Morgunblaðið - 30.05.1997, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 30. MAÍ 1997 B 3
DAGLEGT LIF
við látna og hafa öðlast yfírskilvit-
lega reynslu og trúa á framhalds-
líf. Spíritisminn virðist því lifa með
þjóðinni, hins vegar hefur hann
breyst. Núna er heilun, reiki,
hugmiðlar og annað sem er minna
sýnilegt vinsælt. Spyija má: Er
það að leggja stund á trúarbrögð?
„Við könnuðum kenningu
franska félagsfræðingsins Emils
Durkheims um að trúarbrögð þjóni
engum tilgangi í borgum ef mark-
mið trúarbragða er að líma saman
dreift samfélag í eina heild,“ segir
Loftur Reimar. „Að okkar mati
stenst hún einfaldlega ekki vegna
þess að maðurinn virðist vera
trúarleg vera.“
Trúarbrögð eru flóknari og eiga
dýpri ástæður en svo að hægt sé
að skýra þau með einfaldri félags-
legri skilgreiningu. „Trú breytist,"
segir Loftur Reimar, „og hún dofn-
ar ekki þótt byggð þéttist eins og
Durkheim hélt fram. Trúarþörfin
er ekki aðeins félagsleg heldur er
hún eitt af því sem gerir menn
að andlegum verurn."
Loftur Reimar og Swatos kom-
ust að því að ef til vill hafi sátt
orðið milli kirkjunnar og spíritis-
mans á íslandi, líkt og gerðist með
heiðni og kristni fyrir þúsund
árum. Kirkjan heldur sínu hlut-
verki og fólkið leitar líka á önnur
mið eins og til miðla til að ná sam-
bandi við framliðna og trúir á
ýmiss konar handanheima sem eru
í engu samræmi við kristna kenn-
ingu, en samt leitar það eftir þjón-
ustu kirkjunnar.
Andatrú framhald af þjóðtrú
„Spíritisminn er í raun framhald
af þjóðtrúnni, trúnni á afturgöng-
ur, álfa og önnur yfirnáttúruleg
fyrirbæri,“ segir Loftur Reimar,
„hann er líka einskonar tæknileg
hlið á guðfræði, þar sem vísinda-
legar tilraunir eru gerðar á ein-
stökum fyrirbærum, enda eru
prestar meðal frumheija hans hér
á landi.
Ég er ekki sammála því sem
oft er sagt núna, að trúin hafi
ekkert gildi lengur meðal þjóðar-
innar,“ segir hann, „ég held að
því sé þveröfugt farið. Trúin hefur
bara breyst og trúarhegðunin er
önnur. Þörfin er enn lifandi og
fólk leitar að svörum við lífsgát-
unni. Hinsvegar vilja færri kann-
ast við að hér sé um trúarlega
hegðun að ræða. Það er trúariðkun
að stunda heilun eða fara á miðils-
fundi til að ná sambandi við fram-
liðna líktog að fara í messu.“
algengir á blómaskeiði spíritismans
frá 1850-1930. Afrek þeirra voru
umtöluð en eftir miðja þessa öld
bar nær ekkert á svona miðlum
meðal annars vegna þess að þeir
urðu svo oft uppvísir að svikum.
Nokkrir efnismiðlar voru aldrei
staðnir að verki hversu vel sem
gjörðir þeirra voru rannsakaðar.
Einn þeirra er Indriði Indriðason
en prófessor Guðmundur Hannes-
son prófaði gáfu hans með síendur-
teknum tilraunum.
Loftur Reimar Gissurarson hefur
ritað um rannsóknir á efnismiðlin-
um Indriða (1883-1912) og segir
að þær hafi aðallega stundað áður-
nefndur Guðmundur prófessor í
læknisfræði, séra Haraldur Níelson
prófessor í guðfræði og rithöfund-
urinn Einar H. Kvaran.
Indriði Indriðason var af Skarðs-
strönd, frá Hvoli í Dalasýslu. Hann
tók þátt í tilraunum með andatrú
hjá Einari H. Kvaran í Reykjavík.
Fyrirbrigðin sem Indriði er sagð-
ur hafa skapað fólust í hreyfingum
á hlutum, lyftingum á þungum hús-
gögnum sem jafnvel svifu um loftið
og einnig að miðillinn hafi lyfst
sjálfur. Einnig gat hann látið þung
högg dynja á veggjum, kveikt ljós
og látið hljóðfæri leika um loftið
og spila sjálf.
Auðvelt væri að hafna þessu og
reikna með svikum í tafli en gallinn
er að umfangsmiklar rannsóknir
voru gerðar á miðilsfundum Indriða
af háskólamönnum og aldrei tókst
þeim að kveða Indriða í kútinn.
Guðmundur Hannesson beitti öllum
ráðum til að afsanna fyrirbrigðin
en gafst að lokum upp og sannfærð-
ist: „Aftur gat ég ekki betur séð
en að mikill hluti fyrirbrigðanna
væri svikalaus virkilegleiki."
