Morgunblaðið - 13.12.1996, Blaðsíða 7

ÍSLENSK kvenfélög_ eru fágæt á
erlendri grund, þótt íslendingafélög
séu víða um heim. Kvenfélagið
Freyjurnar hefur starfað í Grimsby
og Hull, á bökkum Humber árinnar
í Englandi, frá árinu 1965. Félagið
var stofnað til að auðvelda íslenskum
konum sem bjuggu þar um slóðir
að hittast og tala móðurmálið. Með
auknum fólksflutningum frá íslandi
til Hull og Grimsby á síðustu árum
hefur félagsstarf Freyjanna tekið
fjörkipp.
Blaðamaður Morgunblaðsins hitti
á dögunum fjórar Freyjur, þær Mar-
gréti Þorvaldsdóttur, Elsu Þórisdótt-
ur, Gyðu Stenton og Ragnheiði
Cartledge. Þær Margrét og Elsa eiga
íslenska menn en Gyða og Ragnheið-
ur eru giftar enskum mönnum.
Þrjár kynslóðir
Á þriðja og fjórða áratugnum
fluttu til Grimsby, sunnan Humber
árinnar, nokkrar íslenskar fjölskyld-
ur og fóru fjölskyldufeðurnir að
vinna við útgerð og skipstjórn bre-
skra togara. I kjölfarið komu íslensk-
ar stúlkur í vist hjá þessum fjölskyld-
um og nokkrar þeirra festu ráð sitt
í Englandi. Eins stofnuðu ísienskar
stúlkur til kynna við breska hermenn
á íslandi og fluttu með þeim út
meðal annars á Humberside svæðið.
í byijun 9. áratugarins fóru ís-
lenskar fjölskyldur aftur að flytja á
Humberside svæðið og settust að
norðan ár á Hull svæðinu. Stórauk-
inn útflutningur á ísfiski héðan og
vaxandi atvinnustarfsemi íslendinga
á svæðinu skapaði þarna fjölmörg
atvinnutækifæri fyrir landann. Nú
er talið að um 70 íslendingar búi á
Humberside svæðinu.
Að sögn Gyðu Stenton er Svana
Aðalsteinsson, ekkja Páls Aðal-
steinssonar skipstjóra og útgerðar-
manns, elst kvenfélagskvenna, 83
ára gömul. Svana flutti til Grimsby
1932 ásamt Guðnýju systur sinni,
konu Ágústar Ebenezarsonár tog-
araskipstjóra. Dóttir Guðnýjar,
Kristín Guðmundsdóttir, giftist
Dennis Petchell, síðar borgarstjóra
í Grimsby. Eins nefnir hún Önnu
Gunnsteinsdóttur, konu Sigurðar
Þorsteinssonar skipstjóra, úr hópi
frumheijanna. Þau fluttu til Hull um
1930 og eignuðust þijú börn sem
öll eru búsett í Englandi.
Ólöf Stevens, sem rak Orbeon Pub
í Grimsby ásamt manni sínum, Ja-
mes Stevens, og Helga Gott, eigin-
kona Johns Gotts stórkaupmanns,
kynntust mönnum sínum á íslandi
þegar þeir gegndu þar herþjónustu.
Þetta fólk festi allt rætur í Englandi
og fór ekki heim aftur. Hins vegar
hefur verið töluverð hreyfíng á ís-
lensku fjölskyldunum sem hafa kom-
ið til starfa í Englandi undanfarin
ár, oft tímabundið.
Gyða Stenton kom til Grimsby
1952 til að vera eitt ár í vist hjá
Svönu og Páli Aðalsteinssyni. Þá
kynntist hún tilvonandi manni sín-
um, Ted Stenton fiskkaupmanni.
„Ég fór heim eftir eitt ár og það tók
mig þijá daga að segja mömmu að
ég ætlaði aftur til baka,“ segir Gyða
og hlær. Hún var áfram hjá Svönu
næsta árið, giftist Ted á íslandi árið
1954 og hefur búið ytra síðan. Ragn-
heiður Cartledge kom til Englands
árið 1970 og fylgdi í kjölfar systur
sinnar, Sylviu Haith, sem var au-
pair hjá enskum hjónum. Þær Gyða
og Ragnheiður búa báðar í Grimsby.
Freyjurnar stof naðar 1965
Gyða segir að átta íslenskar konur
hafi stofnað kvenfélagið Freyjurnar
árið 1965. Tilgangurinn hafi verið
að æfa sig í að tala íslensku og að
halda hópinn. Þær hittust tvisvar í
mánuði til að byija með og reyndu
líka að fara í ódýrar jólaferðir sem
boðnar voru til íslands, reyndust það
oft hinar mestu ævintýraferðir.
