Morgunblaðið - 27.09.1996, Blaðsíða 4

4 B FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
HEIMSPEKI
Hrannar Baldursson
Gengið
í hring
HVAÐ ERU þetta gamlir
krakkar?“ spyr blaðamaður
Hrannar Baldursson, heimspeki-
kennara við Pjölbrautaskólann í
Breiðholti. „Þetta eru ekki krakkar
heldur fólk á öllum aldri,“ svarar
Hrannar og brosir vinalega að
hleypidómum blaðamanns.
Hrannar leggur ýmislegt á sig
til að vekja áhuga nemenda sinna
á heimspeki. Hann byrjar hvern
tíma á því að ýta kennaraborðinu
til hliðar og búa til umræðuhóp
með nemendum. Allir sitja í hring
og stundum vilja umræðurnar líka
fara í hring. Að þessu sinni, til
að bijóta enn frekar upp kennsl-
una, hefur hann fært tímann yfir
í Gerðuberg.
Þar leyfist nemendum að panta
sér kaffí og einhver spyr: „Eru
þeir með debetkortavél í húsinu?“
Hrannar er hins vegar of upptek-
inn til að svara vegna þess að
hann er að árita kennslubókina
„Fornaldarheimspeki" fyrir nem-
endur. Hann er nefnilega sjálfur
höfundur bókarinnar. „Er öllum
formlegheitum lokið?“ spyr hann
svo nemendur. Þegar enginn
hreyfir andmælum við því hefst
kennslan.
Pamela er bara plast!
í byijun bókarinnar er varpað
fram þeirri spurningu hver skil-
greiningin sé á heimspeki og skap-
ast umræður um þá skilgreiningu
að heimspeki sé „rannsóknir á
eðli hluta byggðar á rökhugsun
frekar en raunvísindalegum að-
ferðum."
„Hvað er eðli?“ spyr Hrannar
bekkinn og heldur áfram: „Hvert
er til dæmis eðli ljósmyndara?“
„Að taka myndir,“ svarar ein
stúlka. Blaðamaður veltir vöngum
DAGLEGT LÍF
„Fórnaði ekki Adam einu rif-
beininu sínu svo Eva gæti orðið
til?“ spyr Hrannar.
„Það var allt annað,“ svarar
annar piltur. „Adam var vinur
Guðs, - Pamela ekki.“
Súrt slátur og trúarbrögð
Þannig gengur tíminn fyrir sig.
Nemendur ræða málin og einstaka
sinnum grípur Hrannar fram í og
beinir umræðunum á nýja braut.
Eins og núna. Hann lætur nem-
endurna skrifa á blað svarið við
því hvað sé náttúrulögmál og les
síðan upp svörin.
„Náttúrulögmál er trúarbrögð -
leið hinna einföldu til að skilja hið
flókna.
og kemst að því að kennaraeðlið
virðist öfugsnúið hjá Hrannari.
Er ekki eðli kennara að fræða
fremur en spyija spurninga?
„Stundum getur það kannski farið
saman,“ segir ljósmyndarinn. Þeg-
ar þeir ranka við sér aftur er bekk-
urinn að leita svara við því hvað
sé náttúrulegt.
„Allt sem mennirnir gera er
náttúrulegt vegna þess að menn-
irnir eru náttúrulegir," stingur
einn pilturinn upp á.
„Ef mennirnir eru náttúrulegir
eru þá borgir náttúrulegar?“ spyr
Hrannar á móti.
„Allt sem er af þessum heimi
er náttúrulegt," svarar pilturinn.
„Er þá sílikon í vörum náttúru-
legt?“ spyr Hrannar og bætir við
þegar strákurinn svarar því ját-
andi: „Pamela Anderson er þá
náttúrubeib?“
„Hún er bara plast!“ heyrist í
einni stúlku.
„Nei, Pamela er alltaf að verða
náttúrulegri og náttúrulegri,"
svarar pilturinn. „Hún þykir hins
vegar ekki vera eðlileg vegna þess
að hún storkar viðmiðum samfé-
lagsins.“
„Hún lét taka úr sér neðstu rif-
beinin,“ segir önnur stúlka í
hneykslunartón. „Hún er reiðubú-
in að láta rífa sig og tæta til að
líta betur út.“
„Náttúrulögmál er óendanlegt."
„Náttúrulögmál er súrt slátur.“
Svörin eru misjöfn en Hrannar
staðnæmist við svarið: „Náttúran
er eins og maður. Hún breytist
sífellt.“
Er þá ekki galdurinn að finna
hvaða lögmálum hún fylgir og til
þess að aðgreina þau frá náttúr-
unni verða þau þá ekki að vera
óbreytanleg?
Við svo búið er umræðum lokið
og nemendur halda hver sína leið.
Eins gera blaðamaðurinn og ljós-
myndarinn. Einnig heimspeki-
kennarinn. En vegir Pamelu And-
erson eru aftur á móti órannsakan-
legir.
„Það er leikur að læra,
getur raunar veríð gagn
því gefnu að kennarinn 1<
áhuga og ná athygli ne
settist á skólabekk og ví
sínum Dönum, löffmálu
beygingum o|
Benedikt Bragason
Dans
ogrokk
ER KOMIÐ að enn einum tíman-
um?“ Kennari á kaffistofunni and-
varpar og horfir í gaupnir sér. Benedikt
Bragason leikur hins vegar á als oddi.
