Morgunblaðið - 27.09.1996, Blaðsíða 7

______________________PAGLEGT LÍF
V erksmiðjustjórinn
stundum kallaður „elskan" og „vinan"
' '■'-■'jéet \ i -' jm Einn hugur og ein hönd
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Ásdís
ELÍN BJÖRK og Ingimundur Birnir
heima hjá sér að pakka niður
fyrir sumarfríið.
renna saman í eitt; störf fyrir
■ konur og karla. Enn hafa þó
2 sumir starfstitlar fremur skír-
skotun til karla og aðrir til
.0^ kvenna einkum vegna þess að
*Sr karlar hafa oftar og lengur
gegnt tilteknum störfum en
konur og öfugt. Til skamms
tíma vöktu titlar sem enduðu
á stjóri jafnan hugmyndir um
karl. Þótt fleiri konur geti nú
státað af stjóratitlum eru ekki
kk mjög margar sem gegna starfi
verksmiðjustjóra, eins og Elín Björk
Jóhannesdóttir hjá Sól hf.
Rúmlega þrítug, smávaxin og
snaggaraleg og afskaplega óverk-
smiðjustjóraleg á að líta ef miðað
er við gömlu hugmyndirnar um mið-
aldra karlverksmiðjustjóra, vel við
vöxt og valdsmannlegan. En Elín
Björk er ekkert að láta tilgerðarlegt
lítillæti þvælast fyrir sér. Hún segist
einfaldlega hafa fengið stöðuna
vegna þess að hún þótti hæfust,
hafði góða reynslu og víðtæka þekk-
ingu á starfseminni. „Þótt ég sé
ekkert ánægð með að viðurkenna
þá tilfinningu mína þá held ég að
ekki hafi sakað að ég á ekki börn,“
segir Elín Björk, sem oft vinnur tíu
tíma á dag.
í pökkun á sumrin
Frá 1984 vann hún við að pakka
inn ávaxtasöfum, smjörlíki og öðrum
afurðum Sólar hf. „Ég var í mat-
vælafræði í háskólanum og vann við
innpökkunina á sumrin. Þótt starfið
væri fremur tilbreytingarlaust
fannst mér strax gaman að vinna
hérna, enda hefur starfsandinn alltaf
verið mjög góður. Hér eru öðru
hverju ýmsar uppákomur og
skemmtanir, sem starfsmenn standa
fyrir og fólk úr öllum deildum tekur
þátt í.“
Þegar Elín Björk var orðin full-
gildur matvælafræðingur bauðst
henni starf aðstoðarmanns á rann-
sóknarstofunni. Því starfi gegndi
hún þar til hún hélt utan með eigin-
manni sínum, Ingimundi Birnir, sem
hóf nám í efnaverkfræði í Svíþjóð.
„Þar skrældi ég kartöflur og vask-
aði upp á stóru sjúkrahúsi þar til
ég gafst upp og hóf nám í kerfis-
fræði við háskólann. Mér fannst
námið ekki nógu praktískt enda
byggðist það meira á kenningum en
hagræðingu í reynd. Ég varð því
himinlifandi þegar mér bauðst yfir-
mannsstaða á rannsóknarstofunni
hjá Sól hf., hætti í skólanum þótt
ég ætti örfáar einingar eftir og kom
heim.“
Elín Björk var ráðinn verksmiðju-
stjóri í febrúar síðastliðnum. Hún
komst fljótlega að raun um, auk
þess að fylgjast með í verksmiðjunni
þar sem 35 manns starfa, að starfíð
er að þremur fjórðu fólgið í skrif-
stofuvinnu og ómældur tími fer í
alls konar áætlanagerðir varðandi
kostnað, framkvæmdir, starfs-
mannahald og fleira. „Mér finnst
allt hvað öðru skemmtilegra. Ég
reyni þó að gæta þess að loka mig
ekki af á skrifstofunni enda nauð-
synlegt að eiga góð persónuleg sam-
skipti við alla starfsmenn fyrirtækis-
ins. Ég hef mikinn áhuga á að fram-
fylgja ákveðinni starfsmannastefnu,
þar sem áhersla er lögð á að starfs-
menn noti ekki bara hendurnar held-
ur höfuðið líka.
