Morgunblaðið - 04.09.1996, Blaðsíða 2

2 D MIÐVlKUDAGUfc 4. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Samhengi lífríkis
sjávarins kynnt
HAFRANNSÓKNASTOFNUNIN
bauð í gær til ráðstefnu þar sem
niðurstöður svonefndrar fjölstofnaá-
ætlunar stofnunarinnar, sem staðið
hefur yfir frá árinu 1992, eru kynnt-
ar. Sjávarútvegsráðherra opnaði ráð-
stefnuna í gærmorgun með stuttu
ávarpi, en alls verða flutt 25 erindi
á ráðstefnunni, deilt niður í 6 þema-
fundi. Helmingur þeirra var fluttur
í gær, en ráðstefnan, sem fer fram
•á Scandic Hótel Loftleiðum, heldur
áfram í dag kl. 9 og lýkur kl. 17.
Öll erindin eru flutt á íslenzku, en
ráðstefnan er öllum opin og aðgang-
ur er ókeypis.
I opnunarávarpi sínu sagði Þor-
steinn Pálsson, sjávarútvegsráð-
herra, frá tildrögum flölstofnarann-
sóknaráætlunarinnar. Hann benti á
mikilvægi þess, að samhengið í líf-
ríki sjávarins sé þekkt áður en
ákvarðanir eru teknar um nýtingu
auðlindarinnar, eða „við þurfum með
öðram orðum að vita hver étur hvern
í sjónum áður en við fáum sjálf fisk-
inn á diskinn," eins og ráðherrann
orðaði það.
Þorsteinn þakkaði Jakobi Jakobs-
syni, forstöðumanns Hafrannsókna-
stofnunar, fyrir að hafa tekizt að
beita nægjanlegum sannfæring-
arkrafti til að stjórnmálamönnum
yrði nauðsyn áætlunarinnar ljós og
tryggðu fjármögnun hennar.
Rannsóknirar hófust árið 1992 og
ber það umfangi þeirra merki, að
samtals munu á annað hundrað þús-
und fisk- og sjófuglamagar hafa ver-
ið opnaðir af vísindamönnunum.
Þorsteinn benti á, að nú riði á að
vinna þannig úr niðurstöðum rann-
sóknanna, að takast megi að hag-
nýta þá þekkingu sem aflazt hefur
með þeim, þ.e.a.s. til þess að nýta
fískveiðiauðlindina um ókomna tíð á
sem skynsamlegastan hátt.
Ólafur Karvel Pálsson, sem stýrt
hefur undirbúningi ráðstefnunnar
fyrir hönd Hafrannsóknastofnunar,
segir tilganginn með ráðstefnunni
vera að setja kraft í endanlega úr-
vinnslu niðurstaðna rannsóknanna
og kynna þær fyrir almenningi lands-
ins. Algengt sé að ráðstefnur þar sem
niðurstöður vísindalegra ráðstefna
séu kynntar fari fram á ensku, þar
sem vísindamenn séu ávallt áhuga-
samir um að koma niðurstöðum
rannsókna sinna á framfæri á al-
þjóðavettvangi. Hinn alþjóðlegi sam-
anburður sé oftast endanlegur próf-
steinn á gæði rannsókna. Ólafur seg-
ir að vísindamennirnir muni hafa
næg tækifæri til slíkrar kynningar,
þessi ráðstefna sé helguð því að gera
áhugasömum almenningi á íslandi
niðurstöðumar aðgengilegar.
Mikið starf óunnið
Ólafur segir ennfremur, að þrátt
fyrir að þessi rannsóknaráætlun hafi
verið mjög árangursrík, eins og hver
sem er geti sannfærzt um, sem komi
og kynni sér niðurstöðurnar, sé mik-
ið starf óunnið enn á þessu sviði.
Lengi muni verða þörf á frekari rann-
sóknum á samhenginu í lífríki sjávar-
ins, og vonandi verði skilningur
stjórnmálamanna nægjanlegur á því
til að fjármögnun áframhaldandi
rannsókna verði tryggð.
