Morgunblaðið - 13.12.1996, Blaðsíða 6

6 B FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Húsgögn úr
íslenskum rekaviði
HANN er grófgerður, blautur,
sprunginn, veðurbarinn og langt
að kominn viðurinn, sem þýski
myndlistarmaðurinn Frank Reit-
ebspiess geymir í kofanum á bak-
lóð við Nýlendugötuna. Kofann
segist hann hafa byggt eftir „vís-
indalegar" athuganir á rysjóttu
tíðarfari með tilheyrandi rigning-
um, enda mikilvægt að vindþurrka
rekaviðinn og úthýsa vætunni.
Þegar ttjádrumbarnir eru þurr-
ir, tekur Frank þá í vinnustofu
sína og smíðar úr þeim hin nýstár-
legustu húsgögn. „Yfírleitt er ég
búinn að hanna húsgögnin í hug-
anum, eða gera lauslega skyssu,
áður en ég fer á stúfana að leita
að hentugum spýtum. Mér finnst
fara best að láta veðrað og hrátt
yfírborð rekans njóta sín
í húsgögnunum. I sumar
fór ég um flestar strendur
landsins og safnaði efni-
bændunum. Sumt tók ég í bflinn
hjá mér, en mest þurfti ég að láta
flytja með vörubflum í bæinn.
Töluverður tími fer í leit og þó
nokkur peningur í gistingu og
sendingarkostnað. Þegar upp er
staðið er hráefnið alls ekkert
ódýrt."
Saknarekki heimahaganna
Frank lærði myndlist og kvik-
myndagerð við Listaháskólann í
Berlín og kynntist þá nokkrum
íslendingum, þar á meðal sam-
býliskonu sinni, Margréti Magnús-
dóttur, sem nam við sama skóla.
Þótt þeim væri vel til vina höfðu
þau engin áform um sambúð árið
1993 þegar Frank kom fyrst hing-
að til lands. „Við vorum ekki einu
sinni kærustupar þá,“ segir Frank,
sem hreifst af landi og þjóð og
ákvað að setjast hér að ári síðar.
Hann heillaðist af
náttúrunni, lands-
laginu, fólkinu og
gróskunni í lista-
lífínu og segist
hvorki sakna
Niimberg þar sem
hann ólst upp né
Berlínar.
Frank talar
góða íslensku og á
orð yfir flest.
Heimildarkvik-
mynd var eina orð-
ið sem hann hnaut
um í samtali við
blaðamann, sem
skildi í fyrstu -Iftt
hvað „svona heima-
mynd“ væri. Eftir
smámisskilning
kom í ljós að
skömmu áður en
Frank fluttist hing-
að vann hann við
tökur á heimildar-.
kvikmynd fyrir kaþólsku kirkjuna
í Brasilíu um vúdúiðkanir lands-
manna. „Ég hef ekki fengist við
kvikmyndatökur um langa hríð.
Núna einbeiti ég mér að hús-
gagnasmíðinni til að afla tekna,
en annars lít ég fremur á mig sem
myndlistarmann en húsgagna-
hönnuð og smið.“
Innsetning og rekavlður
Sem myndlistarmaður hefur
Frank einkum unnið verk í anda
innsetningar, eða installation eins
og það heitir á enskri tungu, og
er þekkt hugtak í heimi myndlist-
arinnar. Innsetning byggir á því
að listamaðurinn yfírtekur tiltekið
rými og tekur um leið mið af sér-
stökum aðstæðum umhverfisins.
Slík verk setti Frank upp í síðast-
liðið sumar undir nokkrum vega-
brúm í Reykjavík. Hann hefur
einnig haldið sýningu í Nýlista-
safninu og tekið þátt í nokkrum
samsýningum. Sýning á húsgögn-
unum er í Gullsmiðju og listmuna-
húsi Ófeigs til 23. desember.
Aðspurður
hvernig rekaviður-
inn hafí rekið á
ijörur hans segir
hann að fyrir tveim-
ur árum þegar hann
vann við land-
græðslu á Ökrum á
Mýrum hafi hann
vantað húsgögn og
séð sér leik á borði
að krækja sér í nær-
tækt hráefni.
„Sjálfsbjargarvið-
leitnin varð í raun-
inni upphafíð að því
að ég fór að fram-
leiða og selja hús-
gögn úr rekaviði,"
segir Frank. ■
vþj
Morgunblaðið/Ásdís
FRANK Reitenspiess í vinnustofu sinni.
HATALARAR
HILLA.
V ondar stelpur -
komast þær hvert sem er?
„ÉG þekki enga örugga leið til að
ná árangri - aðeins leiðina til að
mistakast örugglega; þá leið að
ætla að gera öllum til geðs.“
Með þessari tilvitnun í Plató
hefst bókin Góðar stelpur komast
til himna - en slæmar hvert sem
er, eftir þýska sálfræðinginn Ute
Ehrhardt.
Bókin hefur verið efst á vin-
sældalista í Þýskalandi frá því að
hún kom út þar árið 1974, skv.
því sem segir á bókarkápu. Þar
segir ennfremur að í bókinni sé
því lýst hvernig konur komi sjálfar
í veg fyrir að þær ráði eigin lífí
og njóti þess sem skyldi. Þær
stundi sjálfsásakanir, segi ekki
meiningu sína, framselji öðrum
sjálfstæði sitt og láti stöðugt í
minni pokann. „En hér er því einn-
ig lýst hvernig konur geta losnað
úr spennitreyju vanans og notið
sín sem sjálfstæðir einstaklingar,“
segir á kápunni.