Indriði miðill svífur um loftið
Hér að lokum dæmi frá Indriða
miðli sem Haraldur Níelsson skráði
og má einnig finna í íslensku sál-
fræðibókinni (MM, 1993, bls 869:
Miðillinn tekur nú aftur að klæða
sig og fer í buxurnar. Þá hrópar
hann enn einu sinni á hjálp.
Biynjólfur Þorláksson stóð enn
í fremra herberginu, en þýtur
nú inn til miðilsins og sér
að hann sveiflast á lofti,
með fæturnar út að
glugganum. Hann tekur
þá í hann, dregur hann
niður í rúmið og heldur
honum þar. Þá finnur
hann að bæði honum »
og miðlinum er lyft upp ffi
og hrópar þá á Þórð Odd-
geirsson til hjálpar. Þórður
fer inn í svefnherbergið, en
á móti honum er kastað stól
sem féll niður hjá ofninum í
fremra herberginu. Þórður
sveigði til hliðar til þess að
komast hjá stólnum og kom
nú inn í svefnherbergið. Brynj-
ólfur lá þá ofan á bijósti mið-
ilsins, en Þórður lagðist ofan
á kné hans, og var hann þá
allur á iði í rúminu. Þá var
undirkoddanum undan svæfli
miðilsins kastað upp i loftið
pg féll hann niður á gólfíð.
í sömu andránni komu
kertastjakarnir sem voru í
fremra herberginu, og var |
þeim þeytt niður í svefn-
herberginu.
Grínistinn
stendur einn
á sviðinu eða fellur
ÉG VAR töluvert mikill nörd þegar
ég var yngri, svo mikill að meira
að segja hundarnir í hverfinu hlupu
undan mér þegar ég reyndi að
klappa þeim. Það var skellt á mig í
Vinalínunni þegar ég hrindi þangað
(hann aftur!). Krakkarnir í hverfínu
leyfðu mér aldrei að vera með ...
nema í Einni krónu. Reyndar var
ekki farið í leikinn nema ég væri
með, því að ég var staurinn," segir
Ólafur Þór Jóelsson 24 ára sviðsgrín-
isti sem nefnist á útlensku stand up
comedian.
Ólafur er borinn og barnfæddur
Reykvíkingur sem
bjó í Garðabæ og
ætlar að kaupa
í Kópavogi.
Hann er útskrif-
aður úr Versl-
unarskóla ís-
fóru að láta að sér kveða lá
beinast við að nota stutterma-
bolinn til þess að koma skila-
boðum á framfæri. „Bolirnir
urðu eins konar mótmælaspjöld
í líki flíkur og einkennisklæði
rokkara," heldur Wood áfram.
Nú þegar gamlir ádeilu-
söngvar heyrast helst sem aug-
lýsingaslagarar og byltingar-
kynslóðin situr við kjötkatlana
er það í höndum tiskuhönnuða
að boða fagnaðarerindið.
Anna Sui selur stuttermaboli
með áletruninni „Frelsið Tíbet“
í Soho og Calvin Klein hvetur
fólk til þess að „vera“ og skír-
skotar til boðskapar Ram Dass
um að fanga augnablikið i sölu-
herferð fyrir nýtt ilmvatn.
Stuttermabolurinn, sem áður
var tákn um stéttleysi, er orðinn
aðalsmerki tískudrósa og -dára.
Hvernig bregst
þú viú þegor
nakin konn
bnnknr á hurð-
ina hjá þér? „Ég
hleypi henni
út."
Ólafur Þór
Jóelsson: Litl-
ir bláir karlar
(strumpar)
sem búa í
sveppum
segja sitt um
höfundinn.
Ólafur Þór Jóelsson
stígur galgopalegur
fram í sviðsljósið og
Gunnar Hersveinn
skilur hvers vegna hann
vill fremur vera grínisti
en fornleifafræðingur.
lands og vinnur núna við innkaup á
tölvuleikjum í Skífunni.
„Mig hefur ailtaf langað til að
vera leikari,“ segir hann, „og lét
drauminn rætast í vetur í leikritinu
Embættismannahvörfín sem Hug-
leikur setti upp. Ég lék algjöran
nörd en leikritið var um óhæfa em-
bættismenn á vegnm borgarinnar
sem voru geymdir á Korpúlfsstöð-
um.“
Fjögur ár til að verða
leiðlnlegastur í aftursætinu
Ólafur segist hafa heillast ungur
af grínistum á sviði en hóf ferilinn
samt sjálfur í útvarpi. „Ég og vin-
ur minn Haraldur Egilsson skrif-
uðum gamanþætti fyrir útvarps-
stöðina Sólina fyrir fimm árum
og þangað til útsendingar
hættu - og hún slokknaði."
Ólafur skráði sig í keppni á
k grínhátíð Hafnfírðinga árið
H 1996 og háði harða baráttu
við hinn keppandann, viður-
v ? eigninni lauk með jafntefli. „Ég
sem efnið sjálfur," segir hann,
„það gefur miklu meira að heyra
fólkið hlæja að því sem maður hefur
samið sjálfur.
