Morgunblaðið - 23.02.1996, Síða 7

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1996 B 7
DAGLEGT LÍF
KOLBRÚN Baldursdóttir sál-
fræðingur þýðir fjórða hluta
bókarinnar Unglingsárin -
*** handbók fyrír foreldra og ungi-
inga, sem Forlagið var að gefa út.
Hún segir að efni bókarinnar falli
vel að íslenskum ungmennum og að
ýmislegt hafi verið staðfært fyrir ís-
lenskar aðstæður, eins og um heil-
brigðis- og skólakerfið. Aftast í bók-
inni má til dæmis finna lista yfir
stofnanir í landinu sem starfa fyrir
unglinga og fjölskyldur. „Bókin er
fýrst og fremst uppsláttarrit handa
þeim sem vilja kynna sér unglingsár-
in betur,“ segir Kolbrún.
„Það sem er sérstakt við bókina
er að sjónarmið beggja, unglinga og
foreldra, birtast í henni. Hvítu síð-
urnar eru ætlaðar foreldrum og þær
bláu unglingum. Einnig eru mörg
samtöl og reynslusögur sem lýsa
kvíða og áhyggjum foreldra og ungl-
inga,“ segir hún.
Bókin er bæði fræðandi og ráðgef-
andi, að mati Kolbrúnar, og vanda-
málin ekki í brennidepli heldur al-
menn samskipti og líðan. Hinn dæmi-
gerði unglingur ætti að geta notað
hana.
íslenskur hraði og krafan
um að þekkja hið nýja
Eru aðstæður íslenskra unglinga
að einhverju leyti sérstakar?
„Hér gengur allt mjög hratt fyrir
sig, nýjungar fara um eins og eldur
í sinu og fólk þarf að tileinka sér
þær strax. Einnig er vinnudagur for-
eldra langur. Við gerum miklar kröf-
ur til lífsgæða og valmöguleikamir
em miklir, en launakjör ekki full-
næjgjandi.
I raun glíma unglingar hér við það
sama og í öðmm löndum. Foreldrar
hafa tilhneigingu til að reikna með
að unglingarnir hafí sömu skoðanir
og þeir. En það skapar ólgu því ung-
mennin em að þróa sína eigin ímynd
og sjálfsmynd. Þau tileinka sér oft
annan smekk en foreldrarnir hafa.
Unglingarnir em að slíta sig frá
foreldrunum sem hingað til hafa sagt
þeim hvemig þeir eigi að hegða sér,
hvar og hvenær hitt og þetta er við-
eigandi. Árekstrar verða vegna þessa
á ákveðnu tímabili eða þegar þroska-
skeiðið knýr á um sjálfstæði og ungl-
ingarnir verða djarfir og forvitnir.
Þeir fara að taka meiri áhættu en
áður og því má segja að áhættuhegð-
un þeirra sé meiri en foreldranna og
hætta fyrir hendi að þeir fari sér að
voða.“
Kolbrún segir að foreldrar ungl-
inga séu oft áhyggjufullir og í þeim
togist á þörfín til að stjóma og ótt-
inn við að þeir séu ekki nógu þrosk-
aðir. Hún segir mikla vídd vera í
unglingahópnum, krakkamir séu
ólíkir innbyrgðis og þroskinn mis-
munandi.
Öfgakennt uppeldl getur
haft afdrífaríkar afleiðingar
Er ef til viil nær að tala um for-
eldravandamál en unglingavandamál
eins og svo oft er gert?
Unglingar
djarfir og forvitnir
þurfa aðhald og frelsi
„Vandamál eiga sér
iðulega aðdraganda og
það eru meiri líkur á
samskiptaerfíðleikum
ef uppeldið hefur verið
öfgakennt: Frá stífni og
ósveigjanleika til þess
að vera of eftirgefan-
legt. Unglingum fínnst
í raun best að vera inn-
an ákveðins ramma sem
kveður á um aðhald en
skapar líka svigrúm til
að taka eigin ákvarðan-
ir og hreyfa sig. Það
þarf að finna eitthvert
jafnvægi sem gefur
unglingum færi á að
stjórna sjálfum sér að
einhverju leyti.“
Kolbrún telur mikilsvert að for-
eldrar leggi sig fram við að hlusta á
unglinginn og halda með því sam-
skiptaleiðunum opnum. Ef hægt er
að tala saman er oft hægt að leysa
ágreininginn. Foreldrar þurfa að
hlusta til að skilja og veita aðhald
en líka frelsi.