Þurftafrekir sjófuglar
RANNSÓKNIR á sumarfæðu sex sjó-
fuglategunda við íslandsstrendur
hafa leitt meðal annars í ljós, að
áætlað heildarát sjófugla að sumri til
nemi hundruð þúsunda tonna af smá-
físki og ljósátu.
Rannsókn þeirra Kristjáns Lilli-
endahls og Jóns Sólmundssonar, sem
beindist að fæðu sex stærstu sjófugla-
stofna við ísland, þ.e. langvíu, stutt-
neíju, álku, lunda, ritu og fýls, hafði
að markmiði að komast að því hvaða
áhrif fæðuvistfræði sjófugla hefði á
stofna fæðudýranna og fæðukeðjuna
í hafínu. Talið er að heildarfjöldi þess-
ara fuglategunda hér við land á varp-
tíma nálgist 18 milljónir fugla.
Hjá öllum þessum tegundum nema
fýl reyndist loðna, síli og ljósáta vera
meginuppistaða sumarfæðunnar,
meira en 95%. Aætlað heildarát þess-
ara sex tegunda að sumri nemur
hundruð þúsundum tonna af loðnu
og síli og tugum þúsunda tonna af
ljósátu.
Langvía eða stuttneíja er um 1 kg
að líkamsþyngd, en hver fugl af þess-
um tegundum étur að sögn allt að
hálfu kílói af smáfíski og átu á dag.
RÓIÐ Á HAFBJÖRGU
• BERGSTEINN Garðarsson
á Akureyri er búinn að róa
lengi á trillunni sinni, Haf-
björgu EA. Hafbjörg var smíð-
uð á Akureyri árið 1963 og
hefur hún verið í eigu berg-
Morgunblaðið/Birgir Þórbjarnarson
steins síðan þá. Hann er með
lítill kvóta og nægjusamari en
margir yngri mennirnir.
Sölustarf eftt til að mæta verðlækkun
■^^^■^■■■■^■■■^■■■i™ VERÐ á
Tímabundinn vandi segir “g heIu„rH.'l“
Halldór Amason hiá SH máni(!öi o* töiu,vet ®r
" nu af oseldum birgð-
um í landinu. Framleiðendur hafa lent í miklum erfiðleikum vegna þess,
einkum vegna þess að hráefnisverð var hátt í upphafi árs. Rækjan sem
þá var framleidd var keypt á háu verði, en selst nú á fremur lágu verði.
Fyrir vikið tapa framleiðendur á vinnslunni. Halldór Árnason, yfirmaður
rækjudeildar SH, segir vandann tímabundinn og staðan lagist áður en
„Rækjuverð varð mjög lágt fyrir
nokkrum árum, en frá miðju ári
1994 og fram á síðasta haust hækk-
aði verð á pillaðri rækju að meðal-
tali um 35% á mörkuðunum ytra,“
segir Halldór. „Samfara þessari
verðhækkun jókst veiði á kaldsjáv-
arrækju í heildina, en þó hvað mest
hjá okkur íslendingum. Þessi mikla
verðhækkun á tiltölulega skömmum
tíma leiddi svo til minnkandi eftir-
spurnar eftir rækju og fólk beindi
neyzlu sinni í aðrar svipaðar en
ódýrari afurðir. Á sama tíma og
eftirspurnin minnkaði jókst fram-
boðið og veiði hér við ísland var
óvenjumikil í vetur og hefur verið
mikil allt síðan verðið fór að lækka
í lok síðasta árs. Fyrir vikið hafa
myndazt töluverðar birgðir hér á
landi og afleiðingin hefur verið enn
frekari verðlækkanir.