Freyjurnar eru nú yfirleitt 15-20
talsins, talan er breytileg vegna tíðra
búferlaflutninga í seinni tíð. Flestar
konurnar eru heimavinnandi, það er
ekki venjan í Englandi að konur
fari að vinna fyrr en börnin eru
bytjuð í skóla fímm ára gömul auk
þess sem erfitt var að fá atvinnu-
leyfi. Freyjurnar hittast nú einu sinni
Morgunblaðið/Guðni
FJÓRAR íslenskar Freyjur í enskri sól. F.v.: Elsa Þórisdóttir, Margrét Þorvaldsdóttir, Ragnheiður
Cartledge og Gyða Stenton.
í mánuði, í hádeginu í miðri viku,
til skiptis hver hjá annarri. Gjaman
er íslenskur fiskur á borðum og þjóð-
legar hnallþórur á eftir. Á hveijum
fundi borga konurnar í sjóð
og eru með happdrætti
sem allar kaupa miða í.
Þessi sjóður var upphaf-
lega stofnaður til að
styrkja félagskonur til ís-
landsferðar. Þá fékk ein
kona ferð til íslands á mm^mmm
hveiju ári og var farið eftir ákveð-
inni röð. í seinni tíð var farið að
halda þorrablót og þau skiluðu það
vel í sjóðinn að hann hefur gildnað
og dugað í fleira.
Hátíðarhöld alltárlð
Auk hinna mánaðarlegu funda er
félagsstarf Freyjanna fjölbreytt allt
árið. Séra Jón Baldvinsson í London
hefur komið og messað tvisvar á
ári, á vorin í Grimsby og á haustin
í Hull. í þessum messum hefur bæði
verið fermt og skírt. Yfírleitt hefur
Jón komið með íslenskan kór með
sér, bæði íslenska kórinn í London
og kóra frá íslandi sem hafa verið
á ferð um England. Þessar messur
hafa verið fjölsóttar og Freyjumar
boðið upp á kirkjukaffi að lokinni
messu. Kirkjugestir hafa gjaman
fengið kórsöng með kaffinu.
Það er ýmis kostnaður sem
fellur til við messuhaldið og
hefur Freyjusjóðurinn
komið þar við sögu.
Á 17. júní er haldin
þjóðhátíðarskemmtun. Þá
íslenskt
kvenfélag
í Hull og
Grimsby
er farið í lautarferð, fólk kemur með
nesti og svo era grillaðar SS-pylsur,
boðið upp á kók og Prins Póló og
farið er í leiki.
___ Fyrir jólin er svonefndur
jólamatur sem er einskonar
árshátíð Freyjanna. Nú
ætla þær til Birmingham
að sjá söngleikinn Heat-
hcliffe með Sir Cliff Ric-
hard í aðalhlutverki. Þær
mmmmm fara meg rútu að morgni
og borða jólamatinn á leiðinni. Síð-
degis fara þær í verslanir og um
kvöldið í leikhúsið og heim um nótt-
ina.
Um hátíðamar eru haldin jólaboð
hjá þeim sem ekki fara heim. Alís-
lensku fjölskyldurnar borða allar ís-
lenskan mat um hátíðamar, hangi-
kjöt og tilheyrandi. Flestar
konumar sem giftar eru
enskum mönnum halda
jólin á enska vísu.
Á þorranum er
haldið þorrablót. Þá
koma
Ýmislegt
umhugsunarvert
„ÞAÐ er óneitanlega ýmislegt í
þessari bók sem vekur mann til
umhugsunar," segir Guðbjörg
Andrea Jónsdóttir, félagssálfræð-
ingur, sem las bókina Góðarstelp-
ur komast til himna - en slæmar
hvertsem er að beiðni Daglegs lífs.
„Ýmislegt í þessari bók þykir
mér þess eðlis að það sé tæplega
hægt að heimfæra það alveg upp
á íslenskar aðstæður eða yfirhöf-
uð aðstæður kvenna á Norður-
löndum. Að vissu leyti þykja mér
þetta hættuleg skilaboð, að reiðin
sé það sem þarf til þess að kom-
ast áfram. Málamiðlun virðist ekki
vera inni í dæminu, annað hvort
eru konur undir hælnum á körl-
um, eða þá að þær hafa stjórnina."
Þegar líður á lesturinn þykir
mér síðan meira koma fram sem
hægt er að heimfæra á íslenskar
aðstæður. Þar má til dæmis nefna
kaflann um vinnu, þar sem segir
að konum hætti til að vanmeta
sjálfar sig og senda frá sér röng
skilaboð. Höfundurinn hvetur
konur til að láta vita af því hvað
þær geta og kunna.“
„Skilaboðin eru skýr, konur eiga
ekki að sætta sig við hvað sem er,
heldur láta skoðanir sínar i þ'ósi.