Það er mikilvægt, að
Kolbrún
Baldursdóttir
mati Kolbrúnar, að for-
eldrar reyni að kanna
hvemig baminu líður og
hvemig sjálfsmatið sé .
Þeir mega heldur ekki
bregðast ókvæða við
þótt unglingurinn
skammist sín fyrir þá.
Hún heldur líka að ef
sjálfsmynd foreldra sé í
lagi taki þeir því ekki
illa.
Vantar skýra stefnu
um einelti
Finnst þér nógsam-
lega tekið á einelti hér á
landi?
„Það vantar skýra
stefnu um hvernig eigi
að meðhöndla einelti. Það þurfa að
vera skýrar línur um hvað eigi að
gera og hvernig eigi að vinna með
krökkinum, kennumm og foreldrum.
Markviss vinnsla á málinu er það
eina sem dugar, barn sem þarf að
upplifa einelti í mörg ár getur nefni-
lega stórskaðast.“
Kolbrún telur að stefna í eineltis-
málum þurfí að koma frá stjórnvöld-
um. Ráðuneyti þurfa að samræma
stefnuna sín á milli og fýlgja henni
eftir inn í skólana. Það þarf að greina
vandann og finna út hvað valdi ein-
eltinu í hveiju tilfelli fyrir sig eftir
kerfisbundnum leiðum.
Kolbrún þýðir fjórða hluta bókar-
innar sem nefnist Unglingar í vanda,
en hinir þrír fjalla um unglinga og
foreldra í eðlilegum aðstæðum. Hún
segist bera kvíðboga fyrir unglingum
í vanda vegna flutnings skólans yfír
til sveitarfélaganna, því hún viti ekki
hvemig sveitarstjómamenn ætli að
byggja upp sálfræðiþjónustuna.
Unglingar. og foreldrar þeirra
þurfa að eiga greiðan aðgang að
skólasálfræðingum, að hennar mati,
en til að svo geti verið þurfa sálfræð-
ingar viðunandi aðstöðu og kjör.
„Stundum þarf ekki nema eitt viðtal
hjá sérfræðingi til að leysa málið á
byijunarstigi. Ef það er hægt að
grípa strax inn í málið, er hægt að
koma í veg fyrir alvarleg vandamál,“
segir Kolbrún að lokum. ■
GH
Gallabuxur
sem
GALLABUXUR og alls konar
gallaflíkur hafa um alllangt
skeið notið mikilla vinsælda
hjá fólki á öllum aldri. Sum-
um fínnst tilheyra að fatn-
aðurinn sé snjáður og slit-
inn eða jafnvel götóttur.
Þeim sem ekki sættá sig
við slíkan útgang og ætla
i að fleygja flíkum sem
eitthvað sér á skal bent á
að hægt er að nýta þær
til híbýlaprýði, t.d. rúmá-
breiður, púða, húsgagnaá-
klæði og sitthvað fleira
eins og sést á meðfýlgjandi
myndum. Hugmyndin virð-
ist í anda nýtni og spar-
semi, en trúlega þarf lipra
fingur til að útfærslan verði
eins vel heppnuð og sjá má á með-
fylgjandi myndum. ■
Skírlífi til
ófrjósemi
MARGT bendir til að ung hjón
og pör á framabraut, sem
langar að eignast barn en eru
of þreytt til að stunda kynlíf,
leiti til læknis vegna ófijósemi
þrátt fyrir að ekkert annað
komi í veg fyrir að þau geti
eignast barn. í það minnsta
segist yfírmaður ófíjósemis-
deildarinnar við Churschill
Clinic í Lundúnum, Rajat
Goswamy, sjá tvö dæmi þessa
í hveijum mánuði. Hann segir
að þegar farið sé að ræða við
hjónin komi í ljós að sum þeirra
hafa ekki stundað kynlíf í
nokkum tíma vegna ýmissa
kynlífsvandamála sem oft
stafa af streitu. ■
Tilbrigði
við hefðbundinn
karlmannanærfatnað
SVOKALLAÐAR samfellur hafa
verið nokkuð vinsælar sem nær-
klæðnaður kvenna um alllangt
skeið. Auglýsingar þekktra
nærfatafram-
leiðenda í er-
lendum tíma-
ritum benda nú
til að slíkar
flíkur eigi al-
veg eins heima
á karlmanns-
kroppum. Þar
sem nærplögg
karla hafa
hvorki tekið
stórstígum né
nýstárlegum
breytingum í
áranna rás, kunna karlar að táka
þessari nýjung fagnandi, að
minnsta kosti má ætla að framleið-
endur hafí kannað hug einhverra
þeirra áður en þeir settu framleiðsl-
una á markað. ■