Þegar ég var unglingur gat ég
ekki hugsað mér að leggja fyrir mig
ákveðin störf í framtíðinni. Til dæm-
is að vera landfræðingur og fara í
íjögur ár í háskóla til að vera leiðin-
legasti maðurinn í aftursætinu:
„Hérna er Bárðarbunga og þarna
er Akrafjall... og vera alltaf kastað
út í Hvalfirðinum.
Eins gat ég ekki hugsað mér að
læra fornleifafræði eða vera fjögur
ár í háskóla til að læra á teskeið og
kíttispaða."
Ólafur fór því í hæfileikakeppnina
Stjörnur morgundagsins á Hótel ís-
landi þótt hún virtist aðallega vera
fyrir efnilega söngvara enda verð-
launin að fá að syngja. Hann hreif
áhorfendur og upp fra því fór hann
að fá beiðnir um að skemmta á sviði.
„Fyrst var ég beðinn um að hita
upp fyrir Davíð Þór Jónsson í félags-
miðstöðinni í Hafnarfírði og var sér-
staklega beðinn um að vera ekki
grófur," segir hann og bætir við að
hann vilji ekki standa og falla með
grófum klámbröndurum. „Fremur
vil ég hæðast að sjálfum mér, fólk
virðist hafa gaman af því.“
Næst var hann aðalnúmerið í fé-
lagsmiðstöðinni í Keflavík því hljóm-
sveit hitaði upp fyrir hann. „Ungl-
ingar eru mjög góðir áhorfendur,
kröfuharðir, en þeir hlusta og geta
hlegið,“ segir hann. „Mér var sagt
seinna að sögurnar mínar gengju
um bæinn.“ Mesta kátinu í Keflavík
vakti þó ganga Ólafs af sviðinu.
Hljómsveitinni fylgdu margar snúrur
og hann flæktist í þeim og flaug á
hausinn.
„Enskan og íslenskan þvældust
hins vegar fyrir mér í skóla, sérstak-
lega íslenskan. Stigbreyting lýsing-
arorða vafðist rosalega fýrir mér.
Það var ekki fyrr en á síðasta ári í
grunnskóla sem ég fann aðferð sem
dugði. Ég hugsaði bara um Ríó tríó-
ið: Feitur, feitari, feitastur. Falskur,
falskari, falskastur."
Leikari en ekkl kynskiptingur
Ólafur hefur skemmt á nokkrum
öðrum stöðum, til dæmis hjá Mynd-
marki og samdi hann af því tilefni
haug af myndbandabröndurum:
Hann leigði spólu og ætlaði að horfa
á hana með kærustunni. Þegar
myndin byijaði og Gylfí Pálsson birt-
ist til að flytja þulu um hveijir
mættu horfa á hana sagði kærastan:
Heyrðu, ég held ég hafí séð þessa
mynd áður! - Ef til vill ætti Gylfí
að vera í mismunandi litum jakkaföt-
um eftir því hvort myndin væri bönn-
uð innan 12,14 eða 16 ára, og hugs-
anlega með fleiri stflbrigði í hárinu.
Spaug eldist hraðar á íslandi en
í fjölmennari samfélögum og því
þarf sviðsgrínari ævinlega að vera
ferskur og segist Ólafur gera sér
grein fyrir því. En hveijar eru fyrir-
myndirnar? „Nokkrar, Jim Davidson
er ein af þeim, ég sá hann nýlega
í London. Ben Elton er önnur fyrir-
mynd, líka Breti.“
Ólafur spáir í framtíðina að lok-
um. Hann langar til að verða leikari
en líka spaugari og búa til persón-
ur, aftur á móti ætlar hann ekki að
verða kynskiptingur en hefur
áhyggjur af framtíðinni sökum þess
hve læknisfræðinni fleygir fram.
„Kynskiptaaðgerðir núna eru
frekar flóknar og fáir fara í þær,
en hvernig verða þær eftir 30 ár?
Ef til vill verður kominn klefí við
hliðina á passamyndaklefanum sem
á stendur: Kynskiptaaðgerð. Maður
fer inn og kemur út sem kona með
litla vininn sinn í gjafaumbúðum.
En verst af öllu verður þetta í banka-
kerfinu, þar verða tveir klefar: „For-
eign exchanges“ og „sex exchang-
es“. Og svo villist maður á klefum
og kemur út með fimmhundruð kall
sem kona og segir við gjaldkerann
„Ég ætlaði bara að skipta þessu í
pund,“ og hann svarar: „Þetta verð-
ur ekki aftur tekið.“ Auðvitað ekki!“
ACO mild sápa Mjúk og kremkennd
Drjúg PH 4,5 250 ml & looo m/
||^r ■
a MildTvál : Föt kájislig hutl ■■B §1

Fæst í næsta apóteki