Markaðir fáir
Heimur kaldsjávarrækjunnar er
lítill, markaðir fáir og afmarkaðir
og kaupendur eru fáir. Helztu
kaupendurnir vita hvernig veiðar
ganga, hveijar birgðirnar eru og
hvert lægsta verðið á markaðnum
er hverju sinni. Þessar upplýsingar
nota kaupendur sér og væntingar
þeirra allt þetta ár hafa verið um
verðlækkanir. Þess vegna kaupa
þeir lítið í senn til að forða sér frá
skakkaföllum, lækki verðið svo
kannski rétt á eftir að þeir hafi
keypt mikið í einu. Kaupendur ytra
keppa hvorir við aðra um hylli neyt-
enda og henni ná þeir helzt með
því að bjóða lægra verð en hinir.
Staðreyndin er samt sem áður sú,
að kaupendur vilja ekki endilega
að verið sé mjög lágt. Þeir vilja
stöðugleika í framboði og verði,
en því miður eru bæði kaupendur
og ekki sízt útflytjendur svo marg-
ir að enginn hefur stjórn á þróun-
inni.
Hráefnisverð og afurðaverð
hafa lækkað jafnmikið
Vandamál íslenzkra framleið-
enda nú er ekki fyrst og fremst að
afurðaverð sé of hátt. Samkvæmt
opinberum upplýsingum hefur hrá-
efnisverð og afurðaverð lækkað
jafnmikið á þessu ári. Vandinn er
hins vegar sá, að mikill afli í lok
síðasta árs og á fyrri hluta þessar
árs var keyptur til vinnslu á hráefn-
isverði, sem miðaðist við markaðs-
verð í upphafi árs. Nú eru menn
enn að selja þessar afurðir á allt
of lágu verði miðað við hráefnis-
verðið í vetur. Það breytir þó ekki
þeirri staðreynd að á hveijum tíma
er það mjög æskilegt að mjög virkt
samband sé milli hráefnisverðs og
afurðaverðs, bæði þegar verð lækk-
ar og hækkar. Það er hlutverk
framleiðenda og útgerðar að sjá til
að svo sé.
Það stuðlar að lægra verði en við
þurfum í raun að sætta okkur við,
að útflytjendur á pillaðri rækju séu
margir og keppi hvorir við aðra og
á íslandi eru útflytjendur anzi marg-
ir. Möguleikar útflytjenda á að ná
hærra verði og veita framleiðendum
góða þjónustu, verða meiri eftir því
sem þeir eru færri og stærri. Við
hjá SH stefnum að því að auka hlut-
deild okkar eins og kostur er. Okkur
hefur orðið töluvert ágengt á undan-
förnum árum og nú er hlutdeild
okkar rúmlega 40%.“
Flestir skila svipuðu verði heim
Skilar SH hærra verði til framleið-
enda en aðrir smærri útflytjendur?
„Ég held að flestir útflytjendur
séu að skila framleiðendum svipuðu
afurðaverði heim. Séum við hins
vegar færri og stærri getum við
boðið kaupendum upp á betri þjón-
ustu, örugga afgreiðslu og staðlað-
ar og betri afurðir. Auk þess verður
það auðveldara fyrir okkur að stíga
næsta skerfið í þróun rækjuvinnslu
á íslandi, sem er aukin pökkun í
endanlegar neytendaumbúðir.
Stefnan mótuð
SH og framleiðendur sem við
seljum fyrir hafa mótað stefnu í
þessum málum til að átta okkur á
því hvert stefni og hvaða áhrif og
hlutverk við vildum leika í þeirri
þróun, sem framundan er. Staðan
í útflutningi á pillaðri rækju frá
íslandi er sú, að megnið af rækj-
unni fer til frekari vinnslu erlendis.
Verðsveiflur eru miklar og veldur
það framleiðendum erfiðleikum.
Verð á rækju frá íslandi er svipað
og verð frá keppinautum okkar í
öðrum löndum. Smásalarnir eru
ráðandi á markaðnum, en erlendir
pakkarar keppast annars vegar um
hráefni frá framleiðendum og hins
vegar um hylli kaupmanna. Heild-
salan er einnig algengur milliliður
á kaldsjávarrækjunni, einkum á
meginlandi Evrópu. Smásölukeðj-
urnar reyna svo að ná rækjuverðinu
niður, meðal annars með því að
komast framhjá pökkurunum og
heilsölunum og kaupa beint af
framleiðendum.
