Morgunblaðið - 27.09.1996, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LIF
FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1996 B 3
Frá því Sveinn Sveinson byggði húsið á horni Bankastrætis hafa afkomendur hans búið þar. Fyrst í
gamla húsinu sem rifið var árið 1971 og síðan í nýja húsinu, sem dóttursonur hans, Sveinn Zöega, hóf
byggingu á sama ár. Frá fyrstu tíð hafa þar alltaf búið að minnsta kosti ein Hanna og einn Sveinn, stund-
um ein eða fleiri Hönnur, einn eða fleiri Sveinar, Hanna og Sveinn eða Hönnur og Sveinar.
Árin sem Sveinar og Hönnur hafa búið á horninu á Bankastræti og Skólavörðustíg.
1892-1918
SVEINN SVEINSSON
SVEINN Sveinsson og eiginkona hans
Kristjana Agnes Hansdóttir.
1892-1960
HANNA P.S. SVEINSDÓTTIR
HANNA Petrea Sveinný Sveinsdóttir og eig-
inmaður hennar Jón Zoega ásamt börnum
sinum Guðrúnu Kristjönu, Svövu og Sveini.
SVEINN Zoega og eiginkona hans Guðrún Sig-
ríður Brynjólfsson Zoega og börn þeirra Anna
Sigríður, Nanna Guðrún (í skírnarkjólnum),
Hanna og Jón Gunnar.
1913-38 og 1955-89
SVEINN ZOÉGA
1955-61 og 1963-69
HANNA SVEINSDÓTTIR ZOEGA
HANNA Sveinsdóttir Zoega og eiginmaður hennar Guðmundur
Ágúst Jónsson ásamt börnum sínum. F.v Gunnar Sigurður, Jón
Valur, Sveinn, Bryiyólfur Jósep og Hanna Signý.
1963-69 og frá 1984
SVEINN GUDMUNDSSON
Morgunblaðið/Golli
SVEINN Guðmundsson og eiginkona hans Fanney Birna Ásmunds-
dóttir ásamt börnum sínum. F.v. Tómas Birnir, Hanna Kristjana og
Ásmundur Þór.
Núna búa þar Sveinn og Hanna
Sveinn var ekki nema ár að
byggja nýja húsið, sem nú er
Bankastræti 14. Gamla húsið var
orðið fúið og illa farið og því fluttu
íbúarnir út tæpum tveimur árum
áður en framkvæmdir við nýja hús-
ið hófust. Frá 1969 til 1972 er því
eini tíminn frá því gamla húsið reis
af grunni sem enginn Sveinn og
engin Hanna bjuggu nákvæmlega
þarna á Skólavörðuhorninu. Sveinn
og Hanna voru þó ekki langt undan
því fjölskyldurnar höfðu flutt sig
örlítið um set á meðan og bjuggu
í næsta húsi að Skólavörðustíg 2.
Gamla og nýja húsið hafa hýst
að minnsta kosti einn Svein og eina
Hönnu í meira en hundrað ár. Sam-
tals þrjá Sveina og þrjár Hönnur.
Stundum hafa búið þar bæði Sveinn
og Hanna, eins og núna, en Sveinn
Guðmundsson og eiginkona hans
Fanney Birna Ásmundsdóttir, búa
á þriðju hæðinni ásamt börnum sín-
um þremur, Ásmundi 11 ára,
Hönnu Kristjönu þriggja ára og
Tómasi Birni sex mánaða.
Margt hefur breyst í Reykjavík
frá því hjónin Sveinn Sveinson (d.
1918) og Kristjana Agnes Hans-
dóttir (d. 1907) fluttu inn í nýbyggt
hús sitt. Þá áttu þau, eins og marg-
ir grannar þeirra, nokkrar beljur,
sem voru ósköp makindalegar á
beit umhverfis heimilið. Hest áttu
þau hjón líka, sem ekki væsti um
frekar en í sveit væri. Hanna
Sveinsdóttir Zoega, móðir og amma
núverandi íbúa Bankastrætis 14,
man að vísu ekki þessa tíð, enda
langafi hennar og langamma látin,
þegar hún fæddist árið 1939.
í góðu yfirlæti hjð ömmu Hönnu
„Amma mín, Hanna Petrea, bjó
alla sína ævi í risinu. Hún lést 1960
og var þá búin að vera ekkja í þijá-
tíu og þijú ár. Hún sagði mér ýmis-
legt um lífið hér um slóðir á árunum
áður. Meðal annars sagði hún mér
af móður sinni, Kristjönu,
langömmu minni, sem ku hafa ver-
ið einstakur öðlingur og ekkert
aumt mátti sjá. Af góðmennsku
hennar fóru margar sögur og ein
er af afskiptum hennar af konu
nokkurri, sem átti að hýða vegna
„hórdóms", en henni var gefíð að
sök að hafa eignast tvö börn í lausa-
leik. Konunni var ekið í hestvagni
með lögregluna í broddi fylkingar
niður Laugaveginn og hún látin
standa svo allir mættu beija hana
augum. Langömmu rann mann-
vonskan til rifja og stóð upp í hár-
inu á lögreglunni þar til þeir þorðu
ekki annað en sleppa vesalings kon-
unnf sem langamma hlúði síðan
að. Otrúlegt að svona nokkuð hafi
tíðkast fyrir ekki lengri tíma.
Sjálf lét amma Hanna margt
gott af sér leiða sem hún hafði
ekki hátt um. Hún var nokkuð efn-
uð en var tíður gestur heima hjá
fátæklingumbgkom aldrei týmhent
til þeirra. Eitt sinn frétti hún að
Gigga gamla, sem var vatnspóstur
um alllangt skeið, lægi fársjúk
heima og enginn hugsaði um hana.