„Auðvitað kenni ég íslensku - hvað
annað,“ segir hann við blaðamann. „Það
er það eina sem ég kann.“
Hann er búinn að kenna í sautján
ár við Verkmenntaskólann á Akureyri,
eða frá stofnun skólans. „Þar áður
kenndi ég í Hafnarfirði þannig að ég
er orðinn ansi gamall,“ segir hann og
brosir ungæðislega.
Hann er um það bil að fara að sýna
nemendum sínum í þriðja bekk gamla
sjónvarpsmynd með flutningi hljóm-
sveitarinnar Rikshaw á Völuspá. „Ég
er nýbúinn að fara í kvæðið með krökk-
unum og til að vekja áhuga þeirra enn
frekar finnst mér tilvalið að sýna þeim
þessa mynd, sem hefur upp á allt að
bjóða; dans, rokktónlist og ragnarök."
Blaðamaður kinkar kolli og hugsar
með sjálfum sér að þetta sé sannarlega
leiðin að hjörtum MTV-kynslóðarinnar.
Þegar Benedikt hefur lokið máli sínu
stendur hann upp og býst til að fara.
„Það er víst búið að hringja," segir
hann og bætir laumulega við: „... en
það þarf nú ekkert að vera með í blaða-
greininni."
Hafdís Ingvarsdóttir
Teiti í
Versló
MÖRG stór augu taka á móti
blaðamanni þegar hann sest
í kennslustofu í Verzlunarskóla Is-
lands og lesa má úr andlitunum:
„Hvaða furðufugl er þetta?“ „Kender
I Peter?" spyr Hafdís Ingvarsdóttir,
dönskukennari.
„Hann var hjá mér í nótt,“ svarar
ein stúlka að bragði. Önnur spyr:
„Verður hann með okkur í bekk?“
„Er hann ekki svolítið gamall," spyr
sú þriðja.
Hafdís er fljót að leiða talið að
öðru og biðja nemendur um heima-
verkefnin. Síðan spyr hún: „Hvordan
var festen? Var den god?“ Greinilegt
er af góðum undirtektum að bekkjar-
teitið hefur heppnast vel.
Þegar líður á kennslustundina
hverfur blaðamaður í hópinn og nem-
endur róast. Þetta er fyrsti tíminn
þar sem þau fara í talæfingu. Nem-
andi sem á að lesa fyrst hikar þegar
ljósmyndari kemur inn í stofuna.
„Slap af, Ólafur. Det sker ikke nog-
et,“ segir Hafdís. Ein bekkjarmær
setur upp sparibrosið og segir: „Viltu
taka mynd af mér?“
Mogginn á að seljast áfram
Hafdís leggur mikið upp úr því að
aðeins sé töluð danska í tímum. Ef
einhver reynir að tala íslensku er
hann ekki virtur viðlits eða er svarað:
„Det lod som islandsk, hvad?“ Enda
er það mikilvægt fyrir nemendur að
tala sem mest til að öðlast tilfínningu
fyrir málinu og slípa framburðinn.
Þau mega þó ekki gleyma að hlusta
og það hefur aldrei verið vandamál
hjá Hafdísi að fá nemendur til þess.
Einnig er augljóst að auðveldara
er fyrir tungumálakennara að hafa
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
stjórn á bekkjum ef aðeins er töluð
sú tunga sem verið er að kenna. Það
er t.d. að hægara sagt en gert fyrir
aðra en úrvalsnemendur að kveða
dönskukennara sinn í kútinn, - ef
þeir eiga að gera það á dönsku.
I umræðum undir lok tímans er
spurt hvort það komi myndir af
bekknum í Mogganum. Viðkomandi
er engu nær eftir svar Hafdísar:
„Mogginn á að seljast áfram.“
Dönskukennslan að batna
Á kennarastofunni er notalegt and-
rúmsloft eins og endranær og rifjast
upp fyrir blaðamanni skákir hans við
kennara skólans. Þá var allt lagt
undir. Einbeitingin gat verið slík að
vindlaöskunni var drepið í kaffíboll-
ann og drukkið úr öskubakkanum.
„Nemendum hefur farið mikið
fram á undanförnum árum,“ segir
Hafdís. „Dönskukennslan er að
batna - ekki síst með betra náms-
efni. Þar munar mestu um nýjar
hlustunaræfingar sem lagðar eru
fyrir nemendur í grunnskólum.“
Hefur ekki dönskukunnáttu Is-
lendinga hrakað frá því barnabækur
voru aðeins fáanlegar á dönsku?
„Ef farið er lengra en áratug aft-
ur í tímann komum við að þeirri
kynslóð sem lærði dönsku af Andrés-
blöðunum og var vel læs. Þá var það
orðaforði sem maður gat gengið að
sem vísum. Núna eiga nemendur
hins vegar mun auðveldara með að
tala dönsku. Þar eru framfarirnar.
Mín kynslóð var illa talandi - en gat
lesið al!t.“
Hafdís brosir til gamla nemanda
síns og segir: „Það er ekki Bakka-
skip einu sinni á ári.“
DANSKA
ISLENSKA