Innt nánari útskýringa segir Elín
Björk að hugmyndin sé að fá starfs-
menn til að vinna saman sem einn
hugur og ein hönd að framgangi
fyrirtækisins. „Við viljum láta
starfsmenn finna að framlag þeirra
skiptir máli, hvetjum þá til að koma
með hugmyndir og markmiðið er að
yfirmenn hverrar deildar fái meiri
ábyrgð og völd.“
Elín Björk er öllum hnútum kunn-
ug í verksmiðjusölunum og rann-
sóknarstofunni auk þess sem hún
fylgist vel með vöruþróun og gæða-
eftirliti. Áður en hún tók við starfi
verksmiðjustjóra sinnti hún gæða-
stjórnun og samdi m.a. þykkan doðr-
ant um gæðastjórnun, sem nú er
leiðarljós og handbók starfsmanna.
Vörurýrnun og nákvæm endur-
skoðun reikninga frá þjónustufyrir-
tækjum voru meðal þeirra mála sem
Elínu Björku fannst brýnt að taka
á. „Óskipulög vinnubrögð og lítil
þjálfun er helsta ástæða vörurým-
unar. Til að stemma stigu við slíku
er næsta skref að leita leiða til að
þjálfa starfsfólkið, til dæmis á nám-
skeiðum. Þegar er komið gott skipu-
lag á greiðslum, sem fyrirtækið þarf
að inna af hendi fyrir vörur og þjón-
ustu, svokallað verkbeiðnakerfi.
Þetta eykur að vísu skrifræðið en
margborgar sig.“
Elín Björk hefur margar hug-
myndir á pijónunum til að stuðla
að aukinni hagræðingu og auka vöxt
fýrirtækisins og uppgang á
öllum sviðum. En það er líf
eftir vinnu og þótt Elín
Björk vakni stundum á nótt-
unni með alls konar ha-
græðingarhugmyndir í koll-
inum, rjúki á fætur og komi
þeim á blað, segist hún vita-
skuld eiga mörg áhugamál
og hlakka til helganna rétt
eins og flestir.
Ekki tími til að drekka
Trópí saman á
morgnana
Þótt bameignir séu ekki
á dagskrá að sinni, segir
Elín Björk að þau hjónakom
séu oft spurð hveiju þetta
sætta eiginlega, hvort þau
ætli ekki að fara að drífa í
að eiga börn. Elín Björk
lætur sér slíkt í léttu rúmi
liggja, enda segir hún starf
beggja taka hug þeirra all-
an. „Einu sinni vom líka all-
ir að spyija af hveiju í ósköp-
unum við fengjum okkur
ekki bíl. Stundum held ég
að fólk öfundi okkur pínulít-
ið af frelsinu. Við getum
leyft okkur að ferðast og gera ýmis-
legt skemmtilegt nákvæmlega þegar
okkur dettur í hug.“
Aðspurð segir Elín Björk að bóndi
hannar kvarti ekki þótt hún sé að
vinna langt fram á kvöld, enda sé
vinnudagur hans í Járnblendiverk-
smiðjunni á Grundartanga lika lang-
ur. „Við höfum ekki einu sinni tíma
til að drekka Trópí saman á morgn-
ana. Þótt því fari fjarri að allt sé
þaulskipulagt hjá okkur þá er nán-
ast orðin regla að hittast á ein-
hverri krá eftir vinnu á föstudögum
og rabba saman. Stórt einbýlishús
og bíll af fínustu gerð er ekki draum-
urinn. Mér finnst aðalatriðið að láta
sér líða vel og gera það sem er
skemmtilegt. Anægja með lífið og
tilvemna er að miklu leyti fólgin í
að vera í skemmtilegu og krefjandi
starfi."