Amma tók gömlu konuna til sín og
bjó henni heimili þar til hún lést
1947.“
Hanna segist hafa verið mjög
hænd að föðurömmu sinni og nöfnu
og verið hjá henni hvenær sem
tækifæri gafst. „Ég var fyrsta
bamabarnið og amma dekraði við
mig á alla lund. Pabbi rak skóbúð-
ina Skóinn á jarðhæðinni og ísbúð
í næsta húsi. Hann var vel stæður
framan af, mamma hafði vinnukon-
ur og gat því sinnt ýmsum áhuga-
málum sínum eins og til dæmis
saumaskap ef henni sýndist svo.
Við systkinin fengum ýmislegt
umfram jafnaldra okkar. Þótt for-
eldrar mínir hafi ekki flutt aftur í
gamla húsið fyrr en ég var orðin
sautján ára, má segja að mitt ann-
að heimili hafi verið þar þangað til
ég flutti í nýja húsið 1963 ásamt
eiginmanni og syni okkar, Sveini,
sem þá var nokkurra mánaða."
Hanna og fjölskylda bjuggu að
Bankastræti 14 í sex ár og þar
fæddust þeim hjónum tveir synir
til viðbótar. „Mér fannst yndislegt
að búa í miðbænum og alls ekki
erfitt að ala strákana upp á þessum
slóðum. Ég kenndi þeim að fara
yfir götu og þess háttar og þeim
lærðist fljótt að vara sig á hættun-
um. Samgangur við foreldra mína,
sem bjuggu í sama húsi, var mikill
enda saknaði Sveinn, elsti strákur-
inn, þeirra eftir að við fluttum í
Fossvoginn, skömmu áður en gamla
húsið var rifíð.
Gat ekkl siitið sig fró
miðbænum
Og elsti strákurinn, Sveinn, seg-
ist aldrei hafa getað slitið sig frá
miðbænum og alltaf verið ákveðinn
í að þangað skyldi hann flytja aft-
ur. Líkt og Hanna móðir hans hafði
dvalið löngum stundum hjá Hönnu
ömmu sinni, var Sveinn með annan
fótinn hjá ömmu sinni, Guðrúnu
Sigríði, og Sveini afa. „Ég klifraði
í nýbyggingum, lék mér í portum,
bakgörðum og alls konar skúma-
skotum sem þarna er að finna. Mér
fannst þetta hið skemmtilegasta
athafnasvæði og var orðinn vel
kunnugur öllum kaupmönnunum í
nágrenninu.
Börn Sveins hafa alið allan sinn
aldur að Bankastræti 14. Aðspurð-
ur sagði Sveinn engum vandkvæð-
um bundið að ala upp börn í mið-
borginni. Fanney, eiginkona hans,
er ósammála bónda sínum að þessu
leyti, segir slíkt að vísu mögulegt
en miðborgin sé alls ekki vettvang-
ur fyrir barnafjölskyldur. „Hún
Fanney mín er líka utan af landi,“
skýtur Sveinn inn í. „Hann er stund-
um svo merkilegur með sig,“ segir
Fanney afsakandi og bætir við að
reyndar sé hún uppalin í Árbæjar-
hverfinu. Annars segir Fanney að
sér líki mjög vel að búa í Banka-
strætinu. Henni fínnst þó að vel
mætti taka til hendinni og gera
bakgarða og fleiri svæði vistvænni.
Um það eru þau hjónin sammála
og segja að borgaryfírvöld mættu
að ósekju hvetja íbúa miðborgarinn-
ar til slíkra framkvæmda.
Víldi húsiA áfram í eigu
fjölskyldunnar
Eftir að afi Sveins veiktist af
alzheimer-sjúkdómi 1983, breyttust
hagir ömmu hans Guðrúnar Sigríð-
ur. Þótt eigandi reisulegs hús á
eftirsóttasta stað í borginni gæti
t,æpast talist fátækur, kynntist hún
á efri árum hvernig var að búa við
þröngan kost. Að sögn Sveins lagði
amma hans ofurkapp á að halda
húsinu í eigu fjölskyldunnar. „Allt
í einu þurfti amma að sjá um allt
og hugsa fyrir öllu. Hún fékk leigu
af annarri hæðinni og hluta jarð-
hæðarinnar. Þeir peningar fóru allir
í að borga skuldir og hagræða
bankalánum. Henni var mjög um-
hugað um að fjölskyldan byggi í
húsinu og ég gaf henni loforð um
að ég myndi örugglega búa hér
áfram. Ég flutti á þriðju hæðina
1984 og amma bjó á fjórðu hæð
þar til hún lést í fyrra.“
Sveinn segist lítið verða var við
umferðarhávaða og ólæti vegfar-
enda á kvöldin og um helgar, sem
margir nágrannar hans kvarta yfir.
Honum fínnst hjarta borgarinnar
hafa tekið á sig skemmtilegan svip.
Vínveitingaleyfi veitingastaða og
vaxandi kráarmenningu segir hann
vera óumflýanlegan fylgifisk borg-
arlífsins. Honum telur að lítið sé
hægt að gera til að stemma stigu
við slíku og í rauninni ekki ástæða
til.
Líkt og ömmu hans langar Svein
til að Bankastræti 14 verði áfram
í eigu fjölskyldunnar. „Nú á bara
eftir að koma í ljós hvort Hanna
dóttir mín hafi sterkari taugar til
hússins en hin börnin," segir þriðji
Sveinninn að Bankastræti 14. É
i