Aukin pökkun í
neytendaumbúðir
Það er fyrirsjáanlegt að pökkun
á rækju í neytendaumbúðir mun
aukast hér á landi. Heildsölumark-
aðurinn í Evrópu verður áfram stór,
en stefnan er að pakka eins miklu
og kostur er hér heima en nýta
jafnframt pökkunarstöð IFPL í
Grimsby, dótturfyrirtækis SH.
Þannig drögum við úr verðsveiflum,
fækkum milliliðum og nýtum okkur
styrkleika sölukerfis SH í öðrum
afurðum. Kaup IFPL á verksmiðju
Faroe Seafood í Grimsby hafa enn-
fremur styrkt stöðu okkar hvað
þessi markmið varðar vegna stöðu
verksmiðjunnar á smásölumarkaðn-
um í Bretlandi.
Aukin áherzla á rækjuna
Til að ná þessum markmiðum
og til að selja þau um það bil
10.0000 tonn, sem framleiðendur
okkar munu vinna í ár, hefur verið
lögð aukin áherzla á sölu á pillaðri
rækju hjá SH. Við höfum ráðið
mjög reynda og góða sölumenn til
starfa. I fyrsta lagi hefyr Frank
Reynolds verið ráðinn til starfa í
Grimsby, Guðjón Daníelsson hefur
bætzt í hópinn í Hamborg, Ingi-
mundur Konráðsson og Eyjólfur
Þorkelsson hófu svo störf í byrjun
ágúst og starfa þeir á öllum helztu
markaðssvæðum okkar í Evrópu.
Einnig hefur okkur bætzt liðsauki
í sölu á smápakkningum með kaup-
unum á Faroe Seafood. Loks hefur
Gísli Gíslason, fyrrum útibússtjóri
Rf í Vestmannaeyjum verið ráðinn
til að sinna tækni- og þróunarmál-
um.
Við höfum einnig lagt áherzlu á
að leita nýrra markaða, bæði með
vöruþróun á hefðbundnum mörkuð-
um, svo sem niðurlagningarmark-
aðnum á meginlandi Evrópu og
sölu og sókn inn á ný markaðslönd.
Þannig held ég að óhætt sé að full-
yrða að dreifingin í útflutningi okk-
ar sé meiri en hjá flestum öðrum
útflytjendum hér á landi og áhættan
því mun minni en ella.
Gott samstarf
Þróun í smápakkningum hefur
verið mjög ör undanfarin ár. Tvö
fyrirtæki hafa þegar hafið pökkun
af þessu tagi og þau verða orðin
fleiri á næsta ári. Við höfum kapp-
kostað að hafa eins mikið samstarf
við framleiðendur um stefnumótun,
vöruþróun og verðmyndun eins og
kostur er. Rækjuframleiðendur eru
mjög vel upplýstir, bæði um mark-
aðinn og framleiðsluna. Reynslan
hefur verið sú að samstarfið milli
markaðsdeilda SH, sölumanna á
mörkuðunum og framleiðenda hef-
ur verið sá grunnur, sem nauðsyn-
legur er til að ná árangri í þessum
harða viðskiptaheimi,“ segir Hall-
dór Árnason.
Perkins bátavélar
Sameiginlegir hagsmunir sjómanna og okkar.
Vélar sem þola mikið
vinnuálag
Vélar sem eru eyðslugrannar
Vélar sem eru hljóðlátar
Vélar sem menga ekki
Vélar sem auðvelt er að þjóna
Vélar sem lítið þarf að þjóna
Vélar sem eru ódýrar í rekstri
Vélar sem eru á góðu verði
Vélar með góða viðgerðar- og
varahlutaþjónustu.
Vélar&Tæki hf.
Tryggvagata 16 - Simar 552 1286 - 552 1460
P.O. Box 397 - 121 Reykjavík
Telelax 562 3437