Spurningu blaðamanns hvort
karlar myndu sýna verksmiðjustjóra
af kyni karla sama viðmót og konu
í sömu stöðu svarar Elín Björk á þá
leið að líklega segi karl ekki „elsk-
an“ og „vinan“ við allsendis ókunn-
ugan karl. „En svona talar nú bara
einstaka karl nú til dags, sem betur
fer.“ ■
vþj
FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1996 B 7
Með augum landans
Agi einkennir
skólastarfið
Q
Rúna Guómundsdóttir hefur undanfar-
iö ár búið með fjölskyldu sinni í Hull
á austurströnd Englands þar sem hún
stundar fyrirtækjarekstur ásamt eig-
inmanni sínum, Heimi Karlssyni.
<d
BRESKT skólakerfi
i_____J hefur verið harðlega
gagnrýnt á undanförn-
Oum mánuðum vegna
óánægju með árangur
nemenda. Ástæður eru
V~~~3P margar en einkum er
j talað um að kennarar
> ' standi sig ekki sem
r!_T1 skyldi og hvers vegna
LawÆta«j svo sé. Einnig að um sé
að kenna síversnandi
hegðun nemenda. Finnst mörgum
þetta ástand koma t.d. fram í al-
varlegum þekkingarkorti á hinni
merku sögu Breta. Nemendur
virðast t.d. ekki þekkja sögufræg-
ar persónur. í könnun sem gerð
var á dögunum hafði stór hópur
nemenda ekki hugmynd um hvaða
eini konungur Breta var hálshögg-
vinn eða hver Chippendale var.
Margir héldu að Chippendale væri
frægur líkamsræktarkappi. Þess
má geta fyrir þá sem ekki vita,
að Chippendale var mikilsmetinn
húsgagnahönnuður á 18. öld og
eru húsgögn hans mjög eftirsótt
af söfnurum og þeim sem unna
antikmunum.
Þótt Bretar gagnrýni mikið
skólakerfið er þó sitthvað sem er
aðdáunarvert. Dóttir mín, sem er
4 ára, hóf skólagögnu í byijun
þessa mánaðar. Allflestir foreldrar
setja börn sín í skóla 4 ára þótt
skólaskylda hefjist um 5 ára aldur.
Strax í vor var foreldrum þeirra
barna, sem hefja áttu nám um
haustið, boðið að koma minnst
þrisvar í heimsókn í skólann yfir
sumarið til að venja litiu krílin við
og kynnast skólalífinu. Það var
mjög óvenjulegt, en ekki síður
ánægjulegt, að kynnast því að
kennarinn gaf sér tíma til að heim-
sækja væntanlega nemendur sína,
þrátt fyrir að fá ekki sérstaklega
greitt fyrir það. Sýnir þetta ótví-
rætt að skólinn hefur markað
ákveðna stefnu byggða á reynslu
og gefur um leið til kynna reglu,
skipulag og hugsun. Færir það
foreldrum meira öryggi en ella og
gerir öll samskipti milli þeirra og
skólans miklu persónulegri og um
leið auðveldari.
Skólinn hefst á morgnana um
níuleytið og stendur til kl. 15.30.
Börnin geta borðað hádegisverð í
skólanum eða farið heim til sín.
Þegar þau fara í hádegisverð ann-
ast þau konur sem eingöngu sjá
um að fara með þau í og úr mat.
Þessar konur eru kallaðar „dinner
ladies".
Börnin læra það strax að rétta
upp hönd til að ná athygli og þau
læra að fara í röð inn í skólann
og á milli stofa. Inn í skólann
fara þau ekki fyrr en öll eru kom-
in í röð, standa þar kyrr og hljóð.
Sum eiga svolítið erfitt með að
hemja sig, en þá er þeim kippt
úr röðinni og fara síðust inn. Þetta
finnst undirritaðri frábært. Það
væri ekki slæmt ef Islendingar
tækju upp þessa siði í skólum
landsins.
