væru til fyrirmyndar
og allt væri í mjög föstum skipu-
lagsskorðum.
Spunaspilið notað til
enskukennslu í MH
Terry Gunnell enskukennari í
Menntaskólanum í Hamrahlíð hef-
ur langa reynslu af spunaspilinu
Drekar og dýflissur og notar það
vegna talæfinga í áfanga sem
nefnist Fantasía. Nemendur skipta
sér í hópa og spila á kvöldin í
heimahúsum. Leikurinn er tekinn
upp á segulband og er skylda að
mæla allt á enska tungu en það
reynist auðveldara vegna þess að
nemendumir em að leika aðrar
persónur. Enskuvillur em því ekki
eins mikið mál.
Terry hlustar svo á spólumar.
„Ég hef ekki orðið var við ofbeldi
eða blóðþyrsta spilara og trúi ekki
að það sé einhvers konar djöfla-
dýrkun í þessu. Það sem einkennir
spilamennskuna er fjörugt ímynd-
unarafl," segir hann. „Krakkamir
sem taka þennan áfanga spila
aðra hveija viku þrjá tíma í senn.
Þetta er mjög góð leið til að fá
krakka til að tala ensku og í raun
frábær æfíng fyrir þau.“
Terry segir að akademískur
hluti áfangans felist meðal annars
í því að lesa Tolkien og aðrar fant-
asíubókmenntir.
íslenska spunaspilið
Eitt íslenskt spunaspil hefur
verið gefíð út og nefnist það Ask-
ur. Það kom á markað haustið
1994 og byggist á norrænni goða-
fræði. Atli Heiðar Gunnlaugsson
sem málaði myndirnar í spilið seg-
ist vera ánægður með viðbrögð
spilara, en því fylgi meðal annars
kort unnið upp úr goðafræði Snor-
ra Sturlusonar. Menn, dverga og
vani sé að finna í spilinu og jötna,
Miðgarðsorminn og fleiri þekktar
persónur. Spilið veki áhuga á
goðafræðinni og hvetji spilara til
að lesa verk Snorra Sturlusonar.
Atli segir að vissulega megi
kalla það flótta frá raunveruleik-
anum að sökkva sér djúpt í spuna-
spil og lifa sig inn í hlutverk, en
margt annað megi líka kalla flótta
og þetta sé fyrst og fremst
skemmtun. ■
Gunnar Hersveinn
LJÓSUM skreytt tré setur svip á þessa stofu í Elsass. Teikningin
birtist í Monde Illustré árið 1858.
SKÓM komið fyrir við arininn á aðfangadagskvöld árið 1939.
frönsk hús á jólunum og gegna
ákveðnum tilgangi. Rósmarín eflir
vináttu og viðheldur minningum,
bergflétta stuðlar að fijósemi og
vinnur gegn ölæði, mistilteinn færir
frið, ást og hamingju og kristþyrnir
verndar gegn böli. Þyrnarnir tákna
kórónu krists og rauðu berin blóð-
dropa.
Svín, lifur og
síðan kalkún
Gamlar heimildir segja um að-
fangadag að hús hafi þá verið þveg-
in vandlega og dýrum gefinn tvöfald-
ur skammtur. Um kvöldið hafí
myndarlegur viðarbútur verið settur
í arinn eða ofn og kerti á matar-
borð. Sums staðar þijú fyrir heilaga
þrenningu. Máltíðin var yfírleitt
mögur og kvöldið leið í bið eftir
miðnæturmessu. A Bretagne var
boðið upp á brauðbollu og vatn eftir
að 9 stjörnur höfðu verið taldar á
himninum. Síðan var lagt á veislu-
borð sem sest var að eftir messu en
hús höfð opin meðan á henni stóð
til að hleypa framliðnum að borðinu.
Á því var jafnan svínakjöt eða lifur.
í Provence var snæddur fískur fyrir
messuna og alls bornir fram 10 rétt-
ir, enginn þeirra þó þungur.
Frá því um aldamót hefur kalkún
fylltur með kastaníum verið algeng-
asti jólamatur Frakka og helst að
gæsalifur veiti samkeppni. í Norm-
andie er hún soðin í eplavíni, í Els-
ass elduð með súrkáli og í Auvergne
er hún borin fram með hnetum.
Böche eða tijábolsterta er hefðbund-
inn eftirréttur og arftaki viðarbúts-
ins sem áður fyrr var settur með
viðhöfn á eldinn á aðfangadags-
kvöld. ■
Þórunn Þórsdóttir
Sælkeravörur úr
ö llu m heimshornum
€ilsuhúsið
Skólaþörðusiíg <i" Kringlunni