Hugsunargildrur
í bókinni er fjallað um ýmis
konar hugsunargildrur sem konur
falli gjarnan í og misögum. Einn
kaflinn Ijallar um hugsunargildrur
varðandi starfíð og segir þar að
slíkar gildrur geti haft margvísleg-
an búning; vinnugleði er verðlaun-
uð, hæverska er virt, lítillæti borg-
ar sig. „Konur trúa því að fyrir
utan hæfni og iðni séu bros og
elskulegheit áhrifaríkasta leiðin til
að ná árangri í starfí. Þrátt fyrir
reynslu sína ríghalda þær í þá
skoðun að besta leiðin til að sann-
færa aðra um eigin hæfni sé að
fórna sér.“
í kaflanum segir frá lögfræð-
ingnum Sigrid sem hefur unnið
eitt ár á lögfræðistofu nokkurri.
Hún vonast til að verða bráðum
hluthafi og trúir á gildi þess að
vera alltaf hjálpsöm, góð og bjart-
sýn. Hún tekur t.d. oft að sér verk-
efni vélritunarstúlknanna þar sem
hún vill sýna að hún telji sig ekki
yfír það hafna að ganga í verk
þeirra, auk þess sem hún vill að
stúlkunum líki vel við hana. Svo
fínnst henni að konur eigi að
standa saman.
Sigrid gengur í flest störf og
vinnur til miðnættis virka daga
og um helgar án þess að segja
orð. Í stuttu máli sagt skilar Sigrid
vinnu sinni óaðfínnanlega og er
einstaklega hjálpsöm. En eitthvað
fer úrskeiðis. Vinnufélaga hennar,
sem kom á skrifstofuna á eftir
henni, er boðið að gerast hluthafi
og Sigrid heltist úr lestinni. Hann
er að vísu mjög duglegur í starfí
sínu sem lögfræðingur, en ekki
jafn hjálpsamur og hún. Sigrid fer
nú að gruna að það sé ekki árang-
ursríkt að vera góður, óskamm-
feilnin sé vænlegri. Það virðist
a.m.k. vera aðferð sem dugi körl-
um vel.
Svo segir: „Sigrid gekk í dæmi-
gerða hugsunargildru kvenna.
Hún hélt að það bæri árangur að
vera hæf, dugleg og vingjamleg.
Hún var með óskráðan samning á
heilanum: Að hún legði fram vinnu
sína, iðni, fómarlund og nægju-
semi og fengi að hæfilegum tíma
liðnum tilboð um að verða meðeig-
andi.
Dæmið gat ekki gengið upp af
því að hinir „samningsaðilamir"
höfðu ekki hugmynd um þennan
samning. Sigrid hafði gleymt einu
mikilvægu atriði: Að setja fram
skýrar kröfur."
í þessari dæmisögu kemur fram
að Sigrid hafði ekki yfirsýn yfir
þær reglur sem máli skiptu í starf-
inu. í stað þess að ganga í störf
vélritunarstúlkunnar hefði verið
viturlegra fyrir hana að sýna að
hún bjargaði málum með því að
útvega ígripafólk eða leysti málin
á annan hátt. Hún eyddi kröftum
í smáatriði í stað þess að vinna
markvisst að þeim málum sem
kröfðust lögfræðikunnáttu henn-
ar. Svo hafði hún í stað þess að
krefjast þess að fá að vera með,
beðið góð og þæg eftir því að vera
gert tilboð.
Málgleði
„Margar konur hugsa á líkan
hátt. Þær halda að þær megi ekki
verða of merkilegar til að vinna
einföld verk eða að þær þurfi að
vinna ókeypis til að sanna hæfí-
leika sína,“ segir í lok sögunnar.
Á öðram stað þar sem gripið
er niður í bókinni, fjallar höfundur
um rannsókn á mælskuvenjum
karla og kvenna í blönduðum hóp-
um. Þar hafí komið fram að kon-
umar töluðu að jafnaði í 3-10 sek-
úndur í senn, karlarnir í 11-17
sekúndur. „Með alla fordómana
um blaður kvenna í huga, ættu
konur virkilega að smjatta á niður-
stöðum þessarar rannsóknar,"
segir í bókinni. „Hins vegar varpar
það dökkum skugga á jafnréttis-
baráttu kvenna að vita, að um
leið og karlarnir era ekki lengur
með í hópnum talar hver kona
lengur í senn.“
I kjölfarið rekur höfundur að
á mælskunámskeiðum sem hún
stjórni leggi hún oft það verkefni
fyrir þátttakendur að halda lo-
fræðu um sjálfa sig. „Það veitist
karlmönnunum greinilega léttar
en konunum. Körlunum finnst
þetta verkefni skemmtilegt og
eru ekkert feimnir við að hrósa
sjálfum sér. Konunum finnst
þetta hins vegar dálítið vand-
ræðalegt. Ef þær fá að velja
kjósa þær fremur eitthvert annað
umræðuefni."
Góðar stelpur komast til himna
- en slæmar hvert sem er, er gef-
in út af Bókaútgáfunni Brandi.
Þýðandi er Jóna Lísa Þorsteins-
dóttir. ■
4