í umræddum skóla eru um það
bil 290 börn. Fjöldi nemenda í
hveijum bekk er frá 25-40. í
yngstu bekkjunum nýtur kennar-
inn aðstoðar menntaðrar fóstru
við kennsluna. Ástæða þess að
börn byija svona fljótt í skóla er
að hefðbundin leikskóli hættir
þegar börnin eru 4 ára og þá vant-
ar það sem kallað er forskóli. Því
er námið blanda af leikskóla og
hefðbundnum skóla.
Það er strax byijað að kenna
þeim stafi og hljóðin sem þau
mynda. Fá þau smáverkefni til að
vinna heima og þegar í skólann
kemur er farið yfir það með hveij-
um og einum. Þau læra að halda
á blýanti og þroska fínhreyfingar
handanna. Læra að skrifa og
þekkja tölur upp að 10. Þau læra
frádrátt og samlagningu með
leikjum. Einnig eru þau þjálfuð í
formum, að skilja vigt og loks
læra þau stafrófið. Þeim er kennd
hljóðmyndun stafanna og hvernig
þeir eru skrifaðir. Fyrsta heima-
vinnan er einmitt sú að æfa sig á
hljóðum stafanan. Er þeim síðan
hlýtt yfir daginn eftir. Eftir því
sem bömin eldast er öll heima-
vinnan unnin í skólunum. Helst
er það lestur sem þau æfa sig á
heima. Börn eru auðvitað mismun-
andi undir það búin að læra, en
þó er óhætt að segja að flest kunni
þau stafrófið eftir fyrstu önnina.
Eftir því sem tíminn líður þessa
fyrstu önn læra þau smám saman
ýmsa hegðun sem einkennir skól-
ann. Það er aðdáunarvert að sjá
hversu góðan aga kennaranum
tekst að hafa í bekknum. Þeim
er kennt að rétta upp hönd þegar
þau þurfa að fá athygli kennarans
og er það einfaldlega ekki liðið
að allir hrópi í einu. Þegar gengið
er um ganga skólans er eftirtekt-
arvert hversu rólegt er í bekkjun-
um. Hróp og köll heyrast ekki.
Kennarar hafa bækur þar sem
börnin fá stjörnu fyrir góða hegð-
un. Ef barn á við hegðunarvanda-
mál að stríða og kennarinn hefur
reynt allt sem hann getur er barn-
ið sent til skólastjórans. Á skrif-
stofu skólastjórans er gulur kassi.
Kassinn geymir skrár yfir hegðun
þess. Barnið kvittar síðan fyrir.
Ef barnið bætir hegðan sína næstu
vikur er kortið rifið og málið er
gleymt. En foreldara hér taka það
ekki í mál að börn þeirra geti
ekki lært vegna hegðunarvanda-
mála annarra barna.
Það er mildur en þó mikill agi
sem viðhafður er. Hefur það
eflaust að gera með bæði uppeli
og hvernig þeim er kennt frá upp-
hafi að það þarf að hegða sér á
ákveðinn hátt og virða þær reglur
sem settar eru. Skólanámið er því
bara ekki mötun á ákveðnu náms-
efni heldur kennsla í mannlegum
samskiptum og hegðun út í samfé-
laginu.
Við íslendingar ættum að læra
það besta sem aðrar þjóðir geta
kennt okkur og læra af reynslu
þeirra. Til þess þurfum við að
geta gagnrýnt okkur sjálf á upp-
byggilegan hátt, en gleyma okkur
ekki í fölsku öryggi um að allt sé
svo frábært hjá okkur. T.d. þyrft-
um við heldur betur að taka okkur
á hvað varðar óhóflegt fijálsræði
með uppeldi barnanna okkar.
Þá má ekki gleyma þeirri stað-
reynd að það er ekki nóg að skól-
arnir agi börnin, heldur verða for-
eldrarnir að gera það líka. Foreldr-
ar bera fyrst ogfremst ábyrgð á
hegðun barna sinna, en meðan
skólarnir eru með börnin verðum
við að treysta því að þeir beri
ábyrgð líka. ■
Rúna Gudmundsdóttir.