Mér þykir þessi skilaboð reyndar
alveg eins eiga erindi til karla.“
Freyjurnar saman, steikja laufa-
brauð, baka flatkökur og rúgbrauð.
Þær sjá um matinn sjálfar en fá ís-
lenskan mat, súrmeti, harðfisk og
hákarl að heiman.
Gefið í skólnn
Fjölskyldurnar sem flutt hafa frá
íslandi í seinni tíð hafa reynt að
halda í íslenska siði, eins og að gefa.
í skóinn. Það hefur valdið mörgum
enskum félögum íslensku barnanna
vangaveltum að jólasveinninn virðist
sniðganga skó þeirra ensku, sama
hve oft þeir eru settir í gluggana.
Milli jóla og nýárs halda Freyjumar
jólaball með jólasveini og tilheyrandi.
Haldinn er íslenskur skóli einu
sinni í viku fyrir íslensku börnin og
sex unglingar frá Hull hafa farið
til framhaldsnáms í
Menntaskólan-
um á Akur-
eyri þeg-
ar þeir
hafa
16
Freyj-
urnar fjór-
ar voru
sammála um
mikilvægi
þessa félags-
skapar. Það
væri mikils
i virði að
i geta kom-
% ið saman
til að tala
íslensku o@
að fá fréttir
að heiman. Það
væri sama hvert
landinn fiytti og hve
lengi hann dveldist ytra, ís-
* lendingurinn segði alltaf til sín.
SILFURFLETTUÐU arm-
böndin frá John Hardy á fást
á ígildi 46 þúsund íslenskra
króna hvort.
s
Djásn á upphandlegg
Morgunblaðið/Árni Sæberg
GUÐBJÖRG Andrea Jónsdóttir
„Mér þótti athyglisverð máls-
grein á blaðsíðu 176 þar sem seg-
ir að konur verði að hætta að
kveina og þjást út av valdadreif-
ingpi og hlutverkaskiptingu kynj-
anna. Þær verði að vera vakandi
fyrir og vekja athygli hver ann-
arrar á því þegar þær renna inn
í gömlu hlutverkin.
Þama segir líka að allar breyt-
ingar taki langan tíma, hvort held-
ur það er persónuleg breyting eða
samfélagsleg, og breytingar sem
varði nýja stöðu konunnar séu
margþættar. Það geti jafnvel tekið
nokkra mannsaldra að breyta
henni. Leiðin til afstöðubreytingar
sé löng og grýtt og vörðuð mistök-
um, en konur verði að ganga hana
á enda. Hver ætti svo sem að gera
það fyrir þær?“
Gott innlegg í umræðuna
„Það má segja að höfundur -
gangi heldur langt í þá átt að
útskúfa karlkyninu. Bókin er
hins vegar gott innlegg i það ■>>>«
að halda umræðunni um jafn-
rétti vakandi. Það er lögð áhersla
á að breytingin verði ekki í einu
vetfangi, heldur gerist smátt
og smátt og að mínu mati er ^
besti kafli bókarinnar sá síð-
asti þar sem er að finna lýsingu
á þeirri konu sem kemst áfram í
lífinu." ■
SVEIFLUR í skartgripatísk-
unni eru alla jafna ekki eins
miklar og í fatatískunni. Trú-
lega eru skartgripir úr eðal-
málmum og steinum sí-
gildari og
í BANDARÍKJUNUM fæst
þetta Cartier-armband á sem sam-
svarar tæpum sjö hundruð þúsund
íslenskum krónum.
endingarbetri en fatnaðurinn.'
Af og til virðist þó ein tegund skart-
gripa eiga meira upp á pallborðið
en aðrar.
Þegar blaðað er í erlendum tísku-
tímaritum má sjá að breið og oft
íburðarmikil armbönd era djásnin
sem hæst ber um þessar
mundir. Armbönd
þessi eru yfirleitt
opin og því hægt að
þrengja þau og
breikka að vild þannig
að þau passa annaðhvort á
úlnlið eða upphandlegg, en það
síðamefnda virðist vinsælast.
í stað þess að bera marga skart-
gripi er eitt stórt og áberandi arm- .
band á upphandlegg látið nægja j
og þykir mikil prýði við einfaldan j
ermalausan kjól. Armböndin á i
myndunum eru úr gulli eða silfri
prýdd demöntum eða öðram eðai-
steinum. ■
-f (ii n /• icT/TMini/
» 11AjJcl/IUr1 v/IV! ADO r or crr t*y a rrrTTxo/ÁrT CX Vk
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR13. DESEMBER1996 B 7—
DAGLEGT LÍF
Freyjur
utan fósturlandsins